luận văn:Nâng cao năng lực cạnh tranh của tổng công ty dệt may Hà Nội

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

106
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hội nhập kinh tế quốc tế là một xu hướng tất yếu của các quốc gia trên thế giới, đó là quy luật tất yếu. Ngày 11/1/2007, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của WTO, đó không chỉ là tin vui đối với nền kinh tế mà của tất cả các ngành nghề nói riêng. Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn vươn mình đứng dậy như Thánh Gióng, nhưng đồng thời cũng đối mặt với những khó khăn thách thức không nhỏ -...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn:Nâng cao năng lực cạnh tranh của tổng công ty dệt may Hà Nội

LU N VĂN T T NGHI P TÀI: Nâng cao năng l c c nh tranh c a t ng công ty d t may Hà N i.” 1
M cl c L im u 1 Chương 1 : Khái quát chung v ngành d t may và năng l c c nh tranh 1 c a các doanh nghi p Vi t Nam 1.1. Khái quát chung v ngành d t may Vi t Nam 1 1.1.1. Ngu n g c, l ch s hình thành 1 1.1.1.1. L ch s ngành d t may 1 1.1.1.2. Ngành d t may Vi t Nam 5 1.1.2. Th c tr ng v ngày d t may hi n nay 7 1.1.3 Nh ng thu n l i và khó khăn c a ngành d t may Vi t Nam trong 9 i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO 1.1.3.1 Cơ h i 9 1.1.3.2. Thách th c 10 1.2. Nh ng v n cơ b n v c nh tranh, năng l c c nh tranh c a 12 doanh nghi p 1.2.1. C nh tranh 12 1.2.1.1. Khái ni m 12 1.2.1.2. Vai trò c a c nh tranh 14 1.2.2. Các lý thuy t v năng l c c nh tranh 15 1.2.2.1. Lý thuy t v môi trư ng bên ngoài - môi trư ng vĩ mô ( PEST ) 15 1.2.2.2. Lý thuy t môi trư ng ngành ( Mô hình Porter ) 16 1.2.2.3. Lý thuy t v môi trư ng bên trong doanh nghi p 18 1.2.2.4. Lý thuy t phân tích SWOT 20 1.2.3. Các tiêu chí ánh giá năng l c c nh tranh c a doanh nghi p 22 Chương 2: Th c tr ng năng l c c nh tranh ngành d t c a T ng 25 công ty d t may Hà N i 2.1. T ng quan v t ng công ty d t may Hà N i 25 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n, cơ c u t ch c c a công ty 25 2
2.1.1.1. L ch s hình thành 25 2.1.1.2. Quá trình phát tri n 25 2.1.1.3.Các phòng ban c a công ty 29 2.1.2. Các lĩnh v c ho t ng chính c a công ty 30 2.1.3. c i m quy trình công ngh 32 2.2. Th c tr ng s n xu t kinh doanh c a công ty 33 2.2.1. Tình hình chung c a công ty 33 2.2.2. Th c tr ng kinh doanh c a công ty 40 2.3. Th c tr ng c nh tranh c a công ty 54 2.3.1 Phân tích th c tr ng c nh tranh c a công ty 54 2.3.1.1. Phân tích môi trư ng bên ngoài Hanosimex, môi trư ng vĩ mô (mô hình PEST) 54 2.3.1.2. Môi trư ng ngành 57 2.3.1.3. Mô hình chu i giá tr bên trong doanh nghi p 59 2.3.2. Th c tr ng năng l c c nh tranh c a công ty 60 2.3.3 Các chi n lư c c nh tranh c a công ty 65 Chương 3 : M t s ki n ngh và gi i pháp 70 3.1. Th c tr ng v năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p Vi t Nam 70 3.1. Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh cho các doanh nghi p 71 Vi t Nam nói chung và công ty nói riêng. 3.2. Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh cho ngành d t may 86 K t lu n 92 Danh m c tài li u tham kh o 3
L im u H i nh p kinh t qu c t là m t xu hư ng t t y u c a các qu c gia trên th gi i, ó là quy lu t t t y u. Ngày 11/1/2007, Vi t Nam chính th c tr thành thành viên c a WTO, ó không ch là tin vui i v i n n kinh t mà c a t t c các ngành ngh nói riêng. Vi t Nam ang ng trư c cơ h i l n vươn mình ng d y như Thánh Gióng, nhưng ng th i cũng i m t v i nh ng khó khăn thách th c không nh - s c nh tranh kh c li t trên thương trư ng, c thù c a m i n n kinh t . Là m t t bào c a n n kinh t Vi t Nam, qua nh ng giai o n phát tri n thăng tr m, ngành d t may cũng không n m ngoài quy lu t y. Năm 2007 ch ng ki n s b t phá m nh m c a ngành d t may trên th trư ng th gi i cũng như kh ng nh v trí c a mình trong n n kinh t Vi t Nam. Là m t sinh viên chuyên ngành kinh t qu c t , trư c nh ng thay iv ch t và lư ng c a n n kinh t Vi t Nam khi gia nh p WTO, l i may m n ư c rèn luy n và tìm hi u trong môi trư ng năng ng c a ngành d t may, trong m t công ty có b dày truy n th ng và kinh nghi m như t ng công ty d t may Hà N i, em ã m nh d n ch n tài “Nâng cao năng l c c nh tranh c a t ng công ty d t may Hà N i” tìm tòi và phát tri n. Bài vi t c a em ư c trình bày theo ba chương như sau Chương 1: Khái quát chung v ngành d t may và năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p Vi t Nam khi tham gia t ch c thương m i th gi i WTO Chương 2 : Th c tr ng năng l c c nh tranh c a t ng công ty d t may Hà N i. Chương 3 : M t s ki n ngh và gi i pháp nh m nâng cao năng l c c nh tranh c a t ng công ty d t may Hà N i, chú ý ngành d t. Trong su t quá trình tìm tòi nghiên c u em ã nh n ư c s giúp ch b o t n tình c a th y giáo PGS.TS Nguy n Như Bình và các th y cô giáo trong khoa kinh t và kinh doanh qu c t . Tuy nhiên bài vi t c a em không th tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót do năng l c có h n c a b n thân. Em mong nh n 4
ư c s óng góp ch b o c a các th y cô, c bi t là th y giáo hư ng d n PGS.TS Nguy n Như Bình bài vi t c a em ư c hoàn thi n hơn. Em xin chân thành c m ơn! 5
Chương 1 : Khái quát chung v ngành d t may và năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p Vi t Nam 1.1. Khái quát chung v ngành d t may Vi t Nam 1.1.1. Ngu n g c, l ch s hình thành 1.1.1.1. L ch s ngành d t may D t may là m t trong nh ng ho t ng có t xưa nh t c a con ngư i. Sau th i kỳ ăn lông l , l y da thú che thân, t khi bi t canh tác, loài ngư i ã b t chư c thiên nhiên, an lát các th c cây làm thành nguyên li u. Theo các nhà kh o c thì s i lanh là nguyên li u d t may u tiên c a con ngư i. Sau ó s i len xu t hi n vùng Lư ng Hà và s i bông ven sông Indus. Trong th i kỳ c i, may d t cũng tuỳ thu c vào th như ng và sinh ho t kinh t : các dân t c s ng v chăn nuôi dùng len (Lư ng Hà, Trung ông và Trung Á), v i lanh ph bi n t i Ai C p và mi n Trung M , v i bông t i n và l a (tơ t m) t i Trung Qu c. Các dân t c Inca, Maya, Tolteca, v.v. t i châu M thì dùng các s i chu i và s i thùa. Theo Kinh Thi c a Kh ng T , tơ t m ư c tình c phát hi n vào năm 2640 trư c Công nguyên. Sau khi vua Ph c Hy, v hoàng u tiên c a Trung Qu c, khuy n khích dân chúng tr ng dâu nuôi t m, tơ l a tr thành m t ngành ph n th nh, m t trong nh ng hàng hoá u tiên trao i gi a ông và Tây. Trong nhi u th k , Trung Qu c là nư c duy nh t s n xu t và xu t kh u l a và tơ t m. Con ư ng Tơ L a, còn ư c truy n t ng n ngày nay, không ch là a bàn c a các nhà buôn mà còn m ư ng cho các lu ng giao lưu văn hoá, ngh thu t, tôn giáo, và c các cu c vi n chinh binh bi n. Tuy các k thu t may d t ã mau chóng tm c tinh vi, có khi thành c ngh thu t, nhưng trong su t 5 ngàn năm, con ngư i v n ch dùng các nguyên li u t nhiên, l y t cây c như các s i bông, s i ay, s i gai d u, s i lanh, hay t th c v t như da, s i len, tơ t m, v.v. Vì th s n xu t b gi i h n, v i vóc v n là s n ph m quí, nh ng y ph c g m vóc dành cho giai c p quí t c, thư ng lưu, i as 6
dân chúng ch m c v i thô, quanh qu n v i m t vài màu mè ki u c . Mãi n gi a th k 18, v i cu c cách m ng k ngh bên Anh và s ra i c a các máy d t cơ khí hoá, ch y b ng hơi nư c, ngành d t m i th t s ra kh i s n xu t th công tr thành m t k ngh . Tuy nhiên, con ngư i v n còn l thu c vào thiên nhiên, và nhi u nhà khoa h c Âu Châu tìm tòi cách làm ra m t lo i s i nhân t o có th s n xu t hàng lo t, v i giá r . Ph i i n năm 1884, m t ngư i Pháp, bá tư c Hilaire Bernigaud de Chardonnet m i phát minh m t cách ch t o tơ nhân t o, sau 6 năm nghiên c u. Ông Chardonnet ư c coi như cha c a k ngh s i hoá h c là ch g i chung cho các s i nhân t o và s i t ng h p. M c ích c a ông khi tìm cách làm tơ nhân t o là bình dân hoá v i vóc, b t c ai cũng có th có ư c nh ng b qu n áo l a là cho t i lúc y ch dành cho m t thi u s . Ông ã thành công hơn d ki n vì k ngh phát sinh t các sáng ch c a ông ã d n n c m t cu c cách m ng trong may m c, bi n th i trang thành m t hi n tư ng qu n chúng trong m i nư c. Ngành d t may t ó cũng phát tri n ngày càng nhanh, cùng v i à ti n tri n c a kinh t và thương m i. T 1889 n 1939, ph i sau 50 năm s n lư ng s i hoá h c trên th gi i m i t m c 1 tri u t n m t năm, nhưng ch 12 năm sau ã tăng g p ôi, và c th tăng v t. Năm 1900, trên th gi i có 1,6 t ngư i, tiêu th 3,8 tri u t n s i, h u như toàn b là các s i t nhiên - bông (81%) và len (19%)-, s s i hoá h c dư i 1000 t n. Năm 1975, th gi i tiêu th 26 tri u t n s i, trong ó 50% bông, 6% len và 44% s i hoá h c. Như th , ch trong 3 ph n tư th k , s lư ng tiêu th ã nhân lên 4,3 l n cho s i bông, 2,2 l n cho s i len, và 11 000 l n cho s i hoá h c. M c tăng trư ng phi thư ng này tuy th kh ng l i sau năm 1973, vì cu c kh ng ho ng v d u l a và giai o n kinh t suy thoái sau ó. Ngoài ra, vì d u ho là nguyên li u chính c a s i hoá h c, khuynh hư ng thay th các s i t nhiên b ng s i hoá h c cũng ch m l i và ngày nay s i t nhiên, ch y u là bông, v n t n t i trên th trư ng, và s i hóa h c ch chi m a s v i kho ng 60% . 7
S n ph m c a ngành d t may không ch là qu n áo, v i vóc và các v t d ng quen thu c như khăn bàn, khăn t m, chăn m n, n m, rèm, th m, m gh , ô dù, mũ nón v.v. mà còn c n thi t cho h u h t các ngành ngh và sinh ho t: l u, bu m, lư i cá, c n câu, các lo i dây nh , dây th ng, dây chão, các thi t b bên trong xe hơi, xe l a, máy bay, tàu bè (m t chi c xe hơi trung bình dùng n 17 kí s i v i), vòng ai cua-roa, v săm l p, ng d n, bao bì, và nói chung m i v t li u dùng óng gói, bao b c, lót, l c, cách nhi t, cách âm, cách i n, cách thu , và c nh ng d ng c y khoa như ch khâu và bông băng. Có th hi u t i sao ngành d t may ã i li n v i s phát tri n c a các nư c công nghi p, cùng v i s t thép là hai ngành v a ư c ưu tiên th a hư ng nh ng phát minh k thu t v a là ng cơ chuy n bi n c n n kinh t t th công sang công nghi p trong th i kỳ cách m ng k ngh . i u này cũng gi i thích t i sao các nư c công nghi p v n quy t tâm b o v ngành d t may n i a trư c s c nh tranh c a các nư c nghèo, t th p niên 1970 tr i, khi các nư c này t p trung xây d ng ngành này thành tr ng i m c a chi n lư c phát tri n. Và t i sao ó cũng là m t trong nh ng m i tranh ch p căng th ng t nhi u năm trong quan h thương m i gi a các nư c giàu và nghèo. 1.1.1.2. Ngành d t may Vi t Nam Ngành d t may Vi t Nam ã có l ch s hình thành và phát tri n r t lâu i. Tù hàng nghìn năm nay ngư i Vi t ã bi t tr ng dâu nuôi t m, tr ng bông, lanh, gai, ay, và các cây có xơ kéo s i, d t v i làm nguyên li u cho ngành may m c ph c v cho i s ng hàng ngày và trong tang l , h i hè, ình ám. B ng ch ng cho s phát tri n này là n này v n còn t n t i nhi u làng ngh truy n th ng trên nhi u vùng t nư c như: l a V n Phúc, khăn Phùng Xá, d t làng M o, th c m Mai Châu… Tuy v y ph i n cu i th k XIX ngành d t may m i manh nha hình thành và phát tri n trong hình hài m t ngành công nghi p Ngành d t may Vi t Nam có th chia làm 2 giai o n Giai o n t th i Pháp thu c n năm 1975: viên g ch u tiên u tiên t n n móng cho s phát tri n c a ngành d t may Vi t Nam là s ra ic am t 8
vài xí nghi p có quy mô s n xu t công nghi p như công ty bông v i B c kỳ ti n thân c a công ty d t Nam nh ngày nay, xí nghi p tơ t m Delignon Nam Trung b do ngư i Pháp u tư và m t vài cơ s d t kim tư nhân r t nh bé t p trung các thành ph l n như Hà N i, H i Phòng, Nam nh, Sài Gòn - Ch L n.. Tuy nhiên ngành d t may Vi t Nam lúc b y gi , dù phát tri n r ng kh p các ô th , th tr n, vùng quê, nhưng h u như v n s n xu t theo phương th c th công, ngành công nghi p may s n chưa có v trí áng k nào. n năm 1954, hoà bình l p l i mi n B c, chính ph có ch trương phát tri n phát tri n ngành d t may tr thành m t trong nh ng ngành công nghi p mũi nh n nên ã s m ban hành nhi u chính sách nh m ch n hưng ngành công nghi p non tr này. ó là ph c h i các nhà may do Pháp l i và khuy n khích các nhà máy s n xu t tr l i, thành l p các công ty gia công d t may khuy n khích, phát huy và thu mua các s n ph m d t may các làng ngh th công tham gia vào gi i quy t v i tiêu dùng trong nhân dân và xu t kh u. ng th i m hàng lo t các xí nghi p d t công nghi p m i c a nhà nư c v i trang thi t b nh p t Trung Qu c và các nư c ông Âu như d t Nam nh, tơ Nam nh, len H i Phòng, d 8/3, d t kim ông Xuân… và các xí nghi p a phương như d t kim Thăng Long, d t khăn Minh Khai… cùng hàng lo t các xí nghi p may m i ra i thu hút r t nhi u lao ng như May 10, May Thăng Long, May Chi n Th ng… nhi u xí nghi p công tư h danh, h p tác xã ti u th công nghi p d t, may các thành ph , th xã, th tr n Toàn ngành công nhi p và ti u th công nghi p d t may mi n B c, th i kỳ 1945- 1975 ã áp ng ư c nhu c u v v i cho tiêu dùng, ph c v i s ng xã h i v i m c bình quân 5 mét v i/ ngư i và hàng năm xu t kh u hàng trăm tri u s n ph m may m c sang các nư c ông Âu dư i d ng v chăn, áo g i, qu n áo b o h lao ng, áo choàng y t … theo hi p nh hàng i hàng ư c ký gi a chính ph hai nư c. Giai o n t năm 1975 n nay : t nư c th ng nh t, ti p qu n thêm nhi u xí nghi p mi n Nam, ngành d t may m r ng t m qu n lý v i quy mô to l n và cũng a d ng hơn. T s n ph m thu n ch ng bông thiên nhiên, chúng ta ã 9
s n xu t và xu t kh u s n ph m bông pha h n h p, t s n ph m may c p th p ã d n vươn lên thành s n ph m cao c p hơn như s n ph m sơ mi th i trang, jacket, qu n bò, complet… V i ch trương ưa ngành d t may tr thành ngành kinh t mũi nh n hư ng ra xu t kh u và ph c v nhu c u thi t y u c a nhân dân, vì th nhà nư c v a khai thác, phát huy ti m l c s n có, v a không ng ng m r ng phát tri n v chi u r ng l n b sâu 1.1.2. Th c tr ng v ngày d t may hi n nay Ngày nay, ngành công nghi p d t may Vi t Nam ã tr thành ngành kinh t mũi nh n hư ng ra xu t kh u và ngày càng kh ng nh vai trò không th thi u trong i s ng kinh t xã h i. Kim ng ch xu t kh u hàng năm t hàng t USD, ch ng sau ngành d u khí v xu t kh u, tăng trư ng hàng năm luôn trên 20%. Th m chí năm 2007 d t may ã vươn lên v trí d n u trong danh m c các m t hàng xu t kh u, vư t qua c d u thô, v i kim ng ch t 7.75 t USD, tăng 32.8% so v i năm 2006, ng th i l t vào top 5 qu c gia xu t kh u d t may l n nh t th gi i và theo d báo, trong năm nay, Vi t Nam s vư t qua n và Mexico tr thành cư ng qu c xu t kh u d t may th 2 th gi i, sau Trung Qu c. Thành t u này là k t qu n l c, ph n u không m t m i c a ngành hàng. c bi t, trong ó là nh ng bư c i khôn ngoan khi m r ng th trư ng và vư t qua nh ng rào c n c a th trư ng M . Theo d báo c a phòng thương m i Vi t- M doanh thu năm 2007 c a Vi t Nam vào th trư ng M chi m n 43% trong t ng kim ng ch nh p kh u s n ph m này t i M . Ph i nói ây là m t th ng l i l n v kinh t trong giai o n phát tri n c a ngành d t may VN, quan tr ng hơn là trong nh ng năm qua ngành d t may VN ã gi i quy t ư c hàng ch c v n lao ng, góp ph n cùng t nư c gi i quy t tình tr ng th t nghi p, xoá ói gi m nghèo, n nh chính tr và phát tri n kinh t t nư c. Bên c nh ó, ngành ti p t c thu hút nhi u làn sóng u tư c a nư c ngoài vào Vi t Nam, các doanh nghi p d t may có v n u tư nư c ngoài ư c tính chi m kho ng 25% t ng s các doanh nghi p d t may c a c nư c. D ki n trong năm 2008, kim ng ch xu t kh u c a hàng d t may ti p t c tăng cao, theo d oán 10
kho ng 9,6 t USD n u bi t gi v ng các th trư ng truy n th ng như M - th trư ng chi m 55% t ng kim ng ch xu t kh u d t may, EU- th trư ng chi m 18% t ng kim ng ch xu t kh u và Nh t B n- chi m 10%, ng th i tìm ki m thêm nh ng th trư ng m i. Tuy ã t ư c nh ng thành t u áng khen như v y trong th i gian qua, ngành d t may Vi t Nam v n còn nhi u h n ch . Nh ng k t qu trên m t ph n là do ngành may, trong khi may phát tri n m nh và ư c coi là m t trong năm nư c có năng l c c nh tranh thì ngành d t l i ang b t t h u 20 năm so v i th gi i. t ư c kim ng ch xu t kh u l n như v y, nhưng hi u qu xu t kh u c a ngành d t may còn th p do chưa ch ng ư c ngu n nguyên li u mà v n ph i nh p kh u t nư c ngoài n 80%, i u ó cho th y ph n nào năng l c c nh tranh kém c i c a các doanh nghi p d t Vi t Nam. Trong khi ó, ngành d t Vi t Nam v n ch y u là ph c v th trư ng n i a. Nhưng n u tình hình này không s m ư c c i thi n thì các doanh nghi p d t có kh năng m t ch ng ngay trong th trư ng n i a trong tương lai g n. B i vì có th so sánh trong khi m t nhà máy d t c a Trung Qu c trung bình có kho ng 6.000 máy d t thì các doanh nghi p d t Vi t Nam ch có kho ng vài trăm máy, a ph n là cũ, l c h u. Theo ông Lê Qu c Ân, Ch t ch Hi p h i D t May Vi t Nam, kho ng cách v trình phát tri n gi a ngành D t Vi t Nam và các nư c khá xa. N u x p theo thang i m 10, thì ngành D t Vi t Nam ch t kho ng 3-3,5 i m, chưa t m c trung bình c a th gi i. Thi t b l c h ud n n ch t lư ng v i n i không n nh, b n màu kém, khi n cho khách hàng t may không dám l a ch n v i n i, bu c các doanh nghi p may gia công l i ph i nh p kh u v i t các công ty nư c ngoài. Không ch may gia công, ngay c các công ty may ph c v tiêu dùng n i a cũng không dám m o hi m thương hi u c a mình khi mua v i ch t lư ng kém s n xu t nh ng m t hàng c a mình. i u ó làm ngành D t càng g p nhi u khó khăn. Hi n nay, nh ng doanh nghi p D t trong nư c làm ăn ư c h u h t u là các doanh nghi p tư nhân ho c liên doanh có v n u tư nư c ngoài. Do v y vi c quan tâm cũng như tìm m t hư ng 11
i và nâng cao s c c nh tranh cho hàng d t may, c bi t là ngành d t Vi t Nam trong th i gian t i là m t v n h t s c quan tr ng. 1.1.3 Nh ng thu n l i và khó khăn c a ngành d t may Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO 1.1.3.1 Cơ h i Trư c tiên ph i nói n là tr thành thành viên c a WTO, Vi t Nam s ư c d b h n ng ch, ng th i ư c i x bình ng v i t t c các qu c gia cũng như các th trư ng khác trên th gi i. i u bày c bi t quan tr ng b i Vi t Nam s có cơ h i y m nh xu t kh u và tăng kim ng ch cũng như m r ng cơ h i tìm ki m th trư ng. Cơ h i cũng m ra khi Vi t Nam có i u ki n khai thác m t th trư ng r ng l n và y ti m năng như M , b i vì M s không áp d ng bi n pháp t v v i Vi t Nam như ã áp d ng khi àm phán gia nh p WTO v i Trung Qu c trư c ây do tho thu n c a hi p nh thương m i Vi t - M . Bên c nh ó các rào c n xu t kh u cũng d b , các doanh nghi p Vi t Nam không còn ph i lo ch y v y h n ng ch, cơ h i cho các doanh nghi p ti p c n v i các th trư ng m i m r ng r t nhi u. T ch ch ư c xu t kh u theo h n ng ch, n nay các doanh nghi p Vi t Nam có th xu t kh u theo năng l c th trư ng, doanh nghi p Vi t Nam s có i u ki n thâm nh p m nh vào các th trư ng nư c ngoài. Dòng u tư nư c ngoài m i ti p t c vào Vi t Nam, trong ó ngành d t may là m t trong nh ng ngành thu hút u tư m nh, ti p t c c i thi n cơ s h t ng ph c v cho s n xu t t o i u ki n thu n l i cho n n kinh t cũng như ngành d t may cơ h i phát tri n hơn n a. c bi t s phát tri n c a ngành may s là ng l c t o i u ki n phát tri n theo và thu hút u tư vào ngành d t và nhu m. Trên cơ s ó ti p t c thu hút m t l c lư ng lao ng l n góp ph n gi i quy t vi c làm cho xã h i. ng th i v i dòng u tư nư c ngoài ngành d t may Vi t Nam cũng ón nh n trình qu n lý và công ngh m i t o i u ki n c i thi n nh ng máy móc 12
thi t b ã cũ, l c h u và tư duy cũng như công tác qu n lý không còn phù h p v i i u ki n th trư ng. Vi c s n xu t kinh doanh cũng nhi u thu n l i hơn do thu nh p kh u nguyên, ph li u gi m và ngu n cung c p cũng phong phú hơn, t o i u ki n cho vi c gi m giá thành, tăng ch t lư ng s n ph m nh m nâng cao s c c nh tranh c a hàng d t may Vi t Nam trên th trư ng trong nư c và qu c t . ng th i khi là thành viên WTO, v i m t th trư ng r ng l n và môi trư ng kinh doanh năng ng và nhi u bi n ng hơn s cho các doanh nghi p Vi t Nam c sát v i th c t và thích ng v i quy t c, thông l và lu t kinh doanh qu c t . Nh ng bài h c t các v ki n ch ng bán phá giá s giúp cho các doanh nghi p có kinh nghi m và th c ti n i phó v i nh ng s ki n ti p theo. 1.1.3.2. Thách th c Ngành D t-May s d ng m t s nguyên ph li u ch y u như bông xơ,... d a vào ngu n nh p kh u là chính. Trong khi ó giá d u trên th gi i b bi n ng do tình hình chính tr trong m t s khu v c trên th gi i không n nh; hơn n a v i vi c áp thu nh p kh u cho m t hàng xơ polyester b o v và kích thích s n xu t trong nư c c a Chính ph , làm cho giá nh p xơ cao, trong khi s n xu t trong nư c v bông, xơ không áp ng ư c nhu c u ( áp ng bông kho ng 5%, xơ t ng h p kho ng 30%), cho nên các doanh nghi p v n ph i nh p mb os n xu t. Các doanh nghi p s n xu t D t-Nhu m chưa có hi u qu , c bi t là chưa làm ch ư c k thu t, làm ch t lư ng v i không n nh. Vì v y, chưa ư c khách hàng tiêu th s n ph m may ánh giá có th tr thành nhà cung c p v i cho các doanh nghi p may gia công trong nư c ch chưa nói n vi c gia tăng xu t kh u v i (v i áp ng: d t kim kho ng 60%, d t thoi kho ng 30%). Cũng chính vì th mà khách hàng M thư ng ch nh nhà cung c p v i t nư c ngoài (như Trung Qu c, n , ài Loan, ...) cung c p cho các doanh nghi p may. Không th không nói n là s c ép c nh tranh s ngày càng kh c li t hơn khi Vi t Nam ngày m t h i nh p sâu hơn vào n n kinh t th gi i. Trong th i gian 13
t i Vi t Nam s m c a th trư ng sâu hơn, do ó vi c các “ i gia” d t may trên th gi i cùng nh y vào s t o ra m t cu c c nh tranh kh c li t và không lo i tr kh năng các doanh nghi p v a và nh s phá s n hàng lo t. c bi t là hàng Trung Qu c khi không ph i ch u thu nh p kh u thì s là thách th c l n iv i các doanh nghi p Vi t Nam trong vi c c nh tranh không ch trên th trư ng n i a, như v y không ch các doanh nghi p nh và các doanh nghi p l n cũng ph i lao ao. Khi nh ng s h tr và b o h c a chính ph không còn, ng th i th trư ng b chia s cho các doanh nghi p nư c ngoài, s r t khó khăn cho các doanh nghi p Vi t Nam trong vi c kh ng nh v trí và phát tri n. ng th i, m t v n c n c bi t lưu ý là ki n bán phá giá i v i hàng d t may Vi t Nam, ây không ph i là nguy cơ mà ã ang và s e do các doanh nghi p kinh doanh trong lĩnh v c này. Các thi trư ng m r ng nhưng nguy cơ ti m tàng trong ó cũng không ph i là ít. T ngày 11/1/2007, hàng d t may Vi t Nam không còn ph i ch u h n ng ch khi xu t kh u vào th trư ng Hoa Kỳ, nhưng dư i áp l c c a các nhà s n xu t d t Hoa Kỳ, B Thương M i nư c này ã ưa ra m t rào c n m i, ó là vi c xây d ng cơ ch giám sát nh p kh u và t kh i ng i u tra ch ng bán phá giá hàng d t may Vi t Nam xu t kh u vào Hoa Kỳ. i u này ã gây nh hư ng không nh t i môi trư ng kinh doanh khi th trư ng M chi m n trên 50% th ph n xu t kh u c a hàng d t may Vi t Nam. Nhi u nhà nh p kh u l n dè d t khi t hàng t i Vi t Nam, th m chí rút ơn hàng kh i Vi t Nam trong nh ng tháng u năm và trong quý III/2007. Nhi u công ty không dám u tư m r ng s n xu t do s r i ro. M c dù B Thương m i M ã công b chính th c chưa tìm th y b t c d u hi u cho th y ngành d t may Vi t Nam bán phá giá vào th trư ng M , nhưng b Thương M i M thông báo v n ti p t c th c hi n cơ ch giám sát cho n h t 2008. Bên c nh ó các doanh nghi p cũng s ph i c nh tranh v i nhau tìm ki m ngu n lao ng phù h p trong tình tr ng bi n ng lao ng như hi n nay. Doanh nghi p s ph i i phó và gi i quy t v i tình tr ng ình công c a ngư i lao d ng như ã x y ra trong năm 2007 v a qua. 14
Ngoài ra, các m t hàng d t may xu t kh u c a Vi t Nam ch y u là hàng gia công, nguyên, ph li u nh p kh u quá cao và nhi u, do ó giá tr th c xu t kh u chưa cao. Vi c c nh tranh và kh ng nh v th v ch ng và thương hi u là m t trong nh ng thách th c v i Vi t Nam. Nhi u doanh nghi p ã và ang chuy n hư ng sang kinh doanh xu t kh u m t hàng cao c p. ây cũng là m t hư ng i m i và h p lý trong b i c nh hi n nay. Tuy v y, vi c xây d ng m t thương hi u cho hàng hoá Vi t Nam v n còn là òi h i lâu dài. Khi ã xây d ng và kh ng nh ư c thương hi u c a mình, ch ng cho hàng hoá Vi t Nam trên th trư ng th gi i s ư c công nh n. ng th i khâu thi t k cũng là m t trong nh ng v n c n ư c quan tâm trong th i gian t i. Ngành d t may Vi t Nam mu n có có m t v th m i không th không th c hi n t t khâu thi t k này. Trong khi các doanh nghi p nư c ngoài, c bi t quan tâm nv n này thì các doanh nghi p Vi t Nam v n chưa có nh ng u tư úng m c và chưa gi i quy t ư c v n thi t k s n ph m. Ch m t s doanh nghi p, cá nhân có nh ng ti ng nói nh t nh trong thi t k trên th trư ng th gi i như Lê Minh Khoa H ng Kông, Vi t Hùng M và Canada, Minh H nh Pháp… ây chính là m t trong nh ng khó khăn thách th c c a doanh nghi p Vi t Nam, n u không u tư cho thi t k m u mã s n ph m m i, thì không ch trên th trư ng qu c t mà ngay t i sân nhà, th trưòng Vi t Nam các doanh nghi p cũng không tìm ư c ch ng trong lòng ngư i tiêu dùng. 1.2. Nh ng v n cơ b n v c nh tranh, năng l c c nh tranh c a doanh nghi p 1.2.1. C nh tranh 1.2.1.1. Khái ni m Có th nói c nh tranh chính là i u ki n t n t i và phát tri n c a doanh nghi p trong n n kinh t th trư ng. Trong i u ki n hi n nay, c nh tranh ã ư c các nư c trên th gi i th a nh n và coi như là m t môi trư ng, là ng l c thúc y n n kinh t phát tri n, tăng năng su t lao ng, tăng hi u qu s n xu t kinh doanh và góp ph n lành m nh hoá các quan h xã h i trong n n kinh t th trư ng. 15
Vì v y, c nh tranh ư c hi u theo nghĩa chung là s tranh u gi a các ch th tham gia ho t ng kinh t nh m t i a hoá l i ích c a mình. Theo nghĩa h p, c nh tranh gi a các doanh nghi p ư c hi u là cu c u tranh quy t li t gi a các nhà s n xu t kinh doanh nh m giành gi t nh ng i u ki n s n xu t và tiêu th có l i nh t thu ư c l i ích t i a. C nh tranh g n li n v i cơ ch th trư ng và tr thành quy lu t kinh t c thù c a n n kinh t th trư ng. Khi chuy n sang n n kinh t th trư ng , chúng ta th a nh n s t n t i khách quan c a nhi u thành ph n kinh t bao g m, kinh t nhà nư c, kinh t t p th , kinh t cá th ti u ch , kinh t tư nhân, kinh t tư b n nhà nư c và kinh t có v n u tư nư c ngoài. Có th nói ngu n g c n y sinh c nh tranh là mâu thu n gi a tính ch t tư nhân và tính ch t xã h i c a lao ng s n xu t hàng hoá cũng như s c l p và tách bi t v l i ích gi a các ch th kinh t - s n ph m c a cơ ch th trư ng v i nhi u thành ph n kinh t ho t ng. Khác v i n n kinh t t p trung, m i ho t ng s n xu t và tiêu th u theo k ho ch, ư c ho ch nh t trên xu ng, t c p qu c gia n các b ngành và các doanh nghi p c th . Ngư c l i, trong n n kinh t th trư ng, b t kỳ m t s n ph m nào ưa ra u ph i ch u m t s c c nh tranh nh t nh, b i vì ó có nhi u doanh nghi p cùng tham gia s n xu t m t m t hàng, vi c s n xu t tiêu th ph i tuân theo các quy lu t c a kinh t th trư ng. Vì v y các doanh nghi p ph i tìm m i cách c nh tranh v i nhau làm sao tiêu th ư c h t s n ph m c a mình ng th i thu ư c l i nhu n cao nh t. V i cơ ch t th trư ng các doanh nghi p ph i ch ng trong s n xu t kinh doanh t khâu cung ng nguyên li u ph ki n, t ch c s n xu t n vi c tiêu thuh s n ph m nh m ti t ki m chi phí, gi m giá thành, nâng cao ch t lư ng s n ph m kh năng c nh tranh cao, em l i hi u qu kinh t cho doanh nghi p mình. Do ó m c và tính ch t c nh tranh gi a các doanh nghi p ngày m t a d ng và gay g t hơn. 1.2.1.2. Vai trò c a c nh tranh i v i n n kinh t qu c dân: c nh tranh là m t trong nh ng i u ki n quan tr ng phát tri n l c lư ng s n xu t, nâng cao ti n b khoa h c k thu t, hi n i hoá n n s n xu t xã h i, ti t ki m th i gian và tăng năng su t lao ng xã 16
h i, cho phép s d ng hi u qu các y u t s n xu t và ph c v ngày càng t t nhu c u a d ng và phong phú c a ngư i tiêu dùng. C nh tranh lành m nh cho phép t phát duy trì nh ng cân i c a n n kinh t và là môi trư ng, ng l c thúc ys phát tri n bình ng cùng có l i c a m i thành ph n kinh t , không phân bi t các lo i hình doanh nghi p, qua ó góp ph n xoá b d n nh ng c quy n không nên có và xoá b nh ng b t bình ng trong kinh doanh. i v i doanh nghi p: c nh tranh quy t nh s t n t i, phát tri n hay phá s n c a m t doanh nghi p, b i c nh tranh tác ng tr c ti p t i quá trình s n xu t và tiêu th s n ph m. M t doanh nghi p ư c xem là có kh năng c nh tranh khi nó có th ng v ng và th c hi n vi c s n xu t kinh doanh có hi u qu trong i u ki n môi trư ng kinh doanh m . C nh tranh t o ra môi trư ng, ng l c phát tri n, thúc y m i doanh nghi p nghiên c u, tìm tòi, áp d ng các bi n pháp nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh. C nh tranh quy t nh v trí c a doanh nghi p trong th trư ng thông qua t l th ph n mà doanh nghi p n m gi , ng th i nó quy t nh uy tín c a doanh nghi p trên th trư ng. Do c nh tranh t o ra m t áp l c liên t c i v i giá c nên bu c các doanh nghi p ph i nh y bén v i nhu c u luôn bi n i c a th trư ng, òi h i các doanh nghi p ph i áp d ng ti n b khoa h c k thu t, công ngh c i ti n phương pháp qu n lý s n xu t kinh doanh nh m cung c p s n ph m ngày m t t t hơn, ch t lư ng t t hơn và giá r hơn cho th trư ng. i v i ngư i tiêu dùng: trong n n kinh t th trư ng, khách hàng là “thư ng ”, là ngư i có quy t nh t i cao trong hành vi tiêu dùng. Nh c nh tranh, ngư i tiêu dùng có th nh n ư c hàng hoá và d ch v ngày càng phong phú, a d ng v i ch t lư ng cao hơn và giá c phù h p hơn. C nh tranh làm cho ngư i tiêu dùng th c s ư c tôn tr ng, thúc y và nâng cao vi c các doanh nghi p m b o và làm tho mãn ngư i mua hàng. 17
1.2.2. Các lý thuy t v năng l c c nh tranh 1.2.2.1. Lý thuy t v môi trư ng bên ngoài - môi trư ng vĩ mô ( PEST ) Kinh t : Th c tr ng n n kinh t và xu hư ng trong tương lai có nh hư ng n thành công và kh năng c nh tranh c a doanh nghi p. Các nhân t kinh t ch y u nh hư ng n doanh nghi p là t c tăng trư ng c a n n kinh t , lãi su t, t giá h i oái và t l l m phát… Công ngh : ây là lo i nhân t có nh hư ng l n, tr c ti p cho chi n lư c kinh doanh c a các lĩnh v c, ngành cũng như nhi u doanh nghi p, do ó nh hư ng tr c ti p n kh năng c nh tranh doanh nghi p. Trong th i i hi n nay khi mà ti n b khoa h c k thu t phát tri n như vũ bão thì vi c u tư thay i công ngh là v n các nhà kinh doanh ph i thư ng xuyên quan tâm. Văn hóa - xã h i: i v i chi n lư c trung và dài h n có th nói ây là lo i nhân t thay i nhanh chóng theo hư ng du nh p nh ng l i s ng m i. ây cũng là cơ h i cho các nhà s n xu t, ng th i cũng t ra nh ng khó khăn cho doanh nghi p trong vi c nhìn nh n, ánh giá và xác nh xu hư ng tiêu dùng m i, căn c theo tu i, s thích, a v công vi c c a ngư i tiêu dùng nâng cao ch t lư ng s n ph m cũng như có nh ng chi n lư c c nh tranh h p lý trong t ng th i i m. Môi trư ng t nhiên: các nhà kinh doanh ph i quan tâm n các y u t v t nhiên, khí h u, sinh thái, th i v s n xu t các s n ph m phù h p v i ngư i tiêu dùng Chính tr , lu t pháp: các nhân t chính tr , lu t pháo có tác ng tr c ti p n các doanh nghi p theo các hư ng khác nhau. Chúng có th t o ra cơ h i, tr ng i, th m chí c r i ro cho doanh nghi p. S n nh v chính tr , s nh t quán v quan i m chính sách l n luôn h p d n các nhà u tư. H th ng pháp lu t ư c xây d ng và hoàn thi n là cơ s kinh doanh n nh, cũng là m t i u ki n doanh nghi p c nh tranh lành m nh trên th trư ng 18
1.2.2.2. Lý thuy t môi trư ng ngành ( Mô hình Porter ) i th c nh tranh hi n t i: là l c lư ng th nh t trong mô hình 5 l c lư ng c a mô hình Porter, là quy mô c nh tranh trong s các doanh nghi p hi n t i c a ngành. N u i th c nh tranh y u, doanh nghi p có cơ h i tăng giá s n ph m, thu v nhi u l i nhu n. Ngư c l i, n u i th c nh tranh hi n t i m nh thì s c nh tranh v giá là áng k . C nh tranh trong m t ngành s n xu t thư ng bao g m các n i dung ch y u như: cơ c u c nh tranh ngành, th c tr ng c u c a ngành và các hàng rào l i ra. Hàng rào l i ra là m i e d a l n khi c u c a ngành gi m m nh. Hàng rào l i ra là kinh t , là chi n lư c và là m i quan h tình c m gi a doanh nghi p ang ho t ng. Hàng rào l i ra bao g m vi c u tư máy móc thi t b , nhà xư ng l n, quan h chi n lư c gi a các ơn v kinh doanh, giá tr c a các nhà lãnh o, chi phí xã h i khi thay i. T t c các v n này t o nên rào c n cho vi c t b ngành. i th c nh tranh ti m năng: là l c lư ng th hai trong l c lư ng c nh tranh. Các nhà chi n lư c c n phán oán i v i các doanh nghi p là i th ti m n, là các doanh nghi p hi n t i chưa cùng c nh tranh trong cùng m t ngành s n xu t, nhưng có kh năng c nh tranh n u h l a ch n và quy t nh gia nh p ngành. ây là m i e d a cho các doanh nghi p hi n t i. Các doanh nghi p hi n t i mu n tìm cách ngăn c n các doanh nghi p mu n gia nh p vào ngành thì ph i t o hàng rào l i vào m t cách v ng ch c. ó là: • Nh ng ưu th tuy t i v chi phí: ph i làm ch m t công ngh c thù, nh ng sáng ch , c i ti n k thu t, làm ch ư c ngu n nguyên li u, qu n lý s n xu t, ng d ng công ngh thông tin, ngu n nhân l c có tay ngh cao. T t c nh ng y u t trên nh m nâng cao năng su t lao ng, t o chi phí th p. T n d ng ư c nh ng ưu th này, rõ ràng các doanh nghi p ã gi m thi u ư c chi phí cho s n xu t và 19
như th , tăng kh năng c nh tranh c a mình v i các doanh nghi p khác. • Khác bi t hóa s n ph m: t o s khác bi t cho nh ng hình nh, nhãn hi u s n ph m ã r t thân thi n v i khách hàng. Chi phí cho vi c t o s thay i này là r t cao và m o hi m. • Kinh t quy mô: chính là s lư ng s n ph m s n xu t và tiêu th tăng lên thì t t c chi phí cho m t ơn v s n ph m s gi m. • Kênh phân ph i: ch y u ã ư c các doanh nghi p hi n t i thi t l p nên s là v t c n i v i các doanh nghi p mu n nh y vào chia s th trư ng. Nhà cung c p: là l c lư ng th ba trong l c lư ng c nh tranh. Các nhà cung c p có th ư c coi là áp l c e d a khi h có kh năng tăng giá bán u vào ho c gi m ch t lư ng s n ph m, d ch v mà h cung c p, làm gi m tính c nh tranh c a nhà s n xu t. Áp l c c a các nhà cung c p thư ng th hi n trong các tình hu ng: nhà cung c p c quy n, không có s n ph m thay th , doanh nghi p mua y u t s n ph m không ph i là khách hàng quan tr ng và ưu tiên c a nhà cung c p, v t tư c a nhà cung c p là quan tr ng v i doanh nghi p, các nhà cung c p v t tư cũng có chi n lư c liên k t d c. S c m nh c a nhà cung c p th hi n : M c t p trung c a các nhà cung c p, t m quan tr ng c a s lư ng s n ph m i v i nhà cung c p, s khác bi t c a các nhà cung c p, nh hư ng c a các y u t u vào i v i chi phí ho c s khác bi t hóa s n ph m, chi phí chuy n i c a các doanh nghi p trong ngành, s t n t i c a các nhà cung c p thay th , nguy cơ tăng cư ng s h p nh t c a các nhà cung c p, chi phí cung ng so v i t ng l i t c c a ngành Khách hàng: khách hàng có th ư c coi như là m t s e d a c nh tranh, có quy n òi h i doanh nghi p gi m giá ho c có nhu c u ch t lư ng cao và d ch v t t. T c là khách hàng có quy n nêu nh ng nguy n v ng cũng như mong mu n có l i cho mình n các doanh 20