Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở tổng hợp lý thuyết về quản trị rủi ro tín dụng (QTRRTD) nói chung, về quy trình QTRRTD nói riêng tại ngân hàng thương mại, luận văn phân tích, đánh giá thực trạng quy trình QTRRTD tại Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Một thành viên Đại Dương (OceanBank) nhằm đưa ra các giải pháp để hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương

VIỆN HÀN LÀM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN NGỌC THẮNG HOÀN THIỆN QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN ĐẠI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ: Tài chính-Ngân hàng HÀ NỘI, 2019
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN NGỌC THẮNG HOÀN THIỆN QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN ĐẠI DƯƠNG Ngành: Tài chính- Ngân hàng Mã số : 8340201 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Tô Thị Ánh Dương HÀ NỘI, 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đại Dương” là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực, được trích dẫn và có tính kế thừa, phát triển từ các tài liệu, tạp chí, các công trình nghiên cứu đã được công bố, các websites,… Các giải pháp nêu trong luận văn được rút ra từ những cơ sở lý luận và quá trình nghiên cứu thực tiễn. Hà Nội, ngày 13 tháng 08 năm 2019 Tác giả Luận văn Nguyễn Ngọc Thắng
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn thạc sĩ của mình, ngoài sự nỗ lực, cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy, cô giáo tại Học viện Khoa học- Xã hội, Khoa Kinh tế học, chuyên ngành Tài chính- Ngân hàng. Đặc biệt là sự quan tâm, hướng dẫn tận tình của TS. Tô Thị Ánh Dương người đã trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các lãnh đạo, các đồng nghiệp tại Ngân hàng thương mại trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Đại Dương đã hỗ trợ tạo điều kiện trong suốt quá trình học tập, quá trình nghiên cứu và thu thập thông tin, số liệu phục vụ cho luận văn của tôi. Tuy đã có nhiều nỗ lực, cố gắng nhưng do thời gian và khả năng nghiên cứu còn nhiều hạn chế nên luận văn có thể còn nhiều thiếu sót, rất mong nhận được sự góp ý của Quý Thầy Cô. Hà Nội, ngày 13 tháng 08 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Thắng
MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................i DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................i DANH MỤC SƠ ĐỒ ..................................................................................................i DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..............................................................................................i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................1 LỜI NÓI ĐẦU ...........................................................................................................1 CHƯƠNG 1................................................................................................................9 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO VÀ QUY TRÌNH QUẢN TRỊ .......9 RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ...................................9 1.1. Rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại .................................................9 1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng......................................9 1.1.2. Đặc điểm của rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại ..........................10 1.1.3. Phân loại rủi ro tín dụng ................................................................................10 1.1.4. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng trong ngân hàng ................................10 1.1.4.1. Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài .......................................................11 1.1.4.2. Nguyên nhân từ phía khách hàng ................................................................12 1.1.4.3. Nguyên nhân từ phía ngân hàng..................................................................13 1.1.5. Hậu quả của rủi ro tín dụng ngân hàng.........................................................14 1.2. Quản trị rủi ro trong hoạt động ngân hàng thương mại theo Basel II ...................................................................................................................................15 1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro ................................................................................15 1.2.2. Các nguyên tắc Quản trị rủi ro tín dụng theo Basel II ...................................15 1.2.2.1. Trụ cột 1 của Basel II – Yêu cầu vốn tối thiểu ............................................16 1.2.2.2. Trụ cột 2 – Thanh tra, giám sát ngân hàng...................................................16 1.2.2.3. Trụ cột 3 của Basel II – Nguyên tắc thị trường và minh bạch thông tin......17 1.2.3. Phương pháp xác định Rủi ro tín dụng theo Basel II .....................................17 1.2.3.1. Phương pháp chuẩn đánh giá Rủi ro tín dụng ..............................................18 1.2.3.2. Phương pháp xếp hạng nội bộ (IRB) ...........................................................18
1.3. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong Ngân hàng thương mại ..............19 1.3.1. Khái niệm quy trình quản trị rủi ro tín dụng .................................................19 1.3.2. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại ......................19 1.3.2.1. Nhận diện rủi ro tín dụng ............................................................................20 1.3.2.2. Đo lường rủi ro tín dụng bằng các mô hình ................................................21 1.3.2.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng ............................................................................21 1.3.2.4. Xử lý rủi ro tín dụng thông qua tài trợ rủi ro tín dụng ................................22 1.3.3. Chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động quản trị rủi ro tín dụng ........................22 1.3.3.1. Chỉ tiêu phản ánh tỷ trọng các nhóm nợ .....................................................22 1.3.3.2. Chỉ tiêu phản ánh nợ xấu.............................................................................23 1.3.3.3. Chỉ tiêu phản ánh trích lập dự phòng rủi ro tín dụng ..................................25 1.3.3.4. Tỷ lệ nợ xử lý rủi ro ....................................................................................26 1.4. Kinh nghiệm về quy trình quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam (VietinBank) ...........................................26 1.4.1. Quy trình QTRRTD tại VietinBank .................................................................27 1.4.2. Bài học kinh nghiệm từ mô hình quản trị rủi ro tín dụng của VietinBank .....29 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN ĐẠI DƯƠNG ...................31 2.1. Tổng quan về Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương (OceanBank) ............................................................................................................31 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của OceanBank .......................................31 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TM TNHH MTV Đại Dương ........................32 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TM TNHH MTV Đại Dương từ năm 2013 đến năm 2018 ...........................................................................................33 2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thương mại TNHH MTV Đại Dương ................................................................................................................35 2.2.1. Thực trạng quy trình cấp tín dụng tại OceanBank .........................................35
2.2.2. Cơ cấu tín dụng theo đối tượng khách hàng và loại hình doanh nghiệp ........37 2.2.3. Cơ cấu tín dụng theo các ngành kinh tế: ........................................................37 2.2.4. Cơ cấu theo kỳ hạn tín dụng ...........................................................................38 2.3. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại TNHH MTV Đại Dương từ năm 2013 đến năm 2018.......................................................39 2.3.1. Phân loại nợ ....................................................................................................39 2.3.2. Rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Oceanbank .............................40 2.4. Thực trạng quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TM TNHH MTV Đại Dương ......................................................................................................41 2.4.1. Quy trình Quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank .........................................41 2.4.1.1. Nhận diện rủi ro tín dụng: ............................................................................42 2.4.1.2. Đo lường RRTD ...........................................................................................43 2.4.1.3. Kiểm soát RRTD .........................................................................................45 2.4.1. Mô hình QTRRTD tại OceanBank ..................................................................41 2.4.3 Đánh giá thực trạng quy trình QTRRTD tại OceanBank ................................51 2.4.3.1. Đánh giá thực trạng hoạt động QTRRTD tại OceanBank ...........................51 2.4.3.2. Kết quả đạt được .........................................................................................53 2.4.3.3. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong quy trình QTRRTD tại OceanBank ................................................................................................................54 Tiểu kết Chương 2 .....................................................................................................59 CHƯƠNG 3..............................................................................................................59 GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẠI DƯƠNG VIỆT NAM...................................................................59 3.1. Định hướng phát triển OceanBank và định hướng quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank từ nay đến năm 2025.....................................................................59 3.1.1. Định hướng phát triển OceanBank từ nay đến năm 2025 ..............................60 3.1.2. Định hướng QTRRTD tại OceanBank từ nay đến năm 2025 .........................61 3.2. Giải pháp hoàn thiện quy trình QTRRTD tại OceanBank ..........................61
3.2.1. Hoàn thiện việc nhận diện rủi ro tín dụng .....................................................61 3.2.1.1. Xây dựng chính sách QTRRTD phù hợp .....................................................62 3.2.1.2. Phát triển hệ thống thông tin tín tín dụng nội bộ .........................................64 3.2.2. Hoàn thiện đo lường rủi ro .............................................................................64 3.2.2.1. Đo lường RRTD theo phương pháp định tính .............................................65 3.2.2.2. Đo lường RRTD theo phương pháp lượng hóa............................................67 3.2.3. Hoàn thiện kiểm tra và giám sát tín dụng .......................................................69 3.2.3.1. Kiểm soát chặt chẽ trong các giai đoạn trước, trong và sau cho vay .........70 3.2.3.2. Nâng cao trình độ nguồn nhân lực ..............................................................71 3.2.4. Hoàn thiện xử lý, tài trợ rủi ro tín dụng ........................................................71 3.2.4.1. Hoàn thiện mô hình xử lý rủi ro tín dụng ....................................................76 3.2.4.2. Thường xuyên đánh giá lại giá trị TSBĐ .....................................................76 3.2.4.3. Trích lập dự phòng rủi ro đối với các khoản nợ quá hạn theo đúng quy định ...................................................................................................................................77 3.3. Kiến nghị chính sách ........................................................................................77 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................79 KẾT LUẬN ..............................................................................................................80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................81 PHỤ LỤC .................................................................................................................84
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của OceanBank giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2018 ...................................................................................................................33 Bảng 2.2: Cơ cấu tín dụng của OceanBank theo kỳ hạn tín dụng trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2018 ...........................................................................................38 Bảng 2.3: Quy định xếp hạng khách hàng OceanBank............................................44 Bảng 2.4: Tỷ lệ nợ có vấn đề và tỷ lệ nợ xấu của OceanBank từ năm 2013 đến năm 2018 ...........................................................................................................................51 Bảng 2.5: Tỷ lệ trích lập dự phòng RRTD từ năm 2013 đến năm 2016 ...................51 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Cơ cấu tín dụng của OceanBank theo kỳ hạn tín dụng ........................39 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu tín dụng của OceanBank theo nhóm nợ ...................................40 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Mô hình xếp hạng nội bộ ..........................................................................18 Hình 1.2: Mô hình quản trị rủi ro tín dụng tại VietinBank .......................................27 Hình 2.1: Mô hình quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank hiện nay ........................48 Hình 3.1: Mô hình quản trị rủi ro tín dụng theo Basel II .........................................65 Hình 3.2: Mô hình 6C ...............................................................................................66 Hình 3.3: Mô hình quy trình quản trị rủi ro tín dụng đề xuất ...................................73 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Quy trình Quản trị rủi ro tín dụng............................................................20 Sơ đồ 2.1: Quy trình cấp tín dụng tại OceanBank ....................................................36
Sơ đồ 3.1: Các cấu phần QTRR chủ yếu .................................................................62 Sơ đồ 3.2: Định giá khoản vay trong mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ (IRB) .......68 Sơ đồ 3.3: Các bước thực hiện trong QTRRTD được đề xuất ..................................74 DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 01: Phiếu khảo sát về rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank……………………………………………………………………...….84 Phụ lục 02: Kết quả khảo sát ý kiến về rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank………………………………………………………………..87 Phụ lục 03: Quy trình cấp tín dụng tại OceanBank...................................................90 Phụ lục 04: Sơ đồ cơ cấu tổ chức NHTM TNHNN MTV Đại Dương .....................94 Phụ lục 05: Kết quả kinh doanh theo từng loại hình hoạt động ...............................95 Phụ lục 06: Cơ cấu tín dụng theo đối tượng khách hàng và loại hình doanh nghiệp của OceanBank giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2018 .............................................96 Phụ lục 07: Cơ cấu tín dụng của OceanBank theo nhóm nợ trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2018 ...................................................................................................99
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Tên đầy đủ 1 CBKD Cán bộ kinh doanh 2 CBTĐ Cán bộ thẩm định 3 CBTĐTD Cán bộ thẩm định tín dụng 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CTCP Công ty cổ phần 6 DMTD Danh mục tín dụng 7 ĐVCTD Đơn vị cấp tín dụng 8 HĐQT Hội đồng Quản trị 9 HĐTD Hội đồng Tín dụng 10 HĐTV Hội đồng Thành viên 11 HO Hội sở chính 12 KHCN Khách hàng cá nhân 13 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 14 MTV Một thành viên 15 NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 16 NHTM Ngân hàng thương mại Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn Một thành 17 OceanBank viên Đại Dương (tên cũ là Ngân hàng TMCP Đại Dương) 18 PGD Phòng giao dịch 19 QLNCVĐ Quản lý nợ có vấn đề 20 VHTD Vận hành tín dụng 21 VietinBank Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam 22 VP Văn phòng 23 TCTD Tổ chức tín dụng 24 TĐTD Thẩm định tín dụng 25 TMCP Thương mại cổ phần 26 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 27 TSBĐ Tài sản bảo đảm 28 TSCĐ Tài sản cố định 29 TSC Trụ sở chính 30 XHTDNB Xếp hạng tín dụng nội bộ
31 CAR Tỷ lệ vốn an toàn tối thiểu 32 ROA Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản 33 ROE Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu 34 RRTD Rủi ro tín dụng 35 QTRR Quản trị rủi ro 36 QTRRTD Quản trị rủi ro tín dụng
LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài An toàn, hiệu quả và bền vững là mục tiêu mà mọi ngân hàng đều hướng tới. Tuy nhiên, hoạt động ngân hàng luôn gắn với rủi ro. Các ngân hàng cần đánh giá các cơ hội kinh doanh dựa trên mối quan hệ rủi ro-lợi ich nhằm tìm ra những cơ hội đạt được những lợi ích xứng đáng với mức rủi ro có thể chấp nhận. Ngân hàng sẽ hoạt động tốt nếu mức rủi ro mà ngân hàng gánh chịu là hợp lý và có thể kiểm soát được, đồng thời nằm trong phạm vi khả năng các nguồn lực tài chính và năng lực tín dụng của ngân hàng. Hiện nay, hệ thống ngân hàng Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều loại rủi ro, trong đó rủi ro tín dụng luôn dành được sự quan tâm lớn nhất. Năng lực quản trị rủi ro còn yếu kém trong môi trường kinh doanh nhiều rủi ro (năng lực tài chính, khả năng cạnh tranh còn hạn chế; hiệu quả kinh doanh, khả năng sinh lời không tương xứng với mức độ gia tăng rủi ro và quy mô hoạt động) đã khiến cho các ngân hàng Việt Nam phải đối mặt với mức độ rủi ro tín dụng không nhỏ. Tại nhiều ngân hàng, chất lượng tài sản có thấp, tỷ lệ nợ xấu cao, hệ số an toàn vốn chưa đạt mức chuẩn 8% theo thông lệ quốc tế. Khung quản trị rủi ro của các ngân hàng thương mại Việt Nam, trong đó có OceanBank, mới ở giai đoạn sơ khai khi mà các ngân hàng mới chỉ bắt đầu xem xét lại cơ cấu quản trị rủi ro của mình. Bên cạnh đó, mô hình tổ chức quản lý rủi ro của các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam hiện nay chưa thực sự hiệu quả và chưa phù hợp (về chức năng, nhiệm vụ) với thông lệ quốc tế. Một ngân hàng hoạt động kinh doanh hiệu quả, có năng lực tài chính mạnh và có hệ thống quản trị rủi ro đồng bộ, hiệu quả và chuyên nghiệp sẽ đảm bảo cho sự tăng trưởng tín dụng an toàn và bền vững. Chính vì vậy, để có một hệ thống quản trị rủi ro hiệu quả cần phải có một quy trình quản trị rủi ro chặt chẽ, đồng bộ và thực hiện theo chuẩn mực của thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, quy trình quản trị rủi ro của các NHTM Việt Nam chủ yếu mới tập trung vào khâu xác định rủi ro (đây là khâu đầu tiên trong quy trình quản trị rủi ro), trong khi các khâu quan trọng khác như đo lường rủi ro, giảm thiểu rủi ro hay giám sát rủi ro vẫn còn hạn chế. Hơn nữa, hệ thống NHTM Việt Nam chủ yếu mới sử dụng các công cụ và phương pháp đo lường rủi ro truyền thống, các 1
công cụ và phương pháp đo lường hiện đại chưa được áp dụng hoặc sử dụng chưa hiệu quả. Sức ép cạnh tranh nội ngành trong lĩnh vực ngân hàng cũng như của quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng đòi hỏi các NHTM phải không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh, trong đó có khả năng duy trì sự an toàn trong hoạt động và khả năng kiểm soát rủi ro.Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), việc tiếp cận và từng bước ứng dụng “các hệ thống quản trị rủi ro phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực của Ủy ban Basel, trong đó tập trung vào các hệ thống quản trị rủi ro thanh khoản, rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường và rủi ro tác nghiệp; phát triển các hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ; thực hiện phân loại nợ, trích lập dự phòng rủi ro phù hợp với thông lệ quốc tế và mức độ rủi ro tín dụng; nâng cao năng lực đánh giá, thẩm định tín dụng và quản lý, giám sát rủi ro tín dụng của Tổ chức Tín dụng” sẽ là nhiệm vụ trọng tâm của nhiều NHTM trong thời gian tới (Công văn số 1601/NHNN-TTGSNH ngày 17/3/2014 của Ngân hàng Nhà nước về việc triển khai thực hiện quy định an toàn vốn theo Basel II tại Việt Nam). Tại Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đại Dương (tên cũ là Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đại Dương-Oceanbank), do hoạt động quản trị rủi ro nói chung, quản trị rủi ro tín dụng nói riêng yếu kém khiến cho nợ xấu tăng cao, bị mất vốn chủ sở hữu, nên ngày 25/4/2015, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã mua lại Oceanbank với giá không đồng (0 đồng) và cử Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam (Vietinbank) hỗ trợ điều hành. Thực tiễn hoạt động tại Ngân hàng TMCP Đại Dương cho thấy, công tác quản trị rủi ro tín dụng, trong đó có việc xây dựng và thực hiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng mặc dù đã được Ngân hàng quan tâm, nhưng quy trình quản trị rủi ro tín dụng chưa được nhận diện, đo lường, kiểm soát, và xử lý rủi ro tín dụng một cách hệ thống, và chặt chẽ theo thông lệ quốc tế. Chính vì vậy, yêu cầu cấp bách đặt ra đối với Oceanbank là phải xây dựng và hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro. Về mặt lý thuyết, tại Việt Nam đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại, tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện về quy trình quản trị rủi ro tín dụng- một 2
nội dung quan trọng đảm bảo hoạt động quản trị rủi ro tín dụng có hiệu quả. Bởi vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Đại Dương” có ý nghĩa khoa học về mặt lý luận và thực tiễn. Xuất phát từ những lý do đó, Tôi chọn đề tài này để thực hiện Luận văn Thạc sỹ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về quản trị rủi ro ngân hàng, điển hình là các công trình sau: H.Greuning & S.Bratanovic là đồng tác giả cuốn sách " Phân tích rủi ro ngân hàng: Khung đánh giá công tác quản trị và rủi ro tài chính – Analyzing Banking Risk, A framework for Assessing Corporate Governence and Financial Risk", tái bản lần thứ ba, năm 2009. Nghiên cứu cung cấp một cách nhìn tổng quan về việc phân tích, đánh giá và quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Trong lần tái bản này, các tác giả đã làm rõ một số nhân tố đánh giá về năng lực quản trị rủi ro tín dụng như năng lực quản trị rủi ro tín dụng theo khoản cấp tín dụng, năng lực QTRRTD theo danh mục tín dụng, phân tích nhân tố năng lực vốn, tài chính, các tác động của nhân tố này đối với năng lực QTRRTD của ngân hàng thông qua yêu cầu về vốn quy định chi tiết theo các chuẩn mực Basel II. Ngoài ra, nhân tố về năng lực quản trị điều hành với việc xây dựng các khung quản trị rủi ro chung và chi tiết theo mục tiêu của mỗi ngân hàng, vai trò của bộ phận kiểm tra, kiểm toán nội bộ. Các tác giả phân tích rằng, năng lực quản trị điều hành rủi ro tín dụng được đánh giá thông qua các nhân tố như: (i) Quy trình cấp tín dụng có được tuân thủ hay không; (ii) Các chính sách rõ ràng trong quy trình nội bộ cũng như sổ tay hướng dẫn; (iii) Nhân sự đáp ứng yêu cầu về số lượng, trình độ thực hiện các chính sách cấp tín dụng; (iv) Mức độ sẵn có, kịp thời của thông tin trong suốt quá trình xét duyệt, cấp và quản lý tín dụng. Tuy nhiên, nội dung đánh giá năng lực QTRRTD chỉ được nêu một cách khái quát chung với ba nhân tố: quy trình cấp tín dụng, con người và thông tin, chưa có sự đánh giá cụ thể về chính sách chiến lược, cơ sở hạ tầng tin học và các công cụ đo lường rủi ro tín dụng là những thành phần quan trọng khi xây dựng và nâng cao năng lực QTRRTD cho các NHTM. 3
Cuốn sách ‘Mô hình rủi ro, đánh giá và quản trị - Risk modelling, assessment, and management’, tái bản lần thứ 4, năm 2016, của Y.Y. Haimes . Cuốn sách gồm hai phần: (i) Phần 1: Lý thuyết căn bản về mô hình rủi ro, đánh giá rủi ro và quản trị rủi ro tín dụng; (ii) Phần 2 : Nâng cao về mô hình rủi ro, đánh giá rủi ro và quản trị rủi ro tín dụng. Các công cụ quản trị rủi ro, đo lường rủi ro, đánh giá rủi ro từ mức cơ bản đến nâng cao. Nghiên cứu bổ sung một trong những nhân tố quan trọng về năng lực QTRRTD: Năng lực các công cụ đo lường rủi ro tín dụng. Đề ra cách thức xác định rủi ro, đo lường; mô hình và cách thức ra quyết định. Cuốn sách “Mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ, phân bổ vốn và đo lường hoạt động - Internal Credit risk Models, Capital Allocation and Performance Measurement”, năm 2005, của Micheal Ong, đã nghiên cứu chi tiết về cách thức tiếp cận, xây dựng mô hình xếp hạng/đánh giá tín dụng. Nêu rõ ý nghĩa và các cấu thành rủi ro tín dụng, các phương pháp đo lường khả năng không trả được nợ; xây dựng mô hình đo lường rủi ro tín dụng; các cách tiếp cận mô hình xếp hạng nội bộ trong việc đánh giá rủi ro tín dụng (mô hình Monte Carlo, RAPM, RAROC). Các mô hình đo lường rủi ro tín dụng nhằm xây dựng và quản lý danh mục tín dụng và xác định tổn thất dự kiến/không dự kiến cho các ngân hàng, từ đó đưa ra các quyết định phân bổ nguồn vốn và xếp hạng của ngân hàng. Các chuẩn mực về Basel được ra đời từ những năm 1988, qua nhiều lần chỉnh sửa, điều chỉnh, cải tiến phù hợp từ Basel I, Basel II và Basel III. Trên bình diện quốc tế, hệ thống ngân hàng đang dần đưa các ứng dụng của Basel vào quản trị rủi ro, đánh giá vào nâng cao năng lực quản trị rủi ro. Các nghiên cứu, bài viết về việc ứng dụng Basel nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro, quản trị rủi ro tín dụng có các nghiên cứu điển hình sau: Balthazar L. (2006), trong nghiên cứu "Từ hiệp ước vốn Basel I đến III, sự tích hợp các cấp độ của mô hình rủi ro trong các quy định ngân hàng – From Basel I to III, the integration of State-of-art risk modeling in Banking regulation" đã phân tích cụ thể các yêu cầu theo chuẩn mực Basel trong công tác quản trị rủi ro, năng lực quản trị rủi ro đánh giá theo thông lệ chung, cũng như theo Basel; sự tích hợp của các quy định này với các quy định thực tế tại ngân hàng. Đây là một nghiên cứu tổng hợp về các chuẩn mực Basel (từ 1 đến 3), song mới chỉ dừng lại ở việc phân 4
tích các lý thuyết, các yêu cầu của Basel, và đề xuất một số phương thức tiệm cận Basel II nhằm nâng cao năng lực QTRRTD cho các ngân hàng. Ở Việt Nam hiện nay cũng đã có không ít các công trình khoa học về QTRRTD tại các NHTM, điển hình là một số công trình sau: - Luận án tiến sĩ (2017)“Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng theo thông lệ quốc tại NHTM Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Vân Anh. Luận án phân tích thực trạng năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại hệ thống NHTM và đề xuất các giải pháp để nâng cao năng lực QTRRTD tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Tuy nhiên, Luận án này đi sâu phân - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành (2014) “Việc áp dụng những tiêu chuẩn an toàn hoạt động và quản lý rủi ro theo thông lệ quốc tế trong hệ thống ngân hàng tại Việt Nam: Thực trạng và giải pháp” của tác giả Hoàng Huy Hà nghiên cứu về thực trạng quản trị rủi ro và việc áp dụng Basel II vào hoạt động QTRR trong hệ thống NHTM Việt Nam. - Luận văn Thạc sỹ “Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Dương” của tác giả Đặng Thị Thu Hà (2015) nghiên cứu về thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại OceanBank, từ đó đề xuất giải pháp nhằm tăng cường QTRRTD trong hoạt động kinh doanh của OceanBank. Tuy nhiên, trong Luận văn này thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của OceanBank mới chỉ được đề cập tới giai đoạn trước năm 2015, đồng thời chưa đi sâu phân tích về quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại NHTM nói chung, tại OceanBank nói riêng. Như vậy, có thể nói, chưa có nghiên cứu nào đề cập một cách hệ thống và toàn diện về quy trình QTRRTD và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện quy trình QTRRTD tại OceanBank kể từ khi OceanBank chuyển đổi mô hình sang Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn 100% vốn Nhà nước. Vì vậy, đề tài “Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương” có ý nghĩa khoa học về mặt lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở tổng hợp lý thuyết về quản trị rủi ro tín dụng (QTRRTD) nói chung, về quy trình QTRRTD nói riêng tại ngân hàng thương mại, Luận văn phân 5
tích, đánh giá thực trạng quy trình QTRRTD tại Ngân hàng Thương mại trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Một thành viên Đại Dương (OceanBank) nhằm đưa ra các giải pháp để hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, Đề tài có những nhiệm vụ sau đây: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng nói chung, quy trình quản trị rủi ro tín dụng nói riêng trong hoạt động ngân hàng thương mại. - Nghiên cứu kinh nghiệm của Vietinbank trong quản trị rủi ro tín dụng nói chung, trong thực hiện quy trình QTRRTD nói riêng, từ đó rút ra bài học cho OceanBank. - Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng và quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương (OceanBank) trong giai đoạn từ 2013 đến năm 2018. - Để xuất các giải pháp và đưa ra các kiến nghị chính sách nhằm hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại OceanBank. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản trị rủi ro tín dụng và quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Oceanbank. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Luận văn nghiên cứu những nội dung cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng và quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung, tại OceanBank nói riêng. Luận văn tập trung trả lời 3 câu hỏi sau: (1) Thực trạng quy trình QTRRTD tại OceanBank trong giai đoạn 2012-2018 như thế nào? (2) Tại sao phải hoàn thiện quy trình QTRRTD tại OceanBank? và (3) Cần có những giải pháp gì để hoàn thiện quy trình QTRRTD tại OceanBank trong bối cảnh hiện nay? - Phạm vi nghiên cứu về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu về hoạt 6
động quản trị rủi ro tín dụng và quy trình QTRRTD tại OceanBank và kinh nghiệm thực tiễn về QTRRTD của Vietinbank (ngân hàng chịu trách nhiệm hỗ trợ Oceanbank trong quản trị điều hành). - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng QTRRTD và quy trình QTRRTD tại OceanBank trong giai đoạn 2013-2018 vì đây là giai đoạn chuyển đổi mô hình hoạt động của OceanBank; các giải pháp được đề xuất trong Luận văn có tầm nhìn đến 2025. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu, đề tài sẽ sử dụng phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu sau đây: - Phương pháp luận: Luận văn nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về hoạt động của ngân hàng thương mại, các lý thuyết cơ bản về quản trị rủi ro nói chung và QTRRTD nói riêng. Đồng thời, các thông lệ quốc tế, các quy định, quy trình của Ủy ban Giám sát Ngân hàng (Basel II) sẽ là cơ sở để luận văn phân tích thực trạng QTRRTD tại Oceanbank và đưa ra các giải pháp, cũng như các khuyến nghị chính sách đối với Ngân hàng trong thời gian tới. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê và phương pháp điều tra, phỏng vấn chuyên gia để làm rõ thực trạng quản trị rủi ro tín dụng nói chung, quy trình quản trị rủi ro tín dụng nói riêng tại OceanBank trong giai đoạn 2013-2018. Cụ thể, tác giả đã thực hiện khảo sát, phỏng vấn trực tiếp 50 cán bộ thuộc các phòng, ban thuộc Khối rủi ro; Khối bán lẻ; và Khối khách hàng doanh nghiệp tại Oceanbank về hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng, QTRRTD và quy trình QTRRTD (xem [[Phụ lục 1, tr 84], tr 84] và [[Phụ lục 2, tr 87]) - Nguồn dữ liệu được thu thập chủ yếu từ:  Báo cáo thường niên của Ngân hàng Nhà nước; Báo cáo tài chính của các ngân hàng thương mại  Thu thập các thông tin liên quan đến hoạt động tín dụng và công tác quản trị rủi ro tại các ngân hàng thương mại được kế thừa có chọn lọc từ các nghiên cứu trước đây, … Nguồn số liệu sơ cấp được thu thập dựa vào phương pháp phỏng vấn trực tiếp: 7
phỏng vấn các phòng ban thuộc Khối rủi ro; khối bán lẻ; khối khách hàng doanh nghiệp tại Oceanbank về hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng, QTRRTD và quy trình QTRRTD (xem [[Phụ lục 1, tr 84], tr 84] và [[Phụ lục 2, tr 87]), 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn - Về mặt lý luận: Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng nói chung, quy trình quản trị rủi ro tín dụng nói riêng trong hoạt động ngân hàng thương mại. - Về mặt thực tiễn: Luận văn nghiên cứu thực trạng hoạt động tín dụng, QTRRTD và quy trình QTRRTD tại Oceanbank và kinh nghiệm thực tiễn của VietinBank trong quá trình xây dựng quy trình QTRRTD, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị chính sách nhằm hoàn thiện quy trình QTRRTD tại OceanBank theo thông lệ quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng và an toàn trong hoạt động tín dụng của OceanBank trong thời gian tới. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các chữ viết tắt, danh mục bảng, hình, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, nội dung chính của Luận văn được thể hiện ở ba chương sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro và quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng và quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương. Chương 3: Giải pháp và kiến nghị chính sách nhằm hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Đại Dương. 8