Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:246

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện pháp tổ chức hoạt động dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ THIÊN HÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TOÁN HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 1 CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 8140101 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ THIÊN HÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TOÁN HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 1 CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 8140101 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ THIÊN HÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TOÁN HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 1 CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC Hướng dẫn khoa học: PGS.TS LÊ THỊ HOA Tp. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2022
I
II
III
IV
V
VI
VII
LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC: Họ và tên: Nguyễn Thị Thiên Hà Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 27/07/1984 Nơi sinh: Tp. Hồ Chí Minh Quê quán: Tp. Hồ Chí Minh Dân tộc: Kinh Địa chỉ liên lạc: 7/2/2 đường 14, khu phố 2 phường Linh chiểu, thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh Điện thoại: 093 972 6211 E-mail: thienhanguyen277@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Cao đẳng Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo: từ 8/2004 đến 8/2007 Nơi học: Đại học Sài Gòn Ngành học: Giáo dục tiểu học 2. Đại học: Hệ đào tạo: Từ xa Thời gian đào tạo: từ 8/2012 đến 8/2014 Nơi học: Trường Đại học Đà Nẵng Ngành học: Giáo dục tiểu học 3. Cao học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo: từ 2020 đến 2022 Nơi học: Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Ngành học: Giáo dục học Tên luận văn: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Ngày và nơi bảo vệ: 12/11/2022, Viện Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM Người hướng dẫn: PGS.TS. Lê Thị Hoa VIII
III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 9/2007 – 8/2014 Trường tiểu học Trương Văn Giáo viên Hải 8/2014 – 8/2019 Trường tiểu học Đỗ Tấn Giáo viên Phong 8/2019 - nay Trường tiểu học Linh Chiểu Phó hiệu trưởng Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 09 năm 2022 Người khai ký tên Nguyễn Thị Thiên Hà IX
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 9 năm 2022 Người cam đoan Nguyễn Thị Thiên Hà X
LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập, nghiên cứu tại trường, tôi đã hoàn thành luận văn của mình. Để có được kết quả này, ngoài nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nhà trường. Tôi xin chân thành cảm ơn quý Thầy/Cô trong Ban giám hiệu nhà trường, quý Thầy/Cô đang làm việc tại Viện Sư phạm Kỹ thuật, phòng Quản lý Đào tạo sau Đại học và quý Thầy/Cô đang giảng dạy tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình chỉ bảo, hỗ trợ tôi trong học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Lê Thị Hoa, người đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ để tôi nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh tại 5 trường thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu. Tuy bản thân đã nỗ lực rất lớn để hoàn thành luận văn nhưng do kinh nghiệm còn ít ỏi nên không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự đóng góp quý báu của quý Thầy/Cô để luận văn này được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 9 năm 2022 Học viên thực hiện Nguyễn Thị Thiên Hà XI
TÓM TẮT Để đảm bảo phát triển bền vững, nhiều quốc gia đã không ngừng đổi mới giáo dục, chuyển từ dạy học tiếp cận nội dung sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. Đối với lớp 1 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 mới được áp dụng từ năm học 2020 – 2021, năng lực giải quyết vấn đề toán học là một trong những năng lực quan trọng, giúp cho học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo hơn trong việc chiếm lĩnh nguồn tri thức. Việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của của giáo dục nhằm hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam. Nhận thức được tầm quan trọng đó, tác giả chọn đề tài: “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh”. Luận văn gồm có: Phần mở đầu: Lý do chọn đề tài; mục tiêu nghên cứu; nhiệm vụ nghiên cứu; đối tượng và khách thể nghiên cứu; giả thuyết nghiên cứu; phạm vị nghiên cứu; phương pháp nghiên cứu; kế hoạch nghiên cứu. Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 trên thế giới và Việt Nam; các khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu; vị trí, vai trò của môn Toán lớp 1; đặc điểm hoạt động nhận thức của học sinh lớp 1; lý luận về năng lực giải quyết vấn đề toán học của học sinh lớp 1; một số lý luận về phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1; quy trình tổ chức hoạt động dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học cho học sinh lớp 1. Chương 2: Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 tại 5 trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh: Giới thiệu đặc điểm 5 trường tiểu học thành phố Thủ Đức; khảo sát thực trạng về phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 tại 5 trường tiểu học thành phố Thủ Đức. Chương 3: Đề xuất biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 các trường tiểu học thành phố Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh. Đề xuất các biện pháp và đánh giá hiệu quả của biện pháp đề xuất. Kết luận, gồm: Kết luận và kiến nghị. XII
SUMMARY To make sure sustainable development, lots of countries have constantly innovated education, shifting from teaching with content approach to teaching with the orientation of developing learners' capacity. For grade 1 under the new 2018 General Education Program, which is applied from the 2020-2021 academic year, the ability to solve Math problems is one of the important competencies, supporting students to be active and proactive and more creative in capturing the source of knowledge. The development of mathematical problem-solving capacity is one of the most important tasks of education towards the goal of comprehensive human development in Vietnam. Dicovering that importance, the author chose the topic: "Developing mathematical problem-solving capacity through teaching Mathematics for Grade 1 students in primary schools in Thu Duc city, Ho Chi Minh city". This thesis includes: Introduction: Reason for choosing the topic; research objectives; research tasks; research subjects and objects; research hypothesis; research scope; research methods; research plan. Chapter 1: Stating some theoretical basis for developing mathematical problem- solving capacity through teaching mathematics for Grade 1 students in the world and in Vietnam; concepts related to the research topic; position and role of Grade 1 Mathematics; cognitive performance characteristics of grade 1 students; reasoning about the Math problem solving ability of grade 1 students; some theories on developing mathematical problem-solving capacity through teaching Mathematics for grade 1 students; the process of organizing math teaching activities in order to develop Math problem solving ability for Grade 1 students. Chapter 2: Presenting the situation of developing mathematical problem solving capacity through teaching Math for Grade 1 students at 5 primary schools in Thu Duc city, Ho Chi Minh City: Introduction to the characteristics of 5 primary schools in Thu Duc city; survey on the development of mathematical problem-solving capacity through teaching mathematics to Grade 1 students at 5 primary schools in Thu Duc city. Chapter 3: Proposing some measures to organize teaching Mathematics in order to develop mathematical problem solving capacity for Grade 1 students in Thu Duc XIII
city, Ho Chi Minh city as well as suggesting some measures to evaluate efectively of the proposed measures. Conclusion : Suggesting the Conclusion and recommendations of the Thesis. XIV
MỤC LỤC MỤC TRANG LÝ LỊCH KHOA HỌC……………………………………………………..….VIII LỜI CAM ĐOAN…………………………………………………….…………. .X LỜI CẢM ƠN…………………………………………………………..……...... XI TÓM TẮT…………………………………………………………………...…...XII SUMMARY……………………………………………………………....…......XIII MỤC LỤC………………………………………………………………...…..…XV DANH MỤC CÁC BẢNG………………………………………………….…XXII DANH MỤC CÁC HÌNH………………………………………………….....XXIII DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT………………………………………..XXIV MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...........................................................................................3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................3 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.....................................................................3 4.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................3 4.2. Khách thể nghiên cứu ................................................................................3 5. Giả thuyết nghiên cứu .........................................................................................3 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................4 6.1. Phân loại nghiên cứu .................................................................................4 6.2. Nội dung nghiên cứu .................................................................................4 6.3. Giới hạn số lượng và đối tượng nghiên cứu ...............................................4 6.4. Giới hạn thời gian ......................................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................4 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận .....................................................4 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................5 7.2.1. Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi ..........................................5 7.2.2. Phương pháp quan sát .................................................................5 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn ..............................................................5 7.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm..............................................5 XV
7.3. Phương pháp xử lý thông tin – xử lý số liệu……………………………….6 8. Cấu trúc luận văn…………………………………………………………………6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TOÁN HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 1….…………………………………………………………………………....7 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu về phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1…………………….….…7 1.1.1 Những nghiên cứu ở nước ngoài…………………….…………….…...7 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam .............................................................8 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài .......................................................................10 1.2.1. Năng lực giải quyết vấn đề toán học ...................................................10 1.2.2. Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học ...................................10 1.2.3. Dạy học ..............................................................................................11 1.2.4. Thông qua dạy học môn Toán………………………………………...11 1.2.5. Phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1…………………………………………........11 1.3. Vị trí, vai trò của môn Toán lớp 1 ....................................................................12 1.3.1. Vị trí của môn Toán lớp 1 trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ..............................................................................................................12 1.3.2. Vai trò của môn Toán lớp 1 trong giai đoạn giáo dục cơ bản .............12 1.4. Đặc điểm hoạt động nhận thức của học sinh lớp 1 ............................................15 1.5. Lý luận về năng lực giải quyết vấn đề toán học của học sinh lớp 1...................16 1.5.1. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề toán học của học sinh lớp 1 .......16 1.5.2. Các biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề toán học trong môn Toán lớp 1 .............................................................................................................17 1.5.3. Tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề toán học của học sinh lớp 1 thông qua môn Toán………………………………………………..…18 1.6. Một số lý luận về phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 .....................................................................20 XVI
1.6.1. Mục tiêu phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 .................................................................20 1.6.2. Nội dung dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học cho học sinh lớp 1 ..............................................................21 1.6.3. Phương pháp dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học cho học sinh lớp 1...............................................................26 1.6.3.1. Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề ..................................27 1.6.3.2. Phương pháp đàm thoại ..........................................................29 1.6.3.3. Phương pháp thảo luận nhóm .................................................30 1.6.3.4. Phương pháp trò chơi .............................................................32 1.6.4. Hình thức tổ chức dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học cho học sinh lớp 1...............................................................32 1.6.4.1. Dạy học cá nhân – chuyên biệt hóa .......................................33 1.6.4.2. Dạy học theo nhóm ...............................................................33 1.6.4.3. Dạy học toàn lớp - trực diện ...................................................34 1.6.5. Đánh giá mức độ phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học thông qua dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 ....................................................35 1.7. Quy trình tổ chức hoạt động dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học cho học sinh lớp 1 .........................................................36 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1......................................................................................41 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TOÁN HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 1 TẠI 5 TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH………………………………………………………………………………..42 2.1. Đặc điểm của 5 trường tiểu học thành phố Thủ Đức….……………………..42 2.2. Tổ chức nghiên cứu…………………………….…….……………………....43 2.2.1. Chọn mẫu………...………………………..……………………..……43 2.2.2. Bộ công cụ nghiên cứu……………………..……...…………..….…...43 2.2.3. Cách thức tiến hành nghiên cứu…………………..………...…..……..44 XVII