Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

394
lượt xem 105
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương tập trung trình bày về cơ sở lý luận; thực trạng và giải pháp cho việc quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Bạch Ngọc THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Bạch Ngọc THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VÕ THỊ BÍCH HẠNH Thành phố Hồ Chí Minh – 2014
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và động viên rất quý báu của Thầy Cô, Gia đình, Bạn bè và Anh chị đồng nghiệp. Trước hết, tôi xin xin bày tỏ lòng kính trọng và tri ân sâu sắc đến TS. Võ Thị Bích Hạnh, người hướng dẫn khoa học đã tận tâm giúp đỡ, dạy bảo và động viên tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu, quý thầy cô trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Sau Đại học, Khoa Tâm lý Giáo dục trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi học tập tại trường. Trân trọng cám ơn Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương, Ban Giám hiệu và quý thầy cô các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong công tác. Sau cùng, tôi xin cám ơn gia đình, bạn bè đã động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp, song chắc chắn rằng luận văn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô, anh chị em đồng nghiệp và các bạn. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 2 năm 2014 Tác giả Nguyễn Thị Bạch Ngọc
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. 3 MỤC LỤC ........................................................................................................ 4 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ 7 DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................. 8 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ......................................................................... 9 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ........................................................................... 10 MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG............................. 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................. 6 1.1.1. Ở nước ngoài ............................................................................................ 6 1.1.2. Ở trong nước ............................................................................................ 7 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ........................................................... 9 1.2.1. Quản lý ..................................................................................................... 9 1.2.2. Quản lý giáo dục .................................................................................... 13 1.2.3. Quản lý nhà trường ................................................................................ 15 1.2.4. Thiết bị dạy học ..................................................................................... 16 1.2.5. Quản lý thiết bị dạy học ......................................................................... 17 1.3. Một số vấn đề về thiết bị dạy học.................................................................. 17 1.3.1. Vị trí, vai trò của thiết bị dạy học........................................................... 17 1.3.2. Phân loại thiết bị dạy học....................................................................... 22 1.3.3. Các yêu cầu đối với thiết bị dạy học ...................................................... 23
1.3.4. Nguyên tắc quản lý thiết bị dạy học ....................................................... 25 1.4. Nội dung công tác quản lý thiết bị dạy học ................................................. 26 1.4.1. Lập kế hoạch công tác thiết bị dạy học .................................................. 27 1.4.2. Tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch công tác thiết bị dạy học............. 28 1.4.3. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá công tác thiết bị dạy học ..................... 32 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 33 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG........................................................................ 34 2.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục và đào tạo tỉnh Bình Dương.......................................................................................................... 34 2.1.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội ....................................................... 34 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục và đào tạo ............................................... 35 2.2. Thực trạng về thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................................................................. 38 2.2.1. Mẫu khảo sát thực trạng ........................................................................ 38 2.2.2. Thống kê thiết bị dạy học ở các trường Trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một ..................................................................................................... 39 2.2.3. Thực trạng trang bị thiết bị dạy học ở các trường Trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một ................................................................................... 40 2.2.4. Thực trạng chất lượng, tính đồng bộ và hiện đại của thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một ............................... 42 2.2.5 Đánh giá mức độ sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một .................................................. 46
2.3. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ....................................................... 48 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của nội dung quản lý thiết bị dạy học ..................................................... 48 2.3.2. Thực trạng công tác lập kế hoạch .......................................................... 51 2.3.3. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo ..................................................... 54 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác thiết bị dạy học ....................... 58 2.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. ............................. 61 2.4.1. Ưu điểm .................................................................................................. 61 2.4.2. Hạn chế ................................................................................................... 61 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 63 Chương 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG .................................................... 65 3.1. Những cơ sở đề xuất biện pháp.................................................................... 65 3.2. Một số biện pháp đề xuất .............................................................................. 68 3.3. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................... 83 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 92
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : cán bộ quản lý CSVC : cơ sở vật chất CNTT : công nghệ thông tin ĐTB : điểm trung bình GV : giáo viên HS : học sinh MTDH : mục tiêu dạy học NDDH : nội dung dạy học Nxb : nhà xuất bản PPDH : phương pháp dạy học TBDH : thiết bị dạy học THCS : trung học cơ sở THPT : trung học phổ thông
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê các TBDH ở các trường THPT năm học 2012-2013 ... 40 Bảng 2.2. Đánh giá của CBQL và GV về tình hình trang bị TBDH ở các trường THPT ........................................................................ 40 Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL và GV về chất lượng TBDH ở các trường THPT ............................................................................... 42 Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL và GV về tính đồng bộ TBDH ở các trường THPT ............................................................................... 44 Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL và GV về tính hiện đại TBDH ở các trường THPT ............................................................................... 45 Bảng 2.6. Đánh giá mức độ sử dụng TBDH của giáo viên trong các giờ dạy......................................................................................... 46 Bảng 2.7. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng của nội dung quản lý TBDH ở trường THPT ............................. 48 Bảng 2.8. Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lý TBDH ...................... 51 Bảng 2.9. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo quản lý TBDH ................. 55 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác TBDH .......................... 58 Bảng 3.1 . Ý kiến về tính cần thiết của các biện pháp quản lý TBDH ở các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ... 84 Bảng 3.2 . Ý kiến về tính khả thi của các biện pháp quản lý TBDH ở các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ... 85
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Đánh giá của CBQL và GV về tình hình trang bị TBDH ở các trường THPT ................................................................. 41 Biểu đồ 2.2. Đánh giá của CBQL và GV về chất lượng TBDH ở các trường THPT ........................................................................... 43 Biểu đồ 2.3. Đánh giá của CBQL và GV về tính đồng bộ TBDH ở các trường THPT .................................................................... 44 Biểu đồ 2.4. Đánh giá của CBQL và GV về tính hiện đại TBDH ở các trường THPT ........................................................................... 45
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các chức năng cơ bản của quản lý ................................................ 12 Sơ đồ 1.2. Các yếu tố của quá trình dạy học ................................................... 20
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay nước ta đã đặt ra mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam trở thành nước công nghiệp và từng bước phát triển kinh tế tri thức. Để đạt được mục tiêu này phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng của giáo dục và liên quan chặt chẽ đến yêu cầu phát huy tối đa hiệu quả sử dụng các trang thiết bị dạy học. Nghị quyết của Quốc hội khoá X, kỳ họp thứ 8, ngày 9/12/2000 về “Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông” đã nêu rõ: “Đổi mới nội dung chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy và học phải được thực hiện đồng bộ với việc nâng cấp và đổi mới trang thiết bị dạy học”; “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh. Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”. [25] Thiết bị dạy học (TBDH) là một thành tố không thể thiếu được trong quá trình dạy học. Muốn đổi mới phương pháp dạy học phải đổi mới cả nội dung dạy học, TBDH, tổ chức dạy học và cách kiểm tra đánh giá. TBDH là điều kiện cần thiết để giáo viên thực hiện được các nội dung giáo dục, giáo dưỡng và phát triển trí tuệ, khơi dậy tố chất thông minh của học sinh. Để có một TBDH đến trường phổ thông, phải trải qua nhiều giai đoạn, trong đó giai đoạn quản lý sử dụng và bảo quản là khâu cuối cùng nhưng cực kì quan trọng. Bởi vì, nếu không quản lý tốt TBDH thì sẽ gây nên sự lãng phí lớn, đồng thời không góp phần đổi mới phương pháp giáo dục và không nâng cao được chất lượng dạy học. Nhận thức rõ tầm quan trọng của thiết bị và đồ dùng dạy học, trong những năm qua, ngành giáo dục và đào tạo Bình Dương đã quan tâm đến việc
2 đầu tư trang thiết bị và đồ dùng dạy học cho các cơ sở giáo dục. Bên cạnh đó, Sở Giáo dục và Đào tạo cũng đã có nhiều văn bản hướng dẫn các trường học thực hiện tốt việc quản lý, khai thác, sử dụng, bảo quản thiết bị, đồ dùng dạy học đã được trang cấp. Tuy nhiên, để nắm bắt thực trạng, hiệu quả việc quản lý, sử dụng trang thiết bị và đồ dùng dạy học tại các trường phổ thông cần có kiểm tra, giám sát thực tế, đánh giá hiệu quả thiết thực của hoạt động này. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” là một yêu cầu vừa mang tính cấp thiết, vừa có ý nghĩa lâu dài. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hoá lý luận, khảo sát thực trạngvà đề xuất các biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: - Khách thể nghiên cứu: công tác quản lý cơ sở vật chất tại các trường trung học phổ thông. - Đối tượng nghiên cứu: thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 4. Giả thuyết khoa học Việc quản lý thiết bị dạy học của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương có thể đạt được những thành tựu như: giúp nâng cao khả năng sư phạm của giáo viên; đầu tư nâng cấp tăng cường thêm chủng loại thiết bị để phục vụ cho dạy và học. Tuy nhiên cũng có những hạn chế như chất lượng thiết bị xuống cấp và hỏng hóc nhiều, chưa khai thác một cách có hiệu quả đối với việc sử dụng thiết bị trong quá trình dạy học trong nhà trường.
3 Việc khảo sát, đánh giá đúng thực trạng và đề xuất biện pháp cần thiết, khả thi có thể nâng cao hiệu quả dạy và học trong các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về thiết bị dạy học và công tác quản lý thiết bị dạy học trong trường trung học phổ thông. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tình Bình Dương. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học cho trường trung học phổ thông. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận 6.1.1. Quan điểm tiếp cận hệ thống cấu trúc Quan điểm tiếp cận hệ thống cấu trúc giúp người nghiên cứu tìm hiểu mối quan hệ chặt chẽ giữa quản lý thiết bị dạy học với quản lý các hoạt động sư phạm khác ở trường THPT. Trong đó quản lý thiết bị dạy học là một hệ thống con với các yếu tố hợp thành. Từ đó giúp chúng ta tìm hiểu chính xác thực trạng công tác quản lý thiết bị dạy học. 6.1.2. Quan điểm tiếp cận lịch sử Quan điểm tiếp cận lịch sử giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể để điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu đề tài, trình bày công trình nghiên cứu theo trật tự logic. 6.1.3. Quan điểm tiếp cận thực tiễn Quan điểm tiếp cận thực tiễn giúp phát hiện những ưu điểm, mâu thuẫn, tồn tại trong công tác quản lý thiết bị dạy học ở các trường THPT thành phố
4 Thủ Dầu Một, từ đó đề xuất được các biện pháp phù hợp với thực tiễn các trường THPT tỉnh Bình Dương. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hoá các văn bản, tài liệu và các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi - Mục đích điều tra: người nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra để thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng quản lý TBDH ở các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương nhằm chứng minh cho giả thuyết nghiên cứu khoa học. - Nội dung điều tra: tập trung khảo sát, nghiên cứu thực trạng quản lý TBDH ở các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân; đồng thời khảo sát tính cần thiết và khả thi của hệ thống các biện pháp đề xuất. - Cách thức điều tra: xây dựng các bảng hỏi nhằm thu thập thông tin từ các đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giáo viên và viên chức phụ trách TBDH. 6.2.2.2. Phương pháp quan sát sư phạm: tiến hành dự giờ giáo viên nhằm thu thập thông tin liên quan đến đề tài nghiên cứu. 6.2.2.3. Phương pháp thống kê toán học: sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2007 xử lý kết quả điều tra bằng cách tính phần trăm (%) và tính giá trị trung bình nhằm phân tích, đánh giá thực trạng làm cơ sở để đề ra biện pháp thích hợp.
5 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Giới hạn nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý TBDH ở 05/05 trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, gồm các trường: - Trường THPT chuyên Hùng Vương - Trường THPT An Mỹ - Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu - Trường THPT Bình Phú - Trường THPT Võ Minh Đức. Giới hạn mẫu nghiên cứu: - Về cán bộ quản lý : nghiên cứu 75 cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng và Tổ trưởng chuyên môn) của 5 trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Về giáo viên: Chỉ nghiên cứu trên mẫu 150 giáo viên và viên chức phụ trách TBDH của 5 trường (mỗi trường chỉ chọn điều tra theo mẫu ngẫu nhiên 30 giáo viên). 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được cấu trúc thành ba chương chính như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác quản lý thiết bị dạy học ở trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Chương 3: Đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Thiết bị và đồ dùng dạy học là phương tiện vật chất để phục vụ quá trình đổi mới phương pháp dạy học, giúp cho giáo viên và học sinh thực hiện có hiệu quả mục tiêu dạy và học. TBDH cũng tạo điều kiện trực tiếp cho học sinh phát huy tính chủ động, phát triển năng lực sáng tạo trong tiếp thu kiến thức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Khi kinh tế, xã hội, giáo dục càng phát triển thì TBDH càng đa dạng, phong phú, nhiều chủng loại, thì vấn đề đặt ra làm sao quản lý TBDH có hiệu quả. Đây cũng là nhiệm vụ nặng nề của các cấp quản lý giáo dục, trực tiếp là các CBQL các cơ sở giáo dục. Do đó, vấn đề công tác quản lý TBDH đã được nhiều tổ chức và cá nhân nghiên cứu. 1.1.1. Ở nước ngoài Jan Amot Komensky (1592- 1670) nhà giáo dục Cộng hoà Séc được coi là một trong những ông tổ sư phạm ở Châu Âu và thế giới. Ông chủ trương giảng dạy bằng hoạt động, bằng sự quan sát trực tiếp, bằng sự tiếp xúc với sự vật trong đời sống hàng ngày. Theo ông: “…Việc dạy học phải bằng sự vật, hiện tượng. Vì sự vật là thân thể, lời nói là cái ảo…lời nói mà không có sự vật là vỏ không có nhân, bao không có kiếm, bóng không có hình, thân không có hồn.” [22] Về sau trường phái giáo dục Xô – Viết cũng có các nhà giáo dục như K. Đ Usinski; A. N. Leontiev hay J. H.Pestalossi người Thụy Sĩ đã phát triển quan điểm dạy học trực quan để đạt hiệu quả cao. Nội dung của quan điểm dạy học trực quan này là thay lối dạy học cũ, kinh viện, nhồi nhét tri thức
7 bằng lối dạy học mới có căn cứ khoa học, thông qua các sự vật hoặc hình ảnh của chúng và được học viên chứng thực trên cơ sở cảm nhận của các giác quan. Theo C.Mác, yếu tố quyết định trình độ hoạt động không phải là tạo ra cái gì, mà là tạo ra cái đó bằng cách nào và bằng phương tiện nào. Theo nhà giáo dục học, viện sĩ Xukhômlinxki: “Nghệ thuật giáo dục là chỗ không chỉ giáo dục bằng các quan hệ giữa người với người, bằng gương sáng và lời nói của nhà giáo dục, bằng những truyền thống được trân trọng giữ gìn trong tổ chức mà còn giáo dục bằng các đồ vật, những của cải vật chất và tinh thần, giáo dục bằng môi trường và cảnh trí do chính học sinh xây dựng nên, đó là cách làm phong phú cuộc sống tâm hồn của học sinh”. [7] Tổ chức lao động quốc tế ADB/ILO (Evaluation Rating criteria for the VTE Institution, ADB/ILO – Bangkok 1997) đưa ra 9 tiêu chuẩn và điểm đánh giá cơ sở giáo dục – đào tạo để kiểm định các nước thuộc tiểu vùng sông Mêkông. Trong đó các điều kiện cơ sở hạ tầng của nhà trường: khuôn viên, cơ sở vật chất – kỹ thuật và thư viện chiếm 125/500 tổng điểm chung. Country Report on Quality Assurrance in Higher Education, Bangkok – Thailand, 1998, đưa ra tỉ lệ đánh giá các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục của Malaysia với 6 chỉ số trong đó các điều kiện đảm bảo cơ sở vật chất – kỹ thuật cho công tác đào tạo chiếm 20% tổng điểm đánh giá chung. 1.1.2. Ở trong nước Lê Thanh Giang với đề tài: “Thực trạng và giải pháp quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên trường trung học phổ thông tỉnh Cà Mau” [12], qua đề tài tác giả đã khảo sát và phân tích thực trạng quản lý và sử dụng TBDH ở một số trường THPT tỉnh Cà Mau, từ đó đề xuất một số giải pháp quản lý việc sử dụng TBDH của giáo viên nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH ở các trường THPT tỉnh Cà Mau.
8 Trần Duy Hân với đề tài: “Biện pháp quản lý phương tiện dạy học của Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn thành phố Huế đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay”[14], tác giả đã nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng việc quản lý phương tiện dạy học của Hiệu trưởng, xác lập các biện pháp quản lý phương tiện dạy học có hiệu quả của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS trên địa bàn thành phố Huế, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Đặng Phúc Tịnh với đề tài: “Thực trạng và một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ” [27], tác giả đã khảo sát và phân tích thực trạng quản lý TBDH ở các trường THCS huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ. Từ đó, tác giả đề xuất một số biện pháp quản lý TBDH nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học của các trường THCS tại huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ. Trần Đức Hùng với đề tài: “Biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông tỉnh Quãng Ngãi trong giai đoạn hiện nay” [17], tác giả đã nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng việc quản lý TBDH ở các trường THPT tỉnh Quảng Ngãi. Đồng thời tác giả đã đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH ở các trường THPT tỉnh Quảng Ngãi. Trong giáo trình: “Lý luận dạy học ở trường THCS” [2] do Nguyễn Ngọc Bảo và Trần Kiểm viết đã dành một chương (chương 5) để viết về phương tiện dạy học. Theo tác giả, phương tiện dạy học có ý nghĩa quan trọng trong việc vận dụng phương pháp dạy học. Bên cạnh việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, hiện nay các trường THCS đã được trang bị nhiều phương tiện dạy học. Vì vậy GV cần phải nắm được khái niệm phương tiện dạy học, các loại phương tiện dạy học, cách sử dụng, bảo quản từng loại phương tiện dạy học, đặc biệt là phương tiện dạy học kỹ thuật.
9 Trong cuốn: “Quản lý giáo dục” [15] do Bùi Minh Hiền chủ biên, ở chương 10 tác giả đã đề cập đến vai trò của TBDH trong sự phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, phân loại các nhóm TBDH mà người quản lý cần bao quát và đưa ra một số nguyên tắc cùng giải pháp quản lý TBDH ở trường học trong giai đoạn hiện nay. Giáo trình “Nghiệp vụ quản lý trường phổ thông”, tập 3 [32] của trường Cán bộ quản lý giáo dục thành phố Hồ Chí Minh, các tác giả đã nêu những vấn đề chung về CSVC-TBDH và công tác quản lý về CSVC-TBDH. Đây là những nội dung giúp người Hiệu trưởng có thể áp dụng trong công tác quản lý CSVC và TBDH ở trường của mình. Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu của các tác giả nêu trên và các giáo trình về lý luận dạy học đã làm sáng tỏ lý luận về TBDH. Tuy vậy, trong các hướng nghiên cứu trên, lĩnh vực nghiên cứu quản lý TBDH trong quá trình dạy học nói chung và trong các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương nói riêng chưa được nghiên cứu đầy đủ. 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.2.1. Quản lý 1.2.1.1. Khái niệm Từ khi xã hội loài người xuất hiện thì nhu cầu quản lý cũng được hình thành như một tất yếu khách quan. Trong tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, con người muốn tồn tại và phát triển đều phải dựa vào các nỗ lực của cá nhân, của tổ chức, từ một nhóm nhỏ đến phạm vi rộng hơn ở tầm quốc gia, đều phải thừa nhận và chịu sự quản lý nào đó của chính con người. Khái niệm quản lý là một khái niệm rất quan trọng, phong phú và có nhiều dấu hiệu đặc trưng, có nhiều đối tượng. Đồng thời nó cũng thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử, bởi vậy không có khái niệm quản lý chung nào cho mọi lĩnh vực. Chúng ta có thể nêu một số khái niệm quản lý như sau:
10 F.W Taylor cho rằng: Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất. [15, tr.12] H.Koontz thì khẳng định: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của nhà quản lý là hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn ít nhất. [15, tr.12] Các Mác viết: “Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”. [15, tr.12] Theo tác giả Đặng Quốc Bảo và tập thể tác giả thì cho rằng: “Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu chung”. [1, tr.176] Tuy trình bày khác nhau, song các khái niệm trên đã vạch rõ bản chất hoạt động quản lý, đó là: Cách thức tổ chức, điều khiển (cách thức tác động) của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm thực hiện có hiệu quả các mục tiêu chung của tổ chức đã đề ra. Mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý rất đa dạng và phong phú, nhưng trong các mối quan hệ đó thì cần quan tâm nhất là mối quan hệ giữa con người với con người và coi đó là cốt lõi của hoạt động quản lý. Đó là mối quan hệ tác động qua lại, tương hỗ với nhau tạo thành một hệ gọi là quản lý. Từ những ý chung của các định nghĩa và xét bản chất hoạt động quản lý chúng tôi đồng ý với khái niệm về quản lý của tác giả Bùi Minh Hiền: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra”.[15, tr.12] 1.2.1.2. Các chức năng của quản lý * Chức năng kế hoạch hóa