Luận văn Thạc sĩ: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Bảo hiểm Xã hội TP.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bố cục của luận văn gồm phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn được xây dựng thành 3 chương: Chương 1 - Tổng quan về hoạt động Bảo hiểm Xã hội và hệ thống kiểm soát nội bộ trong hệ thống Bảo hiểm Xã hội; Chương 2 - Thực trạng về hệ thống kiểm soát nội bộ tại Bảo hiểm Xã hội TP. Hồ Chí Minh; Chương 3 - Đề xuất giải pháp hoàn thiện thống kiểm soát nội bộ tại Bảo hiểm Xã hội TP. Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Bảo hiểm Xã hội TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- TIÊU THỊ THU HIỀN HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã ngành: 60340102 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 09 năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- TIÊU THỊ THU HIỀN HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã ngành: 60340102 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ QUANG HÙNG TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 09 năm 2014
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : TS. LÊ QUANG HÙNG Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 08 tháng 11 năm 2014 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: Họ và tên Chức danh Hội đồng TT 1 TS. LƯU THANH TÂM Chủ tịch 2 TS. NGUYỄN VĂN KHOẢNG Phản biện 1 3 TS. PHAN MỸ HẠNH Phản biện 2 4 TS. VÕ TẤN PHONG Ủy viên 5 TS. TRƯƠNG QUANG DŨNG Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày…. Tháng…. năm 2014 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: TIÊU THỊ THU HIỀN Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 16/03/1972 Nơi sinh: Hà Tĩnh Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh MSHV: 1341820019 I- Tên đề tài: “ Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí Minh” . II- Nhiệm vụ và nội dung: Nghiên cứu phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống Kiểm soát nội bộ tại Bảo Hiểm xã hội thành phố Hồ Chí Minh từ đó xây dựng hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kiểm soát nội bộ trong đơn vị hành chính sự nghiệp. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối bộ với hoạt động Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí Minh. III- Ngày giao nhiệm vụ: 24/03/2014 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 27/09/2014 V- Cán bộ hướng dẫn: TS.Lê Quang Hùng CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký) TS. Lê Quang Hùng
i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn, em đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của quý Thầy, Cô, Ban lãnh đạo Bảo Hiểm Xã Hội Thành phố Hồ Chí Minh, bạn bè và các đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn TS. LÊ QUANG HÙNG, người hướng dẫn khoa học cho luận văn, đã hướng dẫn tận tình và giúp đỡ cho em về mọi mặt để hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn quý Thầy, Cô Khoa Quản Trị Kinh Doanh, Phòng Quản Lý Khoa Học – Đào Tạo sau Đại Học đã hướng dẫn và giúp đỡ em trong quá trình hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn quý Thầy, Cô trong Hội Đồng chấm luận văn đã có những ý kiến đóng góp để luận văn của em được hoàn thiện hơn. Cho em cảm ơn sâu sắc đến Quý Thầy Cô trường Đại Học Công Nghệ Thành Phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua đã truyền đạt cho em những kiến thức quý báu. Tác giả luận văn: TIÊU THỊ THU HIỀN
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. TP.Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 09 năm 2014 Học viên thực hiện luận văn TIÊU THỊ THU HIỀN
iii TÓM TẮT Bảo hiểm xã hội là sự đảm bảo thay thế được bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằm bảo đảm an toàn đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần bảo đảm an toàn xã hội. Chế độ BHXH phát triển cùng với sự phát triển của nền kinh tế – xã hội của đất nước. Việc thực hiện việc chi trả lương hưu và các chế độ theo quy định của pháp luật, quyền lợi của người tham gia ngày càng được mở rộng các đối tượng tham gia. Việc giám sát, kiểm soát và ngăn ngừa các rủi ro có thể phát sinh trong hoạt động của BHXH là rất cần thiết. Mục đích nghiên cứu của đề tài là đưa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động tại BHXH Thành phố Hồ Chí Minh; trong đó hoạt động đáng quan tâm nhất là quản lý thu – quản lý chi - quản lý quỹ BHXH. Hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kiểm soát nội bộ trong đơn vị hành chính sự nghiệp Phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại BHXH Thành Phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở phân tích các ưu, nhược điểm nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hoạt động BHXH tại BHXH TP HCM. Hy vọng rằng với những kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần hoàn thiện một bước công tác kiểm soát nội bộ hoạt động BHXH trong giai đoạn hiện nay và trong tương lai để hoạt động của BHXH Việt Nam nói chung và BHXH TP.Hồ Chí Minh nói riêng ngày càng có hiệu quả, thực sự là mạng lưới an toàn xã hội góp phần đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hoá đất nước, làm cho dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
iv ABSTRACT Social Insurance gurantees alternative compensations of income within cases defined by laws. Regulations of SI develop together with development of the state economy, so supervising , examining and preventing risks from occurring in SI is definitely necessary. This study aimed to suggest some solutions for perfecting internal control system of HCMC Social Insurance - especially focussing on account receivable management, as well as expenditure and fund management. The study sytemized basic reasons of internal control in aministration agency. Furthermore, analyzing, evaluating the actual state of internal control of HCMC Social Insurance. From the analysis, the strengths and weaknesses of the internal control system of HCMC Social Insurance, this study promoted some solutions for perfecting its operation. Hoping that the results of this thesis will play a role in perfecting the internal control work of social insurance in this period and in the future at HCMC Social Insurance. These suggestions aims to help Vietnamese SI in general and HCMC Social Insurance in specific to operate more effectively. Also the result of this study will help to build a network of safe society in Social Insurance.
v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................................... ii TÓM TẮT ...................................................................................................................................... iii ABSTRACT .................................................................................................................................. iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................ ix DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................................................... x DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................................... xi PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG HỆ THỐNG BẢO HIỂM XÃ HỘI ........... 4 1.1 Tổng quan về hoạt động BHXH ....................................................................4 1.1.1 Lịch sử ra đời và phát triển của hoạt động BHXH.................................4 1.1.1.1 Khái niệm.............................................................................................4 1.1.1.2. Sơ lược lịch sử phát triển của bảo hiểm xã hội nói chung ..................5 1.1.2 Lịch sử ra đời và phát triển của hoạt động BHXH đối với khu vực Nhà nước ......................................................................................................................6 1.1.2.1. Mục tiêu chung .....................................................................................6 1.1.2.2. Nhà nước quản lý thống nhất chính sách BHXH, tổ chức bộ máy thực hiện chính sách BHXH ......................................................................................7 1.1.2.3. Hệ thống các chế độ BHXH .................................................................7 1.1.3 Sự phát triển của hoạt động BHXH tại Việt Nam..................................9 1.1.3.1 Thời kỳ trước 1995 ...............................................................................9 1.1.3.2 Thời kỳ sau 1995 ................................................................................11 1.2 Tổng quan về kiểm soát nội bộ trong hoạt động BHXH .................................17 1.2.1 Lịch sử phát triển của hệ thống lý luận về KSNB trong hoạt động BHXH ............................................................................................................................17 1.2.1.1 Lịch sử phát triển của hệ thống lý luận về KSNB nói chung ..........17 1.2.2. Đặc điểm về Kiểm soát nội bộ của hoạt động BHXH .............................20 1.2.2.1 Khái niệm BHXH ...............................................................................20 1.2.2.2 Đặc điểm về kiểm soát nội bộ của hoạt động BHXH..........................20
vi 1.2.3 Lịch sử ra đời và phát triển của KSNB trong khu vực Nhà Nước (INTOSAI) .........................................................................................................22 1.2.3.1 Định nghĩa về KSNB trong hoạt động BHXH ở khu vực Nhà nước ..22 1.2.3.2. Các yếu tố của hệ thống KSNB trong hoạt động BHXH khu vực nhà nước.................................................................................................................23 1.3 Kiểm soát nội bộ về hoạt động BHXH của một số quốc gia ..........................24 1.3.1 Kiểm soát nội bộ đối với hoạt động BHXH tại Philippin .....................24 1.3.2 Kiểm soát nội bộ đối với hoạt động BHXH tại Mỹ và Canada ............25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ..........................................................................................................27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TP. HỒ CHÍ MINH ......................................................................................28 2.1 Giới thiệu tổng quan về TP. Hồ Chí Minh ..................................................28 2.1.1 Giới thiệu tổng quan về thành phố Hồ Chí Minh ......................................28 2.1.1.1 Lịch sử hình thành...............................................................................28 2.1.1.2 Vị trí - Dân số - Khí hậu ....................................................................28 2.1.1.3 Kinh tế - Văn hoá du lịch và dịch vụ giải trí......................................29 2.1.1.4 Tiềm năng kinh tế ..............................................................................30 2.1.2 Giới thiệu về BHXH TP. Hồ Chí Minh...................................................30 2.1.2.1 Quá trình hình thành và phát triển ......................................................30 2.1.2.2 Cơ cấu tổ chức ...................................................................................32 2.1.2.3 Đặc điểm hoạt động tại BHXH TP. HCM .........................................34 2.2 Thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh.........41 2.2.1 Thực trạng kiểm soát nội bộ trong công tác quản lý sổ, thẻ BHXH – BHYT ...............................................................................................................41 Thực trạng kiểm soát nội bộ trong công tác cấp sổ BHXH ............................42 2.2.2 Thực trạng kiểm soát nội bộ công tác quản lý Thu BHXH, BHYT, BHTN ............................................................................................................................45 2.2.2.1 Quy trình Thu BHXH, BHYT bắt buộc:.............................................46 2.2.2.2 Tình hình nợ BHXH, BHYT: ............................................................49 2.2.3 Thực trạng kiểm soát nội bộ trong công tác quản lý Chi từ quỹ BHXH .. ...............................................................................................................55
vii 2.3 Nhận dạng và phân tích các nguyên nhân dẫn đến rủi ro của hoạt động BHXH tại cơ quan BHXH TP. Hồ Chí Minh ........................................................58 2.3.1 Nhận xét về hoạt động kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh..58 2.3.1.1 Nhận xét hoạt động kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh ..58 2.3.1.2 Đánh giá hoạt động kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh ..59 2.3.2 Những ưu điểm và tồn tại của kiểm soạt nội bộ với các hoạt động BHXH tại BHXH TP.Hồ Chí Minh ...................................................................60 2.3.2.1 Nhận dạng rủi ro ...............................................................................60 2.3.2.2. Phân tích các nguyên nhân .................................................................66 2.3.3 Những ưu điểm và tồn tại của kiểm soát nội bộ đối với hoạt động BHXH tại BHXH TP.Hồ Chí Minh................................................................................68 2.3.3.1 Môi trường kiểm soát ..........................................................................69 2.3.3.2 Các hoạt động kiểm soát ....................................................................70 2.3.3.3 Thông tin và truyền thông ...................................................................71 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ..........................................................................................................73 CHƯƠNG 3 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TP. HỒ CHÍ MINH .................................................74 3.1 Quan điểm phát triển ...................................................................................74 3.1.1 Quan điểm phát triển.............................................................................74 3.1.2 Phương hướng phát triển ......................................................................74 3.1.3 Dự báo ..................................................................................................76 3.2 Đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh ................................................................................................................77 3.2.1 Giải pháp hạn chế nợ đọng đối với các đơn vị nợ BHXH ....................77 3.2.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý quỹ BHXH ................................78 3.2.3 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý phôi thẻ khám chữa bệnh .........80 3.2.4 Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ khác .........................82 3.2.4.1 Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động BHXH......................82 3.2.4.2 Nâng cao vai trò giám sát, đánh giá hệ thống KSNB hoạt động BHXH của bộ máy kiểm tra pháp chế thuộc BHXH Việt Nam .......................83
viii 3.2.4.3 Tạo lập các kênh thông tin đáng tin cậy cho hoạt động BHXH và các đối tượng tham gia BHXH ..............................................................................84 3.3 Kiến nghị .....................................................................................................86 3.3.1 Kiến nghị với Ủy ban Nhân Dân TP. Hồ Chí Minh..............................86 3.3.2 Kiến nghị với BHXH Việt Nam .............................................................86 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..........................................................................................................89 KẾT LUẬN ...................................................................................................................................90 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................................92
ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH TP.: Bảo hiểm xã hội TP.Hồ Chí Minh BHYT: Bảo hiểm y tế BHTN: Bảo hiểm thất nghiệp NSNN: Ngân sách nhà nước NLĐ: Người lao động KSNB: Kiểm soát nội bộ ILO : Tổ chức lao động Quốc Tế INTOSAI : Tổ chức cơ quan kiểm toán tối cao quốc tế (Guideline for International Standard) COSO: Ủy ban tổ chức đồng bảo trợ (Committee of Sponsoring Organizations) QLST: Phần mềm quản lý sổ thẻ
x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Mức đóng góp BHXH ở một số nước trên thế giới.......................................... 9 Bảng 1.2: Đối tượng đồng thời tham gia BHXH, BHYT, BHTN ..................................15 Bảng 1.3: Người lao động là phu nhân (phu quân) hưởng lương từ Ngân sách của Nhà nước ........................................................................................................................................15 Bảng 2.1: Tình hình thực hiện công tác cấp sổ BHXH từ 2011- 2013 ........................42 Bảng 2.2: Tình hình thực hiện công tác cấp thẻ BHYT từ 2011- 2013 ........................44 Bảng 2.3: Tình hình thực hiện công tác cấp phôi sổ BHXH, thẻ BHYT bị hư hỏng từ 2011- 2013 ................................................................................................................................45 Bảng 2.4: Tình hình thực hiện công tác Thu BHXH từ 2011- 2013.............................47 Bảng 2.5: Số lao động tham gia BHXH năm 2011 – 2013 ............................................48 Bảng 2.6: Tình hình thực hiện công tác nợ đọng BHXH từ 2011- 2013 .....................50 Bảng 2.7: Tình hình nợ BHXH - BHYT tính đến 31/07/2014 ........................................52 Bảng 2.8: Tình hình khởi kiện năm 2013 ..............................................................................54 Bảng 2.9: Tình hình chi BHXH năm 2011 - 2013 .............................................................57
xi DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức BHXH TP. Hồ Chí Minh ..........................................................34 Hình 2.2: Quy trình Thu BHXH, BHYT bắt buộc ............................................................46
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một một trong những chính sách xã hội quan trọng của Đảng và Nhà nước đối với người lao động. Chế độ chính sách BHXH không những có ý nghĩa đối với cán bộ, công nhân viên làm việc trong khu vực kinh tế của nhà nước mà còn có ý nghĩa rất lớn đối với người lao động làm việc trong các doanh nghiệp. Bởi vì những doanh nghiệp này, nếu chế độ, chính sách BHXH không được thực hiện thì chủ sử dụng lao động sẽ không bị ràng buộc về trách nhiệm đối với người lao động khi người lao động bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp; khi hết tuổi lao động hoặc bị chết; khi sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị thua lỗ phải ngừng sản xuất hoặc phá sản, giải thể... Trong những trường hợp trên, nếu các chế độ, chính sách BHXH được thực hiện thì quyền lợi người lao động theo quy định sẽ được đảm bảo, góp phần ổn định cuộc sống cho bản thân và gia đình họ. Trường hợp ngược lại, người lao động sẽ được hưởng các quyền lợi chính đáng, hết sức quan trọng đó. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quá trình đổi mới toàn diện trong tất cả các lĩnh vực của đất nước đang diễn ra từng ngày. Nền kinh tế đất nước đang phát triển mạnh mẽ theo định hướng đa thành phần kinh tế. Thực hiện tốt chế độ, chính sách BHXH trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh là yếu tố hết sức quan trong để đảm bảo sự công bằng giữa những người lao động làm việc trong các thành phần kinh tế khác nhau. Đó là sự công bằng về nghĩa vụ đóng góp cho đất nước, cho xã hội cũng như công bằng về các quyền lợi mà họ cần được hưởng từ nhà nước, từ xã hội. Chính sự bình đẳng này sẽ tạo điều kiện thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Nói cách khác, đó là sự thúc đẩy quá trình sản suất phát triển lên một trình độ mới, cao hơn. Trong số các đơn vị BHXH ở Việt Nam, BHXH Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị BHXH có mức đóng góp vào Quỹ BHXH Việt Nam cao nhất. Với địa bàn quản lý rộng, số lượng các doanh nghiệp nhiều, đa dạng và ngày càng phát triển đang là một vấn đề khó khăn đặt ra cho cơ quan trong quá trình quản lý hoạt động BHXH. Tất cả các lý do trên đòi hỏi Cơ quan BHXH TP HCM phải có một hệ thống
2 kiểm soát nội bộ (KSNB) hữu hiệu. Với những lý do trên đây, tôi chọn đề tài "Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí Minh” là yêu cầu tất yếu. 2. Tính cấp thiết của đề tài Nhận thấy môi trường kiểm soát là nền tảng của kiểm soát nội bộ trong hoạt động BHXH. Các yêu cầu về môi trường kiểm soát trong hoạt động BHXH về cơ bản khá tương đồng với hoạt động của doanh nghiệp. Bao gồm các chính sách, thủ tục, kỹ thuật và cơ chế nhằm thực hiện các chỉ đạo của người lãnh đạo. Các hoạt động kiểm soát cũng hỗ trợ cho cho việc đối phó với rủi ro. Kiểm soát công tác quản lý tài chính và nghiệp vụ kế toán BHXH quận huyện và đại diện chi trả, bảo đảm công tác tài chính ngày càng chặt chẽ, đúng quy định hơn. Việc chi bảo hiểm thất nghiệp được quản lý ngày càng chặt chẽ, thuận tiện. 3. Mục tiêu đối tượng và phương pháp nghiên cứu Mục tiêu chung của đề tài: Nghiên cứu phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống Kiểm soát nội bộ tại BHXH thành phố Hồ Chí Minh từ đó xây dựng hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kiểm soát nội bộ trong đơn vị hành chính sự nghiệp. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối bộ với hoạt động Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí Minh. Mục tiêu cụ thể: - Kiểm soát chặt chẽ có hiệu quả việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH – BHYT – BHTN trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. - Kiểm soát quá trình thực hiện công tác thu – công tác chi – giải quyết chế độ chính sách BHXH – BHYT – BHTN cho người lao động, người dân trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. - Đảm bảo tuân thủ các qui định và luật BHXH hiện hành một cách khoa học mang lại hiệu quả cao. - Bảo vệ tài sản, nguồn tiền, nguồn lực để chống thất thoát quỹ, lãng phí.... Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Các hoạt động của BHXH, trong đó hoạt động kiểm
3 soát nội bộ: Quản lý thu – quản lý chi - quản lý phôi thẻ BHXH, quản lý quỹ bảo hiểm xã hội - Phạm vi nghiên cứu: Bảo Hiểm Xã Hội TP. Hồ Chí Minh. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp: Phương pháp phân tích, tổng hợp; Phương pháp so sánh; Phương pháp thống kê toán học; phương pháp phân tích, dự báo. Các phương pháp này được sử dụng kết hợp hoặc riêng rẽ trong quá trình nghiên cứu. 4. Tình hình nghiên cứu đề tài Cho đến nay đã có rất nhiều công tình nghiên cứu về lĩnh vực BHXH. Phần lớn các công trình này chủ yếu tập trung nghiên cứu rộng, tầm bao quát cao ở các lĩnh vực định hướng chiến lược BHXH, quản lý quỹ BHXH như đề tài luận án tiến sĩ kinh tế “Hoàn thiện quản lý Quỹ Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam” năm 2005 – TS Đỗ Văn Sinh. Luận văn thạc sĩ kinh tế - chuyên ngành Kinh tế học: “Hoàn thiện công tác chi trả chế độ Bảo hiểm xã hội ở địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” năm 2007 – TS Lý Thị Tuyết Mai; Tác giả đã nêu được thực trạng hoạt động chi trả các chế độ BHXH trên các mặt như: Mẫu biểu chi BHXH; về quản lý đối tượng chi trả; quy trình chi trả các chế độ BHXH; Tác giả đã đánh giá được thực trạng và nêu lên được những ưu điểm, nhược điểm còn tồn tại trong quản lý công tác chi trả, đã đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác chi trả các chế độ BHXH. 5. Nội dung nghiên cứu Ngoài phần mở đầu; phần kết luận ; Nội dung nghiên cứu gồm có 03 chương: Chương 1: Tổng quan về hoạt động BHXH và hệ thống kiểm soát nội bộ trong hệ thống BHXH Chương 2: Thực trạng về hệ thống kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh Chương 3: Đề xuất giải pháp hoàn thiện thống kiểm soát nội bộ tại BHXH TP. Hồ Chí Minh
4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG HỆ THỐNG BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1 Tổng quan về hoạt động BHXH 1.1.1 Lịch sử ra đời và phát triển của hoạt động BHXH 1.1.1.1 Khái niệm “Bảo hiểm là một phương pháp lập quỹ dự trữ bằng tiền do những người có cùng khả năng góp một loại rủi ro nào đó đóng góp tạo nên”. Định nghĩa này chỉ mới đề cập đến phương pháp lập quỹ dự trữ bảo hiểm, mà chưa rõ phương thức sử dụng nó. “ Bảo hiểm là hoạt động thể hiện người bảo hiểm cam kết bồi thường cho người tham gia bảo hiểm trong từng trường hợp xảy ra rủi ro thuộc phạm vi bảo hiểm với điều kiện người tham gia nộp một khoản phí cho chính anh ta hoặc cho người thứ ba”. Điều này có nghĩa là người tham gia chuyển giao rủi ro cho người bảo hiểm bằng cách nộp khoản phí để hình thành quỹ dự trữ. Khi người tham gia gặp rủi ro dẫn đến tổn thất, người bảo hiểm lấy quỹ dự trữ trợ cấp hoặc bồi thường thiệt hại thuộc phạm vi bảo hiểm cho người tham gia. Phạm vi bảo hiểm là những rủi ro mà người tham gia đăng ký với người bảo hiểm. Đây là những định nghĩa mang tính chất chung của bảo hiểm. Có định nghĩa chỉ rõ đặc trưng riêng của loại bảo hiểm xã hội. Chẳng hạn: “BHXH là sự đảm bảo đời sống vật chất cho người lao động và gia đình họ khi có nguy cơ mất an toàn về kinh tế do bị giảm hoặc mất khả năng lao động thông qua việc sử dụng nguồn quỹ huy động từ người tham gia và sự tài trợ của Nhà nước”. Định nghĩa này chỉ rõ mục đích của BHXH là đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ thông qua sử dụng quỹ huy động từ người tham gia và sự tài trợ của Nhà nước để trợ cấp cho người lao động bị giảm sức lao động hoặc mất sức lao động. Bảo hiểm nói chung hay BHXH nói riêng đều mang lại những lợi ích kinh tế – xã hội thiết thực. Trước hết bảo hiểm góp phần ổn định tài chính cho người tham gia trước tổn thất do rủi ro gây ra. Bảo hiểm góp phần đề phòng và hạn chế tổn thất, giúp cho cuộc sống con người an toàn hơn, xã hội trật tự hơn, giảm bớt nỗi lo cho
5 mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp. Ngoài ra, bảo hiểm góp phần ổn định chi tiêu của ngân sách Nhà nước. Với quỹ bảo hiểm do các thành viên tham gia đóng góp, cơ quan, công ty bảo hiểm sẽ trợ cấp hoặc bồi thường tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm cho người tham gia để họ khôi phục đời sống, sản xuất kinh doanh. Như vậy, ngân sách Nhà nước không phải chi ra để trợ cấp cho các thành viên, các doanh nghiệp khi gặp rủi ro, tất nhiên trừ trường hợp tổn thất có tính thảm họa, mang tính xã hội rộng lớn. Bảo hiểm còn là phương thức huy động vốn để đầu tư phát triển kinh tế xã hội. Bảo hiểm còn góp phần thúc đẩy phát triển quan hệ kinh tế giữa các nước thông qua hoạt động tái bảo hiểm. Bảo hiểm thu hút số lượng lao động nhất định của xã hội, góp phần giảm bớt tình trạng thất nghiệp cho xã hội, góp phần tạo ra một bộ phận tổng sản phẩm trong nước của quốc gia. Cuối cùng bảo hiểm là chỗ dựa tinh thần cho mọi người, mọi tổ chức kinh tế – xã hội; giúp họ yên tâm trong cuôc sống, sinh hoạt và trong hoạt động sản xuất kinh doanh. 1.1.1.2. Sơ lược lịch sử phát triển của bảo hiểm xã hội nói chung BHXH là nhu cầu khách quan của người lao động, nó đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ gặp phải những sự kiện bảo hiểm làm giảm hoặc mất khả năng lao động nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ. BHXH mang tính cộng đồng và nhân đạo và nhân văn sâu sắc – BHXH phát sinh trên cơ sở quan hệ lao động và thể hiện mối quan hệ 3 bên, bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH. Trách nhiệm về quyền lợi các bên được luật pháp quy định rõ ràng. Bảo hiểm y tế (BHYT) được tách ra từ chế độ “chi phí y tế” trong hệ thống các chế độ BHXH. Do đó, nó mang đầy đủ của tính chất của BHXH. BHYT đáp ứng nhu cầu khám và chữa bệnh của mọi thành viên trong xã hội nên nó không chỉ dừng lại ở lực lượng lao động mà mở rộng đến mọi đối tượng có nhu cầu dưới hình thức tự nguyện. BHXH xuất hiện khá sớm và phát triển theo quá trình phát triển của xã hội. Năm 1883, ở nước Phổ (Cộng hòa Liên bang Đức ngày nay) đã ban hành luật bảo hiểm ốm đau đầu tiên trên thế giới, đánh dấu sự ra đời của BHXH. Một số nước