Luận văn Thạc sĩ: Hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam trong thời kỳ đổi mới

Hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt<br /> Nam trong thời kỳ đổi mới<br /> Nguyễn Phương Lan<br /> Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn<br /> Luận văn Thạc sĩ ngành: Quan hệ quốc tế; Mã số: 60.31.40<br /> Người hướng dẫn: PGS.TS. Phạm Quang Minh<br /> Năm bảo vệ: 2010<br /> Abstract: Trình bày một số khái niệm về thông tin đối ngoại, vị trí và vai trò của<br /> thông tin đối ngoại trong bối cảnh toàn cầu hoá; trình bày khái quát về đội ngũ phóng<br /> viên nước ngoài tại Việt Nam. Phân tích những hoạt động chủ yếu của phóng viên<br /> nước ngoài tại Việt Nam trong hai giai đoạn trước và sau đổi mới thông qua các sản<br /> phẩm báo chí của họ; Các hoạt động của phóng viên nước ngoài được thể hiện trên<br /> một số lĩnh vực cụ thể như thông tin về đường lối, chủ trương, chính sách của Việt<br /> Nam, về thành tựu đổi mới của Việt Nam cũng như lịch sử, đất nước, con người và<br /> văn hoá Việt Nam. Gắn liền với hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam là<br /> công tác quản lý và hướng dẫn. Đánh giá hoạt động của phóng viên nước ngoài tại<br /> Việt Nam, trong đó nhấn mạnh đến vai trò của phóng viên nước ngoài cũng như hạn<br /> chế của họ. Trên cơ sở đó, đưa ra những nhận xét về triển vọng hoạt động của phóng<br /> viên nước ngoài tại Việt Nam và đề xuất một số gợi ý nhằm đổi mới công tác quản lý<br /> hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam góp phần vào việc thực hiện mục<br /> tiêu chung của thông tin đối ngoại.<br /> Keywords: Quan hệ quốc tế; Phóng viên; Thời ký đổi mới; Việt Nam<br /> Content<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài:<br /> Trong bối cảnh toàn cầu hoá, hội nhập mạnh mẽ và hợp tác kinh tế cùng có lợi như<br /> hiện nay, quan niệm về sức mạnh tổng hợp quốc gia đã có nhiều thay đổi. Quốc gia nào có<br /> sức mạnh về kinh tế, khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin, quốc gia đó sẽ có được ưu thế<br /> vượt trội và lợi thế trong cuộc chạy đua “ai thắng ai”. Trong bối cảnh đó, hoạt động của đội<br /> ngũ phóng viên, đặc biệt là phóng viên quốc tế cũng có những thay đổi sâu sắc, bao gồm cả<br /> thuận lợi và khó khăn. Với sự phát triển của internet, hầu như mọi thông tin của một nước đều<br /> được cập nhật và phản ánh từng phút trên phạm vi toàn cầu. Ngay cả khi đi thực địa, bằng các<br /> thiết bị kỹ thuật hiện đại, phóng viên có thể truyền tin về văn phòng cách xa hàng vạn dặm chỉ<br /> trong vài phút. Ngoài mối quan tâm truyền thống của phóng viên là các vấn đề kinh tế - xã hội<br /> <br /> thì các vấn đề về bạo lực, biến động chính trị, dân chủ, nhân quyền, tôn giáo… những đề tài<br /> thường hay thu hút sự quan tâm của người đọc, cũng được giới truyền thông đặc biệt chú ý.<br /> Việt Nam đang tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập sâu rộng vào nền<br /> kinh tế thế giới, tranh thủ mọi nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước. Trong quá trình đó,<br /> Việt Nam cũng mong muốn giới thiệu những hình ảnh của một đất nước đổi mới ra thế giới.<br /> Về kinh tế, đó là một đất nước năng động, cởi mở, nhiều tiềm năng và cơ hội, có môi trường<br /> kinh doanh thuận lợi, là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư. Về chính trị, đó là hình ảnh một<br /> Việt Nam an toàn, hoà bình, thân thiện, có hệ thống chính trị ổn định, có đội ngũ lãnh đạo trẻ<br /> hoá, cởi mở, quan tâm đến nguyện vọng của nhân dân và nhà đầu tư nước ngoài. Về văn hoá<br /> xã hội, đó là hình ảnh một Việt Nam mang đậm dấu ấn văn hoá bản địa, đậm chất châu Á, hoà<br /> quyện sự văn minh hiện đại, có sự kế thừa, tiếp nối và học tập giữa những giá trị truyền thống<br /> và hiện đại.<br /> Hệ thống báo chí của Việt Nam dù khá rộng rãi, đa dạng và phong phú với tất cả các<br /> loại hình, song khả năng vươn ra tầm thế giới đóng vai trò như một sứ giả thông tin toàn diện,<br /> khách quan, kịp thời cho Việt Nam còn nhiều hạn chế. Trong khi đó, phóng viên nước ngoài<br /> không chỉ là đối tượng của công tác quản lý mà còn là lực lượng tham gia đóng góp vào công<br /> tác thông tin tuyên truyền đối ngoại. Lực lượng phóng viên nước ngoài thực sự là kênh quan<br /> trọng giúp chuyển tải những thông tin về đất nước, con người Việt Nam, cung cấp cho cộng<br /> đồng thế giới một bức tranh toàn cảnh về Việt Nam hiện nay.<br /> Thông tin đối ngoại là một bộ phận quan trọng của công tác đối ngoại của Đảng và<br /> Nhà nước Việt Nam nhằm làm cho các nước, người nước ngoài, người Việt Nam đang sinh<br /> sống và làm việc tại nước ngoài hiểu về đất nước, con người Việt Nam, về đường lối, chủ<br /> trương, chính sách và thành tựu đổi mới của Việt Nam, cũng như nền văn hoá đậm đà bản sắc<br /> và truyền thống lịch sử lâu đời của dân tộc ta, trên cơ sở đó tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của<br /> nhân dân thế giới và đấu tranh với những thế lực thù địch. Trong bối cảnh hiện nay, việc vừa<br /> quản lý hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam, vừa kết hợp tranh thủ lực lượng<br /> này là một trong những nhiệm vụ ưu tiên của công tác thông tin đối ngoại của Đảng và Nhà<br /> nước Việt Nam. Tuy nhiên, những quy định trong công tác quản lý và hướng dẫn hoạt động<br /> báo chí cho phóng viên nước ngoài tại Việt Nam chưa thực sự phù hợp trong tình hình mới.<br /> Vì vậy, việc nghiên cứu hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam để từ đó đổi mới<br /> cách thức quản lý và hướng dẫn nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho phóng viên nước ngoài hoạt<br /> động tại Việt Nam một cách hiệu quả, vừa đảm bảo phục vụ tốt nhất công tác thông tin đối<br /> ngoại của Đảng và Nhà nước ta trong tình hình mới là một nhu cầu cấp thiết. Đồng thời, việc<br /> <br /> 2<br /> <br /> tạo ấn tượng về một đất nước Việt Nam ngày càng cởi mở, tích cực hội nhập quốc tế trong bối<br /> cảnh toàn cầu hoá cũng là một việc làm hết sức cần thiết.<br /> Vì những lý do đó, em quyết định chọn: “Hoạt động của phóng viên nước ngoài tại<br /> Việt Nam trong thời kỳ đổi mới” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình.<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề:<br /> Nghiên cứu về hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam là một đề tài còn<br /> khá mới mẻ và ít được quan tâm. Cho đến nay, đề tài này mới được đề cập và đánh giá trong<br /> một số báo cáo tổng kết một số năm và một vài giai đoạn của các đơn vị chuyên trách, chủ<br /> yếu là các đơn vị trong Bộ Ngoại giao. Các báo cáo tổng kết này đã cung cấp một số thông tin<br /> cụ thể về hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam theo từng sự kiện hay theo<br /> những chủ đề mà phóng viên nước ngoài đưa tin tại Việt Nam đồng thời đưa ra một số<br /> khuyến nghị trong công tác quản lý hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam nhằm<br /> bảo đàm quyền tự do báo chí đồng thời quản lý và tranh thủ phóng viên nước ngoài góp phần<br /> thực hiện tốt thông tin đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta. Tuy nhiên, những báo cáo tổng kết<br /> này chỉ mới nêu bật được một số sự kiện cụ thể trong thời gian gần đây nên chưa đánh giá<br /> một cách toàn diện và chuyên sâu hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam kể từ<br /> khi Việt Nam thực hiện đường lối đổi mới đến nay.<br /> 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu:<br /> Mục tiêu chính của luận văn là phân tích làm rõ hoạt động của phóng viên nước ngoài<br /> tại Việt Nam từ khi đất nước thực hiện cộng cuộc đổi mới, qua đó làm nổi bật vai trò của<br /> thông tin đối ngoại và quản lý công tác này trong thời kỳ toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế.<br /> Để thực hiện mục tiêu trên, luận văn đề ra một số nhiệm vụ cụ thể sau:<br /> -<br /> <br /> Thứ nhất, làm rõ tầm quan trọng của thông tin đối ngoại và vai trò của<br /> phóng viên nước ngoài tại Việt Nam<br /> <br /> -<br /> <br /> Thứ hai, trình bày, phân tích những hoạt động cụ thể của phóng viên nước<br /> ngoài tại Việt Nam từ khi đổi mới.<br /> <br /> -<br /> <br /> Thứ ba, đánh giá hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam và đưa<br /> ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác quản<br /> lý.<br /> <br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:<br /> <br /> 3<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu chính của luận văn là hoạt động của phóng viên nước ngoài tại<br /> Việt Nam. Phóng viên nước ngoài là những người làm báo chuyên nghiệp đang làm cho một<br /> hãng tin nước ngoài, hoạt động thông qua các loại hình báo viết, báo hình, báo nói, báo ảnh,<br /> báo điện tử… Phóng viên nước ngoài còn là nhà báo nước ngoài tự do tiến hành các hoạt<br /> động báo chí như thu thập thông tin, tư liệu, ghi âm, ghi hình, chụp ảnh, tiếp xúc phỏng vấn,<br /> đi thăm địa phương phục vụ cho việc viết tin, bài, phóng sự, phim tài liệu trong phạm vi lãnh<br /> thổ Việt Nam.<br /> Hoạt động của phóng viên nước ngoài là một quá trình phức tạp kể từ khi đặt chân đến<br /> Việt Nam cho đến khi kết quả được công bố. Vì lý do thời gian và khả năng nghiên cứu, luận<br /> văn chỉ tập trung vào nghiên cứu một số hoạt động báo chí tiêu biểu của phóng viên nước<br /> ngoài tại Việt Nam chủ yếu từ năm 1986 đến nay thông qua nội dung thông tin về Việt Nam<br /> mà các phóng viên nước ngoài đã truyền tải. Luận văn không đi vào phân tích cụ thể quá trình<br /> tác nghiệp của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu:<br /> Để hoàn thành nghiên cứu này, luận văn đã sử dụng các phương pháp phân tích, tổng<br /> hợp, so sánh, logíc và phương pháp lịch sử có kết hợp với phương pháp nghiên cứu quốc tế để<br /> làm rõ hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam từ khi đổi mới. Ngoài ra, luận văn<br /> còn sử dụng phương pháp phỏng vấn để thu thập tài liệu bổ sung cho nguồn tư liệu viết.<br /> 6. Nguồn tài liệu:<br /> Để hoàn thành luận văn này, em đã sử dụng các nguồn tài liệu sau:<br /> 1. Các tài liệu gốc gồm các Văn kiện đại hội Đảng, Chỉ thị của Chính phủ, các tuyên<br /> bố và phát biểu của các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước<br /> 2. Các công trình nghiên cứu và các bài báo của các học giả trong và ngoài nước<br /> 3. Các kết quả của báo cáo tổng kết đánh giá hàng năm của Vụ Thông tin Báo chí và<br /> Trung tâm Báo chí Nước ngoài - Bộ Ngoại giao<br /> 4. Các tài liệu internet<br /> 5. Phỏng vấn một số nhà báo nước ngoài đã và đang làm việc tại Việt Nam<br /> 7. Cấu trúc của Luận văn:<br /> Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục, nội<br /> dung của đề tài gồm 3 chương:<br /> <br /> 4<br /> <br /> Chương 1: Khái quát về thông tin đối ngoại và phóng viên nước ngoài hoạt động tại<br /> Việt Nam. Nội dung chính của chương này là trình bày một số khái niệm về thông tin đối<br /> ngoại, vị trí và vai trò của thông tin đối ngoại trong bối cảnh toàn cầu hoá. Ngoài ra, chương 1<br /> còn trình bày khái quát về đội ngũ phóng viên nước ngoài tại Việt Nam.<br /> Chương 2: Phân tích những hoạt động chủ yếu của phóng viên nước ngoài tại Việt<br /> Nam trong hai giai đoạn trước và sau đổi mới thông qua các sản phẩm báo chí của họ. Các<br /> hoạt động của phóng viên nước ngoài được thể hiện trên một số lĩnh vực cụ thể như thông tin<br /> về đường lối, chủ trương, chính sách của Việt Nam, về thành tựu đổi mới của Việt Nam cũng<br /> như lịch sử, đất nước, con người và văn hoá Việt Nam. Gắn liền với hoạt động của phóng<br /> viên nước ngoài tại Việt Nam là công tác quản lý và hướng dẫn, vì vậy chương 2 đồng thời<br /> cũng trình bày về tầm quan trọng và đặc thù của công tác này.<br /> Chương 3: Đánh giá hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt Nam, trong đó<br /> nhấn mạnh đến vai trò của phóng viên nước ngoài cũng như hạn chế của họ. Trên cơ sở đó,<br /> luận văn đưa ra những nhận xét về triển vọng hoạt động của phóng viên nước ngoài tại Việt<br /> Nam và đề xuất một số gợi ý nhằm đổi mới công tác quản lý hoạt động của phóng viên nước<br /> ngoài tại Việt Nam góp phần vào việc thực hiện mục tiêu chung của thông tin đối ngoại.<br /> <br /> References<br /> 1.<br /> <br /> Albert Pierre (2003), Lịch sử báo chí (Dương Linh dịch), NXB Thế giới, Hà Nội<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Alejandro Reyes, Emerging Vietnam, Tạp chí Tuần Châu Á thường trú tại Hồng kông,<br /> <br /> 14/4/2000<br /> 3.<br /> <br /> Anya Schiffrin, Amer Bisat (2004), Đưa tin thời toàn cầu hoá (Nhóm phiên dịch Minh<br /> <br /> Vũ và Bồ Hồng Mai), NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội<br /> 4.<br /> <br /> Lê Thanh Bình (2004), Quản lý và phát triển báo chí xuất bản, NXB Chính trị Quốc<br /> <br /> gia, Hà Nội<br /> 5.<br /> <br /> Nguyễn Văn Bình, Đỗ Bích Ngọc (2010), Mùa xuân toàn thắng - Hồ sơ về cuộc tổng<br /> <br /> tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975, NXB Lao động, Hà Nội<br /> 6.<br /> <br /> Bộ Ngoại giao, Đại hội X của Đảng với chính sách đối ngoại và hội nhập kinh tế quốc<br /> <br /> tế,<br /> http://www.mofahcm.gov.vn/mofa/nr040807104143/nr040807105039/ns060424103840#xST<br /> pVfrrdqUS<br /> <br /> 5<br /> <br />