Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức – Nghiên cứu trường hợp các Công ty truyền thông – Quảng cáo trên địa bàn TP. HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức; xác định mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong các Công ty truyền thông – Quảng cáo trên địa bàn TP.HCM;... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức – Nghiên cứu trường hợp các Công ty truyền thông – Quảng cáo trên địa bàn TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ___________ PHÙNG THANH VÂN CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀNH VI CHIA SẺ TRI THỨC CỦA NHÂN VIÊN TRONG TỔ CHỨC – NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP CÁC CÔNG TY TRUYỀN THÔNG – QUẢNG CÁO TRÊN ĐỊA BÀN TP. HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH __________ PHÙNG THANH VÂN CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀNH VI CHIA SẺ TRI THỨC CỦA NHÂN VIÊN TRONG TỔ CHỨC – NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP CÁC CÔNG TY TRUYỀN THÔNG – QUẢNG CÁO TRÊN ĐỊA BÀN TP. HCM Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. BÙI THỊ THANH TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức – Nghiên cứu trường hợp các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong đề tài này được thu thập và sử dụng một cách trung thực. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào và cũng chưa được trình bày hay công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu nào khác trước đây. TP. HCM, tháng 06 năm 2014 Tác giả luận văn
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT TÓM TẮT Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu .......................................................................1 1.1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................5 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................6 1.4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................6 1.5. Ý nghĩa và đóng góp của nghiên cứu..................................................................7 1.6. Kết cấu của báo cáo nghiên cứu .........................................................................8 Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu.......................................................9 2.1. Chia sẻ tri thức ...................................................................................................9 2.1.1. Tri thức và thông tin...................................................................................9 2.1.2. Chia sẻ tri thức .........................................................................................11 2.2. Các lý thuyết liên quan đến hành vi chia sẻ tri thức ..........................................13 2.2.1. Lý thuyết trao đổi xã hội ..........................................................................13 2.2.2. Lý thuyết nhận thức xã hội .......................................................................14
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức ........................................................................................................................15 2.3.1. Đặc điểm công việc của nhân viên trong các công ty truyền thông – quảng cáo..........................................................................................................15 2.3.2. Các nghiên cứu trước về chia sẻ tri thức...................................................17 2.3.2.1. Nghiên cứu của Radwan Kharabsheh và cộng sự (2012) ..................17 2.3.2.2. Nghiên cứu của Adel Ismail Al–Alawi, Nayla Yousif và Yasmeen Fraidoon (2007) ............................................................................................18 2.3.2.3. Nghiên cứu của Hadi Teimouri và cộng sự (2011) ...........................20 2.3.3. Đề xuất mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức ...................................................................24 Chương 3: Phương pháp nghiên cứu......................................................................29 3.1. Quy trình nghiên cứu .......................................................................................29 3.1.1. Nghiên cứu định tính................................................................................30 3.1.1.1. Thiết kế nghiên cứu định tính...........................................................30 3.1.1.2. Kết quả nghiên cứu định tính ...........................................................30 3.1.2. Nghiên cứu định lượng ............................................................................34 3.1.2.1. Thiết kế mẫu nghiên cứu định lượng ................................................34 3.1.2.2. Thiết kế bản câu hỏi .........................................................................34 3.2. Thu thập dữ liệu ...............................................................................................35 3.3. Phương pháp phân tích số liệu..........................................................................36 3.3.1. Đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng Cronbach's Alpha .......................36 3.3.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)...........................................................37
3.3.3. Phân tích hệ số tương quan và phân tích hồi quy tuyến tính .....................38 3.3.4. Phân tích sự khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức theo các đặc điểm nhân chủng học bằng kiểm định T – Test và ANOVA one – way ...............................39 Chương 4: Kết quả nghiên cứu ...............................................................................41 4.1. Phân tích thống kê mô tả ..................................................................................41 4.2. Phân tích độ tin cậy ..........................................................................................42 4.2.1. Phân tích độ tin cậy cho các biến độc lập .................................................42 4.2.2. Đánh giá độ tin cậy cho biến phụ thuộc....................................................45 4.3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)...................................................................46 4.3.1. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) đối với các biến độc lập.....................46 4.3.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) đối với biến phụ thuộc.......................47 4.4. Kiểm định mô hình và các giả thuyết ...............................................................49 4.4.1. Xem xét ma trận tương quan ....................................................................50 4.4.2. Đánh giá sự phù hợp của mô hình ............................................................51 4.4.3. Kiểm định sự phù hợp của mô hình ..........................................................52 4.4.4. Kết quả phân tích hồi quy bội và đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố .................................................................................................................53 4.5. Dò tìm các vi phạm giả định cần thiết ..............................................................55 4.5.1. Kiểm tra mối quan hệ tuyến tính giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập cũng như hiện tượng phương sai thay đổi.....................................................55 4.5.2. Kiểm tra giả thuyết về phân phối chuẩn ...................................................56 4.6. Kiểm định giả thuyết ........................................................................................57 4.6.1. Kiểm tra khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức giữa phái nam và phái nữ ..58
4.6.2. Kiểm tra khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức giữa các nhóm độ tuổi khác nhau ..........................................................................................................59 4.6.3. Kiểm tra khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức giữa các nhóm có thời gian làm việc khác nhau.....................................................................................60 4.6.4. Kiểm tra khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức giữa các nhóm làm việc ở những loại hình công ty khác nhau ....................................................................61 Chương 5: Kết luận và kiến nghị ............................................................................64 5.1. Kết quả và ý nghĩa đóng góp của nghiên cứu ...................................................64 5.2. Kiến nghị một số hàm ý quản lý cho các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM .............................................................................................68 5.3. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................71 Tài liệu tham khảo Phụ lục
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức trong tổ chức. Bảng 3.1: Thang đo sự tin tưởng (TR). Bảng 3.2: Thang đo truyền thông (CM). Bảng 3.3: Thang đo hệ thống công nghệ thông tin (IT). Bảng 3.4: Thang đo hệ thống khen thưởng (RS) Bảng 3.5: Thang đo định hướng học hỏi (LO). Bảng 3.6: Thang đo văn hóa tổ chức (OC). Bảng 3.7: Thang đo hành vi chia sẻ tri thức (KS). Bảng 3.8: Thang đo Likert 5 điểm. Bảng 4.1: Thống kê mô tả mẫu khảo sát. Bảng 4.2: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố sự tin tưởng – TR. Bảng 4.3: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố truyền thông – CM. Bảng 4.4: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố hệ thống công nghệ thông tin – IT. Bảng 4.5: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố hệ thống khen thưởng – RS. Bảng 4.6: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố định hướng học hỏi – LO. Bảng 4.7: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố Văn hóa tổ chức – OC. Bảng 4.8: Phân tích độ tin cậy của nhóm yếu tố hành vi chia sẻ tri thức – KS. Bảng 4.9: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett Test đối với các biến độc lập. Bảng 4.10: Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA) cho các biến độc lập. Bảng 4.11: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett Test đối với biến phụ thuộc. Bảng 4.12: Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA) cho biến phụ thuộc.
Bảng 4.13: Phân tích tương quan giữa các biến trong mô hình. Bảng 4.14: Đánh giá sự phù hợp của mô hình theo R2 và Durbin-Watson. Bảng 4.15: Kết quả kiểm định ANOVA. Bảng 4.16: Kết quả hồi quy theo phương pháp Enter. Bảng 4.17: Kết quả kiểm định giả thuyết Bảng 4.18: Thống kê về giới tính của các đối tượng khảo sát trong nghiên cứu. Bảng 4.19: Kết quả kiểm định khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức giữa nam và nữ. Bảng 4.20: Kiểm định Levene phương sai đồng nhất về nhóm độ tuổi. Bảng 4.21: Kết quả kiểm định ANOVA giữa các nhóm độ tuổi. Bảng 4.22: Kiểm định Levene phương sai đồng nhất về nhóm thời gian làm việc. Bảng 4.23: Kết quả kiểm định ANOVA giữa các nhóm thời gian làm việc. Bảng 4.24: Kết quả kiểm định sự khác biệt giữa thời gian làm việc theo phương pháp Bonferroni. Bảng 4.25: Kiểm định Levene phương sai đồng nhất về nhóm loại hình công ty. Bảng 4.26: Kết quả kiểm định ANOVA giữa các nhóm độ tuổi. Bảng 5.1: Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức.
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 2.1: Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức trong các công ty dược ở Jordan. Hình 2.2: Mô hình những nhân tố tác động đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức. Hình 2.3: Mô hình các yếu tố có ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức giữa các nhân viên của tổ chức chính phủ ở tỉnh Isfahan, Iran. Hình 2.4: Mô hình nghiên cứu đề xuất. Hình 3.1: Qui trình nghiên cứu. Hình 4.1: Mô hình nghiên cứu sau khi phân tích nhân tố. Hình 4.2: Mô hình nghiên cứu sau phân tích hồi quy. Hình 4.3: Đồ thị phân tán giữa các phần dư và giá trị dự đoán đã chuẩn hóa. Hình 4.4: Đồ thị Histogram. Hình 4.5 Đồ thị P – P.
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT CM: Truyền thông EFA: phân tích nhân tố khám phá IT: Hệ thống công nghệ thông tin KMO: chỉ số Kaiser-Mayer-Olkim LO: Định hướng học hỏi OC: Văn hóa doanh nghiệp RS: Hệ thống khen thưởng TP. HCM: Thành phố Hồ Chí Minh TR: Sự tin tưởng
TÓM TẮT Hiện nay, ngành truyền thông – quảng cáo đang phát triển mạnh tại Việt Nam, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP. HCM… với sự xuất hiện của nhiều công ty, tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Trong đó, TP. HCM là một thị trường tiềm năng, thể hiện qua sự hiện diện của các tập đoàn truyền thông – quảng cáo hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, với khoảng 5000 công ty, ngành truyền thông – quảng cáo tại TP. HCM đang mất dần thị trường nội địa trước những “gã khổng lồ” này. Việc chia sẻ tri thức là một yếu tố tối quan trọng trong phương thức hoạt động của các công ty truyền thông – quảng cáo, vì đặc trưng của ngành này đòi hỏi nhân viên phải làm việc nhóm, hỗ trợ lẫn nhau để cập nhật thông tin, xu hướng thị trường, đáp ứng được nhu cầu đa dạng của khách hàng, hoàn thành tốt những dự án, chiến dịch quảng cáo. Do vậy, tác giả chọn đề tài nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức – Nghiên cứu trường hợp các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM” từ đó đề xuất những kiến nghị nhằm giúp các nhà lãnh đạo cũng như các nhà quản trị nhân sự của các công ty truyền thông – quảng cáo hoạch định chiến lược phù hợp để khuyến khích và phát huy hoạt động chia sẻ tri thức giữa các nhân, xây dựng thành công một nền văn hóa chia sẻ trong tổ chức. Trên cơ sở nghiên cứu của Adel Ismail Al–Alawi và cộng sự (2007), Radwan Kharabsheh và cộng sự (2012) và nghiên cứu của Hadi Teimouri và cộng sự (2011), nghiên cứu đề xuất mô hình gồm 6 yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức: Sự tin tưởng, Truyền thông, Hệ thống công nghệ thông tin, Hệ thống khen thưởng, Cấu trúc tổ chức và Văn hóa tổ chức. Dữ liệu khảo sát được thu thập từ 297 nhân viên đang làm việc trong các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM. Độ tin cậy và giá trị của thang đo được kiểm định bằng hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá (EFA).
Kết quả phân tích hồi quy bội cho thấy cả 6 yếu tố đều có tác động đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên theo thứ tự mức độ ảnh hưởng như sau: Định hướng học hỏi, Sự tin tưởng, Hệ thống công nghệ thông tin, Văn hóa tổ chức, Hệ thống khen thưởng, và Truyền thông. R2 hiệu chỉnh là 0,671, điều này có nghĩa mô hình hồi quy tuyến tính giải thích được 67,1% biến thiên của biến hành vi chia sẻ tri thức. Nghiên cứu còn có hạn chế do việc lấy mẫu thuận tiện, phi xác suất nên tính đại diện cho tổng thể chưa cao. Ngoài ra, vì mô hình chỉ giải thích được 67,1% biến thiên của biến hành vi chia sẻ tri thức, do đó có thể còn những yếu tố khác có tác động đến hành vi chia sẻ tri thức nhưng chưa được đề cập trong nghiên cứu này.
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU 1.1 . Lý do chọn đề tài Tri thức là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển bền vững của mọi tổ chức. Nó tạo ra một lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường đầy biến động và cạnh tranh gay gắt như hiện nay (Davenpork và Prusak, 1998; Foss và Pederson, 2002; Grant, 1996). Để có được các lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào hệ thống tuyển dụng trong đó đòi hỏi các nhân viên phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe về tri thức, kinh nghiệm, khả năng và năng lực cốt lõi (Brown và Duguid, 1991) mà còn phải tập trung nỗ lực vào các hoạt động sáng tạo và chuyển giao tri thức. Dixon (2000) đã xác định có hai hoạt động chính liên quan đến tri thức cần được cân bằng là sáng tạo tri thức và chuyển giao tri thức qua thời gian và không gian. Các doanh nghiệp cần phải cân nhắc việc bằng cách nào để chuyển giao các tri thức, đặc biệt là tri thức chuyên môn đến những nhân viên mới (Hinds, Patterson, & Pfeffer, 2001). Do đó, các tổ chức cần nhấn mạnh và khai thác hiệu quả hơn nữa nguồn thông tin sẵn có đang hiện hữu trong nội bộ tổ chức (Damodaran & Olphert, 2000; Davenport & Prusak, 1998; Spender & Grant, 1996). Sự chia sẻ tri thức hiệu quả giữa những nhân viên trong doanh nghiệp đóng góp một phần quan trọng cho sự đổi mới – điều căn bản dẫn đến một lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp (Jackson, Chuang, Harden, Jiang và Joseph, 2006). Chia sẻ tri thức hiệu quả giữa nhân viên và các đội nhóm cho phép khai thác nguồn tri thức trong doanh nghiệp một cách tối ưu (Davenpork và Prusak, 1998; Damodaran và Olphert, 2000). Các nghiên cứu trước đây đã cho thấy, việc chia sẻ tri thức hiệu quả dẫn đến việc cải thiện được hiệu quả kinh doanh tổng thể thông qua các chỉ số như khối lượng bán hàng, giảm giá thành, hiệu quả làm việc của các nhóm và phát triển sản phẩm mới (Cumming, 2004; Arthur và Huntley, 2005; Collins và Smith, 2006; Hansen, 2002; Lin, 2007; Mesmer–Magnus và Dechurch, 2009).
2 Các công ty cần hiểu được bằng cách nào mà tri thức được chuyển giao từ những nhân viên có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn sang những nhân viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm và kỹ năng làm việc (Hinds, Patterson và Pfeffer, 2001). Các tổ chức cần phải hiểu được làm thế nào để khai thác hiệu quả những tri thức từ nguồn nhân lực hiện có sẵn trong nội bộ tổ chức (Davenpork và Prusak, 1998; Grant, 1996; Spender, 1996). Hiện nay, các công ty trên thế giới đã nhận ra những ưu điểm của việc chia sẻ tri thức. Họ đầu tư nhiều thời gian, tiền bạc vào hệ thống quản lý tri thức với mong muốn và sự hứa hẹn sẽ cải thiện được việc chia sẻ tri thức và nâng cao khả năng cạnh tranh tổng thể cho tổ chức. Một số phân tích được tiến hành đã chỉ ra rằng, hằng năm có ít nhất 31,5 tỷ đô la Mỹ trong khối tài sản của 500 doanh nghiệp đã bị thất thoát do thất bại trong việc chia sẻ tri thức. Hệ thống quản lý tri thức hoạt động không hiệu quả do không hiểu rõ bối cảnh tồn tại của doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp và các đặc tính cá nhân – những nhân tố tác động lên việc chia sẻ tri thức (Carter và Scarbrough, 2001; Voepel, Dous và Davenport, 2005). Một nghiên cứu gần đây thực hiện bởi Wang và Noe (2010) phát hiện chỉ có một số ít nhân tố được khám phá trong các nghiên cứu thực nghiệm là có liên quan đến việc chia sẻ tri thức. Và cũng có rất ít kỹ thuật đo lường tiêu chuẩn dành cho việc chia sẻ tri thức. Số liệu thống kê cho thấy có 76 nghiên cứu định tính và định lượng về chia sẻ tri thức được công bố trong thời gian từ năm 1999 đến năm 2008. Các nhà nghiên cứu đã xác định các lý thuyết hoặc các khung lý thuyết nền dựa trên việc xem xét lại các nghiên cứu gần đây và tài liệu có liên quan. Wang và Noe (2010) chỉ ra một số nghiên cứu về chia sẻ tri thức được thực hiện trong lĩnh vực hệ thống công nghệ thông tin (Wasko và Faraj, 2005), lĩnh vực hành vi tổ chức (Bordia, Irmer và Abusah, 2006), lĩnh vực quản trị chiến lược (Reagans và Mc Evily, 2001) và lĩnh vực tâm lý học (Lyn, 2007), nhưng đến bây giờ vẫn chưa có một nghiên cứu tổng quát nào được thực hiện. Ngoài ra còn có một số
3 nghiên cứu trước đây tập trung vào vấn đề ảnh hưởng của việc chia sẻ tri thức đến tổ chức (Alavi và Leidner, 2001; Argote, Mc Evily và Reagans, 2003). Các nghiên cứu đó đã chỉ ra một số lĩnh vực trọng tâm. Thứ nhất, là bối cảnh của tổ chức, bao gồm: văn hóa tổ chức, hỗ trợ quản lý, chế độ khen thưởng và ưu đãi, cấu trúc của tổ chức. Thứ hai, là các đặc điểm của cá nhân và nhóm, bao gồm đặc trưng và quy trình của tổ chức, sự đa dạng và mạng lưới xã hội. Kế đến là các đặc trưng văn hóa, đặc tính cá nhân và các nhân tố thúc đẩy. Cuối cùng là niềm tin của người sở hữu tri thức, nhận thức về lợi ích và chi phí, sự tín nhiệm và phán xét cá nhân, quan điểm cá nhân (Wang và Noe, 2010). Trong những năm gần đây, khái niệm “tri thức” đã trở nên phổ biến hơn trong các tổ chức, và tri thức được công nhận như là nguồn lực quan trọng nhất của các công ty. Mặc dù tri thức luôn là yếu tố quan trọng nhưng chỉ trong một thập kỷ qua, nó mới được xem là nguồn gốc tạo lợi thế cạnh tranh và quan trọng cho sự phát triển bền vững lâu dài cho các doanh nghiệp. Việc công nhận tri thức là nguồn lực quan trọng của các tổ chức ngày nay đã khẳng định sự cần thiết của quá trình tạo điều kiện cho sự sáng tạo, chia sẻ và tận dụng tri thức của cá nhân và tập thể. Tại Việt Nam, khái niệm chia sẻ tri thức (knowledge sharing) dường như chưa được áp dụng rộng rãi, còn khá mới mẻ và mơ hồ đối với cả các cá nhân lẫn tổ chức, cho dù trên thế giới thuật ngữ này ra đời đã được 15 năm. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn trên toàn cầu như hiện nay, nhiều doanh nghiệp trong nước chỉ chú trọng đến những vấn đề lớn như duy trì sản xuất – kinh doanh, cắt giảm chi phí hay duy trì người tài…, còn vấn đề chuyển giao, chia sẻ tri thức thì ít được quan tâm. Tuy nhiên, đó không hẳn là một quyết định đúng đắn nhất, vì việc chia sẻ tri thức hiệu quả trong nội bộ tổ chức có thể giúp ban lãnh đạo công ty giải quyết được những vấn đề khó khăn trong hoạt động kinh doanh, thậm chí còn hơn thế nữa. Nếu một công ty gặp phải nạn chảy máu chất xám, chuyên gia giỏi ra đi mang theo bao kinh nghiệm hay bí quyết nghề nghiệp…, công việc kinh doanh chung sẽ bị gián đoạn hoặc ít nhất cũng bị ảnh hưởng cho đến khi tìm được người tương xứng thay
4 thế. Điều đó hoàn toàn có thể tránh được nếu người quản lý biết triển khai việc chia sẻ tri thức giữa các nhân viên của mình, cụ thể là thu thập, lưu giữ, chia sẻ và sử dụng thông tin, tri thức và bí quyết nghề nghiệp không chỉ ở cấp độ từng cá nhân mà ở cấp độ toàn doanh nghiệp. Để tri thức của mỗi cá nhân biến thành tài sản tri thức của doanh nghiệp, để mọi người có thể cùng khai thác, sử dụng cho sự phát triển chung, đòi hỏi phải có một cơ chế, quá trình kiến tạo, lưu giữ, chia sẻ, và phát triển trong mỗi doanh nghiệp. Hiện nay, ngành truyền thông – quảng cáo đang phát triển mạnh tại Việt Nam, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP. HCM… với sự xuất hiện của nhiều công ty, tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Trong đó, TP. HCM là một thị trường tiềm năng, thể hiện qua sự hiện diện của các tập đoàn truyền thông – quảng cáo hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, với khoảng 5000 công ty, ngành truyền thông – quảng cáo tại TP. HCM đang mất dần thị trường nội địa trước những “gã khổng lồ” này. Tại một cuộc hội thảo của ngành tổ chức bởi Diễn đàn Doanh nghiệp và Báo Tiền Phong, ông Đỗ Kim Dũng – Giám đốc Việt Đào tạo và Nghiên cứu Quảng cáo Việt Nam cho rằng, ngành truyền thông – quảng cáo trong nước đang mất dần vị thế do các công ty đã không ý thức được việc cần cải thiện và tạo ra giá trị riêng của mình để làm khách hàng tìm đến họ. Hiện nay hầu hết các công ty truyền thông quảng cáo chỉ tập trung vào việc tìm được nhiều khách hàng, gia tăng doanh số, nhanh chóng chiếm lấy thị phần so với các đối thủ cạnh tranh khác. Do đó đòi hỏi người lao động phải không ngừng làm việc, cạnh tranh gay gắt với nhau để kịp hoàn thành tiến độ công việc đề ra, thay vì hỗ trợ đồng nghiệp, hợp tác làm việc nhóm cùng nhau để tạo ra nhiều sản phẩm mới lạ, có giá trị sáng tạo cao. Việc chia sẻ tri thức là một yếu tố tối quan trọng trong phương thức hoạt động của các công ty truyền thông – quảng cáo. Một sản phẩm quảng cáo, một chiến dịch truyền thông tốt không phải là kết quả làm việc của một cá nhân riêng lẻ, mà là thành quả hợp tác lao động của cả một tập thể nhân viên, chuyên gia. Do đó, mỗi nhân viên làm việc trong ngành cần phải có ý thức hợp tác, chia sẻ thông tin, tri thức với nhau
5 mới có thể hoàn thành tốt một dự án truyền thông – quảng cáo, gia tăng niềm tin của khách hàng. Từ thực trạng trên có thể thấy, việc chia sẻ tri thức, hợp tác làm việc nhóm giữa các nhân viên vẫn chưa được quan tâm và đẩy mạnh, cộng với cuộc khủng hoảng kinh tế vừa diễn ra, đã khiến cho các công ty truyền thông – quảng cáo tại TP. HCM đang hoạt động với vai trò chủ yếu chỉ là bên được thuê mướn để thực thi các bước tiến hành riêng rẽ cho cả một dự án lớn của các tập đoàn nước ngoài. Từ những cơ sở đó, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức – Nghiên cứu trường hợp các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM”. Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức. Kết quả nghiên cứu nhằm giúp các công ty truyền thông – quảng cáo có cái nhìn đúng đắn hơn về tầm quan trọng của việc chia sẻ tri thức giữa nhân viên trong công ty, tạo cơ sở để sử dụng tốt nguồn tài nguyên tri thức từ các nhân viên và trong nội bộ công ty, nhằm tiến tới mục tiêu xây dựng được giá trị riêng cho công ty, gia tăng niềm tin nơi khách hàng, phát triển theo hướng giữ vai trò đầu tàu, xây dựng tư duy chiến lược quảng cáo sáng tạo cho khách hàng. 1.2 . Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu thực hiện nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể như sau: - Khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức. - Xác định mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM. - Đề xuất một số hàm ý rút ra được từ kết quả nghiên cứu, giúp các công ty truyền thông – quảng cáo nâng cao năng lực quản lý tri thức trong nội bộ tổ chức, thực hiện tốt quá trình chuyển hóa tri thức của cá nhân thành tài sản tri thức chung của tổ
6 chức, để mọi người có thể cùng khai thác và sử dụng cho sự phát triển chung trong mỗi doanh nghiệp. 1.3 . Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Hành vi chia sẻ tri thức và các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung khảo sát nhân viên làm việc trong các công ty truyền thông – quảng cáo tại TP. HCM. Đối tượng khảo sát: Nhân viên làm việc tại các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM, với những loại hình công ty chủ yếu như: công ty tư vấn và xây dựng chiến lược quảng cáo; công ty thiết kế thương hiệu; công ty thiết kế đa truyền thông và website; công ty phương tiện truyền thông; công ty tổ chức sự kiện; công ty nghiên cứu thị trường và các loại hình công ty truyền thông – quảng cáo khác. 1.4 . Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện dựa trên 2 phương pháp chủ yếu: • Nghiên cứu định tính: Thang đo nháp được hình thành từ việc tổng hợp và kế thừa có chọn lọc thang đo trong nghiên cứu của Radwan Kharabsheh và cộng sự (2012). Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua kỹ thuật thảo luận nhóm tập trung với 1 nhóm gồm 7 nhân viên và 5 nhà quản lý đang làm việc trong các công ty truyền thông – quảng cáo, nhằm loại bỏ hoặc bổ sung thêm một vài yếu tố mới, đồng thời chỉnh sửa từ ngữ cho phù hợp với ngành truyền thông – quảng cáo. Tiếp theo, tác giả thực hiện phỏng vấn thử với 20 nhân viên đang làm việc tại các công ty truyền thông – quảng cáo giúp nhận biết
7 những nội dung, từ ngữ dễ bị hiểu nhầm trong bản câu hỏi khảo sát và tiến hành điều chỉnh cho rõ nghĩa hơn. • Nghiên cứu định lượng: Được thực hiện thông qua kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp bằng bản câu hỏi đã được xây dựng và điều chỉnh trong bước nghiên cứu định tính. Bản câu hỏi được in ra giấy hoặc thông qua email gửi đến đối tượng khảo sát. Nghiên cứu định lượng nhằm khẳng định các yếu tố cũng như giá trị và độ tin cậy của thang đo các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên. Mẫu khảo sát được lựa chọn theo phương pháp thuận tiện phi xác suất, những nhân viên đang làm việc tại các công ty truyền thông – quảng cáo trên địa bàn TP. HCM và có hành vi chia sẻ tri thức. Số liệu sau khi thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0 với các kỹ thuật phân tích và kiểm định: độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy, kiểm định T – Test và kiểm định ANOVA. 1.5 . Ý nghĩa và đóng góp của nghiên cứu: Đóng góp về mặt lý thuyết: Nghiên cứu này sẽ bổ sung vào hệ thống thang đo hành vi chia sẻ tri thức trong tổ chức, thông qua việc xây dựng một mô hình nghiên cứu giải thích các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong các công ty truyền thông – quảng cáo tại TP. HCM nói riêng và tại Việt Nam nói chung. Bổ sung và hiệu chỉnh thang đo các yếu tố tác động đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên trong tổ chức. Kết quả có thể làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên áp dụng cho một công ty truyền thông – quảng cáo cụ thể hoặc mở rộng kiểm định tại các địa bàn khác trên cả nước. Đóng góp về mặt thực tiễn: