Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chiến lược phát triển ngành công nghiệp phần mềm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu có cấu trúc gồm 3 chương trình bày cơ sở lý luận về chiến lược phát triển ngành công nghiệp phần mềm; thực trạng ngành công nghiệp phần mềm trên địa bàn thành phố hồ chí minh hiện nay; chiến lược phát triển ngành công nghiệp phần mềm trên địa bàn û thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 – 2010.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chiến lược phát triển ngành công nghiệp phần mềm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM TRẦN PHAN TRỌNG DANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1 MÔÛ ÑAÀU Lyù do hình thaønh ñeà taøi Ngaøy nay, cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi ñang dieãn ra vôùi toác ñoä vuõ baõo, vaø taïo neân nhöõng bieán ñoåi saâu saéc vaø laøm thay ñoåi taän goác caùc maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Trong boái caûnh toaøn caàu hoùa vaø cuoäc caùch maïng khoa hoïc - kyõ thuaät - coâng ngheä hieän ñaïi cuûa theá giôùi, trong ñieàu kieän cuûa neàn kinh teá trí thöùc aáy, cô hoäi phaùt trieån thöïc söï lôùn lao nhöng thöû thaùch khoâng keùm phaàn khaéc nghieät ñang ñaët ra cho nöôùc ta treân con ñöôøng ñoåi môùi cuûa mình. Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ khaúng ñònh coâng ngheä thoâng tin laø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng nhaát cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi, öùng duïng coâng ngheä thoâng tin laø phöông tieän chuû löïc ñeå ñi taét ñoùn ñaàu, ruùt ngaén khoaûng caùch phaùt trieån so vôùi caùc nöôùc, taïo ñaø cho neàn kinh teá taêng tröôûng vaø phaùt trieån nhanh, maïnh, beàn vöõng. Chuû tröông, chieán löôïc ñaõ ñeà ra, song thöïc teá vieäc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp non treû naøy, ñaëc bieät laø ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm nhaèm khai thaùc giaù nhaân coâng reû vaø trí thoâng minh ngöôøi Vieät, ñang dieãn ra khoâng suoân seû nhö mong ñôïi. Vì theá, hôn luùc naøo heát, vieäc tìm hieåu lyù do döôùi goùc ñoä lyù luaän vaø caû veà thöïc tieãn chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm non treû nöôùc ta noùi chung, ñaëc bieät laø ôû ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, laø voâ cuøng caàn thieát ñeå goùp phaàn truï vöõng vaø phaùt trieån ngaønh Coâng Nghieäp Phaàn Meàm TP.Hoà Chí Minh , vaø qua ñoù goùp phaàn phaùt huy ñöôïc hieäu quaû nguoàn löïc toång hôïp cuûa xaõ hoäi, khai thaùc trieät ñeå nguoàn naêng löïc noäi sinh vaø thöïc hieän thaønh coâng chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi töø nay ñeán naêm 2010 maø Ñaûng ñaõ ñeà ra. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Ba muïc tieâu nghieân cöùu chính cuûa luaän vaên naøy laø: - Döïa treân vieäc tìm hieåu veà lyù luaän chieán löôïc chính saùch kinh doanh, vaän duïng nghieân cöùu thöïc tieãn, kinh nghieäm, xu theá 1
2 phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm theá giôùi vaø moät soá nöôùc trong khu vöïc; chuyeån taûi nhöõng nhaän thöùc môùi veà ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm. - Phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng tình hình hoaït ñoäng trong giai ñoaïn 2001-2005 cuûa ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm thaønh phoá Hoà Chí Minh – voán laø ñòa baøn vôùi nhöõng lôïi theá veà cô sôû haï taàng, nguoàn nhaân löïc doài daøo vaø thò tröôøng lôùn, moâi tröôøng kinh doanh thuaän lôïi vaø chieám ñeán 50% caùc coâng ty phaàn meàm trong caû nöôùc; - Goùp phaàn ñònh höôùng chieán löôïc hoaït ñoäng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm ôû ñòa baøn TP.Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2006-2010; ñeà xuaát giaûi phaùp giuùp cho caùc caáp quaûn lyù theâm thoâng tin ñeå ñieàu chænh thích hôïp cho chieán löôïc hoaït ñoäng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm taïi TP.Hoà Chí Minh töø ñaây ñeán naêm 2010. Phaïm vi nghieân cöùu - Ñoái töôïng nghieân cöùu : ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm - Phaïm vi nghieân cöùu : treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh - Giai ñoaïn, thôøi gian nghieân cöùu: giai ñoaïn 2001 – 2005. Phöông phaùp luaän nghieân cöùu - Vaän duïng caùch tieáp caän theo duy vaät bieän chöùng, vaän duïng quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin, vaø theo caùch tieáp caän heä thoáng ñeå phaân tích laøm roõ thöïc traïng. Töø ñoù nhaän ñònh, phaân tích tình hình, phaùt trieån yù töôûng cuûa caùc quan ñieåm, ñeå goùp phaàn ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm thaønh phoá Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2006 – 2010. - Phöông phaùp nghieân cöùu: nghieân cöùu öùng duïng keát hôïp phöông phaùp thoáng keâ – khaûo saùt, phaân tích – toång hôïp – so saùnh. 2
3 Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu nghieân cöùu Caùc soá lieäu thoâng tin thöù caáp: - Cuïc Thoáng keâ TP.Hoà Chí Minh; - Boä Böu chính vieãn thoâng; - Hoäi Tin hoïc Vieät Nam; - Hoäi Tin hoïc TP. Hoà Chí Minh; - Nieân Giaùm Coâng ngheä Thoâng tin Vieät Nam 2000 – 2001 – 2002 – 2003 -2005; - Taïp chí PC World Vieät Nam; - Taäp ñoaøn Döõ lieäu Quoác teá International Data Group (IDG) - Tö lieäu VIETNAM COMPUTER WORLD EXPO 2002-2005; Caùc soá lieäu thoâng tin sô caáp: Soá lieäu sô caáp laø caùc soá lieäu thöïc teá thu thaäp ñöôïc qua khaûo saùt 10 doanh nghieäp phaàn meàm taïi Trung taâm CNPM TPHCM vaø gaàn 40 doanh nghieäp khaùch haøng tham gia vaø tham quan Hoäi chôï VietNam Computer World 2004, 2005 vaø Hoäi chôï Softmart 2004, 2005 toå chöùc haøng naêm taïi TP.Hoà Chí Minh. Boá cuïc ñeà taøi nghieân cöùu Ngoaøi phaàn môû ñaàu (3 trang), keát luaän (2 trang), danh muïc taøi lieäu tham khaûo (2 trang), phuï luïc (14 trang), Luaän vaên coù khoái löôïng (57 trang), 01 sô ñoà, 03 hình, 19 baûng bieåu vaø coù keát caáu nhö sau: Chöông I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM ChöôngII : THÖÏC TRAÏNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY Chöông III: CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN Û THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH GIAI ÑOAÏN 2006 – 2010 3
4 Chöông I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM 1.1 KHAÙI LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN 1.1.1. Khaùi nieäm chieán löôïc – Chieán löôïc phaùt trieån. Khaùi nieäm “chieán löôïc” ñöôïc söû duïng ñaàu tieân trong lónh vöïc quaân söï vaø sau ñoù ôû lónh vöïc chính trò. Töø nhöõng naêm 50 cuûa theá kyû XX, khaùi nieäm chieán löôïc ñöôïc söû duïng trong lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi. Trong baøi baùo “Chieán löôïc laø gì?” naêm 1996, Giaùo sö noåi tieáng veà chieán löôïc kinh doanh cuûa tröôøng Harvard, Michael E. Porter, cho raèng chieán löôïc laø söï saùng taïo ra vò theá coù giaù trò vaø ñoäc ñaùo bao goàm caùc hoaït ñoäng khaùc bieät; thöù hai, chieán löôïc laø söï choïn löïa, ñaùnh ñoåi trong caïnh tranh; thöù ba, chieán löôïc laø vieäc taïo ra söï phuø hôïp giöõa taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Coù theå noùi, Chieán löôïc laø moät taäp hôïp nhöõng muïc tieâu vaø caùc chính saùch cuõng nhö caùc keá hoaïch chuû yeáu ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, noù cho thaáy roõ toå chöùc (ñôn vò/ coâng ty/ngaønh..) ñang hoaëc seõ thöïc hieän hoaït ñoäng gì, vaø toå chöùc ñang hoaëc seõ thuoäc vaøo lónh vöïc naøo. Chieán löôïc thöôøng ñöôïc hieåu laø höôùng vaø caùch giaûi quyeát nhieäm vuï ñaët ra mang tính toaøn cuïc, toång theå vaø trong thôøi gian daøi, noù chæ taïo ra caùc khung nhaèm höôùng daãn tö duy ñeå haønh ñoäng. Quaûn trò chieán löôïc baét nguoàn töø khaùi nieäm chieán löôïc coâng ty ñöôïc phaùt trieån töø nhöõng naêm 60-70 cuûa thaäp kyû 20. Theo Fred R. David : Quaûn trò chieán löôïc laø ngheä thuaät vaø khoa hoïc thieát laäp, thöïc hieän vaø ñaùnh giaù caùc quyeát ñònh lieân quan nhieàu chöùc naêng cho pheùp moät toå chöùc ñaït ñeán nhöõng muïc tieâu ñeà ra. [12,9] Chieán löôïc phaùt trieån cuûa moät ngaønh kinh teá xaõ hoäi (sau ñaây goïi taét laø chieán löôïc) ñöôïc xem nhö laø moät coâng cuï nhaèm taùc ñoäng ñeán baûn chaát cuûa quaù trình phaùt trieån cuûa moät ngaønh, coù taùc duïng laøm thay ñoåi heä thoáng cuûa ngaønh, töø nhöõng thay ñoåi veà löôïng daãn ñeán nhöõng thay ñoåi veà chaát cuûa heä thoáng, töùc laø toaøn boä ngaønh kinh teá-xaõ hoäi. Ñoù laø söï thay ñoåi veà muïc tieâu, cô caáu, cô cheá hoaït ñoäng cuûa moät ngaønh, nhöõng thay ñoåi naøy taïo cho ngaønh coù nhöõng tính chaát môùi. 4
5 Theo chuùng toâi, chieán löôïc laø moät chöông trình haønh ñoäng toång theå cuûa moät ngaønh kinh teá-xaõ hoäi, xaùc ñònh caùc muïc tieâu daøi haïn, cô baûn treân cô sôû xem xeùt moät caùch khaùch quan ñeán caùc yeáu toá noäi taïi vaø ngoaïi caûnh cuûa ngaønh nhaèm ñaùp öùng cho söï phaùt trieån cuûa toaøn boä neàn kinh teá trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng caïnh tranh, hoäi nhaäp quoác teá. 1.1.2. Vai troø cuûa chieán löôïc phaùt trieån ñoái vôùi moät ngaønh kinh teá. Chieán löôïc phaùt trieån ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi ngaønh, theå hieän goàm: Cung caáp cho nhaø nöôùc moät taàm nhìn bao quaùt laâu daøi ñeå phaùt trieån ngaønh, höôùng tôùi muïc tieâu ñaõ choïn. Toái öu hoùa vieäc söû duïng caùc nguoàn löïc hieän coù cuûa ngaønh trong ñieàu kieän thöïc teá. Khaéc phuïc nhöõng haïn cheá cuûa cô cheá thò tröôøng, ñònh höôùng muïc tieâu, baûo ñaûm söï caân ñoái trong heä thoáng kinh teá vaø caùc muïc tieâu xaõ hoäi. Cuoái cuøng, chieán löôïc cung caáp moät taàm nhìn vaø khuoân khoå toång quaùt cho vieäc thieát laäp caùc quan heä hôïp taùc vaø hoäi nhaäp quoác teá moät caùch chuû ñoäng vaø hieäu quaû. 1.1.3 Nhöõng noäi dung cô baûn cuûa chieán löôïc phaùt trieån Moät chieán löôïc phaùt trieån ôû taàm quoác gia thöôøng coù caùc noäi dung cô baûn sau: 1.1.3.1 Caên cöù cuûa chieán löôïc phaùt trieån Nhöõng kinh nghieäm trong phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. Ñaây laø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm trong quaù trình phaùt trieån ñaõ qua cuûa ñaát nöôùc, nhaát laø nhöõng khoaûng thôøi gian thöïc hieän chieán löôïc lieàn keà tröôùc ñoù. Maët khaùc, kinh nghieäm phaùt trieån cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi vaø khu vöïc cuõng coù theå giuùp chuùng ta nghieân cöùu, tham khaûo, ruùt kinh nghieäm khi xaây döïng chieán löôïc. Xaùc ñònh ñieåm xuaát phaùt veà kinh teá-xaõ hoäi, töùc ñaùnh giaù thöïc traïng thôøi ñieåm môû ñaàu chieán löôïc, tìm xem neàn kinh teá ñang ôû giai ñoaïn naøo vaø trình ñoä naøo so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. 5
6 Ñaùnh giaù, döï baùo caùc nguoàn löïc, caùc lôïi theá so saùnh, lôïi theá caïnh tranh.. vaø moâi tröôøng phaùt trieån trong thôøi kyø chieán löôïc, bao goàm caùc yeáu toá nhö: vò trí ñòa lyù, taøi nguyeân thieân nhieân, daân soá vaø lao ñoäng, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, nguoàn voán… Ñaùnh giaù vaø döï baùo boái caûnh quoác teá, caùc ñieàu kieän beân ngoaøi nhö taùc ñoäng cuûa quaù trình toaøn caàu hoùa, khu vöïc hoùa, nguoàn voán töø beân ngoaøi, khaû naêng môû roäng hôïp taùc quoác teá, vaø khaû naêng öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä. Töø ñoù, laøm roõ caùc thuaän lôïi, thôøi cô khoù khaên vaø thaùch thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån trong thôøi gian tôùi. 1.1.3.2 Heä thoáng muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån Heä thoáng muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån ôû ñaây ñeà caäp ñeán caùc muïc tieâu gaén lieàn vôùi vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà cô baûn cuûa xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng nhö taêng tröôûng kinh teá vaø chuyeån ñoåi cô caáu, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø ruùt ngaén khoaûng caùch vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Nhöõng muïc tieâu naøy phaûi theå hieän moät caùch taäp trung nhöõng bieán ñoåi veà chaát cuûa neàn kinh teá xaø hoäi. Nhöõng muïc tieâu toång quaùt, bao truøm cuûa chieán löôïc phaûi chöùa ñöïng nhieàu muïc tieâu cuï theå. Trong caùc loaïi muïc tieâu, coù theå phaân ra muïc tieâu toång quaùt vaø muïc tieâu cuï theå coù möùc ñoä ñuû roõ ñeå ñaùnh giaù ñöôïc keát quaû thöïc hieän. 1.1.3.3 Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp chieán löôïc phaùt trieån Nhöõng ñònh höôùng vaø giaûi phaùp chieán löôïc phaùt trieån chuû yeáu bao goàm: Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp veà cô caáu trong neàn kinh teá-xaõ hoäi, goàm cô caáu caùc ngaønh kinh teá, cô caáu vuøng laõnh thoå, cô caáu coâng ngheä… Giaûi phaùp veà cô cheá vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá-xaõ hoäi, töùc laø nhöõng chính saùch vaø theå cheá quaûn lyù. Ñaây laø nhöõng giaûi phaùp coù yù nghóa taïo ra ñoäng löïc vaø khai thaùc, huy ñoäng caùc nguoàn löïc trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. 1.1.4 Phöông phaùp xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån ñoái vôùi moät ngaønh kinh teá 1.1.4.1 Noäi dung cô baûn 6
7 Theo nguoàn taøi lieäu chuyeân ngaønh cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Vieät Nam, moät chieán löôïc phaùt trieån ngaønh caàn coù caùc noäi dung cô baûn sau: Caùc muïc tieâu cô baûn cuûa chieán löôïc phaùt trieån ngaønh Caùc löïa choïn ñònh höôùng chieán löôïc ngaønh. Caùc chính saùch cô baûn cho vieäc thöïc hieän chieán löôïc. Caùc giaûi phaùp chính saùch cô baûn cho giai ñoaïn trung haïn saép tôùi. Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh vaø chieán löôïc phaùt trieån toång theå kinh teá- xaõ hoäi. 1.1.4.2 Quy trình thöïc hieän Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coù theå ñöôïc xaây döïng theo caùc böôùc nhö sau: Nghieân cöùu caùc döõ lieäu veà caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc. Töø caùc soá lieäu naøy, chuùng ta seõ coù caùi nhìn toång quan veà chieán löôïc phaùt trieån cuûa toaøn boä neàn kinh teá, qua ñoù xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa ngaønh ñang nghieân cöùu trong moái töông quan vôùi caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc. Phaân tích thöïc traïng cuûa ngaønh ñang nghieân cöùu. Vieäc phaân tích naøy ñeå xaùc ñònh caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, caùc cô hoäi vaø ñe doïa thaùch thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh. Töø ñoù tìm ra yeáu toá lôïi theá cuûa ngaønh ñeå taäp trung phaùt trieån. Xaùc ñònh muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaønh. Töø caùc döõ lieäu phaân tích cuûa ngaønh vaø ñaëc bieät töø döõ lieäu phaân tích caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc ñaõ ñeà caäp ôû treân, chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaønh. Xaùc ñònh caùc ñieåm taäp trung, goàm coù: cô caáu, ngaønh muõi nhoïn, coâng trình troïng ñieåm, vaø caùc vuøng phaùt trieån taäp trung ñeå laøm truïc xöông soáng cho chieán löôïc phaùt trieån cuûa ngaønh. Xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån ngaønh vaø giaûi phaùp thöïc hieän. Vieäc phaân tích thöïc traïng, kyõ thuaät phaân tích, cuõng nhö vieäc xaây döïng, löïa choïn chieán löôïc cho ngaønh seõ keá thöøa töø kyõ thuaät phaân tích thöïc traïng cuõng nhö xaây döïng löïa choïn chieán löôïc doanh nghieäp xuaát phaùt töø moät soá ñieåm töông ñoàng vaø vai troø haït nhaân kinh teá ngaønh cuûa doanh nghieäp. Caùc quan ñieåm veà kyõ thuaät 7
8 phaân tích hieän traïng nhö SWOT… vaø xaây döïng löïa choïn chieán löôïc phaùt trieån ngaønh seõ söû duïng cuûa caùc nhaø chieán löôïc nhö Michael E.Porter[16], Fred David[17], nghieân cöùu cuûa PGS.TS Nguyeãn Thò Lieân Dieäp[2] vaø caùc ñoàng nghieäp, coù theå khaùi quaùt ôû caùc ñieåm sau: Caùc loaïi chieán löôïc. Coù raát nhieàu loaïi chieán löôïc ñaõ ñöôïc caùc toå chöùc/doanh nghieäp söû duïng trong thöïc tieãn ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh treân thò tröôøng. Vôùi caùc goùc nhìn nhaän vaán ñeà khaùc nhau cuõng cho ra caùc caùch phaân loaïi veà chieán löôïc khaùc nhau. Trong thöïc tiễn vieäc ñeà ra caùc chieán löôïc ñaõ trôû thaønh moät ngheä thuaät keát hôïp tö duy nhaïy beùn vaø caùc lyù thuyeát kinh nghieäm. Trong thöïc teá caùc chieán löôïc ñöôïc chia thaønh 04 nhoùm chính theo sô ñoà hình veõ döôùi ñaây. CHIEÁN LÖÔÏC KEÁT HÔÏP PHAÙT TRIEÅN MÔÛ ROÄNG KHAÙC - Ña daïng hoaït - Tröôùc - Xaâm nhaäp ñoäng ñoàng taâm - Thu heïp hoaït ñoäng - Sau - Phaùt trieån thò phaàn - Ña daïng hoaït - Caét boû hoaït ñoäng - Ngang - Phaùt trieån saûn phaåm ñoäng ngang - Thanh lyù - Ña daïng hoaït - Lieân doanh ñoäng hoãn hôïp Moät soá coâng cuï söû duïng trong hoaïch ñònh chieán löôïc. Trong quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc caùc nhaø quaûn trò ngaøy nay thöôøng söû duïng moät soá coâng cuï kyõ thuaät ñeå hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh nhö : • Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi ( EFE ) • Ma traän hình aûnh caïnh tranh • Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong ( IFE ) • Ma traän nguy cô – cô hoäi , ñieåm yeáu – ñieåm maïnh ( SWOT ) • Ma traän vò trí chieán löôïc vaø ñaùnh giaù haønh ñoäng ( SPACE ) • Ma traän nhoùm tham khaûo yù kieán BOSTON ( BCG ) • Ma traän beân trong – beân ngoaøi ( IF ) 8
9 • Ma traän chieán löôïc chính (GSM) • Ma traän hoaïch ñònh chieán löôïc coù khaû naêng ñònh löôïng ( QSPM ) 1.2 KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM 1.2.1 Caùc khaùi nieäm Phaàn meàm laø moät taäp hôïp caùc chuoãi leänh maùy vaø caùc döõ lieäu caàn thieát (soá lieäu, aâm thanh, hình aûnh,...) ñeå ñieàu khieån phaàn thieát bò vaø/ hoaëc heä thoáng thöïc hieän caùc chöùc naêng nhaát ñònh. [11, 1] Coâng nghieäp phaàn meàm (CNPM) laø moät ngaønh kinh teá nhaèm phaùt trieån, saûn xuaát, phaân phoái caùc saûn phaåm phaàn meàm vaø cung caáp caùc dòch vuï phaàn meàm nhö ñaøo taïo, huaán luyeän, tö vaán, cung caáp giaûi phaùp, hoå trôï kyõ thuaät baûo trì cho ngöôøi söû duïng phaàn meàm. [11,1] 1.2.2 Phaân loaïi saûn phaåm phaàn meàm Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà khaùi nieäm saûn phaåm phaàn meàm cuõng nhö caùch phaân loaïi saûn phaåm phaàn meàm. Trong luaän vaên naøy, saûn phaåm phaàn meàm ñöôïc phaân loaïi bao goàm phaàn meàm ñoùng goùi, phaàn meàm saûn xuaát theo hôïp ñoàng vaø caùc dòch vuï phaàn meàm: 1.2.2.1 Phaàn meàm ñoùng goùi Phaàn meàm ñoùng goùi laø nhöõng saûn phaåm phaàn meàm hoaøn chænh, coù theå söû duïng ñöôïc ngay sau khi ñöôïc caøi ñaët vaøo caùc thieát bò hay heä thoáng, ñöôïc nhaø saûn xuaát ñaêng kyù thöông hieäu vaø saûn xuaát haøng loaït ñeå baùn ra thò tröôøng. Phaàn meàm ñoùng goùi ñöôïc chia thaønh phaàn meàm öùng duïng, phaàn meàm heä thoáng vaø phaàn meàm phaùt trieån: Phaàn meàm öùng duïng laø phaàn meàm ñöôïc phaùt trieån nhaèm giuùp giaûi quyeát caùc coâng vieäc haøng ngaøy cuõng nhö caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï nhö soaïn thaûo vaên baûn, quaûn lyù hoïc sinh, quaûn lyù keát quaû hoïc taäp, quaûn lyù thö vieän, phaàn meàm keá toaùn, phaàn meàm quaûn trò doanh nghieäp v.v. Phaàn meàm phaùt trieån (coøn goïi laø phaàn meàm coâng cuï) laø caùc phaàn meàm ñöôïc duøng laøm coâng cuï ñeå cho caùc laäp trình vieân, nhöõng ngöôøi phaùt trieån phaàn meàm söû duïng noù ñeå phaùt trieån caùc phaàn meàm öùng duïng. 9
10 Phaàn meàm heä thoáng laø caùc phaàn meàm taïo moâi tröôøng cho caùc phaàn meàm khaùc laøm vieäc. Nhöõng phaàn meàm naøy phaûi thöôøng tröïc vì noù phaûi cung caáp caùc dòch vuï theo yeâu caàu cuûa caùc phaàn meàm khaùc maø khoâng bieát tröôùc yeâu caàu ñoù xuaát hieän khi naøo. 1.2.2.2 Phaàn meàm saûn xuaát theo hôïp ñoàng Laø nhöõng saûn phaåm phaàn meàm ñöôïc saûn xuaát ñôn leû hoaëc ñöôïc phaùt trieån töø nhöõng phaàn meàm saün coù theo caùc ñôn ñaët haøng hay theo hôïp ñoàng giöõa ngöôøi söû duïng vôùi nhaø saûn xuaát phaàn meàm. Phaàn meàm saûn xuaát theo hôïp ñoàng coù theå laø moät saûn phaåm hoaøn chænh, moät phaàn meàm gia coâng hoaëc moät phaàn meàm nhuùng. Phaàn meàm gia coâng laø moät hay nhieàu phaàn cuûa moät saûn phaåm phaàn meàm naøo ñoù ñöôïc moät coâng ty thueâ laïi moät coâng ty phaàn meàm khaùc thöïc hieän. Phaàn meàm nhuùng laø phaàn meàm ñöôïc nhaø saûn xuaát thieát bò caøi saün vaøo thieát bò vaø chuùng ñöôïc söû duïng ngay cuøng vôùi thieát bò maø khoâng caàn coù söï caøi ñaët cuûa ngöôøi söû duïng hay ngöôøi thöù ba. 1.2.2.3 Dòch vuï phaàn meàm Dòch vuï phaàn meàm laø caùc dòch vuï lieân quan ñeán phaàn meàm nhö Dòch vuï baûo haønh baûo trì, dòch vuï ñaøo taïo, dòch vuï chuyeân moân, dòch vuï döï aùn, dòch vuï hoã trôï trieån khai, caáp pheùp söû duïng baûn quyeàn phaàn meàm, v.v.… 1.2.3 Caùc ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm Coâng nghieäp phaàn meàm coù moät soá ñaëc ñieåm sau: Laø moät ngaønh sieâu saïch, ñem laïi lôïi nhuaän cao Khaùc vôùi nhöõng ngaønh kinh teá khaùc ñoøi hoûi ñeán nguyeân, nhieân, vaät lieäu, chi phí ñaàu tö cho phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm chuû yeáu laø chi phí töø hoaït ñoäng trí tueä vaø tieáp thò. Vì vaäy, ñaây laø moät ngaønh coâng nghieäp sieâu saïch, khoâng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng, vaø coù theå noùi laø ngaønh ñem laïi lôïi nhuaän lôùn nhaát so vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc. Thöïc teá trong nhöõng naêm cuoái thaäp kyû 20 trôû laïi ñaây, coâng nghieäp phaàn meàm ñaõ taïo ra nhieàu taäp ñoaøn ña quoác gia haøng ñaàu theá giôùi, 10
11 vaø raát nhieàu doanh nhaân, chuyeân gia ñaõ nhanh choùng trôû thaønh trieäu phuù, tyû phuù nhôø ngaønh coâng nghieäp môùi meû naøy. Laø ngaønh coâng nghieäp môùi, coù nhieàu cô hoäi cho söï phaùt trieån Coâng nghieäp phaàn meàm laø moät ngaønh coâng nghieäp môùi meû. Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp phaàn meàm môùi baét ñaàu hoaït ñoäng trong voøng 20 naêm trôû laïi ñaây. Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy laø chuû yeáu ñaàu tö ñaøo taïo nhaân löïc, naâng cao kyõ naêng, trí tueä. Thò tröôøng phaàn meàm toaøn caàu noùi chung vaø trong moãi quoác gia noùi rieâng ñeàu taêng tröôûng khaù nhanh. Nhu caàu veà phaàn meàm, dòch vuï vaø nhaân löïc CNTT ngaøy caøng taêng. Caùc nöôùc coù möùc ñoä phaùt trieån caøng cao thì nhu caàu veà phaàn meàm vaø dòch vuï caøng lôùn, ñeán möùc hoï buoäc phaûi tìm kieám caùc nhaø cung caáp vaø nguoàn nhaân löïc phaàn meàm giaù reû töø caùc nöôùc keùm phaùt trieån hôn. Ñaây laø cô hoäi lôùn cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån bieát naém ñuùng thôøi cô, coù nhöõng chieán löôïc ñuùng ñaén, bieän phaùp höõu hieäu ñeå coù theå vöôït leân. Töø naêm 1982, thöïc tieãn cuûa nöôùc AÁn Ñoä ñaõ chöùng minh cho ñieàu naøy. Vaø môùi ñaây laø Trung Quoác, vaø moät soá nöôùc khaùc trong khu vöïc nhö Philippin, Malaysia cuõng ñang ñaït ñöôïc nhieàu thaønh coâng lôùn trong phaùt trieån CNPM. Ñaây laø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam trong giai ñoaïn saép tôùi. Laø ngaønh coâng nghieäp vöøa coù xu höôùng tieáp tuïc phaùt trieån taäp trung, vöøa laïi coù xu höôùng phaân taùn trong thôøi kyø môùi. Coâng nghieäp phaàn meàm taäp trung phaùt trieån chuû yeáu ôû Myõ vaø xu höôùng naøy tieáp tuïc taêng. Ñeán nay, ngaønh coâng nghieäp naøy phaàn lôùn do caùc coâng ty Myõ thoáng trò vôùi caùc taäp ñoaøn ña quoác gia huøng maïnh coù chi nhaùnh hoaït ñoäng treân toaøn caàu. Ngoaøi Myõ, Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc EU cuõng laø nhöõng khu vöïc coù ngaønh CNPM phaùt trieån maïnh meõ. ÔÛ nhöõng khu vöïc naøy caùc phaàn meàm ñöôïc phaùt trieån chuû yeáu laø nhöõng phaàn meàm ñaùp öùng nhu caàu noäi ñòa vaø caùc thieát bò cho caùc haõng cuûa caùc nöôùc naøy saûn xuaát. Beân caïnh xu höôùng taäp trung ñoù, hieän nay ñang xuaát hieän xu höôùng phaân taùn. Chính söï giao löu haøng hoùa, chuyeån dòch lao ñoäng, vaø thoâng tin vöôït khoûi bieân giôùi caùc quoác gia, taïo neân söï phaân taùn trong phaùt trieån phaàn meàm. Cuøng vôùi söï 11
12 phaùt trieån maïnh meõ cuûa Internet vaø thöông maïi ñieän töû, söï chuyeån dòch naøy ngaøy caøng lôùn. Ngoaøi ra, vieäc hôïp taùc saûn xuaát vaø gia coâng, xöû lyù soá lieäu thoâng qua maïng ñaõ vaø ñang trôû neân phoå bieán. Nhieàu coâng ty phaàn meàm ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån ñaõ vaø ñang coù xu höôùng xaây döïng caùc cô sôû saûn xuaát phaàn meàm vaø gia coâng phaàn meàm taïi nhieàu nöôùc khaùc nhau, söû duïng nhaân coâng thaáp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeå taän duïng lôïi theá so saùnh veà nguoàn nhaân löïc. 1.2.4 Vai troø – YÙ nghóa cuûa chieán löôïc phaùt trieån ñoái vôùi söï phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm cuûa moät ñòa phöông Trong thôøi ñaïi kyõ thuaät soá ngaøy nay, coâng ngheä thoâng tin truyeàn thoâng noùi chung vaø coâng nghieäp phaàn meàm noùi rieâng – laø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng nhaát cho söï phaùt trieån. Cuøng vôùi moät soá ngaønh coâng ngheä cao khaùc, noù ñaõ, ñang vaø seõ coøn laøm bieán ñoåi saâu saéc caû theá giôùi. Vôùi caùc phaàn meàm öùng duïng, phaàn meàm coâng cuï, caùc dòch vuï phaàn meàm.... chuùng ta coù theå ñöa vaøo töï ñoäng hoùa taát caû caùc nghieân cöùu, khaûo saùt, thieát keá, quaûn lyù, ñaùnh giaù chaát löôïng... caùc maët hoaït ñoäng cuûa ñòa phöông: khai thaùc taøi nguyeân vaø quaûn lyù laõnh thoå, caùc moâ hình kinh teá löôïng phuïc vuï quy hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vaø cuõng chính vôùi caùc moâ hình öùng duïng naøy, caùc ñòa phöông coù theå töï xaây döïng caùc kòch baûn, caùc phöông aùn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi; treân cô sôû quy hoaïch kinh teá xaõ hoäi, caùc döõ lieäu tính toaùn trong moâ hình coù theå chuyeån sang quy hoaïch ngaønh vaø xaây döïng, caäp nhaät keá hoaïch haøng naêm. Vieäc öùng duïng vaø phaùt trieån CNPM coù yù nghóa raát quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån nhanh caùc lónh vöïc ña daïng vaø phong phuù cuûa ñôøi soáng, nhaát laø naâng cao söùc caïnh tranh vaø hieäu quaû cuûa neàn kinh teá. Ñaây laø moät trong nhöõng giaûi phaùp haøng ñaàu ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc theo moâ hình “ruùt ngaén”, giuùp cho caùc ñòa phöông, quoác gia ñi sau, keùm phaùt trieån, ôû xa trung taâm... coù theå khaéc phuïc toát nguy cô laïc haäu so vôùi caùc ñòa phöông, caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Giôø ñaây, chuùng ta khoâng theå phuû nhaän ñöôïc vai troø quan troïng voâ cuøng lôùn cuûa coâng nghieäp phaàn meàm ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa moät ñòa phöông. Song phaùt 12
13 trieån ngaønh CNPM nhö theá naøo ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi cuûa moãi ñòa phöông, ñeå khai thaùc heát moïi tieàm naêng ñoàng thôøi coù ñöôïc söï phaùt trieån ñoàng boä vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc, nhaèm ñaït ñeán söï coäng höôûng veà lôïi ích treân moïi lónh vöïc ñôøi soáâng kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa phöông. Caùc nghieân cöùu thöïc tieãn cho thaáy raèng chieán löôïc cho pheùp moät ñòa phöông naêng ñoäng hôn vôùi moâi tröôøng hoaït ñoäng, vôùi nhöõng söï kieän trong vieäc ñònh hình töông lai. Noù cho pheùp ñòa phöông döï baùo tröôùc, saùng taïo ra vaø taïo aûnh höôûng (hôn laø chæ phaûn öùng) vôùi moâi tröôøng vaø do ñoù kieåm soaùt ñöôïc soá phaän cuûa chính mình, thaäm chí coøn laøm bieán ñoåi vaø kích thích nhu caàu mang laïi lôïi ích thieát thöïc cho mình. 1.3 TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ MOÄT SOÁ NÖÔÙC TRONG KHU VÖÏC CHAÂU AÙ 1.3.1 Tình hình chung [11,7] Trong maáy thaäp nieân gaàn ñaây ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm theá giôùi laø moät ngaønh coù toác ñoä phaùt trieån vuõ baõo. Theo toå chöùc IDC, chæ trong khoaûng 30 naêm töø 1965 ñeán 1995, doanh thu ngaønh coâng nghieäp naøy treân toaøn theá giôùi taêng leân khoaûng hôn 900 laàn (töø 0,3 tyû USD leân 275,3 tyû USD). Thôøi kyø töø 1996 ñeán 2000 ngaønh coâng nghieäp naøy cuõng phaùt trieån raát maïnh vôùi tyû leä taêng tröôûng haøng naêm töø 10,6% ñeán 24,5% (gaáp töø 3 ñeán 5 laàn tyû leä taêng tröôûng GDP theá giôùi). Giai ñoaïn 2001-2003, do aûnh höôûng cuûa suy thoaùi kinh teá theá giôùi vaø naïn khuûng boá (nhaát laø söï kieän 11/9/2001), neân söï taêng tröôûng CNPM theá giôùi chaäm laïi ôû möùc khaù thaáp, nhöng vaãn cao hôn taêng tröôûng GDP cuøng kyø. Caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån chieám öu theá trong CNPM toaøn caàu. Trong nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 80, caùc nöôùc OECD (Organizational Economic Co- operation and Development) chieám gaàn 97% doanh thu phaàn meàm theá giôùi, ñöùng ñaàu laø Myõ (57% vôùi khoaûng 120 tyû USD vaøo naêm 1990), theo thöù töï tieáp tuïc laø 5 nöôùc: Nhaät, Phaùp, Ñöùc, Anh vaø Canaña chieám hôn 37%. Tuy nhieân, khoaûng 10 naêm trôû laïi ñaây söï phaân boá CNPM theá giôùi ñang coù söï thay ñoåi vôùi söï noåi neân cuûa moät soá nöôùc ñang phaùt trieån nhöng coù ngaønh CNPM ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån khaù nhanh nhö AÁn Ñoä, Trung Quoác.... 13
14 Veà cô caáu caùc loaïi saûn phaåm trong ngaønh CNPM: thoáng keâ theo IDC cho thaáy töông ñoái oån ñònh trong suoát quaù trình phaùt trieån. Phaàn meàm ñoùng goùi thöôøng chieám khoaûng gaàn 1/3 toång giaù trò doanh thu phaàn meàm toaøn caàu vaø khoaûng hôn 2/3 coøn laïi laø caùc dòch vuï phaàn meàm. ÔÛ caùc nöôùc coù neàn CNPM phaùt trieån nhö Myõ cuõng nhö caùc nöôùc OECD tyû leä phaàn meàm ñoùng goùi thöôøng chieám hôn 1/3 toång doanh thu, nhöng ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tyû leä phaàn meàm ñoùng goùi thöôøng thaáp hôn raát nhieàu. Trong toång soá doanh thu cuûa phaàn meàm ñoùng goùi, phaàn meàm öùng duïng luoân chieám phaàn lôùn nhaát (khoaûng gaàn 1/2), phaàn meàm heä thoáng luoân chieám khoaûng 1/3 vaø phaàn meàm phaùt trieån chieám phaàn coøn laïi (gaàn 1/4). Veà nguoàn nhaân löïc CNPM: Cuøng vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa CNPM theá giôùi, nhaân coâng trong lónh vöïc naøy taêng maïnh haøng naêm, ñeán naêm 2001 treân toaøn theá giôùi öôùc tính coù khoaûng 2,6 trieäu nhaân löïc phaàn meàm. Haàu heát taát caû caùc nöôùc coù neàn CNPM phaùt trieån ñeàu phaûi ñoái maët vôùi tình traïng thieáu huït nhaân löïc vaø phaûi nhaäp khaåu lao ñoäng phaàn meàm töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Veà söï phaân boá caùc doanh nghieäp phaàn meàm: caùc taäp ñoaøn phaàn meàm lôùn thöôøng coù quoác tòch thuoäc caùc nöôùc OECD, song hieän nay xu höôùng naøy ñang giaûm daàn do söï noåi leân cuûa moät vaøi quoác gia khaùc nhö Trung Quoác vaø AÁn Ñoä,... tuy theá vaø löïc caùc nöôùc naøy chöa theå saùnh baèng. Theo nguoàn töø Boä Böu chính Vieãn thoâng Vieät nam, naêm 2002 vôùi 300 doanh nghieäp, CNPM Israel ñaït doanh thu 4,2 tyû USD; coøn vôùi 4.700 doanh nghieäp, CNPM Trung Quoác chæ ñaït doanh thu 13,3 tyû USD. Chæ rieâng coâng ty Microsoft cuûa Myõ ñaõ coù doanh thu phaàn meàm 25,9 tyû USD, gaàn gaáp ñoâi cuûa caû ngaønh CNPM Trung Quoác. 1.3.2 Moät soá kinh nghieäm phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø trong khu vöïc Chaâu AÙ thôøi gian qua Coâng nghieäp phaàn meàm laø moät ngaønh coâng nghieäp coù nhieàu tieàm naêng, trieån voïng thaønh coâng lôùn, vaø theo nguoàn töø Boä Böu chính vieãn thoâng Vieät Nam, nhieàu quoác gia ñaõ thaønh coâng vôùi chieán löôïc, chính saùch phaùt trieån coâng nghieäp phaàn meàm nhö: Myõ, Nhaät, Taây AÂu, AÁn Ñoä vaø Trung Quoác. 14
15 1.3.2.1 Myõ Myõ laø quoác gia ñöùng ñaàu theá giôùi veà Coâng nghieäp phaàn meàm vôùi doanh thu hieän nay öôùc khoaûng hôn 280 tyû USD. Thò tröôøng tieâu thuï phaàn meàm cuûa Myõ luoân lôùn nhaát theá giôùi vaø hieän chieám hôn 35% tieâu thuï phaàn meàm toaøn caàu. Tuy vaäy, Myõ cuõng laø nöôùc ñöùng ñaàu theá giôùi veà nhaäp khaåu phaàn meàm töø Ireland vaø Israel, AÁn Ñoä, vaø moät soá nöôùc ñang phaùt trieån khaùc döôùi daïng gia coâng phaàn meàm (Software Outsourcing). Ñaëc ñieåm: - Caùc coâng ty phaàn meàm cuûa Myõ thöôøng aùp duïng moâ hình quaûn lyù chaát löôïng CMM cuûa SEI. - Töø thaùng 09/2001, do tình traïng gia taêng khuûng boá, vieäc nhaäp cö cuûa nhaân löïc phaàn meàm nöôùc ngoaøi bò haïn cheá, trong khi thieáu traàm troïng nhaân löïc phaàn meàm, daãn ñeán xu höôùng caùc coâng ty Myõ taêng cöôøng thueâ gia coâng phaàn meàm ôû nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. - Theo ñaùnh giaù cuûa Haõng nghieân cöùu thò tröôøng Gartner, Myõ hieän laø nöôùc chieám tyû troïng thueâ gia coâng phaàn meàm ôû nöôùc ngoaøi lôùn nhaát gaàn 40%, theo döï baùo seõ ñaït 65% trong töông lai. Vieäc naøy khoâng nhöõng giuùp caùc coâng ty Myõ phaân taùn ruûi ro, maët khaùc giuùp giaûm giaù thaønh saûn xuaát ñeå ñoái phoù vôùi söï suy thoaùi kinh teá toaøn caàu. 1.3.2.2 Nhaät Baûn Nhaät baûn laø nöôùc coù doanh thu phaàn meàm lôùn thöù hai sau Myõ, vôùi tyû leä taêng tröôûng trung bình haøng naêm leân tôùi treân 45%. Hieän Nhaät Baûn coù khoaûng 450.000 nhaân löïc phaùt trieån phaàn meàm. Theo ñaùnh giaù cuûa METI, thò tröôøng phaàn meàm Nhaät baûn hieän nay khoaûng 100 tyû USD/ naêm, chieám khoaûng 20% thò tröôøng phaàn meàm theá giôùi. Ñaëc ñieåm: - Gaàn nhö toaøn boä ngaønh CNPM Nhaät Baûn chæ ñeå ñaùp öùng cho tieâu duøng noäi ñòa, vaø haøng naêm Nhaät phaûi nhaäp khaåu phaàn meàm cho thò tröôøng trong nöôùc. 15
16 - Phaàn meàm theo ñaët haøng chieám thò phaàn raát lôùn vì yeâu caàu phaûi mang tính thích hôïp cao vôùi moâ hình kinh teá saün coù cuûa nöôùc Nhaät. - Thò tröôøng phaàn meàm Nhaät Baûn laø raát lôùn vaø caùc coâng ty Nhaät ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng thieáu nhaân löïc traàm troïng, vaø ngaøy caøng nhieàu doanh nghieäp Nhaät baûn aùp duïng chieán löôïc thueâ gia coâng ñeå caét giaûm chi phí. Song ngoân ngöõ vaø vaên hoaù laø raøo caûn lôùn nhaát cho caùc nöôùc gia coâng khi muoán thaâm nhaäp thò tröôøng Nhaät Baûn. Hiện nay, vì caùc coâng ty AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñang ngaøy caøng lôùn maïnh vaø trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh tröïc tieáp vôùi mình, neân caùc coâng ty Nhaät Baûn ñang tìm caùch chuyeån höôùng sang laøm aên vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc nhö Vieät Nam, Thaùi Lan, Philippin, Myanmar... 1.3.2.3 Caùc nöôùc Taây AÂu Taây AÂu vôùi 17 nöôùc coù giaù trò tieâu thuï phaàn meàm chieám khoaûng 24% toång tieâu thuï toaøn caàu, trong ñoù phaàn meàm ñoùng goùi treân 1/3 vaø caùc dòch vuï phaàn meàm chieám khoaûng 2/3. Caùc nöôùc Taây AÂu (tröø Ailen, Phaàn Lan, Thuïy Ñieån) ñeàu coù nhaäp khaåu phaàn meàm cao hôn xuaát khaåu, trong ñoù phaàn meàm ñoùng goùi nhaäp chuû yeáu töø Ireland, Myõ, vaø Israel, moät ít töø Pakistan, Bangladesh, Srilanca vaø Philippin coøn dòch vuï phaàn meàm chuû yeáu ñeán töø AÁn Ñoä. Caùc thò tröôøng tieâu thuï phaàn meàm lôùn nhaát Taây Aâu vaø xeáp haïng treân theá giới sau Myõ, Nhaät baûn laàn löôït laø Ñöùc, Anh, Phaùp, Italia. Caùc coâng ty phaàn meàm ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoù thaâm nhaäp ñöôïc vaøo thò tröôøng Phaùp vaø YÙ do caû hai vaán ñeà ngoân ngöõ vaø vaên hoùa (ngay ôû Italia cuõng ñaõ coù söï khaùc nhau lôùn giöõa mieàn Baéc vaø mieàn Nam veà kinh teá cuõng nhö vaên hoùa). 1.3.2.4 AÁn Ñoä AÁn Ñoä laø moät nöôùc ñang phaùt trieån, coøn nhieàu haïn cheá veà haï taàng, veà ñieàu kieän kinh teá nhöng vaãn ñöôïc xeáp laø moät trong nhöõng cöôøng quoác veà gia coâng xuaát khaåu phaàn meàm. Tyû leä taêng tröôûng haøng naêm cuûa CNPM AÁn Ñoä raát cao, vaø hieän tyû leä taêng tröôûng phaàn meàm AÁn Ñoä cao hôn toác ñoä taêng tröôûng trung bình cuûa theá giôùi töø 5 ñeán 7 laàn. 16
17 Ñaëc ñieåm: - AÁn Ñoä laø quoác gia coù nhieàu coâng ty ña quoác gia laäp caùc trung taâm nghieân cöùu vaø phaùt trieån phaàn meàm nhö: IBM, Microsoft, Cisco, GE, Oracle, Sun, ... nhaèm taän duïng nhaân coâng giaù reû vaø chaát löôïng cao cuûa nöôùc naøy. - Cô caáu saûn phaåm ngaønh CNPM AÁn Ñoä nghieâng maïnh veà höôùng caùc dòch vuï. - Quaù trình phaùt trieån cuûa CNPM AÁn Ñoä ñi töø moâ hình giaù thaáp vaø chaát löôïng chaáp nhaän ñöôïc ñeán giaù vöøa phaûi vaø chaát löôïng cao. - Coù chính saùch phaùt trieån maïnh meõ nguoàn nhaân löïc CNTT. Chính phuû AÁn Ñoä ñaõ coù nhieàu chính saùch khuyeán khích phaùt trieån caùc coâng vieân phaàn meàm nhaèm thu huùt caùc coâng ty nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc vaøo laøm vieäc. Caùc coâng vieân phaàn meàm ñöôïc ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng hieän ñaïi, ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi veà ñöôøng truyeàn vieãn thoâng, mieãn giaûm thueá, giaûm giaù thueâ ñaát vaø nhieàu chính saùch öu ñaõi khaùc. 1.3.2.5 Trung Quoác Ngaønh CNPM cuûa Trung Quoác chöa ñaït ñöôïc söï thaønh coâng röïc rôõ nhö AÁn Ñoä, tuy nhieân trong maáy naêm gaàn ñaây CNPM cuûa Trung Quoác ñang vöôn leân maïnh meõ vaø trôû thaønh moät ñoái thuû naëng kyù ñoái vôùi ngaønh phaàn meàm AÁn Ñoä. Doanh thu cuûa ngaønh phaàn meàm tyû leä taêng tröôûng trung bình ngaønh haøng naêm laø 36,1% trong giai ñoaïn 1992-2002 (gaáp 4 laàn so vôùi tyû leä taêng tröôûng GDP cuøng kyø). Ñaëc ñieåm: - Tröôùc naêm 2000, Trung Quoác nghieâng maïnh veà phía phaàn meàm ñoùng goùi ñeå phuïc vuï nhu caàu trong nöôùc, song trong maáy naêm gaàn ñaây coù söï chuyeån dòch maïnh meõ sang höôùng caùc dòch vuï ñeå taêng cöôøng xuaát khaåu. - Thaønh coâng trong vieäc thu huùt caùc taäp ñoaøn ña quoác gia vaø caùc coâng ty nöôùc ngoaøi lôùn veà CNTT ñaàu tö laäp caùc trung taâm nghieân cöùu phaùt trieån phaàn meàm cuõng nhö caùc nhaø maùy saûn xuaát thieát bò coâng ngheä cao. - Thò tröôøng phaàn meàm noäi ñòa lôùn vaø taêng nhanh, giaù nhaân coâng phaàn meàm thaáp, khaû naêng tin hoïc, tö duy toaùn cuûa ngöôøi Trung Quoác khaù toát cuõng nhö nhôø söï quan taâm, öu tieân hoã trôï phaùt trieån cuûa Chính phuû. 17
18 - Tuy nhieân CNPM Trung Quoác cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên do söï caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng, söï tín nhieäm cuûa quoác teá thaáp vôùi phaàn meàm Trung Quoác, naïn sao chuïp phaàn meàm baát hôïp phaùp cao, cô sôû haï taàng vieãn thoâng coøn haïn cheá, taøi chính ngheøo, trình ñoä tieáng Anh thaáp v.v. 1.3.2.6 Moät vaøi nhaän xeùt Ngaønh CNPM noùi rieâng vaø CNTT noùi chung laø ngaønh kinh teá raát quan troïng trong theá kyû 21 naøy. Thò tröôøng CNTT &TT ñang hoài phuïc sau giai ñoaïn suy thoaùi toaøn caàu naêm 2000. Raát nhieàu quoác gia treân theá giôùi, caû caùc nöôùc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån, ñeàu taän duïng cô hoäi naøy, vaïch ra chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp ñeå chieám lónh thò tröôøng, thuùc ñaåy söï phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá khaùc, taêng GDP cho quoác gia. Öu theá veà doanh thu phaàn meàm thuoäc veà caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån trong nhöõng naêm 1980 hieän ñang coù xu höôùng chuyeån dòch sang caùc nöôùc ñang phaùt trieån: AÁn Ñoä, Trung Quoác, … caùc dòch vuï phaàn meàm ngaøy caøng chieám öu theá. Hieän nay caùc coâng ty phaàn meàm lôùn treân theá giôùi ñang coù xu höôùng tìm kieám ñoái taùc ngoaøi nöôùc ñeå outsourcing moät phaàn hoaëc toaøn boä saûn phaåm cuûa mình nhaèm lôïi duïng giaù nhaân coâng reû vaø toác ñoä tieáp caän thò tröôøng nhanh hôn. Đồng thời, caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang coá gaéng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc taäp ñoaøn phaàn meàm lôùn thieát laäp caùc chi nhaùnh vaø ñaàu tö ôû caùc nöôùc naøy. Söï baát oån veà an ninh, chính trò, naïn khuûng boá ñaõ vaø ñang khieán cho caùc taäp ñoaøn, coâng ty ña quoác gia veà CNTT tìm caùch phaân taùn ñaàu tö nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Ñaây thöïc söï laø moät cô hoäi cho Vieät Nam. 18
19 Chöông II : THÖÏC TRAÏNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY 2.1 TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA SÖÏ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM ÑOÁI VÔÙI NÖÔÙC TA TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY Thöïc ra, trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc, töø nhöõng naêm 70, coâng ngheä thoâng tin nöôùc ta ñaõ ñöôïc öùng duïng vaø phaùt trieån theo chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ñaát nöôùc. Böôùc sang thôøi kyø ñoåi môùi, chuû tröông aáy ñaõ ñöôïc nhaán maïnh vaø cuï theå hoùa trong nhieàu Nghò quyeát cuûa Ñaûng vaø Chính phuû nhö “Taäp trung söùc phaùt trieån moät soá ngaønh khoa hoïc coâng ngheä muõi nhoïn nhö ñieän töû, tin hoïc...”. [6] , hay ñöôïc xaùc ñònh “Öu tieân öùng duïng vaø phaùt trieån coâng ngheä tieân tieán, nhö coâng ngheä thoâng tin phuïc vuï yeâu caàu ñieän töû hoùa vaø tin hoïc hoùa neàn kinh teá quoác daân”. [7]. Giôø ñaây, ñaát nöôùc chuùng ta ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc cuûa yeâu caàu caïnh tranh vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, trong boái caûnh toaøn caàu hoùa, tröôùc nhöõng coät moác khaéc nghieät cuûa vieäc thöïc thi AFTA, thöïc thi Hieäp ñònh Thöông maïi song phöông Vieät – Myõ, vaø xaùc ñònh loä trình gia nhaäp WTO. Trong khi ño,ù theá giôùi ñang chuyeån töø xaõ hoäi coâng ngheä sang xaõ hoäi thoâng tin. Chính coâng ngheä thoâng tin truyeàn thoâng noùi chung vaø coâng ngheä phaàn meàm noùi rieâng laø moät trong nhöõng yeáu toá taùc ñoäng maïnh meõ, laø ñoäng löïc phaùt trieån trong moïi lónh vöïc chính trò, kinh teá- xaõ hoäi, vaên hoùa, an ninh quoác phoøng. Chính nhöõng thaønh töïu trong lónh vöïc naøy goùp phaàn laøm taêng voït naêng löïc saûn xuaát vaø caùc luoàng thoâng tin, kích thích caïnh tranh, thu heïp khoaûng caùch khoâng gian vaø thôøi gian. Söï tieán boä vöôït böïc vaø söï hoäi tuï cuûa caùc ngaønh coâng ngheä tính toaùn, vieãn thoâng, soá thöùc vaø internet maët khaùc laïi taïo cho saûn xuaát phaàn meàm vaø dòch vuï phaàn meàm theâm cô hoäi ñeå hoaït ñoäng vaø phaùt trieån. Noù ñaõ taïo ra khaû naêng vaø phöông thöùc tieáp caän môùi cho phaùt trieån quoác gia, ñaëc bieät taïo ra cô hoäi giuùp cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö nöôùc ta vöôït qua raøo caûn laïc haäu, thöïc hieän nhöõng muïc tieâu chieán löôïc tieàm naêng cuûa quoác gia, ruùt ngaén quaù trình coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. 19