Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đề cập đến hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCM. Thông qua việc đi sâu nghiên cứu các hình thức tài trợ xuất khẩu ngắn hạn trong mối liên hệ với các phương thức thanh toán quốc tế, phân tích thực trạng hoạt động tài trợ xuất khẩu của các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCMù, từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện các hình thức tài trợ hiện có và triển khai các hình thức tài trợ xuất khẩu mới nhằm mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN THỊ THU HÀ C LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
Trang 1 MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 Vai troø cuûa xuaát khaåu vaø caùc phöông thöùc thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. ....1 1.1.1 Xuaát khaåu vaø vai troø cuûa hoaït ñoäng xuaát khaåu trong neàn kinh teá. ..................1 1.1.2 Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi……………………………………………………………………………………………….2 1.1.3 Caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá thoâng duïng trong thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu ........................................................................................................2 1.1.3.1 Phöông thöùc ghi soå ............................................................................ 3 1.1.3.2 Phöông thöùc chuyeån tieàn...................................................................3 1.1.3.3 Phöông thöùc nhôø thu..........................................................................4 1.1.3.4 Phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn ...................................................6 1.1.3.5 Phöông thöùc tín duïng chöùng töø ..........................................................7 1.2 Hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi ..............................8 1.2.1 Khaùi nieäm taøi trôï xuaát khaåu.............................................................................8 1.2.2 Cô sôû toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu ............................10 1.2.3 Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu vaø thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi .....................................................................................11 1.3 Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi ......................12 1.3.1 Taøi trôï voán löu ñoäng phuïc vuï saûn xuaát, thu mua, cheá bieán chuaån bò haøng xuaát khaåu………………………………………………………………………………………………………………………12 1.3.2 Taøi trôï treân cô sôû hoái phieáu ............................................................................13 1.3.3 Taøi trôï treân cô sôû phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu keøm chöùng töø…………………14
Trang 2 1.3.4 Taøi trôï treân cô sôû phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø………………………….16 1.3.5 Bao thanh toaùn …………………………………………………………………………………………………………………..17 1.3.6 Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu trung daøi haïn………………………………………………………..19 1.3.7 Baûo laõnh ngaân haøng ………………………………………………………………………………………………………..21 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI NHAØ NÖÔÙC TREÂN ÑÒA BAØN TP HCM 2.1 Hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây ................23 2.1.1 Tình hình chung veà hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam.................................23 2.1.2 Tình hình hoaït ñoäng xuaát khaåu treân ñòa baøn TP HCM ....................................24 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM…………………………………………………………………………………26 2.2.1 Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu hieän coù ..........................................................26 2.2.1.1 Taøi trôï voán löu ñoäng phuïc vuï saûn xuaát, thu mua, cheá bieán chuaån bò haøng xuaát khaåu ..............................................................................27 2.2.1.2 Chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø…………………………………………………………………………………………………………….28 2.2.1.3 Chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc nhôø thu keøm chöùng töø. ............................................................................................29 2.2.2 Heä thoáng xöû lyù taùc nghieäp vaø ñoái ngoaïi cuûa ngaân haøng trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu .........................................................................................................30 2.2.2.1 Moâ hình toå chöùc vaø quy trình nghieäp vuï ...........................................30 2.2.2.2 Coâng ngheä quaûn lyù. ...........................................................................33 2.2.2.3 Maïng löôùi quan heä ñaïi lyù..................................................................34 2.3 Ñaùnh giaù hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM………………………………………………………………………….35 Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc35 2.3.1 Nhöõng haïn cheá trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu ...........................................42
Trang 3 2.3.1.1 Nhöõng haïn cheá töø phía ngaân haøng. ....................................................... 42 2.3.1.2 Nhöõng haïn cheá töø phía khaùch haøng. ..................................................... 46 2.3.1.3 Nhöõng haïn cheá veà chính saùch quaûn lyù vaø hoã trôï cuûa nhaø nöôùc. .......49 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP ÑA DAÏNG HOÙA HÌNH THÖÙC TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU TAÏI CAÙC NHTM NHAØ NÖÔÙC TREÂN ÑÒA BAØN TP HCM 3.1 Yeâu caàu khaùch quan cuûa vieäc phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu .......................................................................................................... 52 3.2 Ñònh höôùng hoaït ñoäng xuaát khaåu trong thôøi gian tôùi................................... 53 3.3 Giaûi phaùp nhaèm ña daïng hoùa hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM..................................................................... 54 3.3.1 Chuaån bò nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu ....................................................................................................54 3.2.1.1 Tìm hieåu nhu caàu khaùch haøng vaø thò tröôøng. ...................................54 3.2.1.2 Marketing, quaûng caùo caùc saûn phaåm taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng ..................................................................................................55 3.2.1.3 Chuaån bò quy trình, coâng ngheä, nguoàn nhaân löïc. ..............................57 3.2.1.4 Môû roäng vaø naâng cao chaát löôïng quan heä ñaïi lyù. .............................59 3.3.2 Ñoåi môùi vaø hoaøn thieän caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu hieän coù ......................60 3.3.2.1 Ñoåi môùi qui ñònh cho vay chuaån bò haøng hoùa xuaát khaåu 60 3.3.2.2 Hoaøn thieän vaø naâng cao hieäu quaû cuûa hình thöùc chieát khaáu coù truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø 62 3.3.2.3 Môû roäng hình thöùc chieát khaáu coù truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc nhôø thu keøm chöùng töø. 63 3.3.3 Nghieân cöùu vaø trieån khai caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu môùi. .......................64 3.3.5.1 Chieát khaáu mieãn truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø……………………………………………………………………………………………….65
Trang 4 3.3.5.2 Bao thanh toaùn ..................................................................................67 3.3.4 Xaây döïng caùc chính saùch taøi trôï xuaát khaåu rieâng bieät ñoái vôùi töøng ngaønh haøng, töøng nhoùm khaùch haøng………………………………………………………………………………………….72 3.3.5 Phaùt trieån caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá, caùc dòch vuï tö vaán hoã trôï khaùch haøng trong hoaït ñoäng xuaát khaåu………………………………………………………………………………….74 3.3.5.1 Tham gia tö vaán khaùch haøng ngay töø giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa thöông vuï. ..........................................................................................74 3.3.5.2 Thöïc hieän dòch vuï laäp chöùng töø hoä cho khaùch haøng xuaát khaåu ........75 3.3.5.3 Söû duïng dòch vuï ñoøi tieàn hoä cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. ..........76 3.3.6 Kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu ......................76 3.4 Moät soá kieán nghò veà chính saùch ñoái vôùi nhaø nöôùc.........................................78 3.4.1 Kieán nghò veà caùc quy ñònh phaùp luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá vaø taøi trôï xuaát khaåu .............................................................................78 3.4.2 Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán caàm coá, theá chaáp, giao dòch baûo ñaûm ..............79 3.4.3 Töøng böôùc quy ñònh cheá ñoä kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi doanh nghieäp .........80 3.4.4 Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng. ....................80 3.4.5 Thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu ñeå hoã trôï hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø taøi trôï xuaát khaåu………………………………………………………………………………………………81 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC
Trang 5 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Trong nhöõng naêm vöøa qua, hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöôït baäc caû veà chaát vaø löôïng. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ñaõ thöïc söï ñi tieân phong trong coâng cuoäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, goùp phaàn quan troïng vaøo toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, taïo nguoàn thu ngoaïi teä cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, taùc ñoäng tích cöïc ñeán thò tröôøng trong nöôùc, kích thích saûn xuaát, taïo vieäc laøm, taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn tích cöïc caûi thieän caùn caân thanh toaùn, naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá… Goùp phaàn khoâng nhoû vaøo nhöõng thaønh töïu to lôùn trong lónh vöïc xuaát khaåu phaûi keå ñeán hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc NHTM. Ñoái vôùi caùc NHTM, taøi trôï xuaát khaåu laø hình thöùc tín duïng an toaøn mang laïi hieäu quaû, lôïi nhuaän cao, taïo nguoàn thu ngoaïi teä ñaùp öùng cho nhu caàu thanh toaùn nhaäp khaåu taïi ngaân haøng, thuùc ñaåy phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc. Hieän nay, caùc NHTM Vieät Nam ñaõ vaø ñang chuù troïng vaøo vieäc môû roäng cung öùng caùc saûn phaåm dòch vuï taøi trôï xuaát khaåu. Ngaønh ngaân haøng TP HCM ñang daãn ñaàu caû nöôùc veà soá löôïng cô sôû, doanh soá vaø quan heä taøi chính tín duïng trong cuõng nhö ngoaøi nöôùc. Doanh thu cuûa heä thoáng ngaân haøng thöôøng chieám hôn 30% treân toång doanh thu veà hoaït ñoäng ngaân haøng toaøn quoác. Hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn cuõng dieãn ra soâi ñoäng vaø coù nhöõng böôùc tieán vöôït baäc veà quy moâ vaø trình ñoä phaùt trieån, ñaây cuõng laø lónh vöïc coù möùc ñoä caïnh tranh gay gaét nhaát vôùi söï tham gia ngaøy caøng nhieàu cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Heä thoáng caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn maëc duø ôû vò theá daãn daét thò tröôøng, chieám öu theá veà thò phaàn taøi trôï xuaát khaåu nhöng cuõng ñang ñöùng tröôùc nguy cô maát daàn öu theá naøy. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu laø do loaïi hình taøi trôï vaø caáu truùc nghieäp vuï taøi trôï xuaát khaåu coøn ñôn ñieäu, chaát löôïng chöa cao chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu taøi trôï cuûa caùc doanh nghieäp, trong khi caùc ngaân
Trang 6 haøng lieân doanh, chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi tham gia vaøo thò tröôøng vôùi nhieàu loaïi hình taøi trôï hieän ñaïi, vôùi nhieàu öu ñaõi ñang daàn gia taêng thò phaàn vaø quy moâ hoaït ñoäng. Chính vì vaäy, ñeå coù theå ñöùng vöõng vaø khaúng ñònh vò theá cuûa mình trong lónh vöïc taøi trôï xuaát khaåu, moät yeâu caàu caáp thieát ñaët ra ñoái vôùi caùc NHTM nhaø nöôùc trong giai ñoaïn hieän nay laø phaûi phaùt trieån ña daïng hoùa caùc loaïi hình taøi trôï xuaát khaåu ñeå gia taêng khaû naêng tieáp caän nguoàn taøi trôï xuaát khaåu, thoûa maõn toát hôn nhu caàu taøi trôï cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu veà caû soá löôïng vaø chaát löôïng. Ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi : “Giaûi phaùp ña daïng hoùa hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh” laøm luaän vaên toát nghieäp cuûa mình. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Luaän vaên ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Thoâng qua vieäc ñi saâu nghieân cöùu caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu ngaén haïn trong moái lieân heä vôùi caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá, phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCMù, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän caùc hình thöùc taøi trôï hieän coù vaø trieån khai caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu môùi nhaèm môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Luaän vaên nghieân cöùu treân cô sôû toång hôïp thöïc traïng chung nhaát trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu, phaân tích soá lieäu thöïc teá veà hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi moät soá NHTM nhaø nöôùc coù hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu tieâu bieåu (NH ngoaïi thöông chi nhaùnh TP HCM, NH Coâng thöông Sôû giao dòch II, NH Ñaàu tö vaø phaùt trieån chi nhaùnh TP HCM vaø NH Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân chi nhaùnh Saøi Goøn) trong thôøi gian 3 naêm qua.
Trang 7 Phöông phaùp nghieân cöùu AÙp duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû keát hôïp vôùi vieäc toång hôïp, phaân tích thoáng keâ, so saùnh vaø ñoái chieáu nhaèm choïn soá lieäu thöïc teá ñaùng tin caäy, xöû lyù ñuùng ñaén vaø khoa hoïc. Tham khaûo, trao ñoåi yù kieán vôùi ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc cuõng nhö baøn baïc, trao ñoåi tröïc tieáp vôùi caùc caùn boä nghieäp vuï taïi ngaân haøng keát hôïp vôùi thöïc teá coâng vieäc baûn thaân laø moät caùn boä nghieäp vuï taøi trôï thöông maïi taïi ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån TP HCM. Keát caáu cuûa ñeà taøi. Noäi dung cô baûn cuûa luaän vaên ñöôïc theå hieän qua 3 phaàn chính nhö sau: Chöông 1: Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi. Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Chöông 3: Giaûi phaùp ña daïng hoùa hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM. Vôùi keát caáu 03 chöông nhö treân, luaän vaên ñaõ coá gaéng theå hieän phaàn lyù luaän, phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa ngaân haøng vaø khaùch haøng, goùp phaàn môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn TP HCM.
Trang 8 CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TAØI TRÔÏ XUAÁT KHAÅU CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. Vai troø cuûa xuaát khaåu vaø caùc phöông thöùc thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. 1.1.1 Xuaát khaåu vaø vai troø cuûa hoaït ñoäng xuaát khaåu trong neàn kinh teá. Trong boái caûnh kinh teá hieän ñaïi vôùi tieán trình toaøn caàu hoùa vaø xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, moät quoác gia muoán phaùt trieån kinh teá khoâng theå chæ döïa vaøo saûn xuaát trong nöôùc maø coøn phaûi môû roäng quan heä giao dòch treân thò tröôøng theá giôùi. Treân cô sôû khai thaùc tieàm naêng vaø nhöõng lôïi theá kinh teá voán coù, neàân kinh teá ngoaøi vieäc saûn xuaát haøng hoùa dòch vuï phuïc vuï nhu caàu noäi ñòa coøn coù theå taïo neân nhöõng thaëng dö coù theå XK sang caùc nöôùc khaùc. XK giuùp cho caùc quoác gia môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, goùp phaàn taïo nguoàn ngoaïi teä phuïc vuï nhu caàu nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò phuïc vuï saûn xuaát vaø caùc haøng hoùa ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng trong nöôùc, naâng cao möùc soáng ngöôøi daân. XK vaø NK laø hai maët chính cuûa hoaït ñoäng ngoaïi thöông, nhöng haàu heát caùc quoác gia ñeàu tìm moïi bieän phaùp khuyeán khích maïnh meõ XK ñoàng thôøi coá gaéng haïn cheá NK nhaèm baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc. XK thöôøng ñöôïc xem laø moät trong nhöõng muõi nhoïn then choát trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá quoác gia. Vai troø cuûa hoaït ñoäng XK ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia ñöôïc theå hieän ôû caùc maët sau: ¾ Phaùt huy vaø khai thaùc nhöõng tieàm naêng vaø lôïi theá neàn kinh teá. ¾ Thuùc ñaåy saûn xuaát trong nöôùc phaùt trieån, taïo coâng aên vieäc laøm, thöïc hieän phaân coâng laïi lao ñoäng hôïp lyù. ¾ Goùp phaàn cô caáu laïi caùc ngaønh saûn xuaát trong nöôùc töø ñoù thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. ¾ Taïo nguoàn thu ngoaïi teä vaø tích luõy voán cho nhu caàu ñaàu tö.
Trang 9 ¾ Môû roäng thò tröôøng, tham gia ngaøy caøng saâu roäng vaøo caùc quaù trình phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Thöïc tieãn kinh teá theá giôùi cuõng ñaõ cho thaáy giöõa möùc taêng tröôûng ngoaïi thöông vaø nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác gia coù moái lieân heä raát chaët cheõ. Nhöõng nöôùc coù möùc phaùt trieån XK nhanh seõ coù nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cao. Nhöõng nöôùc aùp duïng moâ hình phaùt trieån kinh teá höôùng veà XK coù möùc ñoä thaønh coâng raát to lôùn, khaû naêng ñaït ñeán moät nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån chæ trong voøng 30 – 40 naêm. 1.1.2 Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi Cô sôû ñeå hình thaønh nghieäp vuï TTQT cuûa NHTM laø hoaït ñoäng ngoaïi thöông. Noùi ñeán ngoaïi thöông laø noùi ñeán TTQT bôûi vì söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc quan heä giao thöông quoác teá ñaõ laøm xuaát hieän nhu caàu vaø laø tieàn ñeà cho söï ra ñôøi vaø môû roäng hoaït ñoäng cuûa caùc phöông thöùc TTQT. Ñeán löôït mình, söï phaùt trieån vaø hoaøn thieän trong hoaït ñoäng TTQT laïi taïo ñieàu kieän cho caùc hoaït ñoäng ngoaïi thöông ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ, ñaåy maïnh toác ñoä gia taêng khoái löôïng haøng hoùa vôùi nöôùc ngoaøi, môû roäng quan heä giao dòch mua baùn vôùi nhau. Vieäc thanh toaùn trong giao thöông quoác teá luoân phaûi thöïc hieän thoâng qua ngaân haøng. Ngaân haøng ñoùng vai troø trung gian thanh toaùn, tö vaán, quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø ngoaïi hoái, cung caáp caùc khaû naêng löïa choïn phöông thöùc thanh toaùn cho khaùch haøng, höôùng daãn kyõ thuaät TTQT, ñoàng thôøi thöïc hieän taøi trôï thanh toaùn. Vai troø cuûa ngaân haøng trong hoaït ñoäng TTQT chính laø chaát xuùc taùc, laø ñieàu kieän ñaûm baûo an toaøn cho caùc beân tham gia hoaït ñoäng XNK cuõng nhö taøi trôï cho hoï trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, qua ñoù, taïo söï phaùt trieån vaø ñem laïi lôïi nhuaän, uy tín cho doanh nghieäp vaø ngaân haøng. 1.1.3 Caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá thoâng duïng trong thanh toaùn XNK. Phöông thöùc TTQT laø toaøn boä quaù trình, caùch thöùc nhaän traû tieàn haøng trong
Trang 10 giao dòch mua baùn ngoaïi thöông giöõa ngöôøi NK vaø ngöôøi XK. Veà cô baûn, coù caùc phöông thöùc TTQT sau thöôøng ñöôïc söû duïng: phöông thöùc ghi soå, phöông thöùc chuyeån tieàn, phöông thöùc nhôø thu, phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn. Tuøy theo nhöõng ñieàu kieän, caùc beân ñoái taùc trong quan heä thöông maïi quoác teá seõ thoûa thuaän vaø löïa choïn phöông thöùc thanh toaùn thích hôïp. Moät hôïp ñoàng ngoaïi thöông coù theå söû duïng moät hoaëc keát hôïp vaøi trong soá caùc phöông thöùc thanh toaùn treân. 1.1.3.1. Phöông thöùc ghi soå (Open Account) Laø phöông thöùc thanh toaùn maø trong ñoù nhaø XK môû moät taøi khoaûn (hay moät quyeån soå) ñeå ghi nôï nhaø NK sau khi nhaø XK ñaõ hoaøn thaønh vieäc giao haøng hay cung caáp dòch vuï. Caùc khoaûn nôï naøy seõ ñöôïc nhaø NK thanh toaùn cho nhaø XK theo ñònh kyø ñaõ thoûa thuaän (haøng thaùng, quí, naêm …). Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: Ñaây laø phöông thöùc thanh toaùn ñôn giaûn vaø chæ coù lôïi cho nhaø NK. Khi thöïc hieän phöông thöùc naøy, nhaø XK ñaõ cung caáp moät tín duïng thöông maïi. Phöông thöùc naøy chæ aùp duïng trong thanh toaùn giöõa hai ñoái taùc coù quan heä thöôøng xuyeân, nhaø XK phaûi raát tin caäy vaøo thieän chí vaø khaû naêng thanh toaùn cuûa nhaø NK. Phöông thöùùc naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå thanh toaùn trong caùc tröôøng hôïp: - Giöõa caùc chi nhaùnh cuûa cuøng moät coâng ty, giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con. - Giöõa caùc coâng ty coù lieân heä thöông maïi laâu naêm, coù truyeàn thoáng, trò giaù haøng maäu dòch thöôøng xuyeân nhöng khoâng lôùn. - Haøng ñaïi lyù gôûi baùn. - Giöõa caùc nhaø kinh doanh coù quan heä vöøa mua, vöøa baùn vôùi nhau hoaëc laøm gia coâng cho nhau. 1.1.3.2. Phöông thöùc chuyeån tieàn (Remittance) Laø phöông thöùc thanh toaùn maø trong ñoù moät khaùch haøng (nhaø NK) yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình chuyeån moät soá tieàn nhaát ñònh cho ngöôøi thuï höôûng (nhaø
Trang 11 XK) ôû moät ñòa ñieåm xaùc ñònh vaø trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Chuyeån tieàn coù theå thöïc hieän tröôùc (thanh toaùn öùng tröôùc) hoaëc sau khi nhaø XK giao haøng. Hình thöùc chuyeån tieàn coù theå thöïc hieän baèng ñieän (T/T: Telegraphic Transfer) hoaëc baèng thö (M/T: Mail Transfer). Ngaøy nay, cuøng vôùi söï tieán boä cuûa heä thoáng truyeàn tin, vôùi söï ra ñôøi vaø hoaït ñoäng raát hieäu quaû cuûa maïng lieân laïc vieãn thoâng SWIFT- heä thoáng truyeàn thoâng taøi chính lieân ngaân haøng toaøn theá giôùi- vieäc chuyeån ñieän thanh toaùn giöõa caùc ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän nhanh choùng, chính xaùc, an toaøn vôùi giaù thaønh reû, do ñoù hình thöùc chuyeån tieàn baèng ñieän laø chuû yeáu. Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: - Ngaân haøng chæ laø trung gian thöïc hieän vieäc thanh toaùn theo yeâu caàu ñeå höôûng thuû tuïc phí vaø khoâng bò raøng buoäc gì caû. - Vieäc traû tieàn phuï thuoäc vaøo yù chí cuûa ngöôøi mua do ñoù phöông thöùc naøy khoâng ñaûm baûo quyeàn lôïi cuûa nhaø XK, khaû naêng ruûi ro töông ñoái nhieàu. Do vaäy, nhaø XK caàn caân nhaéc kyõ löôõng vaø thaän troïng veà uy tín, naêng löïc taøi chính cuûa ñoái taùc vaø ngay caû loaïi haøng hoùa, thò tröôøng trong töøng thöông vuï tröôùc khi quyeát ñònh choïn phöông thöùc thanh toaùn chuyeån tieàn. - Phöông thöùc naøy ñöôïc aùp duïng trong tröôøng hôïp caùc beân coù quan heä mua baùn tin töôûng, tín nhieäm nhau; thanh toaùn caùc khoaûn töông ñoái nhoû nhö thanh toaùn caùc chi phí coù lieân quan ñeán XNK: chi phí vaän chuyeån, baûo hieåm, boài thöôøng thieät haïi; hoaëc thanh toaùn öùng tröôùc, ñaët coïc tieàn haøng… - Trong thöïc teá, toå chöùc XK Vieät Nam thöôøng yeâu caàu nhaø NK chuyeån tieàn traû tröôùc ngaøy giao haøng töø 3-5 ngaøy. 1.1.3.3. Phöông thöùc nhôø thu (Collection of Payment) Theo quy taéc thoáng nhaát veà nhôø thu URC 522, 1995 do phoøng thöông maïi vaø quoác teá ban haønh, phöông thöùc nhôø thu ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: ‘’Nhôø thu coù nghóa laø caùc ngaân haøng tieáp nhaän vaø xöû lyù caùc chöùng töø theo
Trang 12 ñuùng caùc chæ thò ñaõ nhaän ñöôïc ñeå: - Chöùng töø ñoù ñöôïc thanh toaùn hoaëc chaáp nhaän thanh toaùn. - Chuyeån giao khi chöùng töø ñöôïc thanh toaùn hoaëc ñöôïc chaáp nhaän thanh toaùn. - Chuyeån giao chöùng töø theo ñuùng caùc ñieàu khoaûn vaø ñieàu kieän khaùc.’’ Chöùng töø bao goàm: - Chöùng töø taøi chính: bao goàm hoái phieáu, leänh phieáu, seùc… - Chöùng töø thöông maïi: bao goàm hoùa ñôn, chöùng töø vaän taûi, baûo hieåm, caùc giaáy chöùng nhaän soá löôïng, chaát löôïng, kieåm dòch, phieáu ñoùng goùi…. Töø ñònh nghóa nhö treân, ta coù theå khaùi quaùt veà phöông thöùc nhôø thu laø phöông thöùc thanh toaùn maø nhaø XK sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng hoaëc cung öùng dòch vuï seõ laäp chöùng töø ñoøi tieàn nhaø NK, uûy thaùc cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn töø nhaø NK treân cô sôû boä chöùng töø thanh toaùn. Caên cöù vaøo caùc loaïi chöùng töø thanh toaùn göûi ñeán ngaân haøng nhôø thu, coù theå chia thaønh hai hình thöùc nhôø thu nhö sau: ¾ Nhôø thu trôn (Clean Collection): nhôø thu caùc chöùng töø taøi chính, khoâng keøm theo chöùng töø thöông maïi. Nhaø XK ngay sau khi giao haøng seõ chuyeån giao chöùng töø nhaän haøng cho nhaø NK ñeå ñi nhaän haøng, ñoàng thôøi seõ kyù phaùt hoái phieáu (hoaëc nhôø thu tôø seùc) ñoøi tieàn nhaø NK vaø göûi hoái phieáu naøy cho ngaân haøng phuïc vuï mình nhôø thu hoä soá tieàn ghi treân hoái phieáu, khoâng keøm theo moät ñieàu kieän naøo cho vieäc traû tieàn. Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: Phöông thöùc nhôø thu trôn khoâng ñaûm baûo quyeàn lôïi cho beân XK, vì giöõa vieäc nhaän haøng vaø thanh toaùn cuûa ngöôøi NK khoâng coù söï raøng buoäc laãn nhau. Ngöôøi NK coù theå vì nhieàu lyù do, khoâng muoán nhaän haøng hoaëc nhaän haøng roài khoâng chòu traû tieàn hoaëc chaäm treã thanh toaùn. Ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian chuyeån chöùng töø vaø chuyeån tieàn thanh toaùn ngoaøi ra khoâng coù traùch nhieäm gì ñeán vieäc thanh toaùn cuûa nhaø NK. Vì theá,
Trang 13 phöông thöùc naøy ñöôïc aùp duïng chuû yeáu laø giöõa caùc ñoái taùc coù möùc ñoä tin töôûng, tín nhieäm cao, coù thieän chí caùc trong giao dòch thöông maïi, coù uy tín trong thanh toaùn. ¾ Nhôø thu keøm chöùng töø (Documentary Collection): nhôø thu coù keøm theo chöùng töø thöông maïi. Trong phöông thöùc naøy, nhaø XK uûy nhieäm cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn töø nhaø NK, khoâng chæ caên cöù vaøo hoái phieáu maø coøn caên cöù vaøo boä chöùng töø thöông maïi göûi keøm theo, vôùi ñieàu kieän ngaân haøng chæ giao boä chöùng töø sau khi nhaø NK thanh toaùn tieàn hoaëc kyù chaáp nhaän thanh toaùn treân hoái phieáu coù kyø haïn. Tuøy theo thôøi haïn traû tieàn, coù hai hình thöùc nhôø thu keøm chöùng töø: - Nhôø thu chöùng töø traû tieàn ngay (D/P- Documents against payment): Ngaân haøng giao boä chöùng töø sau khi nhaø NK thanh toaùn tieàn. - Nhôø thu chöùng töø ñoåi laáy chaáp nhaän (D/A- Documents against acceptance): Ngaân haøng giao boä chöùng töø khi nhaø NK kyù chaáp nhaän treân hoái phieáu coù kyø haïn, nghóa laø nhaø NK thöøa nhaän nghóa vuï traû tieàn ñoái vôùi ngöôøi thuï höôûng hoái phieáu. Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: - Trong phöông thöùc thanh toaùn naøy ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian chuyeån chöùng töø vaø chuyeån tieàn thanh toaùn ngoaøi ra khoâng coù traùch nhieäm gì ñeán vieäc thanh toaùn tuy coù söï khoáng cheá chöùng töø ñoái vôùi nhaø NK ñeå ñaûm baûo chaéc chaén raèng ngöôøi mua khoâng theå tieáp nhaän quyeàn sôû höõu haøng hoaù cho ñeán khi hoï thanh toaùn tieàn hoaëc cam keát thanh toaùn. - Toác ñoä nhaän tieàn thanh toaùn chaäm, nhaø XK ñoïng voán nhaát laø trong tröôøng hôïp nhôø thu D/A. - Nhaø NK coù theå töø choái khoâng nhaän haøng, do ñoù nhaø XK phaûi xuaát ngöôïc laïi haøng hoùa hoaëc phaûi tìm ñoái taùc mua haøng môùi hoaëc phaûi thöông löôïng ñeå baùn giaûm giaù cho nhaø NK. Trong tröôøng hôïp D/A, trong khi chôø ñeán haïn thanh toaùn, nhaø XK cuõng phaûi chòu ruûi ro khoâng ñöôïc thanh toaùn. Ngoaøi ra, nhaø XK coøn bò baát lôïi töø ruûi ro hoái ñoaùi, ruûi ro chuyeån tieàn, ruûi ro chính trò cuûa nöôùc NK.
Trang 14 1.1.3.4. Phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn (CAD–Cash Against Documents) Laø phöông thöùc thanh toaùn maø trong ñoù nhaø NK treân cô sôû hôïp ñoàng mua baùn yeâu caàu NH beân XK môû cho mình moät taøi khoaûn kyù thaùc (Trust Account) ñeå thanh toaùn tieàn cho nhaø XK khi nhaø XK trình ñaày ñuû nhöõng chöùng töø theo yeâu caàu. NH seõ baùo vieäc taøi khoaûn kyù thaùc ñaõ hoaït ñoäng cho nhaø XK bieát. Nhaø XK sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng seõ xuaát trình boä chöùng töø cho NH ñeå nhaän tieàn thanh toaùn. Ñaùnh giaù vaø vaän duïng ñoái vôùi nhaø XK: Phöông thöùc naøy raát coù lôïi cho nhaø XK, ñaûm baûo cho hoï coù theå nhaän tieàn thanh toaùn ñöôïc nhanh vaø chaéc chaén. Trong thöïc teá, phöông thöùc naøy ñöôïc söû duïng khi: - Quan heä baïn haøng toát vaø thaân tín, nhaø NK ñaëc bieät tin caäy nhaø XK. - Quan heä mua baùn nhöõng maët haøng khan hieám treân thò tröôøng vaø nhaø XK ñöôïc quyeàn ñaûm baûo chaéc chaén trong nhaän thanh toaùn. 1.1.3.5. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø (Documentary Credit) Phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø söï thoûa thuaän maø trong ñoù moät ngaân haøng (ngaân haøng môû thö tín duïng) ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa khaùch haøng (ngöôøi xin môû thö tín duïng) cam keát hay cho pheùp ngaân haøng khaùc chi traû hoaëc chaáp thuaän nhöõng yeâu caàu cuûa ngöôøi höôûng lôïi khi nhöõng ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn quy ñònh trong thö tín duïng (L/C- Letter of Credit) ñöôïc thöïc hieän ñuùng vaø ñaày ñuû. Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ñöôïc thöïc hieän theo baûn “Quy Taéc vaø Thöïc Haønh Thoáng Nhaát veà Tín Duïng Chöùng Töø (UCP – The Uniform Customs and Practice for Documentary Credits) do phoøng thöông maïi quoác teá (ICC) ban haønh. Keå töø khi ñöôïc ban haønh vaøo naêm 1933, Baûn quy taéc ñaõ qua 6 laàn söûa ñoåi vôùi muïc ñích theo kòp söï phaùt trieån chung cuûa neàn maäu dòch, neàn coâng nghieäp vaän taûi vaø truyeàn thoâng treân theá giôùi. AÁn phaåm soá 500 naêm 1993 ñöôïc coi laø baûn söûa ñoåi toaøn
Trang 15 dieän, saâu saéc nhaát, coù hieäu löïc töø 01/01/1994 vaø ñöôïc goïi taét laø UCP500. Caùc beân coù lieân quan trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø nhö sau: • Ngöôøi xin môû L/C (Applicant): thöôøng laø ngöôøi mua, toå chöùc NK. • Ngöôøi höôûng lôïi (Benificiary): laø ngöôøi XK haøng hoaù, ngöôøi baùn. • Ngaân haøng môû L/C (Ngaân haøng phaùt haønh – Issuing bank): laø ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi NK, cung caáp tín duïng cho nhaø NK. • Ngaân haøng thoâng baùo L/C (Advising bank): laø ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi XK, thoâng baùo cho ngöôøi XK bieát thö tín duïng ñaõ ñöôïc môû. • Ngaân haøng thöông löôïng (Negotiating bank): laø Ngaân haøng ñöùng ra thöông löôïng boä chöùng töø. Ngoaøi ra coù theå coù caùc NH khaùc tham gia trong phöông thöùc thanh toaùn naøy: - Ngaân haøng xaùc nhaän (Confirming bank). - Ngaân haøng thanh toaùn hay ngaân haøng hoaøn traû (Paying / Reimbursing bank) - Ngaân haøng chuyeån nhöôïng (Transferring bank). Caùch thöùc ñoøi hoaøn tieàn tuøy theo L/C quy ñònh coù caùc loaïi sau: a) NH thöông löôïng kieåm tra boä chöùng töø do nhaø XK xuaát trình vaø göûi chöùng töø cho NH phaùt haønh L/C ñeå ñoøi tieàn. NH phaùt haønh L/C nhaän ñöôïc chöùng töø vaø kieåm tra thaáy phuø hôïp thì chuyeån tieàn thanh toaùn. b) NH thöông löôïng sau khi kieåm tra boä chöùng töø do nhaø XK xuaát trình neáu thaáy phuø hôïp thì göûi chöùng töø cho NH phaùt haønh L/C vaø laäp ñieän hoaëc thö ñoøi hoaøn tieàn NH phaùt haønh hoaëc NH hoaøn traû theo ñieàu kieän cuûa L/C. c) NH thöông löôïng sau khi kieåm tra boä chöùng töø xuaát trình neáu thaáy phuø hôïp thì tröïc tieáp ghi nôï taøi khoaûn cuûa NH phaùt haønh L/C taïi NH mình vaø traû tieàn cho nhaø XK. Trong tröôøng hôïp boä chöùng töø xuaát trình khoâng phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn cuûa L/C, NH phaùt haønh vaø ngöôøi yeâu caàu môû L/C coù quyeàn töø choái thanh toaùn, traû laïi chöùng töø cho nhaø XK.
Trang 16 Hieän nay, phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ñöôïc xem laø phöông thöùc thanh toaùn öu vieät vaø phoå bieán nhaát trong caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá vì dung hoøa ñöôïc moät caùch toát nhaát quyeàn ñöôïc an toaøn, traùnh phaàn lôùn ruûi ro trong giao dòch thanh toaùn ngoaïi thöông cuûa caû nhaø XK vaø nhaø NK – hai nhaân toá quan troïng nhaát ñeå taïo ra moät giao dòch ngoaïi thöông. 1.2. Hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu cuûa ngaân haøng thöông maïi. 1.2.1. Khaùi nieäm taøi trôï xuaát khaåu Taøi trôï xuaát khaåu laø moät maûng trong hoaït ñoäng taøi trôï XNK cuûa NHTM. Taøi trôï XNK cuûa NHTM bao haøm caùc hoaït ñoäng mang tính chaát taøi trôï cuûa NHTM nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu ñaëc thuø veà taøi chính vaø uy tín trong kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp XNK trong quaù trình giao dòch ngoaïi thöông. Quaù trình giao dòch ngoaïi thöông ñoái vôùi nhaø XK laø toaøn boä dieãn bieán cuûa thöông vuï XK töø luùc tìm kieám ñoái taùc, chaøo haøng, thieát laäp hôïp ñoàng, thu gom, chuaån bò haøng hoùa ñeán khi giao haøng, laäp chöùng töø ñeå ñöôïc thanh toaùn… vaø hoaøn taát hôïp ñoàng ngoaïi thöông. Trong suoát quaù trình naøy, nhaø XK caàn ñeán taøi trôï cuûa ngaân haøng ñeå cho hoaït ñoäng ñöôïc lieân tuïc, khoâng bò giaùn ñoaïn trong thôøi gian chôø tieàn thanh toaùn töø moãi thöông vuï. Taøi trôï XK cuûa NHTM laø moät khoaûn tín duïng ñöôïc caáp bôûi ngaân haøng. Tuy nhieân, ngaân haøng chæ tham gia taøi trôï vôùi moät soá voán chieám tyû leä nhaát ñònh trong toång soá voán caàn thieát cho thöông vuï, phaàn coøn laïi phaûi laø voán cuûa doanh nghieäp. Vôùi baûn chaát laø moät khoaûn tín duïng cuûa NHTM neân taøi trôï XK cuõng phaûi tuaân theo caùc nguyeân taéc, quy ñònh tín duïng vaø caùc giôùi haïn tín duïng. Tuy nhieân taøi trôï XK cuõng coù nhöõng ñaëc thuø rieâng bieät so vôùi hình thöùc cho vay thoâng thöôøng: - Ñoái töôïng taøi trôï phaûi mang tính chaát thöông maïi vaø vì muïc tieâu thöông maïi, thoâng thöôøng ñoái töôïng naøy laø haøng hoùa, dòch vuï hoaëc caùc döï aùn do vaäy chuû theå ñöôïc taøi trôï phaûi laø caùc phaùp nhaân coù ñaêng kyù kinh doanh. - Khi thöïc hieän taøi trôï XK, ngaân haøng thöôøng quy ñònh taát caû doanh soá baùn haøng
Trang 17 cuûa thöông vuï XK ñoù phaûi ñöôïc giao cho ngaân haøng ñeå thu hoài nôï vay tröôùc khi hoaøn traû phaàn coøn laïi cho nhaø XK. Do ñaëc tính aáy maø taøi trôï XK ñöôïc xem laø loaïi taøi trôï töï giaûi nghóa laø moät khoaûn tín duïng maø nôï vay ñöôïc thanh toaùn töï ñoäng baèng nguoàn tieàn baùn haøng cuûa chính haøng hoùa maø noù taøi trôï. - Trong taøi trôï XK, ñoái töôïng taøi trôï vaø ñoái töôïng traû nôï coù theå khaùc nhau, ngaân haøng taøi trôï nhaø XK nhöng laïi thu nôï töø nhaø NK hoaëc töø ngaân haøng cuûa ngöôøi NK. Do vaäy, khoâng nhaát thieát phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän veà taøi chính, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa nhaø XK, mieãn laø khoaûn taøi trôï coù cô sôû thu nôï vöõng chaéc töø phía ngöôøi mua hoaëc ngaân haøng nöôùc ngoaøi thì ngaân haøng vaãn coù theå chaáp nhaän taøi trôï cho nhaø XK. Vieäc xem xeùt taøi trôï döïa phaàn lôùn treân cô sôû giao dòch hôn laø tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng vay voán. - Cuøng vôùi vieäc aùp duïng caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá trong giao dòch ngoaïi thöông, ngaân haøng coù theå giaùm saùt vaø naém quyeàn kieåm soaùt chaët cheõ ñoái vôùi quaù trình löu chuyeån chöùng töø, haøng hoùa vaø tieàn thanh toaùn. Do vaäy, taøi trôï XK coù theå ít ruûi ro hôn so vôùi hình thöùc taøi trôï voán hoaït ñoäng thoâng thöôøng. 1.2.2. Cô sôû toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu Söï ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông gaén lieàn vôùi quaù trình hình thaønh vaø lôùn maïnh cuûa neàn thöông maïi quoác teá. Ngoaøi nhöõng khoù khaên thoâng thöôøng nhö trong kinh doanh thöông maïi noäi ñòa, caùc doanh nghieäp tham gia ngoaïi thöông coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng nguy cô daãn ñeán ruûi ro vaø thaát baïi. Nhöõng nguy cô naøy xuaát phaùt töø nhieàu yeáu toá ñaëc thuø trong giao thöông quoác teá veà thôøi gian thöïc hieän giao dòch vaø khoaûng caùch ñòa lyù, veà loaïi tieàn thanh toaùn vaø nhöõng bieán ñoäng tyû giaù hoái ñoaùi, veà söï khaùc bieät luaät leä, taäp quaùn kinh doanh vaø caùc quy ñònh ñieàu tieát cuûa chính phuû… Chính nhöõng khoù khaên vaø phöùc taïp naûy sinh trong quaù trình giao thöông ñoøi hoûi coù söï tham gia cuûa NHTM, NH ñem laïi cho khaùch haøng söï hieåu bieát veà maët kyõ thuaät vaø laø choã döïa taøi chính cho caùc doanh nghieäp. Coù theå noùi, hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông laø moät yeâu caàu taát yeáu khaùch quan, gaén lieàn vôùi quan
Trang 18 heä mua baùn ngoaïi thöông giöõa caùc nöôùc vôùi nhau. Qua caùc hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông, NH cung caáp caùc giaûi phaùp vaø kyõ thuaät taøi trôï phong phuù, höõu hieäu, giaûi quyeát nhöõng khoù khaên veà taøi chính vaø uy tín kinh doanh ngoaïi thöông cuûa doanh nghieäp. Trong hoaït ñoäng kinh doanh XK, moãi nhaø XK khoâng nhöõng phaûi ñoái ñaàu vôùi caùc doanh nghieäp baûn xöù maø coøn phaûi caïnh tranh vôùi voâ soá doanh nghieäp XK khaùc treân toaøn caàu. Ngöôøi mua nöôùc ngoaøi cuõng ngaøy caøng khaét khe hôn veà uy tín, chaát löôïng haøng hoùa dòch vuï cung öùng, vaø bao giôø cuõng löïa choïn nhaø cung caáp naøo môøi chaøo nhieàu öu ñaõi nhaát, maø chuû yeáu laø öu ñaõi veà ñieàu khoaûn thanh toaùn. Trong khi ñoù, nhaø XK naøo cuõng muoán ñöôïc thanh toaùn tieàn haøng caøng sôùm caøng toát, hoaëc nhieàu tröôøng hôïp nhaø XK khoâng coù ñuû voán ñeå thu mua, chuaån bò haøng hoùa xuaát khaåu. Do ñoù hoï caàn taøi trôï cuûa ngaân haøng ñeå vöøa coù theå ñaûm baûo doøng ngaân löu cuûa mình ñöôïc ñieàu hoøa, vöøa thöïc hieän toát thöông vuï XK vôùi ñieàu khoaûn thanh toaùn öu ñaõi cho ngöôùi mua nöôùc ngoaøi. Nhaø XK cuõng thöôøng vaáp phaûi vaán ñeà uy tín trong kinh doanh khi ñaët quan heä thöông maïi vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi, chaúng haïn nhö khaû naêng hoaøn thaønh thöông vuï, khaû naêng cung öùng haøng hoùa ñuùng tieán ñoä, ñuùng chaát löôïng cam keát… Luùc baáy giôø, nhaø XK caàn ñeán caùc loaïi baûo laõnh cuûa ngaân haøng nhaèm khaúng ñònh uy tín kinh doanh cuûa mình. Taøi trôï XK, cuøng vôùi caùc dòch vuï ngaân haøng quoác teá khaùc, ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa nhaø XK veà phaùt trieån kinh doanh, choáng ñôõ ruûi ro, naâng cao hieäu quaû vaø taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá. Ñoái vôùi NHTM, taøi trôï XK laø hình thöùc cho vay mang laïi hieäu quaû cao, an toaøn, hoaït ñoäng taøi trôï XK beân caïnh vieäc ñem laïi moät nguoàn thu nhaäp laõi vaø phí dòch vuï coøn taïo nguoàn thu ngoaïi teä phuïc vuï cho nhu caàu taøi trôï NK. Ngoaøi ra, thoâng qua hoaït ñoäng taøi trôï XK ngaân haøng coøn môû roäng caùc moái quan heä vôùi caùc doanh nghieäp vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi, naâng cao uy tín treân thò tröôøng quoác teá. Beân caïnh ñoù, caùc chính saùch vaø bieän phaùp khuyeán khích XK cuûa chính phuû
Trang 19 cuõng laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh möùc ñoä tham gia taøi trôï XK cuûa caùc NHTM. Nhôø vaøo caùc chöông trình tín duïng XK, baûo hieåm tín duïng XK, caùc quy ñònh phaùp lyù raøng buoäc caùc NHTM vaøo muïc tieâu phaùt trieån ngoaïi thöông,… Chính phuû caùc nöôùc ñaõ taïo ñieàu kieän cho hoaït ñoäng taøi trôï XK cuûa caùc ngaân haøng ngaøy caøng môû roäng vaø phong phuù hôn. Vôùi trình ñoä kyõ thuaät nghieäp vuï thanh toaùn ngaøy caøng phaùt trieån, caùc phöông thöùc TTQT ngaøy caøng ña daïng vaø hoaøn thieän, hoaït ñoäng taøi trôï XK phaùt trieån döôùi nhieàu hình thöùc ngaøy caøng phong phuù, phuïc vuï moät caùch hieäu quaû cho hoaït ñoäng XK. 1.2.3. Moái quan heä giöõa hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu vaø thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi. Hoaït ñoäng taøi trôï ngoaïi thöông noùi chung, hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu noùi rieâng vaø thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM moái quan heä höõu cô gaén boù vôùi nhau cuõng nhö moái quan heä chaët cheõ giöõa hai hoaït ñoäng thanh toaùn vaø tín duïng. Coù theå noùi raèng hai hoaït ñoäng naøy vöøa laø tieàn ñeà vöøa laø neàn taûng, ñieàu kieän hoaëc boå sung cho söï toàn taïi, phaùt trieån cuûa nhau. Ñoù laø vì buoân baùn quoác teá luoân gaén lieàn vôùi vieäc thanh toaùn vaø ñeå thoûa maõn cao nhaát nhu caàu cuûa hai beân mua baùn, laøm cho hai nhu caàu naøy gaëp nhau thì thanh toaùn quoác teá thöôøng phaùt sinh quan heä baûo laõnh, tín duïng. Chaúng haïn nhö trong moät hôïp ñoàng XK coù giaù trò lôùn, do thieáu voán löu ñoäng, beân caïnh vai troø trung gian thanh toaùn phaûi coù cuûa ngaân haøng trong giao dòch ngoaïi thöông, nhaø XK caàn ñeán söï taøi trôï voán cuûa NH. Maët khaùc, NH khi tham gia taøi trôï cuõng ñoøi hoûi vieäc tham gia vaøo quaù trình TTQT vôùi tö caùch laø NH thöông löôïng, hay NH thu hoä… ñeå giaùm saùt, quaûn lyù, ñaûm baûo haïn cheá ruûi ro ñoái vôùi ñoàng voán taøi trôï. Vieäc taøi trôï ngoaïi thöông vaø thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM nhö vaäy laø bao haøm söï chuaån bò saün saøng caùc phöông tieän taøi chính vaø thay theá veà maët taøi chính (vay tín duïng) ñeå hoaøn taát nghóa vuï thanh toaùn vaø saûn xuaát trong quan heä kinh teá ñoái ngoaïi cuõng nhö ñaûm baûo caùc quaù trình thanh toaùn coù lieân quan. Vôùi tö caùch laø moät thaønh vieân tham gia taøi trôï xuaát khaåu vaø cung caáp caùc dòch