Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với hộ nông dân tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở lý thuyết quản trị rủi ro tín dụng kết hợp với phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng đối với hộ nông dân tại ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, tác giả đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đới với hộ nông dân để từ đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro của ngân hàng nói riêng và nâng cao chất lượng hoạt động của các ngân hàng hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với hộ nông dân tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ Tp.hcm NguyÔn ¸i V©n Hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh b¹c liªu LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Tp. Hå ChÝ Minh - N¨m 2013
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ Tp.hcm NguyÔn ¸i V©n Hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh b¹c liªu Chuyªn ngµnh : Tµi chÝnh- Ng©n hµng M sè : 60340201 LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: Ts. Vâ hoµng khiªm Tp. Hå ChÝ Minh - N¨m 2013
Lêi cam ®oan T«i tªn NguyÔn ¸i V©n lµ t¸c gi¶ cña luËn v¨n “ Hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu” xin cam ®oan luËn v¨n nµy lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña riªng t«i. Sè liÖu, kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò cËp trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ cã nguån gèc râ rµng. B¹c Liªu, ngµy 31 th¸ng 8 n¨m 2013 Ng−êi thùc hiÖn NguyÔn ¸i V©n
MôC LôC Trang Trang phô b×a Lêi cam ®oan Môc lôc Danh môc c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t Danh môc c¸c b¶ng, biÓu Danh môc c¸c biÓu ®å PhÇn më ®Çu PhÇn néi dung Ch−¬ng I: Tæng quan vÒ qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ...... 1 1.1 C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông ................................................................... 1 1.1.1 Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông .......................................................................... 1 1.1.2 Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông ............................................................................ 2 1.1.2.1 C¨n cø vµo nguyªn nh©n ph¸t sinh rñi ro................................................ 2 1.1.2.2 C¨n cø vµo tÝnh kh¸ch quan, chñ quan cña nguyªn nh©n g©y ra rñi ro ....... 3 1.1.3 T¸c ®éng vµ hËu qu¶ cña rñi ro tÝn dông.................................................... 3 1.1.3.1 §èi víi ng©n hµng ................................................................................... 4 1.1.3.2 §èi víi hÖ thèng ng©n hµng .................................................................... 4 1.1.3.3 §èi víi nÒn kinh tÕ ................................................................................ 4 1.1.3.4 Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ............................................................. 5 1.1.4 Nguyªn nh©n cña rñi ro tÝn dông ............................................................... 5 1.1.4.1 Nhãm nguyªn nh©n mang tÝnh kh¸ch quan ............................................ 5 1.1.4.2 Nhãm nguyªn nh©n mang tÝnh chñ quan ................................................ 5 1.1.5 C¸c chØ tiªu ®o l−êng rñi ro tÝn dông ........................................................ 6 1.1.5.1 Tû lÖ nî qu¸ h¹n ..................................................................................... 6 1.1.5.2 Tû lÖ nî xÊu ............................................................................................ 6 1.1.5.3 Ph©n lo¹i nî ............................................................................................ 7 1.2 Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông........................................................................................ 8 1.2.1 Kh¸i niÖm qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ............................................................ 8
1.2.2 Sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ................................................... 8 1.2.3 Néi dung c¬ b¶n vÒ qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ............................................... 9 1.2.3.1 ChÝnh s¸ch qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng.......................... 9 1.2.3.2 ChÝnh s¸ch ph©n bæ tÝn dông ................................................................ 10 1.2.3.3 ThÈm quyÒn ph¸n quyÕt ....................................................................... 10 1.2.3.4 ChÝnh s¸ch ph©n lo¹i nî, trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro tÝn dông............................................................................................................. 10 1.2.3.5 C¸c quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o, kiÓm tra gi¸m s¸t rñi ro ............................... 10 1.2.4 Quy tr×nh qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ............................................................ 11 1.2.4.1 NhËn biÕt rñi ro ..................................................................................... 11 1.2.4.2 §o l−êng rñi ro...................................................................................... 12 1.2.4.3 Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ......................................................................... 14 1.2.4.4 KiÓm so¸t vµ xö lý rñi ro ...................................................................... 14 1.2.5 Nguyªn t¾c cña Basel vÒ qu¶n lý rñi ro tÝn dông ..................................... 15 1.2.5.1 Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông theo Basel I ..................................................... 15 1.2.5.2 Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông theo Basel II .................................................... 16 1.2.6 Mét sè m« h×nh qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông .................................................. 20 1.2.6.1 M« h×nh chÊt l−îng 6C ......................................................................... 20 1.2.6.2 M« h×nh ®iÓm sè tÝn dông tiªu dïng ..................................................... 21 1.3 Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n .................................................. 22 1.3.1 Kh¸i niÖm hé n«ng d©n ............................................................................ 22 1.3.2 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n....................... 22 1.3.3 Ph−¬ng ph¸p qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ...................... 22 1.3.3.1 §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña hé n«ng d©n ...................................... 22 1.3.3.2 Vai trß cña hé n«ng d©n trong ph¸t triÓn kinh tÕ............................ 23 1.3.3.3 Nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ............... 23 1.3.3.2 Quy tr×nh qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ........................ 24 1.4 Kinh nghiÖm vÒ qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i mét sè n−íc ................................................................................................ 26 1.4.1 Ng©n hµng nh©n d©n Indonesia ................................................................ 26
1.4.2 Ng©n hµng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Th¸i Lan ........................................... 27 1.4.3 Bµi häc kinh nghiÖm cho c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam ............. 27 KÕt luËn ch−¬ng I ................................................................................................... 28 Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu................................................... 29 2.1 Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ tØnh B¹c Liªu vµ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu .................................................................... 29 2.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x héi tØnh B¹c Liªu ............................... 29 2.1.2 Giíi thiÖu vÒ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu ...... 31 2.2 T×nh h×nh ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu giai ®o¹n 2006-2011 .................................. 32 2.2.1 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ............. 32 2.2.1.1 T×nh h×nh huy ®éng vèn ...................................................................... 32 2.2.1.2 T×nh h×nh cho vay ............................................................................... 35 2.2.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu............................................................ 37 2.3 Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu .............................................................................. 40 2.3.1 Nî qu¸ h¹n ........................................................................................... 40 2.3.2 Nî xÊu ................................................................................................. 42 2.3.3 C¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ........... 42 2.4 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu .......................................... 46 2.4.1 C¸c néi dung qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ................. 46 2.4.1.1 ChÝnh s¸ch tÝn dông .......................................................................... 46 2.4.1.2 Tµi s¶n ®¶m b¶o ................................................................................ 46 2.4.1.3 ChÊt l−îng ®éi ngò nh©n sù .............................................................. 47 2.4.1.4 Quy tr×nh cho vay, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t tÝn dông ............................ 47 2.4.1.5 C«ng t¸c xö lý nî qu¸ h¹n, nî xÊu ................................................... 48
2.4.1.6 C«ng t¸c kh¾c phôc rñi ro ................................................................. 48 2.4.2 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ....................................................................................................... 48 2.4.3 Nh÷ng tån t¹i trong qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ....... 49 2.4.4 Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n .................................................................. 50 KÕt luËn ch−¬ng II................................................................................................. 51 Ch−¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu .... 52 3.1 Môc tiªu ph¸t triÓn c¸c c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu ................................................................................................................ 52 3.1.1 Môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x héi cña tØnh B¹c Liªu ®Õn n¨m 2020... 52 3.1.1.1 Quan ®iÓm ph¸t triÓn ........................................................................ 52 3.1.1.2 Môc tiªu cô thÓ cña nÒn kinh tÕ ....................................................... 53 3.1.2 Môc tiªu ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020 ............................................................................................... 53 3.2 Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu............................................................................... 54 3.2.1 C¬ cÊu l¹i bé m¸y cÊp tÝn dông ........................................................... 55 3.2.2 Hoµn thiÖn quy tr×nh qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ...................................... 57 3.2.2.1 NhËn diÖn, ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông ................................................. 56 3.2.2.2 §¸nh gi¸ vµ ®o l−êng rñi ro tÝn dông................................................ 57 3.2.2.3 Gi¸m s¸t, kiÓm tra, phßng ngõa rñi ro vµ kh¾c phôc hËu qu¶ rñi ro ............................................................................................... 57 3.2.3 §µo t¹o nguån nh©n lùc ®¸p øng yªu cÇu qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ...... 58 3.2.4 N©ng cao chÊt l−îng thÈm ®Þnh tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n ............ 59 3.2.5 §a d¹ng ho¸ ®Ó ph©n t¸n rñi ro ........................................................... 60 3.2.6 Kh«ng ngõng hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin................... 61 3.2.7 C¸c gi¶i ph¸p h¹n chÕ, bï ®¾p tæn thÊt khi rñi ro x¶y ra ..................... 61 3.2.7.1 T¨ng c−êng hiÖu qu¶ xö lý nî cã vÊn ®Ò .......................................... 61
3.2.7.2 Thùc hiÖn nghiªm tóc ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp dù phßng ............... 62 KÕt luËn ch−¬ng III .............................................................................................. 62 PhÇn kÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc I: KÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n.
DANH MôC C¸C Tõ VIÕT T¾T TRONG LUËN V¡N BAAC Ng©n hµng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Th¸i Lan BRI Ng©n hµng nh©n d©n Indonesia HND Hé n«ng d©n IRB Ph−¬ng ph¸p ph©n h¹ng néi bé NHNN Ng©n hµng nhµ n−íc NHNNVN Ng©n hµng nhµ n−íc ViÖt Nam NHTM Ng©n hµng th−¬ng m¹i NHTMCP Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn NHTW Ng©n hµng trung −¬ng NN Nhµ n−íc NN&PTNT N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n PTN§BSCL Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long RRTD Rñi ro tÝn dông VAR M« h×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ rñi ro tíi h¹n VN ViÖt Nam
DANH MôC C¸C B¶NG Sè LIÖU B¶ng 2.1 §ãng gãp cña c¸c ngµnh vµo t¨ng tr−ëng chung………….….trang 29 B¶ng 2.2 Lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ……………….….trang 30 B¶ng 2.3 T×nh h×nh huy ®éng vèn tõ 2006-2011..................................... trang 33 B¶ng 2.4 Tèc ®é t¨ng huy ®éng vèn ........................................................ trang 33 B¶ng 2.5 Tèc ®é t¨ng d− nî ng¾n, trung vµ dµi h¹n ............................... trang 36 B¶ng 2.6 Tû träng d− nî ng¾n, trung vµ dµi h¹n ..................................... trang 36 B¶ng 2.7 D− nî ®èi víi hé n«ng d©n ....................................................... trang 38 B¶ng 2.8 D− nî hé n«ng d©n cña tõng NHTM........................................ trang 39 B¶ng 2.9 Nî qu¸ h¹n ®èi víi hé n«ng d©n .............................................. trang 41 B¶ng 2.10 Nî xÊu ®èi víi hé n«ng d©n ................................................... trang 42 B¶ng I.1 §é tin cËy Cronbach’s Alpha cña thang ®o nguyªn nh©n RRTD ®èi víi hé n«ng d©n ...................................................................................... phô lôc I B¶ng I.2 §é tin cËy Cronbach’s Alpha cña thang ®o kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p .............................................................................................................. Phô lôc I B¶ng I.3 KÕt qu¶ ph©n tÝch nh©n tè ®èi víi thang ®o nguyªn nh©n RRTD ®èi víi hé n«ng d©n ...................................................................................... phô lôc I B¶ng I.4 KÕt qu¶ c¸c thµnh phÇn cña thang ®o nguyªn nh©n RRTD ®èi víi HND sau khi xoay nh©n tè ..................................................................... phô lôc I B¶ng I.5 KÕt qu¶ ph©n tÝch nh©n tè cña thang ®o gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ .............................................................................................................. phô lôc I B¶ng I.6 Ph©n tÝch m« t¶ c¸c biÕn cña thµnh phÇn nguyªn nh©n tõ bªn trong ...... .............................................................................................................. phô lôc I B¶ng I.7 TÇn suÊt c¸c biÕn cña thµnh phÇn nguyªn nh©n tõ bªn ngoµi ................. .............................................................................................................. phô lôc I B¶ng I.8 Ph©n tÝch m« t¶ c¸c biÕn cña thµnh phÇn nguyªn nh©n tõ bªn ngoµi .............................................................................................................. phô lôc I B¶ng I.9 Ph©n tÝch m« t¶ thang ®o gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ ......................... phô lôc I B¶ng I.10 KÕt qu¶ kh¶o s¸t thang ®o gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ ................. phô lôc I
Danh môc c¸c biÓu ®å BiÓu ®å 2.1 T×nh h×nh d− nî giai ®o¹n 2006-2011 ............................. trang 35 BiÓu ®å 2.2 D− nî theo thµnh phÇn kinh tÕ ......................................... trang 37 BiÓu ®å 2.3 C¬ cÊu d− nî hé n«ng d©n theo ngµnh nghÒ .................... trang 40 BiÓu ®å I.1 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c1 ................................................. phô lôc I BiÓu ®å I.2 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c2 ................................................. phô lôc I BiÓu ®å I.3 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c4a1 .............................................. phô lôc I BiÓu ®å I.4 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c4a2 .............................................. phô lôc I BiÓu ®å I.5 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c4a3 .............................................. phô lôc I BiÓu ®å I.6 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c5a1 .............................................. phô lôc I BiÓu ®å I.7 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c5a2 ............................................. phô lôc I BiÓu ®å I.8 KÕt qu¶ kh¶o s¸t biÕn c5a3 .............................................. phô lôc I
PHÇN Më §ÇU I, Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM, tÝn dông lu«n ®−îc xem lµ mét nghiÖp vô mang tÝnh phøc t¹p nhÊt bëi v× ho¹t ®éng nµy ngoµi viÖc mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho c¸c ng©n hµng mµ nh÷ng rñi ro ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng tÝn dông cã t¸c dông rÊt lín ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña NHTM nãi riªng, toµn bé hÖ thèng ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Qu¶n trÞ RRTD tèt sÏ gãp phÇn lµnh m¹nh t×nh h×nh tµi chÝnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trong cuéc häp s¬ kÕt 6 th¸ng ®Çu n¨m 2012, khi NHNN c«ng bè tû lÖ nî xÊu tÝnh ®Õn ngµy 31/3/2012 lµ 8,6% t−¬ng øng 202.000 tû ®ång th× h¬n lóc nµo hÕt, vÊn ®Ò qu¶n trÞ RRTD l¹i mét lÇn n÷a ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña hÖ thèng NHTM. B¹c Liªu lµ tØnh cã ngµnh n«ng, l©m, nghiÖp chiÕm trªn 50% GDP cña tØnh (sè liÖu tÝnh ®Õn 31/12/2012). Do ®ã d− nî ®èi víi ngµnh nµy chiÕm h¬n 15% tæng d− nî cña hÖ thèng NHTM trªn ®Þa bµn. Lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ tèi ®a rñi ro ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n tÝn dông ®èi víi HND lu«n lµ vÊn ®Ò ®−îc c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i quan t©m hµng ®Çu. Tr−íc thùc tiÔn ®ã, häc viªn ® chän ®Ò tµi:” Hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi hé n«ng d©n t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu” lµm ®Ò tµi cho luËn v¨n cao häc. II. Môc tiªu cña ®Ò tµi §Ò tµi nghiªn cøu gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n nh− sau: - Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¬ së lý luËn trong qu¶n trÞ RRTD cña NHTM. - Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu. - Trªn c¬ së lý luËn vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng, luËn v¨n ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu. III. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
- §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn v¨n: Ho¹t ®éng tÝn dông vµ qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu. - Ph¹m vi nghiªn cøu: T×nh h×nh tÝn dông vµ ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu tõ n¨m 2006 ®Õn n¨m 2011. IV. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Sö dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng kÕt hîp ph−¬ng ph¸p thèng kª, so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp,.. ®i tõ c¬ së lý thuyÕt ®Õn thùc tiÔn nh»m gi¶i quyÕt vµ lµm s¸ng tá môc tiªu ®Æt ra trong luËn v¨n. Ph−¬ng ph¸p thu thËp, xö lý sè liÖu: Sè liÖu s¬ cÊp ®−îc thu thËp tõ c¸c b¸o c¸o th−êng niªn vµ qua ®iÒu tra kh¶o s¸t tiÕn hµnh ph©n tÝch b»ng phÇn mÒm xö lý d÷ liÖu SPSS ®Ó t×m nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn rñi ro tÝn dông ®èi víi hé n«ng d©n. Sè liÖu thø cÊp ®−îc thu thËp tõ c¬ quan thèng kª, t¹p chÝ, internet,.. vµ ®−îc xö lý trªn m¸y tÝnh. V. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn môc lôc, danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t, danh môc c¸c b¶ng sè liÖu, phô lôc, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n cã kÕt cÊu nh− sau: PhÇn më ®Çu PhÇn néi dung Ch−¬ng I: Tæng quan vÒ qu¶n trÞ RRTD t¹i NHTM. Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu. Ch−¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i hÖ thèng NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu. PhÇn kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. VI. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi Trªn c¬ së lý thuyÕt vÒ qu¶n trÞ RRTD kÕt hîp víi ph©n tÝch thùc tr¹ng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu, häc viªn ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n trÞ RRTD ®èi víi HND ®Ó tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro cña ng©n hµng nãi riªng vµ
n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh B¹c Liªu nãi chung.
1 CH¦¥NG 1: TæNG QUAN VÒ QU¶N TRÞ RñI RO TÝN DôNG T¹I NG¢N HµNG TH¦¥NG M¹I 1.1 C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông 1.1.1 kh¸i niÖm RRTD Rñi ro lµ nh÷ng biÕn cè kh«ng mong ®îi mµ khi x¶y ra dÉn ®Õn sù tæn thÊt vÒ tµi s¶n cña ng©n hµng, gi¶m sót lîi nhuËn thùc tÕ so víi dù kiÕn hoÆc ph¶i bá ra thªm mét kho¶n chi phÝ ®Ó cã thÓ hoµn thµnh ®−îc mét nghiÖp vô tµi chÝnh nhÊt ®Þnh. TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tån t¹i qua c¸c h×nh th¸i x héi kh¸c nhau. HiÓu mét c¸ch th«ng th−êng nhÊt, tÝn dông lµ sù vay m−în. Theo quan niÖm truyÒn thèng, tÝn dông lµ mèi quan hÖ trong ®ã mét ng−êi chuyÓn qua ng−êi kh¸c quyÒn sö dông mét l−îng gi¸ trÞ hoÆc hiÖn vËt nµo ®ã víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh mµ hai bªn tháa thuËn. Cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông. RRTD lµ rñi ro thÊt tho¸t tµi s¶n cã thÓ ph¸t sinh khi mét bªn ®èi t¸c kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ mét nghÜa vô tµi chÝnh hoÆc nghÜa vô theo hîp ®ång ®èi víi mét ng©n hµng, bao gåm kho¶n nî ®Õn h¹n. HiÓu mét c¸ch kh¸c th× rñi ro tÝn dông ®ã lµ rñi ro kh«ng thu håi ®−îc nî khi ®Õn h¹n do ng−êi vay ® kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt vay vèn theo hîp ®ång tÝn dông, kh«ng tu©n thñ theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ khi ®¸o h¹n. §©y lµ lo¹i rñi ro g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cÊp tÝn dông cña ng©n hµng. Theo quyÕt ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN ngµy 22/4/2005 cña ng©n hµng nhµ n−íc vÒ ph©n lo¹i nî, trÝch lËp vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng cña tæ chøc tÝn dông th× kh¸i niÖm RRTD ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: “ RRTD trong ho¹t ®éng ng©n hµng cña tæ chøc tÝn dông do kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh theo cam kÕt”. Nh− vËy, cã thÓ ®Þnh nghÜa RRTD lµ lo¹i rñi ro ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cÊp tÝn dông cña ng©n hµng, biÓu hiÖn trªn thùc tÕ qua viÖc kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®−îc nî hoÆc tr¶ nî kh«ng ®óng h¹n cho ng©n hµng.
2 1.1.2 Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông 1.1.2.1 C¨n cø vµo nguyªn nh©n ph¸t sinh rñi ro NÕu c¨n cø vµo nguyªn nh©n ph¸t sinh rñi ro, RRTD ®−îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: Rñi ro tÝn dông Rñi ro Rñi ro giao dÞch danh môc Rñi ro Rñi ro Rñi ro Rñi ro Rñi ro lùa chän ®¶m b¶o nghiÖp vô néi t¹i tËp trung dông Theo s¬ ®å trªn, RRTD ®−îc chia thµnh hai lo¹i: rñi ro giao dÞch vµ rñi ro danh môc. - Rñi ro giao dÞch: lµ mét h×nh thøc cña RRTD mµ nguyªn nh©n ph¸t sinh lµ do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh giao dÞch vµ xÐt duyÖt cho vay, ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. Rñi ro giao dÞch cã ba bé phËn chÝnh lµ rñi ro lùa chän, rñi ro ®¶m b¶o vµ rñi ro nghiÖp vô. + Rñi ro lùa chän lµ rñi ro cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch tÝn dông, khi ng©n hµng lùa chän nh÷ng ph−¬ng ¸n vay vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ra quyÕt ®Þnh cho vay. + Rñi ro ®¶m b¶o ph¸t sinh tõ c¸c tiªu chuÈn ®¶m b¶o nh− c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång cho vay, c¸c lo¹i tµi s¶n ®¶m b¶o, chñ thÓ ®¶m b¶o, c¸ch thøc ®¶m b¶o vµ møc cho vay trªn trÞ gi¸ cña tµi s¶n ®¶m b¶o. + Rñi ro nghiÖp vô lµ rñi ro liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý kho¶n vay, ho¹t ®éng cho vay, bao gåm c¶ viÖc sö dông hÖ thèng xÕp h¹ng rñi ro vµ kü thuËt xö lý c¸c kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò.
3 - Rñi ro danh môc: lµ mét h×nh thøc cña RRTD mµ nguyªn nh©n ph¸t sinh lµ do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¶n lý danh môc cho vay cña ng©n hµng, ®−îc ph©n chia thµnh hai lo¹i: rñi ro néi t¹i vµ rñi ro tËp trung. + Rñi ro néi t¹i xuÊt ph¸t tõ c¸c yÕu tè, c¸c ®Æc ®iÓm riªng cã, mang tÝnh riªng biÖt bªn trong cña mçi chñ thÓ ®i vay hoÆc tÝnh riªng biÖt cña ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ. Nã xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng hoÆc ®Æc ®iÓm sö dông vèn cña kh¸ch hµng vay vèn. + Rñi ro tËp trung lµ tr−êng hîp ng©n hµng tËp trung vèn cho vay qu¸ nhiÒu ®èi víi mét sè kh¸ch hµng, cho vay qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong cïng mét ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ hoÆc trong cïng mét vïng ®Þa lý nhÊt ®Þnh hay cïng mét lo¹i h×nh cho vay cã rñi ro cao. 1.1.2.2 C¨n cø vµo tÝnh kh¸ch quan, chñ quan cña nguyªn nh©n g©y ra rñi ro NÕu ph©n lo¹i dùa theo tÝnh kh¸ch quan, chñ quan cña nguyªn nh©n g©y ra rñi ro th× RRTD ®−îc ph©n ra thµnh rñi ro kh¸ch quan vµ rñi ro chñ quan: - Rñi ro kh¸ch quan lµ rñi ro do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan nh− thiªn tai, ®Þch häa, ng−êi vay bÞ chÕt, mÊt tÝch vµ c¸c biÕn ®éng ngoµi dù kiÕn kh¸c lµm thÊt tho¸t vèn vay trong khi ng−êi vay ® thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh cña hîp ®ång tÝn dông. - Rñi ro chñ quan do nguyªn nh©n thuéc vÒ chñ quan cña ng−êi vay vµ ng−êi cho vay v× v« t×nh hay cè ý lµm thÊt tho¸t vèn vay hay v× nh÷ng lý do chñ quan kh¸c. Ngoµi ra cßn nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i RRTD kh¸c nh− ph©n lo¹i c¨n cø theo c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh rñi ro, ph©n lo¹i theo nguån gèc h×nh thµnh, theo ®èi t−îng sö dông vèn vay,… 1.1.3 T¸c ®éng vµ hËu qu¶ cña RRTD RRTD lu«n tiÒm Èn trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng vµ g©y ra nh÷ng ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ-x héi cña mçi quèc gia, thËm chÝ cã thÓ lan réng trªn ph¹m vi toµn cÇu.
4 1.1.3.1 §èi víi ng©n hµng Khi RRTD x¶y ra, ng©n hµng kh«ng thu ®−îc nî li, mét phÇn hoÆc toµn bé nî gèc tiÒn vay nh−ng ng©n hµng ph¶i tr¶ vèn vµ li cho kho¶n tiÒn huy ®éng khi ®Õn h¹n, ®iÒu nµy lµm cho ng©n hµng bÞ mÊt c©n ®èi thu chi. Khi kh«ng thu ®−îc nî vay dÉn ®Õn vßng quay vèn tÝn dông gi¶m, kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶. NÕu rñi ro lín ng©n hµng cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng thanh kho¶n. §iÒu nµy lµm gi¶m lßng tin cña ng−êi göi tiÒn, ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn uy tÝn cña ng©n hµng. Ng©n hµng kh«ng cã tiÒn tr¶ l−¬ng cho nh©n viªn, nh÷ng ng−êi cã n¨ng lùc tèt sÏ rêi khái ng©n hµng lµm cho ng©n hµng cµng khã kh¨n thªm nÕu trÇm träng h¬n th× ng©n hµng cã thÓ sÏ bÞ ph¸ s¶n. 1.1.3.2 §èi víi hÖ thèng ng©n hµng Ho¹t ®éng ng©n hµng cã liªn quan ®Õn hÖ thèng ng©n hµng, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, x héi trong nÒn kinh tÕ. Do vËy, nÕu kÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng kh«ng tèt, thËm chÝ dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ph¸ s¶n th× sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng d©y chuyÒn ¶nh h−ëng xÊu ®Õn c¸c ng©n hµng kh¸c vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong nÒn kinh tÕ. NÕu kh«ng cã sù can thiÖp kÞp thêi cña NHTW vµ ChÝnh phñ th× t©m lý sî mÊt tiÒn sÏ l©y lan ®Õn toµn bé ng−êi göi tiÒn vµ hä sÏ ®ång lo¹t rót tiÒn t¹i c¸c NHTM lµm cho c¸c ng©n hµng r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. Do cã sù rµng buét chÆt chÏ gi÷a c¸c ng©n hµng, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian trong hÖ thèng tµi chÝnh cña mét quèc gia, RRTD cã thÓ lµm cho c¸c ng©n hµng l©m vµo t×nh tr¹ng ®æ vì d©y chuyÒn. 1.1.3.3 §èi víi nÒn kinh tÕ Ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc ng©n hµng liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x héi, ®Õn tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, lµ kªnh thu hót vèn vµ b¬m tiÒn cho nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng ph¸ s¶n ¶nh h−ëng ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tÇng líp d©n c−, c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã tiÒn tr¶ l−¬ng dÉn ®Õn ®êi sèng c«ng nh©n gÆp khã kh¨n. H¬n n÷a, sù khñng ho¶ng cña c¸c ng©n hµng
5 ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn nÒn kinh tÕ, lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ suy tho¸i, søc mua gi¶m, thÊt nghiÖp t¨ng, x héi mÊt æn ®Þnh. Ngoµi ra, RRTD còng ¶nh h−ëng ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi, v× ngµy nay nÒn kinh tÕ mçi quèc gia ®Òu phô thuéc ngµy cµng nhiÒu vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §iÓn h×nh lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh Ch©u ¸ n¨m 1997, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Nam Mü n¨m 2001-2002 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ cuéc khñng ho¶ng cho vay d−íi chuÈn ë Mü ® lµm rung chuyÓn toµn cÇu. MÆt kh¸c, mèi liªn hÖ tiÒn tÖ, ®Çu t− gi÷a c¸c n−íc ph¸t triÓn rÊt nhanh nªn RRTD t¹i mét n−íc sÏ ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ c¸c n−íc cã liªn quan. 1.1.3.4 Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i RRTD lµm ¶nh h−ëng ®Õn vai trß, vÞ thÕ vµ uy tÝn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trong khu vùc vµ quèc tÕ, ®©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi, t¹o m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn rÊt cÇn nhiÒu vèn trong vµ ngoµi n−íc, nÕu hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng kh«ng lµnh m¹nh còng lµm h¹n chÕ c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi. ChÝnh v× vËy, ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ ng©n hµng ph¶i hÕt søc thËn träng vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp nh»m gi¶m thiÓu rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông. 1.1.4 Nguyªn nh©n cña RRTD RRTD cña NHTM x¶y ra do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n. Tuy nhiªn, nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn RRTD ®−îc ph©n thµnh hai nhãm: 1.1.4.1 Nhãm nguyªn nh©n mang tÝnh kh¸ch quan Thiªn tai, ®Þch häa, háa ho¹n,.. hoÆc sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè thÞ tr−êng, chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc, ®èi thñ c¹nh tranh, sù biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè ngo¹i th−¬ng nh− sù biÕn ®éng cña tû gi¸, lµm cho doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thÝch øng kÞp thêi, kh«ng kÞp thêi c¶i tiÕn vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt,… T×nh h×nh ho¹t ®éng ngµy cµng xÊu ®i ®−a ®Õn t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. 1.1.4.2 Nhãm nguyªn nh©n mang tÝnh chñ quan - Tõ phÝa kh¸ch hµng: do tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm nªn sö dông vèn vay kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ nh− mong ®îi hoÆc tÝnh to¸n ph−¬ng ¸n, kÕ ho¹ch kinh
6 doanh thiÕu chÝnh x¸c,.. hay do sù thiÕu thiÖn chÝ tr¶ nî cña kh¸ch hµng, do doanh nghiÖp cè t×nh lõa ®¶o ng©n hµng. - Tõ phÝa ng©n hµng: Sù kh«ng ®Çy ®ñ vµ thiÕu chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin mµ ng©n hµng cã ®−îc (vÒ sè liÖu thèng kª, chØ tiªu ®Ó ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng,..) dÉn ®Õn nh÷ng ®¸nh gi¸ sai lÖch vÒ hiÖu qu¶, thêi h¹n cho vay vµ tr¶ nî cña dù ¸n xin vay. Sù láng lÎo trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t trong vµ sau khi cho vay. ViÖc tin t−ëng vµo tµi s¶n thÕ chÊp, b¶o lnh, b¶o hiÓm coi ®ã lµ vËt ®¶m b¶o ch¾c ch¾n cho sù thu håi c¶ gèc lÉn li tiÒn vay. Sù thiÕu hôt mét bé phËn theo dâi, qu¶n trÞ rñi ro, qu¶n lý h¹n møc tÝn dông. Sù yÕu kÐm trong n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc cña mét sè c¸n bé tÝn dông ng©n hµng. 1.1.5 C¸c chØ tiªu ®o l−êng rñi ro tÝn dông §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng tÝn dông cña ng©n hµng, ng−êi ta th−êng dïng chØ tiªu tû lÖ nî qu¸ h¹n, tû lÖ nî xÊu vµ kÕt qu¶ ph©n lo¹i nî. 1.1.5.1 Tû lÖ nî qu¸ h¹n Nî qu¸ h¹n lµ kho¶n nî mµ mét phÇn hoÆc toµn bé nî gèc vµ (hoÆc) li ® qu¸ h¹n (nî thuéc nhãm 2, 3, 4, 5) D− nî qu¸ h¹n Tû lÖ nî qu¸ h¹n (%) = -------------------- x100 Tæng d− nî Tû lÖ nî qu¸ h¹n lµ chØ tiªu quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l−îng tÝn dông cña ng©n hµng nãi riªng vµ còng lµ th−íc ®o ®¸nh gi¸ sù lµnh m¹nh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng nãi chung. Tû lÖ nµy lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu cña hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c¸c NHTM, theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t− sè 49/2004/TT-BTC ngµy 03/6/2004 cña Bé Tµi ChÝnh h−íng dÉn th× NHTM ®−îc xÕp lo¹i A khi trong nhãm chØ tiªu an toµn vèn cã tû lÖ nî qu¸ h¹n kh«ng lín h¬n 5%. 1.1.5.2 Tû lÖ nî xÊu §©y lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng tæn thÊt mét phÇn hoÆc toµn bé nî gèc (nî thuéc nhãm 3, 4 vµ 5).