Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp để nâng cao năng suất lao động nông nghiệp xã Đông Thành, huyện Bình Minh tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là ứng dụng lý thuyết kinh tế học nông nghiệp vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp tại Xã Đông Thành; dua nghiên cứu điều kiện cụ thể của xã đề xuất một số giải pháp nâng cao năng suất lao động nhằm cải thiện thu nhập cho nông dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp để nâng cao năng suất lao động nông nghiệp xã Đông Thành, huyện Bình Minh tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM CHIN PISOTH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1 MUÏC LUÏC Trang PHAÀN MÔÛ ÑAÀU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..1 CHÖÔNG 1 : CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU VEÀ NAÊNG SUAÁT LAO ÑOÄNG NOÂNG NGHIEÄP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 4 1.1. Moät soá khaùi nieäm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.2.Caùc moâ hình lyù thuyeát . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 5 1.2.1. Lyù thuyeát phaùt trieån cuûa Lewis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 5 1.2.2. Moâ hình lao ñoäng voâ haïn vaø thò tröôøng khoâng hoaøn haûo cuûa lewis . . .. 8 1.2.3. Moâ hình chuyeån lao ñoäng noâng thoân ra thaønh thò cuûa Todaro . . . . . .. 10 1.2.4. Moâ hình “Hai nöôùc, ba haøng hoùa” cuûa Lewis(1950,1978) . . . . . . .. .11 1.2.5.Caùch tieáp caän haøm saûn xuaát trong phaân tích taêng tröôûng naêng suaát lao ñoäng . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .12 1.3. Moâ hình löïa choïn cuûa luaän aùn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .16 1.3.1. Moâ hình phaân tích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .16 1.3.2.Khung phaân tích. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.3.3. Phöông phaùp thu nhaäp soá lieäu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 1.3.4. Phöông phaùp phaân tích soá lieäu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 18 CHÖÔNG 2 : PHAÂN TÍCH XAÙC ÑÒNH CAÙC YEÁU TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN NAÊNG SUAÁT LAO ÑOÄNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ THÖÏC TRAÏNG SAÛN XUAÁT NOÂNG NGHIEÄP XAÕ ÑOÂNG THAØNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.1. Giôùi Thieäu Toång Quan Veà Xaõ Ñoâng Thaønh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 2.1.1.Vò trí ñòa lyù kinh teá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 2.1.1.1.Ñòa hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
2 2.1.1.2.Khí haäu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.1.2.Moät Soá Ñaëc Ñieåm Kinh Teá-Xaõ Hoäi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..21 2.1.2.1. Daân soá vaø lao ñoäng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ..21 2.1.2.2. Cô sôû haï taàng vaø dòch vuï. . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . ..22 2.2. Thöïc traïng saûn xuaát noâng nghieäp trong thôøi gian qua . . . . . . . . . . . . ..23 2.2.1. Hieän traïng saûn xuaát noâng nghieäp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..23 2.2.2. Tieåâu thuû coâng nghieäp – Dòch vuï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 25 2.2.3. Giaùo duïc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 2.2.4. Y teá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 2.3. Xu höôùng dòch chuyeån naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp vaø caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán naêng suaát lao ñoäng cuûa huyeän Bình Minh . . . . . . . . . . . . . . . . ...26 2.3.1. Xu höôùng chung theá giôùi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.3.2.Phaân tích xaùc ñònh caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán naêng suaát lao ñoäng taïi huyeän Bình Minh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..28 2.3.2.1.Xu höôùng dòch chuyeån naêng suaát lao ñoäng Huyeän Bình Minh .. . . ..28 2.3.2.2. Xu höôùng taêng tröôûng naêng suaát ruoäng ñaát cuûa huyeän Bình Minh ..30 + Chính saùch hoaït ñoäng khuyeán noâng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 + Tín duïng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . ..31 2.4. Moâ hình naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp taïi Xaõ Ñoâng Thaønh . . . . . . 32 2.4.1. Keát quaû öôùc löôïng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .33 2.4.2. Keát luaän . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 2.5. Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng suaát lao ñoäng . . . . . . . . . . .35 2.5.1. Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng suaát ruoäng ñaát cuûa xaõ Ñoâng Thaønh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 + Chính saùch voán, tín duïng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . ... . . 35 + Chính saùch khuyeán noâng. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..37 + Chính saùch hoã trôï veà thò tröôøng noâng saûn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39
3 2.5.2. Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán qui moâ ñaát noâng nghieäp . . . . ..41 CHÖÔNG 3 : MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO NAÊNG SUAÁT LAO ÑOÄNG NOÂNG NGHIEÄP TAÏI XAÕ ÑOÂNG THAØNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 3.1. Phöông höôùng naâng cao naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp cuûa xaõ Ñoâng Thaønh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 3.2. Moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp cuûa xaõ Ñoâng Thaønh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 3.2.1.Giaûi phaùp veà voán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 43 3.2.2. Giaûi phaùp veà chuyeån giao kyõ thuaät – coâng ngheä . . . . . . . . . . . . . . . . 45 + Coâng taùc khuyeán noâng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . ..45 + Khuyeán khích ngöôøi daân tham gia hoaït ñoäng khuyeán noâng . . . . . . . ..47 3.3. Giaûi phaùp veà thò tröôøng ñoái vôùi noâng saûn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 3.4.Giaûi phaùp veà phaùt trieån caùc ngaønh saûn xuaát phi noâng nghieäp . . . . . . . 50 3.5. Nhoùm caùc giaûi phaùp khaùc . . . . . . . . . . . . . ……... . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Keát Luaän – Kieán Nghò .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..52 Taøi Lieäu Tham Khaûo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
4 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa luaän aùn Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI (1986) môû ra thôøi kyø ñoåi môùi kinh teá Vieät Nam vaø daãn ñeán neàn noâng nghieäp ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu to lôùn hôn. Töø moät neàn noâng nghieäp töï cung töï caáp chuyeån sang saûn xuaát noâng saûn haøng hoùa, noâng nghieäp Vieät Nam ñaõ vaø ñang töøng böôùc hình thaønh caùc vuøng saûn xuaát quy moâ lôùn. Neàn noâng nghieäp saûn xuaát noâng saûn haøng hoùa coøn non treû cuûa Vieät Nam ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi söï caïnh tranh khoác lieät veà moïi maët giöõa caùc quoác gia trong boái caûnh toaøn caàu hoùa nhö hieän nay. Do ñoù, ñeå thích öùng trong ñieàu kieän naøy noâng daân phaûi saûn xuaát noâng saûn vôùi chi phí thaáp hôn so vôùi caùc ñoái thuû, nghóa laø chi phí saûn xuaát treân 1 ñôn vò saûn phaåm phaûi thaáp. Con ñöôøng cô baûn nhaát ñeå haï thaáp chi phí saûn xuaát laø gia taêng saûn löôïng trong moät ñôn vò thôøi gian lao ñoäng töùc laø taêng naêng suaát lao ñoäng. Leâ nin ñaõ noùi “Xeùt ñeán cuøng, thì naêng suaát lao ñoäng laø caùi quan troïng nhaát, chuû yeáu nhaát cho thaéng lôïi cuûa cheá ñoä xaõ hoäi môùi”1. Cho neân, saûn xuaát noâng nghieäp Vieät Nam ñeå coù theå chieán thaéng trong cuoäc caïnh tranh gay gaét naøy thì phaûi naâng cao naêng suaát lao ñoäng. Naêng suaát lao ñoäng laø vaán ñeà ñang thaùch thöùc cuûa Vieät Nam hieän nay. Naêng suaát lao ñoäng Vieät Nam hieän nay coøn quaù thaáp so vôùi theá giôùi vaø caùc nöôùc khu vöïc, chæ baèng 75% so vôùi Trung Quoác, 60% so vôùi AÁn Ñoä, chöa ñöôïc 1% so vôùi Haø Lan, chæ baèng 32,8% so vôùi Indonesia, 25,5% so vôùi Thaùi Lan, chæ baèng 3,61% so vôùi Malaysia (xem phuï luïc soá 1). Do ñoù vieäc naâng cao naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp quan troïng nhaát ñoái vôùi phaùt trieån noâng nghieäp 1 Leâ-nin noùi veà neàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa, nhaø xuaát baûn Thoâng taán xaõ Noâ-voâ-xcô-va- 1983, trang 93.
5 Vieät Nam, coøn ñoøi hoûi noâng daân vaän duïng hôïp lyù toång hôïp caùc bieän phaùp veà ñieàu haønh quaûn lyù saûn xuaát noâng nghieäp (Naêng suaát lao ñoäng thaáp laøm taêng giaù thaønh). Tuy nhieân, ñaây laø moät vaán ñeà heát söùc roäng lôùn vaø phöùc taïp, caàn phaûi coù söï taäp hôïp nhieàu nhaø khoa hoïc, nhaø quaûn lyù kinh teá quan taâm ñeán lónh vöïc noâng nghieäp môùi coù theå giaûi quyeát ñöôïc. Vôùi mong muoán goùp phaàn trong vieäc tìm kieám caùc giaûi phaùp Naâng Cao Naêng Suaát Lao Ñoäng Noâng Nghieäp giuùp noâng daân caûi thieän thu nhaäp, ñaëc bieät noâng daân Xaõ Ñoâng Thaønh Huyeän Bình Minh Tænh Vónh Long, toâi choïn ñeà taøi “ Moät Soá Giaûi Phaùp Ñeå Naâng Cao Naêng Suaát Lao Ñoäng Noâng Nghieäp Xaõ Ñoâng Thaønh Huyeän Bình Minh Tænh Vónh Long ”. 2. Muïc Tieâu Vaø Nhieäm Vuï Cuûa Nghieân Cöùu 2.1. Muïc Tieâu - ÖÙng duïng lyù thuyeát kinh teá hoïc noâng nghieäp vaøo thöïc tieãn saûn xuaát noâng nghieäp taïi Xaõ Ñoâng Thaønh. - Qua nghieân cöùu ñieàu kieän cuï theå cuûa xaõ ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng suaát lao ñoäng nhaèm caûi thieän thu nhaäp cho noâng daân. 2.2. Nhieäm Vuï nghieân cöùu Ñeå thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu treân noäi dung cuûa luaän aùn naøy taäp trung vaøo vieäc traû lôøi caùc caâu hoûi nhö sau : - Caùc yeáu toá aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp? - Caùc giaûi phaùp chuû yeáu ñeå naâng cao naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp ? 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu 3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu laø naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng goàm : Giaù trò toång saûn löôïng noâng nghieäp, Lao ñoäng trong noâng
6 nghieäp, naêng suaát ñaát, dieän tích ñaát noâng nghieäp, vaø moät vaøi yeáu toá khaùc nhö trình ñoä vaên hoùa cuûa noâng daân, kieán thöùc saûn xuaát, moâi tröôøng söùc khoûe dinh döôõng, cô sôû haï taáng ôû Xaõ Ñoâng Thaønh . . . 3.2. Phaïm vi nghieân cöùu - Luaän aùn taäp trung vaøo xaùc ñònh ñöôïc caùc yeáu toá caên baûn coù aûnh höôûng tôùi naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp cuûa Huyeän Bình Minh. - Treân cô sôû ñoù phaân tích tình hình saûn xuaát noâng nghieäp cuûa xaõ Ñoâng Thaønh. Töø ñoù tìm ra caùc giaûi phaùp naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø caûi thieän thu nhaäp cho noâng daân Xaõ Ñoâng Thaønh. 3.3. Ñòa baøn nghieân cöùu - Huyeän Bình Minh trong vieäc nhaän dieän caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp. - Xaõ Ñoâng Thaønh laø ñòa baøn nghieâu cöùu, tìm ra chöùng cöù, moâ hình saûn xuaát nhaèm laøm roõ caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp. 4. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän aùn 4.1. Veà maët lyù luaän, luaän aùn coù nhöõng ñoùng goùp sau - Vaän duïng moâ hình kinh teá löôïng vaøo phaân tích saûn xuaát noâng ngheäp. - Vaän duïng caùc lyù thuyeát veà kinh teá hoïc noâng nghieäp vaøo thöïc traïng saûn xuaát noâng nghieäp taïi Xaõ Ñoâng Thaønh. - Goùp phaàn laøm saùng toû theâm veà taàm quan troïng cuûa naêng suaát lao ñoäng trong neàn noâng nghieäp saûn xuaát haøng hoùa. 4.2. Veà maët thöïc tieãn, luaän aùn coù nhöõng ñoùng goùp sau - Phaân tích vaø chöùng minh ñöôïc nhöõng yeáu toá cô baûn quyeát ñònh naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp töø ñoù neâu ra moät soá yù kieán nhaèm hoaøn thieän hôn caùc giaûi phaùp naâng cao naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp.
7 - Vieäc tham khaûo tröôøng hôïp cuï theå cuûa Xaõ Ñoâng Thaønh goùp phaàn ñaùnh giaù thöïc traïng ñeå cung caáp cho ñòa phöông cô sôû ñöa ra nhöõng chính saùch thích hôïp nhaèm thuùc ñaåy saûn xuaát noâng nghieäp cuûa xaõ phaùt trieån.
8 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU VEÀ NAÊNG SUAÁT LAO ÑOÄNG NOÂNG NGHIEÄP 1.1. Moät soá khaùi nieäm - Noâng Nghieäp : Ñoái vôùi nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån, noâng nghieäp giöõ vai troø quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá. Ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa, toác ñoä taêng tröôûng cuûa noâng nghieäp aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán toác ñoä taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá. Noâng nghieäp laø moät trong nhöõng ngaønh saûn xuaát vaät chaát quan troïng cuûa neàn kinh teá quoác daân, laø boä phaän troïng yeáu cuûa taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Hoaït ñoäng noâng nghieäp khoâng nhöõng gaén lieàn vôùi caùc yeáu toá kinh teá, xaõ hoäi, maø coøn gaén vôùi caùc yeáu toá töï nhieân,maø coøn gaén vôùi caùc quaù trình kinh teá töï nhieân cuûa sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa noù. Do ñoù, noâng nghieäp khoâng chæ laø moät ngaønh kinh teá - kyõ thuaät nhö nhöõng lónh vöïc kinh teá khaùc, maø coøn laø moät heä thoáng kinh teá - xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Hình 1: Kinh teá - xaõ hoäi moâi tröôøng Kinh Teá Kyõ Thuaät Moâi Tröôøng töï Xaõ Hoäi nhieân
9 - Nguoàn lao ñoäng noâng nghieäp : Nguoàn lao ñoäng noâng nghieäp bao goàm toaøn boä nhöõng ngöôøi tham gia vaøo saûn xuaát noâng nghieäp. Nguoàn lao ñoäng noâng nghieäp ñöôïc theå hieän caû veà maët soá löôïng vaø chaát löôïng. Veà maët soá löôïng : bao goàm nhöõng ngöôøi hoäi ñuû caùc yeáu toá theå chaát vaø taâm lyù trong ñoä tuoåi lao ñoäng (töø 15-60 ñoái vôùi Nam vaø 15-55 ñoái vôùi Nöõ) vaø moät boä phaän daân cö ngoaøi tuoåi lao ñoäng coù khaû naêng tham gia saûn xuaát noâng nghieäp. Veà maët chaát löôïng : theå hieän khaû naêng hoaøn thaønh coâng vieäc vôùi keát quaû ñaït ñöôïc trong moät thôøi gian lao ñoäng nhaát ñònh. Chaát löôïng tuøy thuoäc vaøo tình traïng söùc khoûe, trình ñoä thaønh thaïo cuûa lao ñoäng, möùc ñoä vaø tính chaát trang bò cho lao ñoäng vaø tri thöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng. Soá löôïng nguoàn lao ñoäng noâng nghieäp bieán ñoäng theo xu höôùng coù tính quy luaät giaûm daàn, möùc ñoä bieán ñoäng nhanh hay chaäm tuøy thuoäc vaøo möùc taêng tröôûng cuûa caùc ngaønh kinh teá khaùc. Chaát löôïng lao ñoäng (coù theå ñöôïc ño löôøng thoâng qua naêng suaát lao ñoäng) thöôøng bieán ñoäng theo xu höôùng coù tính quy luaät taêng daàn töông öùng vôùi soá löôïng lao ñoäng noâng nghieäp giaûm daàn. - Naêng Suaát Lao Ñoäng (NSLÑ) : NSLÑ laø hieäu quaû hoaït ñoäng coù ích cuûa lao ñoäng cuï theå cuûa con ngöôøi trong quaù trình saûn xuaát, ñöôïc bieåu hieän baèng soá löôïng saûn phaåm saûn xuaát ra trong moät ñôn vò thôøi gian hay löôïng thôøi gian lao ñoäng ñaõ hao phí ñeå saûn xuaát ra moät ñôn vò saûn phaåm. Nhö vaäy taêng naêng suaát lao ñoäng seõ taïo ra soá löôïng ñôn vò saûn phaåm nhieàu hôn vôùi moät löôïng thôøi gian lao ñoäng hao phí khoâng ñoåi. 1.2. Caùc moâ hình lyù thuyeát 1.2.1. Lyù thuyeát phaùt trieån cuûa Lewis Theo Lewis neàn kinh teá ñang phaùt trieån coù hai khu vöïc :
10 - Khu vöïc thöù nhaát laø noâng thoân truyeàn thoáng. Neàn kinh teá khu vöïc naøy mang tính chaát töï cung, töï caáp. Daân soá caùc nöôùc keùm phaùt trieån phaàn lôùn taäp trung ôû khu vöïc naøy. Naêng suaát caän bieân khu vöïc naøy baèng khoâng cho neân lao ñoäng ñoù laø “Thaëng döï” coù nghóa laø soá lao ñoäng ñoù coù ruùt ra khoûi khu vöïc noâng thoân truyeàn thoáng thì saûn löôïng noâng nghieäp vaãn khoâng giaûm. - Khu vöïc thöù hai laø khu vöïc thaønh thò coâng nghieäp hieän ñaïi, khu vöïc naøy coù naêng suaát lao ñoäng cao hôn so vôùi khu vöïc noâng nghieäp truyeàn thoáng chuyeån sang. Moâ hình theå hieän caû söï chuyeån dòch lao ñoäng, söï taêng tröôûng saûn löôïng vaø lao ñoäng ñöôïc söû duïng trong khu vöïc. - Moâ hình cho thaáy tyû soá ñaàu tö thöïc hieän treân cô sôû lôïi nhuaän thu ñöôïc ñem ñi taùi ñaàu tö. - Möùc tieàn löông trong khu vöïc thaønh thò coâng nghieäp ñöôïc giaû ñònh khoâng ñoåi vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng möùc tieàn löông trung bình coá ñònh cuûa khu vöïc noâng thoân truyeàn thoáng coäng theâm moät khoaûn phuï troäi. Möùc phuï troäi giaû ñònh toái thieåu laø 30% do tieàn coâng khu vöïc thaønh thò coâng nghieäp cao hôn neân lao ñoäng ôû khu vöïc noâng thoân truyeàn thoáng môùi rôøi khu vöïc cuûa hoï chuyeån sang khu vöïc Thaønh thò coâng nghieäp. + Moâ hình taêng tröôûng cuûa Lewis theå hieän nhö sau : - Khu vöïc noâng thoân truyeàn thoáng : Hình (a) ∑ SP Löông thöïc TPA (k) 0 a b c Lao ñoäng
11 TPA = f(L, k , t ) Haøm saûn xuaát noâng nghieäp truyeàn thoáng cho thaáy saûn löôïng löông thöïc TPA(k) ñöôïc xaùc ñònh phuï thuoäc vaøo söï bieán ñoåi cuûa lao ñoäng L vôùi tö baûn k coá ñònh vaø kyõ thuaät T khoâng ñoåi. - Hình (a) cho thaáy trong neàn saûn suaát töï cung töï caáp cuûa khu vöïc noâng nghieäp ruyeàn thoáng, saûn löôïng löông thöïc TPA(k) taêng leân khi soá löôïng lao ñoäng taêng leân. Söï taêng leân cuûa löïc löôïng lao ñoäng töø a ñeán b seõ daãn ñeán söï taêng leân cuûa saûn löôïng (ñaàu ra) töø d ñeán e. Trong khi ñoù söï taêng leân cuûa lao ∑ SP Löông thöc ñoäng baèng laàn tröôùc töø b ñeán c seõ TPA daãn ñeán söï taêng leân cuûa saûn löôïng löông thöïc töø e ñeán f ít hôn (ef
12 Hình (b) : cho thaáy tuyeán naêng suaát lao ñoäng trung bình APLA vaø naêng suaát lao ñoäng caän bieân MPLA ñöôïc suy töø tuyeán toång saûn löôïng ôû hình 1. Soá löôïng lao ñoäng ñöôïc bieåu hieän treân truïc hoaønh. Lewis ñöa ra hai giaû ñònh veà khu vöïc truyeàn thoáng : - Thaëng dö lao ñoäng bieåu hieän qua MPLA = 0 - Taát caû lao ñoäng cuûa khu vöïc chia ñeàu nhau saûn löôïng saûn xuaát ra. Tieàn coâng ôû khu vöïc xaùc ñònh bôûi APLA khoâng phaûi MPLA . + Giaû ñònh (theo hình 1) - Soá lao ñoäng noâng nghieäp laø OP - Soá löôïng thöïc do Ob saûn xuaát ra laø : Oe Oe Soá löông thöïc trung bình cho moãi ngöôøi laø : Ob Naêng suaát caän bieân soá lao ñoäng Ob baèng khoâng. Neân coù söï dö thöøa lao ñoäng. Qua noäi duïng moâ hình hai khu vöïc cuûa Lewis nhaän thaáy : - Moâ hình mang tính chaát toång quaùt ñôn giaûn vaø söï phaùt trieån töông ñoàng vôùi lòch söû taêng tröôûng kinh teá cuûa caùc nöôùc phöông Taây. - Nhöõng giaû ñònh chuû yeáu cuûa Lewis khoâng gaén ñöôïc vôùi thöïc teá phaùt trieån kinh teá vaø theå cheá cuûa haàu heát caùc nöôùc ñang phaùt trieån hieän nay. 1.2.2. Moâ hình lao ñoäng voâ haïn vaø thò tröôøng khoâng hoaøn haûo cuûa lewis Lewis nhìn nhaän quaù trình coâng nghieäp hoùa noâng nghieäp nhö moät tieán trình chuyeån dòch lao ñoäng giöõa hai khu vöïc chính trong neàn kinh teá theo moâ hình sau : OÂng veõ hai truïc tung, beân traùi töôïng tröng cho lónh vöïc noâng nghieäp, beân phaûi töôïng tröng cho lónh vöïc coâng nghieäp, ñöôøng doác xuoáng NN' dieãn taû nhu caàu
13 lao ñoäng cuûa ngaønh noâng nghieäp, vaø ñöôøng doác leân CC' laø nhu caàu lao ñoäng ngaønh coâng nghieäp. Truïc hoaønh ñaïi dieän cho soá löôïng lao ñoäng cung caáp treân thò tröôøng Hình 2 : Moâ hình chuyeån dòch lao ñoäng giöõa noâng nghieäp vaø coâng nghieäp Noâng nghieäp Coâng nghieäp N C’ Y X Gc Z G* Gn N’ C L’ L Khôûi ñaàu khi neàn kinh teá baét ñaàu phaùt trieån, do khoái löôïng lao ñoäng nhieàu (ôû möùc L) , giaù lao ñoäng noâng nghieäp raát thaáp (ôû möùc Gn) trong khi giaù lao ñoäng coâng nghieäp raát cao(ôû möùc Gc) vaø soá lao ñoäng coâng nghieäp cuõng raát ít. Söï maát caân ñoái trong söû duïng taøi nguyeân trong giai ñoaïn naøy ñöôïc theå hieän baèng thuaät ngöõ kinh teá “maát maùt chung cuûa xaõ hoäi ” (welfare lost) vaø theå hieän baèng tam giaùc XYZ. Do coù söï cheânh leäch ñoù, lao ñoäng treân thò tröôøng chuyeån daàn töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp trong khi löông coâng nghieäp giaûm daàn coøn löông noâng nghieäp taêng daàn. Cho tôùi khi caân baèng lao ñoäng treân thò tröôøng tröôït tôùi ñieåm Z, thì nhu caàu lao ñoäng cuûa hai lónh vöïc caân baèng vôùi giaù lao ñoäng laø G*.
14 Ñaây laø ñieåm phaân phoái söû duïng lao ñoäng toái öu, “maát maùt chung xaõ hoäi” luùc naøy baèng 0, taát caû moïi ngöôøi lao ñoäng ñeàu coù möùc löông nhö nhau : Ñaây laø thôøi ñieåm lòch söû quan troïng, töø ñoù noâng nghieäp khoâng coøn laø kho chöùa lao ñoäng giaù reû cho quaù trình coâng nghieäp hoùa nöõa. Moâ hình naøy cho thaáy quaù trình dòch chuyeån lao ñoäng gaén vôùi quaù trình naâng cao naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp. 1.2.3. Moâ hình chuyeån lao ñoäng noâng thoân ra thaønh thò cuûa Todaro Khaéc phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình treân, Todaro naêm 1969 – 1970 caûi tieán moâ hình chuyeån lao ñoäng leân moät böôùc môùi. Trong moâ hình naøy giaù lao ñoäng trong noâng nghieäp ñöôïc xaùc ñònh bôûi möùc lao ñoäng ñöôïc huy ñoäng trong noâng nghieäp Ln, möùc lao ñoäng ñöôïc huy ñoäng vaøo lónh vöïc coâng nghieäp Lc. Ñaùng leõ giaù lao ñoäng treân thò tröôøng phaûi ôû möùc G* (neáu thò tröôøng hoaït ñoäng hoaøn haûo) nhöng thöïc teá laïi toàn taïi moät löôïng lôùn lao ñoäng thaát nghieäp trong xaõ hoäi, ñöôïc bieåu thò baèng khoaûng caùch giöõa Ln vaø Lc. Nhö vaäy khi moät ngöôøi lao ñoäng töø noâng thoân muoán ra thaønh thò tìm vieäc laøm, ngöôøi naøy khoâng theå noùi chaéc ñöôïc mình seõ coù vieäc laøm trong lónh vöïc coâng nghieäp vôùi möùc löông cao hôn (Lc). Ngöôïc laïi hoï phaûi tính caû ñeán tröôøng hôïp ruûi ro phaûi rôi vaøo soá nhöõng ngöôøi thaát nghieäp ñôïi vieäc laøm, khoâng löông (Ln - Lc). Nhö vaäy, möùc löông ngöôøi tìm vieäc mong ñôïi khoâng phaûi möùc löông hieän coù trong lónh vöïc coâng nghieäp maø laø söï so saùnh giöõa ngaøy coâng thöïc teá hoï chaéc chaén nhaän ñöôïc trong lónh vöïc noâng nghieäp vaø möùc löông coâng nghieäp vôùi xaùc suaát khoâng tìm ñöôïc vieäc laøm.
15 Hình 3 : Moâ hình chuyeån lao ñoäng noâng thoân ra thaønh thò Noâng nghieäp Coâng nghieäp C Q Z’ Gc Z Ga’ E G* G* Ga C’ N’ On Ln L’ Lc Oc 1.2.4. Moâ hình “Hai nöôùc, ba haøng hoùa” cuûa Lewis (1950,1978) Trong caùc coâng trình ñaàu tieân cuûa mình, Lewis phaân tích moät moâ hình kính teá trong ñoù hai nöôùc “Baéc” vaø “Nam” saûn xuaát ra ba loaïi haøng hoùa, moät loaïi löông thöïc caû hai nöôùc cuøng coù khaû naêng saûn xuaát ví duï nhö gaïo, loaïi thöù hai laø saûn phaåm coâng nghieäp cuûa nöôùc “Baéc” ví duï laø theùp vaø loaïi thöù ba laø noâng saûn cuûa nöôùc “Nam” ví duï laø caø pheâ. Khi caû ba loaïi haøng hoùa naøy ñöôïc buoân baùn giöõa hai nöôùc seõ caân baèng, hay noùi caùch khaùc , giaù thanh toaùn giöõa hai nöôùc döïa vaøo giaù löông thöïc chung vaø giaù hai haøng hoùa kia ñöôïc xaùc ñònh döïa treân töông quan veà giaù giöõa theùp vaø löông thöïc ôû Baéc vaø giöõa giaù caø pheâ vôùi giaù löông thöïc ôû Nam. Nhö vaäy quan heä buoân baùn quoác teá luùc naøy trôû neân tuøy thuoäc vaøo quan heä buoân baùn noäi ñòa moãi nöôùc.
16 Veà thöïc chaát, quan heä naøy laïi ñöôïc phuï thuoäc vaøo naêng suaát lao ñoäng cuûa töøng nöôùc ñeå saûn xuaát haøng hoùa cuûa mình, trong ñoù hieäu quaû saûn xuaát saûn phaåm chung (löông thöïc) ñoùng vai troø quyeát ñònh. Giaû ñònh do aùp duïng tieán boä kyõ thuaät toát hôn hoaëc coù trình ñoä cô giôùi hoùa cao hôn maø naêng suaát lao ñoäng trong ngaønh saûn xuaát löông thöïc cuûa nöôùc Baéc cao hôn nöôùc Nam, nhö vaäy giaù löông thöïc trong nöôùc Baéc giaûm töông ñoái so vôùi giaù theùp nhaäp khaåu. Trong tröôøng hôïp naøy, caùch duy nhaát ñeå caûi thieän caùn caân thöông maïi laø nöôùc Nam phaûi taêng hieäu quaû saûn xuaát löông thöïc moät caùch töông ñoái so vôùi saûn xuaát caø pheâ cuûa mình. 1.2.5. Caùch tieáp caän haøm saûn xuaát trong phaân tích taêng tröôûng naêng suaát lao ñoäng Söï taêng tröôûng coù theå ñöôïc trình baøy thoâng qua phöông trình sau: O = L x (O/L) (1) Trong ñoù : O laø saûn löôïng; L laø soá löôïng lao ñoäng; O/L laø naêng suaát lao ñoäng. Neáu laáy theo thôøi gian t thì phöông trình (1) coù theå trình baøy sau : Ot = Lt x (O/L)t (2) Trong ñoù : O laø saûn löôïng theo thôøi gian t; L laø soá löôïng lao ñoäng; O/L laø naêng suaát lao ñoäng. Laáy ln hai veà phöông trình (2) ta ñöôïc: Ln Ot = ln Lt x ln(O/L)t (3) Laáy ñaïo haøm phöông trình (3) : d ln Ot d ln Lt d ln(O / L) = + dt dt dt dO 1 dL 1 d (O / L) 1 × =( × )+ × (4) dt O dt L dt (O / L)
17 Phöông trình (4) coù theå trình baøy döôùi daïng taêng tröôûng nhö sau : ΔO ΔL Δ(O / L) g= = + (5) O L (O / L) Phöông trình (5) cho thaáy moät caùch cô baûn taêng tröôûng chaäm hoaëc nhanh cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù nguoàn goác töø taêng tröôûng chaäm (nhanh) cuûa löïc löôïng lao ñoäng hoaëc naêng suaát lao ñoäng thaáp (cao) hoaëc laø do caû bôûi hai yeáu toá treân. Tuy nhieân caùch phaân tích treân chæ cho bieát moät caùch ñôn giaûn veà nguoàn goác taêng tröôûng nhöng khoâng tieát loä moät caùch ñaày ñuû veà nguoàn goác taêng tröôûng döïa treân neàn taûng cuûa lyù thuyeát phaùt trieån. Chaúng haïn nhö trong phöông trình (5) ñaët ra caâu hoûi laø : naêng suaát lao ñoäng taêng tröôûng baèng caùch naøo ? Coù phaûi laø do tích luõy voán hoaëc do aùp duïng coâng ngheä môùi ? Moät caùch roäng lôùn hôn coù theå do söï caûi thieän chaát löôïng lao ñoäng, lôïi theá veà quy moâ, toå chöùc caùc nguoàn löïc toát hôn, … ? Caùch phaân tích ñôn giaûn treân khoâng theå phaân bieät ñaâu laø nguoàn goác cuûa taêng tröôûng naêng suaát lao ñoäng. Do ñoù, caàn phaûi coù moät moâ hình coù theå kieåm nghieäm ñöôïc caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán taêng tröôûng. Caùch tieáp caän haøm saûn xuaát chính laø phöông phaùp phaân tích ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñaët ra trong vieäc phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quaù trình taêng tröôûng. Caùch tieáp caän haøm saûn xuaát laø phöông phaùp laøm roõ söï hieåu bieát veà nguoàn goác taêng tröôûng vaø coù theå löôïng hoùa ñöôïc söï ñoùng goùp cuï theå cuûa caùc nguoàn löïc ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá.
18 • Haøm saûn xuaát : 2 Caùch tieáp caän haøm saûn xuaát ñoái vôùi söï phaân tích taêng tröôûng kinh teá coù nguoàn goác töø vieäc söû duïng khaùi nieäm haøm saûn xuaát töø lyù thuyeát veà coâng ty cuûa kinh teá hoïc vi moâ. Ñoái vôùi moät haõng (Coâng ty, xí nghieäp), saûn löôïng laø moät haøm cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát : ñaát, lao ñoäng, voán vaø trình ñoä coâng ngheä. Ñoái vôùi toaøn boä neàn kinh teá, haøm saûn xuaát ñöôïc theå hieän nhö sau : 0 = F(R,K,L,T) Trong ñoù : O : saûn löôïng, R : ñaát, K : voán(löôïng tö baûn), L : lao ñoäng, T : coâng ngheä. • Haøm saûn xuaát Cobb - Douglas : Daïng haøm saûn xuaát thích hôïp nhaát trong öùng duïng phaân tích nguoàn goác taêng tröôûng trong thöïc tieãn laø daïng haøm saûn xuaát Cobb-Douglas. Haøm saûn xuaát naøy mang teân hai vò giaùo sö ngöôøi Myõ Charles Cobb laø nhaø toaùn hoïc vaø Paul Douglas laø nhaø kinh teá hoïc, giaùo sö kinh teá hoïc ôû ñaïi hoïc Chicago (sau ñoù laø thöôïng nghò só Myõ) vaø ñöôïc trình baøy trong cuoán saùch do P.Douglas vieát, The theory of wages (New York : Macmillan 1934). Haøm saûn xuaát Cobb-Douglas ñöôïc theå hieän nhö sau : Ot = Tt K tα Lβt (1) Trong ñoù : Ot laø GDP (giaù coá ñònh) ôû thôøi ñieåm t ; Tt laø tyû soá coâng ngheä hoaëc naêng suaát chung ; Kt laø chæ soá voán ; Lt laø chæ soá lao ñoäng. α laø heä soá co daõn töøng phaàn cuûa GDP theo voán (giaû ñònh lao ñoäng khoâng ñoåi). β laø heä soá co daõn töøng phaàn cuûa GDP theo lao ñoäng (giaû ñònh khoâng ñoåi). 2 TS Ñònh Phi Hoå 2002 – Baøi giaûng cao hoïc – Ñaïi hoïc kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh
19 Neáu chuùng ta giaû ñònh söï thay ñoåi coâng ngheä laø khoâng ñoåi, Tt , α vaø β trong phöông trình (1) seõ laø caùc haèng soá ñöôïc öôùc löôïng. Löu yù : Tt coøn ñöôïc goïi laø heä soá taêng tröôûng töï ñònh. Thoâng thöôøng α vaø β coù giaù trò nhoû hôn 1 vì döïa treân giaû ñònh caùc yeáu toá ñaàu vaøo coù naêng suaát bieân giaûm daàn. Toång heä soá con daõn ( α + β ) cho bieát xu höôùng cuûa haøm saûn xuaát veà söùc sinh lôïi theo quy moâ. Neáu ( α + β ) = 1, söùc sinh lôïi oån ñònh. Neáu ( α + β ) > 1, söùc sinh lôïi taêng daàn. Neáu ( α + β ) < 1, söùc sinh lôïi giaûm daàn. Phöông phaùp öôùc löôïng Neáu α vaø β : Ot = Tt K tα Lβt (1) Phöông trình (1) coù theå vieát laïi döôùi daïng tuyeán tính nhö sau : LnOt = LnTt + α lnKt + β lnLt (2) Chuùng ta coù theå öôùc löôïng α vaø β thoâng qua phöông trình (2) ñöôïc trình baøy ôû daïng tuyeán tính. Söû duïng phöông phaùp bình phöông beù nhaát (Ordinary least square, OLS) trong kinh teá löôïng ñeå öôùc löôïng α vaø β . Chuùng ta coù theå söû duïng caùc phaàn meàm chuyeân duøng nhö EVIEW hoaëc SPSS ñeå xaùc ñònh α vaø β . * Möùc ñoä ñoùng goùp cuûa caùc nguoàn löïc vaøo toác ñoä taêng tröôûng : Haøm Cobb-Douglas cho thaáy aûnh höôûng cuï theå cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñoái vôùi ñaàu ra. Tuy nhieân chöa cho ta bieát trong taêng tröôûng cuûa toång saûn löôïng hoaëc thu nhaäp thì möùc löôïng ñoùng goùp cuûa coâng ngheä, voán vaø lao ñoäng cuï theå laø bao nhieâu. Noùi caùch khaùc, 100% taêng tröôûng cuûa GDP thì trong ñoù bao nhieâu % cuûa T, K vaø L.