Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập khẩu Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng và mức độ ảnh hưởng của mỗi yếu tố đến kết quả lợi nhuận ngân hàng tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2012; sử dụng kết quả nghiên cứu đề xuất một số kiến nghị đối với tình hình lợi nhuận của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập khẩu Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH -------***------- PHẠM THỊ BÍCH TRÂM NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH -------***------- PHẠM THỊ BÍCH TRÂM NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM Chuyên ngành: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Mã ngành: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS-TS. TRẦM THỊ XUÂN HƢƠNG TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2013
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế: "Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam" là kết quả của quá trình học tập nghiêm túc và là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng bản thân tác giả. Những số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng; đƣợc trích dẫn và có tính kế thừa, phát triển từ các tài liệu, tạp chí, các công trình nghiên cứu đã đƣợc công bố, các website...Kết quả nghiên cứu của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khác. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan của mình trƣớc những quy định của nhà trƣờng. Tp.Hồ Chí Minh, ngày ........ tháng ....... năm 2013 Ngƣời cam đoan Phạm Thị Bích Trâm
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1 2. Mục tiêu.................................................................................................................. 2 3. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................ 2 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 2 5. Phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................................... 2 6. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................. 3 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................. 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................................. 4 7. LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ....................................... 4 8. Khái niệm về lợi nhuận ............................................................................ 4 9. Khái niệm .............................................................................................. 4 10. Vai trò của lợi nhuận ............................................................................. 4 11. Các yếu tố cấu thành lợi nhuận của Ngân hàng thƣơng mại ............... 5 12. Tổng thu nhập ....................................................................................... 5 13. Tổng chi phí .......................................................................................... 6 14. Các chỉ tiêu đánh giá lợi nhuận của Ngân hàng thƣơng mại ............... 7 15. Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) .......................................... 7 16. Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản (ROA) ................................................. 8 17. Tỷ lệ thu nhập cận biên ......................................................................... 9
18. Tỷ lệ tài sản sinh lời ............................................................................ 10 19. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI........................................................................................................ 10 20. Các yếu tố chủ quan của Ngân hàng..................................................... 10 21. Năng lực tài chính của Ngân hàng ..................................................... 10 22. Năng lực quản trị điều hành ............................................................... 12 23. Chính sách phát triển nguồn nhân lực ................................................ 13 24. Chủ trương về đầu tư để phát triển công nghệ ngân hàng ................. 13 25. Các yếu tố khách quan ........................................................................... 13 26. Các yếu tố kinh tế ................................................................................ 13 27. Các yếu tố chính trị - pháp luật .......................................................... 14 28. Yếu tố khoa học, công nghệ ................................................................ 15 29. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ĐÂY VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN NGÂN HÀNG .................................................. 15 30. Các nghiên cứu trên thế giới.................................................................. 15 31. Samina Riaz, Ayub Mehar (2011) ....................................................... 16 32. Deger Alper và Adem Anbar(2011)..................................................... 16 33. Khizer Ali, Muhammad Farhan Akhtar và Hafiz Zafar Ahmed (2011) ............................................................................................................. 17 34. Andreas Dietricha và Gabrielle Wanzenried (2010) .......................... 17 35. Fadzlan Sufian (2010)......................................................................... 18 36. Sufian và Habibullah (2009) ............................................................... 19 37. Bennaceur và Goaied (2008) .............................................................. 19 38. Kosmidou, Pasiouras và Tsaklanganos (2007) ................................... 20 1.3.1.9 Panayiotis P.Athanasoglou, Sophocles N.Brissimis và Matthaios D.Delis (2005) ................................................................................................ 20 39. Các nghiên cứu tại Việt Nam ................................................................. 21 40. Nghiên cứu của Phan Thị Hằng Nga (2011)....................................... 21 41. Nghiên cứu của Phạm Hữu Hồng Thái ............................................... 22 42. Nghiên cứu của Ngô Phương Khanh (2013) ...................................... 22
Kết luận Chƣơng 1 .................................................................................................. 24 CHƢƠNG 2: ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM........................................................................................ 25 2.1 GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM .................................................................................................. 25  Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam ................................................................................... 25 Quá trình hình thành và phát triển ............................................................. 25 Cơ cấu tổ chức............................................................................................. 25 Các hoạt động kinh doanh chủ yếu của Eximbank ..................................... 26 Một số sự kiện nổi bật trong các năm gần đây ........................................... 26  Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam ............................................................................................. 26 2.1.2.1 Huy động vốn ..................................................................................... 27 2.1.2.2 Cho vay khách hàng ........................................................................... 28 2.1.2.3 Hoạt động kinh doanh ngoại tệ, vàng ................................................ 29 2.1.2.4 Đầu tư tài chính ................................................................................. 30 2.1.2.5 Hoạt động, dịch vụ khác .................................................................... 31 o THỰC TRẠNG LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM ......................................................................................... 32  Cơ cấu thu nhập – chi phí, lợi nhuận ......................................................... 32 2.2.1.1 Thu nhập và chi phí lãi ...................................................................... 32 2.2.1.2 Thu nhập và chi phí ngoài lãi ............................................................ 35 2.2.1.3 Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng ....................................................... 36 2.2.1.4 Lợi nhuận sau thuế ............................................................................. 37  Đánh giá tình hình lợi nhuận ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam qua các chỉ tiêu .................................................................................... 38 2.2.2.1 Tỷ lệ lợi nhuận ròng sau thuế trên tổng tài sản: (ROA) .................... 38
2.2.2.2 Tỷ lệ lợi nhuận ròng sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE) ................ 39 2.2.2.3 Tỷ lệ thu nhập cận biên ...................................................................... 40 2.2.2.4 Tỷ lệ sinh lời hoạt động...................................................................... 41 2.2.2.5 Tỷ lệ tài sản sinh lời ........................................................................... 42 o ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM ....................................... 42 2.3.1 Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam ............................................................................... 42 2.3.1.1 Năng lực tài chính của Ngân hàng .................................................... 42 2.3.1.2 Năng lực quản trị điều hành tại Eximbank ........................................ 46 2.3.1.3 Nguồn nhân lực và chính sách nhân sự ............................................. 47 2.3.1.4 Năng lực công nghệ ........................................................................... 48 2.3.1.5 Yếu tố kinh tế ...................................................................................... 49 2.3.1.6 Yếu tố chính trị - pháp luật ................................................................ 50 2.3.2 Khảo sát các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam ............................................................................... 51 2.3.2.1 Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................. 51 2.3.2.2 Mô hình nghiên cứu ........................................................................... 52 2.3.2.3 Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 56 2.3.2.4 Kết quả nghiên cứu ............................................................................ 58 2.3.3 Tóm tắt kết quả nghiên cứu ..................................................................... 67 Kết luận Chƣơng 2 .................................................................................................. 69 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM ............................................................................................................... 70 3.1 ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM............................................................................................................... 70 3.1.1 Tầm nhìn phát triển ................................................................................. 70 3.1.2 Mục tiêu phát triển ................................................................................... 71
3.1.3 Định hƣớng phát triển của Eximbank đến 2015 và tầm nhìn đến 2020 .. ............................................................................................................................. 70 3.2 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM ......................................................................................................................... 72 3.2.1 Nghiên cứu, hoàn thiện và phát triển các sản phẩm huy động vốn và tín dụng ............................................................................................................... 73 3.2.2 Tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý rủi ro tín dụng ............................ 74 3.2.3 Tăng cƣờng các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro tín dụng ... 74 3.2.4 Nâng cao chất lƣợng kiểm toán nội bộ ................................................... 75 3.2.5 Nâng cao chất lƣợng dịch vụ ngân hàng ................................................ 76 3.2.6 Kiểm soát chặt chẽ chi phí ....................................................................... 77 3.2.7 Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực ..................................................... 77 3.2.8 Nâng cao năng lực công nghệ .................................................................. 78 3.2.9 Thành lập bộ phận nghiên cứu và dự báo các chỉ số kinh tế vĩ mô ..... 78 3.2.10 Khuyến nghị Đối với NHNN .................................................................. 79 3.2.11 Khuyến nghị đối với chính phủ ............................................................. 79 3.3 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................. 80 3.4 HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ............................................................ 81 Kết luận Chƣơng 3 .................................................................................................. 82 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT ACB : Ngân hàng TMCP Á Châu BIDV : Ngân hàng TMCP đầu tƣ và phát triển Việt Nam CPDPRR : Chi phí dự phòng rủi ro CPHĐ : Chi phí hoạt động CTG : Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam KTNB : Kiểm toán nội bộ LN : Lợi nhuận MB : Ngân hàng TMCP Quân đội NH : Ngân hàng NHNN : Ngân hàng nhà nƣớc NHTM : Ngân hàng thƣơng mại NHTW : Ngân hàng trung ƣơng NV : Nhân viên RRTD : Rủi ro tín dụng STB : Ngân hàng TMCP Sài gòn thƣơng tín TCB : Ngân hàng TMCP Kỹ thƣơng Việt Nam TCTC : Tổ chức tài chính TCTD : Tổ chức tín dụng TMCP : Thƣơng mại cổ phần VCB : Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam
DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1: Nguồn huy động vốn của Eximbank ......................................................... 27 Bảng 2.2: Doanh số mua bán ngoại tệ...................................................................... 30 Bảng 2.3: Thu nhập lãi của Eximbank ...................................................................... 32 Bảng 2.4: Chi phí lãi ............................................................................................... 33 Bảng 2.5: Thu nhập ngoài lãi của Eximbank ............................................................ 35 Bảng 2.6: Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng.............................................................. 36 Bảng 2.7: Lợi nhuận của các ngân hàng năm 2011, 2012 ....................................... 38 Bảng 2.8: Tỷ lệ sinh lời hoạt động ............................................................................ 41 Bảng 2.9: So sánh tốc độ tăng của vốn chủ sở hữu và lợi nhuận ............................. 43 Bảng 2.10: Chất lượng cấp tín dụng của Eximbank qua các năm ........................... 44 Bảng 2.11: So sánh tỷ lệ nợ xấu và lợi nhuận Eximbank .......................................... 45 Bảng 2.12: Tổng tài sản Eximbank ........................................................................... 45 Bảng 2.13: Chi phí nhân viên ................................................................................... 48 Bảng 2.14:Tóm tắt các biến của mô hình ................................................................. 56 Bảng 2.15: Kết quả phân tích thống kê mô tả ........................................................... 58 Bảng2.16: Kết quả phân tích tương quan của các biến độc lập trong mô hình ....... 62 Bảng 2.17: Kết quả phân tích hồi quy của mô hình 1 ............................................... 64 Bảng 2.18: Kết quả phân tích hồi quy của mô hình 2 ............................................... 66 Bảng 2.19 : So sánh kết quả phân tích hồi quy các ngân hàng ................................ 68
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang Hình 2.1: Vốn huy động của các ngân hàng vào thời điểm 31/12/2012................... 28 Hình 2.2: Dư nợ tín dụng của Eximbank .................................................................. 29 Hình 2.3: So sánh tốc độ tăng trưởng tín dụng của Eximbank so với mức tăng trưởng trung bình ngành Ngân hàng ......................................................................................... 29 Hình 2.4: Tốc độ tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng đến hết ngày 311/12/2012 .... ............................................................................................................................... 29 Hình 2.5: Doanh số kinh doanh vàng ....................................................................... 30 Hình 2.6: Số liệu đầu tư tài chính ............................................................................. 31 Hình 2.7: Cơ cấu nguồn thu nhập từ lãi của Eximbank ........................................... 33 Hình 2.8 và hình 2.9 : Cơ cấu chi phí lãi .................................................................. 34 Hình 2.10: Thu nhập lãi thuần của Eximbank .......................................................... 35 Hình 2.11: Chi phí ngoài lãi của Eximbank .............................................................. 36 Hình 2.12: Tình hình lợi nhuận của Eximbank ......................................................... 37 Hình 2.13: ROA của Eximbank ................................................................................. 39 Hình 2.14: ROA của các Ngân hàng năm 2011, 2012 .............................................. 39 Hình 2.15: ROE của Eximbank ................................................................................. 40 Hình 2.16: ROE của các Ngân hàng năm 2011, 2012 .............................................. 40 Hình 2.17: Tỷ lệ thu nhập lãi, ngòai lãi cận biên ..................................................... 40 Hình 2.18: Tỷ lệ tài sản sinh lời của Eximbank ........................................................ 42 Hình 2.19: Vốn chủ sở hữu các ngân hàng tính đến 31/12/2012 .......................... 43 Hình 2.20: Vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ của Eximbank ........................................ 44 Hình 2.21: Tổng tài sản của các ngân hàng đến ngày 31/12/2012 .......................... 46 Hình 2.22: Cơ cấu nhân sự của Eximbank đến ngày 31/12/2012 ............................ 47 Hình 2.23: Diễn biến lạm phát Việt Nam .................................................................. 49 Hình 2.24: Tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam ...................................................... 50 Hình 2.25: Biểu đồ biến thiên của các biến .............................................................. 60 Hình 2.26: Xu hướng biến thiên của từng biến trong mô hình ................................. 61
-1- LỜI MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Cùng với việc trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức thƣơng mại Thế giới, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã có rất nhiều thay đổi. Nhiều ngân hàng đƣợc thành lập (bao gồm trong và ngoài nƣớc), nhiều dịch vụ ngân hàng đƣợc cung cấp, do đó khách hàng có nhiều lựa chọn hơn cho nhu cầu của họ. Hội nhập kinh tế quốc tế có thể đƣợc coi là xu hƣớng chủ đạo chi phối sự phát triển của ngành ngân hàng trong thời gian tới, điều này đã mở ra nhiều cơ hội cho sự phát triển của khu vực tài chính Việt Nam – một lĩnh vực luôn đƣợc coi là hết sức nhạy cảm. Quá trình hội nhập vừa mang lại những cơ hội đồng thời cũng vừa mang lại những thách thức cho sự phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Hội nhập sẽ giúp ngành ngân hàng Việt Nam dễ dàng tiếp cận đƣợc các nguồn vốn từ thị trƣờng tài chính quốc tế, học hỏi đƣợc nhiều kinh nghiệm quản lý, kiến thức, công nghệ hiện đại từ các tổ chức tài chính (TCTC) nƣớc ngoài khi họ tham gia vào thị trƣờng Việt Nam. Sự cạnh tranh về các sản phẩm dịch vụ cũng giúp cho ra đời nhiều loại hình sản phẩm mới, làm đa dạng hóa các sản phẩm tài chính. Chỉ ngân hàng nào biết cách tạo ra lợi thế khác biệt mới có thể tạo ra đƣợc lợi nhuận vƣợt trội so với các ngân hàng khác. Trong thời gian gần đây, hệ thống ngân hàng của Việt Nam bắt đầu bộc lộ một số điểm yếu nhƣ khó khăn về thanh khoản, tỷ lệ nợ xấu tăng mạnh, số lƣợng các ngân hàng bị phá sản, sáp nhập có xu hƣớng ngày càng tăng, lợi nhuận thấp, năng lực giám sát và quản trị yếu kém, không theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của quy mô, mạng lƣới và các loại hình dịch vụ, công tác quản trị rủi ro còn bộc lộ nhiều điểm yếu kém… Đứng ở góc độ một ngân hàng TMCP trong hệ thống NHTM Việt Nam, việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận của ngân hàng là quan trọng và có ý nghĩa rất lớn để các nhà quản lý của ngân hàng đƣa ra các quyết định chính sách nhằm mang lại lợi nhuận tối ƣu cho ngân hàng. Cũng đã có nhiều tác giả tiến hành nghiên cứu về vấn đề này, tuy nhiên có nhiều cách tiếp cận khác nhau và mỗi phƣơng pháp
-2- đều có những ƣu điểm và hạn chế riêng Xuất phát từ tính cấp thiết của yêu cầu nêu trên, tác giả chọn đề tài với tên gọi “Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam” làm nội dung nghiên cứu trong luận văn của mình. 2. MỤC TIÊU  Tìm hiểu các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận ngân hàng và mức độ ảnh hƣởng của mỗi yếu tố đến kết quả lợi nhuận ngân hàng tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2012.  Sử dụng kết quả nghiên cứu đề xuất một số kiến nghị đối với tình hình lợi nhuận của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam trong thời gian tới. 3. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU  Lợi nhuận của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam  Các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam. 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU  Trên cơ sở phân tích các số liệu từ các báo cáo tài chính riêng và các báo cáo thƣờng niên của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam qua các năm từ 2006 đến 2012 để xác định các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận ngân hàng. 5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để giải quyết các nội dung nghiên cứu nêu trên, dựa trên cơ sở phân tích các bài nghiên cứu trong và ngoài nƣớc, tác giả sử dụng phƣơng pháp phân tích định tính và định lƣợng trong việc phân tích. - Phƣơng pháp phân tích định tính (thống kê, so sánh). - Phƣơng pháp phân tích định lƣợng bằng mô hình hồi quy tuyến tính. Sử dụng phần mềm phân tích Eviews để phân tích tƣơng quan, phân tích hồi quy, đánh giá mức độ phù hợp của mô hình, kiểm định các giả thuyết….
-3- Dữ liệu phân tích đƣợc lấy từ báo cáo tài chính riêng, báo cáo thƣờng niên của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam từ năm 2006 đến năm 2012. Dữ liệu kinh tế vĩ mô đƣợc lấy từ www.tradingeconomics.com/vietnam và các nguồn tin cậy khác. 6. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI Nghiên cứu này hữu ích cho các nhà quản trị của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam, các cổ đông hiện hữu và các nhà đầu tƣ tiềm năng :  Các nhà quản lý của ngân hàng dựa trên kết quả nghiên cứu sẽ cân nhắc các yếu tố trong quá trình xây dựng và ra quyết định về chính sách quản lý hiệu quả nhằm giúp ngân hàng đạt đƣợc lợi nhuận cao hơn, góp phần nâng cao vị thế của ngân hàng trên thị trƣờng.  Cung cấp cho các các bên liên quan khác những thông tin làm căn cứ để có sự đầu tƣ hợp lý vào ngân hàng. 2. KẾT CẤU LUẬN VĂN GỒM: Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Chƣơng 2: ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM Chƣơng 3: GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM
-4- CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1 Khái niệm về lợi nhuận: 1.1.1.1 Khái niệm: Lợi nhuận (profit) là phần thặng dƣ còn lại sau khi tổng chi phí đƣợc trừ vào tổng doanh thu, và là cơ sở để tính thuế và chi trả cổ tức. Là một cách đo lƣờng tốt nhất sự thành công của một doanh nghiệp. (businessdictionary.com) Lợi nhuận là phần tài sản mà nhà đầu tƣ nhận thêm nhờ đầu tƣ sau khi đã trừ đi các chi phí liên quan đến đầu tƣ đó, bao gồm cả chi phí cơ hội hay là phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí. Trong doanh nghiệp, lợi nhuận là phần chênh lệch giữa giá bán và chi phí sản xuất. Trong tài liệu "What determines the profitability of banks? evidence from Spain" của Antonio Trujillo-Ponce có định nghĩa Lợi nhuận của Ngân hàng thƣơng mại là khoản chênh lệch đƣợc xác định giữa tổng thu nhập và tổng chi phí phải trả. Lợi nhuận là cần thiết cho một NHTM để duy trì hoạt động liên tục và chi trả cổ tức cho các cổ đông. Và nó cũng quan trọng cho các nhà quản lý bởi vì nó đảm bảo một tỷ lệ vốn linh hoạt hơn, ngay cả trong bối cảnh môi trƣờng kinh doanh rủi ro cao hơn. Vậy lợi nhuận của NHTM có thể hiểu là phần thu nhập còn lại sau khi trừ đi các khoản chi phí phát sinh trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. 1.1.1.2 Vai trò của lợi nhuận ngân hàng Thứ nhất: Lợi nhuận là chỉ tiêu chất lƣợng tổng hợp phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của toàn hệ thống ngân hàng. Thông qua việc phân tích tình hình thực hiện chỉ tiêu lợi nhuận của ngân hàng, ngƣời quản lý có thể xem xét đánh giá các mặt hoạt động kinh doanh của ngân hàng từ đó có thể đƣa ra các kế hoạch, các quyết định quản lý.
-5- Thứ hai: Lợi nhuận là nguồn tài chính quan trọng để ngân hàng thực hiện việc mở rộng quy mô, nâng cao chất lƣợng dịch vụ đa dạng hoá sản phẩm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trƣờng, đồng thời lợi nhuận cũng giúp cho ngân hàng bù đắp những rủi ro trong kinh doanh, thực hiện khuyến khích bằng cách cải thiện đời sống vật chất cũng nhƣ tinh thần cho ngƣời lao động. Thứ ba: Khi các ngân hàng kinh doanh có hiệu quả, lợi nhuận tăng ngân hàng sẽ thực hiện nghĩa vụ của mình đối với nhà nƣớc thông qua việc nộp thuế. Nhà nƣớc cũng sẽ có nguồn thu quan trọng để thoả mãn nhu cầu tiêu dùng cho sự hoạt động của bộ máy nhà nƣớc, thực hiện các chƣơng trình phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng, cải thiện đời sống cho nhân dân điều này cũng sẽ tác động ngƣợc trở lại đối sự phát triển của ngân hàng. Đây là mối quan hệ rất khăng khít tạo nên sự phát triển bền vững của toàn bộ nền kinh tế. 1.1.2 Các yếu tố cấu thành lợi nhuận của Ngân hàng thƣơng mại: Việc xác định lợi nhuận của Ngân hàng thƣơng mại cũng giống nhƣ trong doanh nghiệp, đƣợc tính bằng công thức sau: Lợi nhuận = Tổng thu nhập – Tổng chi phí 1.1.2.1 Tổng thu nhập của NHTM: Tổng thu nhập của NHTM gồm: Tổng thu nhập từ lãi: Tổng thu nhập từ lãi = thu từ lãi tiền cho vay + thu lãi từ tiền gửi (tiền gửi tại NHTW và các NH khác) + thu từ hùn vốn, lãi cổ phần + thu lãi từ cho thuê. Thu lãi đƣợc tính cho từng khoản mục tài sản chi tiết, từng nhóm khách hàng với lãi suất khác nhau, thời hạn khác nhau. Thu từ lãi đóng vai trò quan trọng đối với ngân hàng và là kết quả tài chính quan trọng đƣợc quan tâm hàng đầu. Đối với phần lớn các NH, thu lãi chiếm bộ phận chủ yếu trong thu nhập và quyết định độ lớn của thu nhập ròng. Các nhân tố ảnh hƣởng trực tiếp đến thu lãi là qui mô, cấu trúc, kỳ tính lãi và lãi suất của các tài sản sinh lãi. Nếu ngân hàng có danh mục đầu tƣ gồm nhiều tài sản rủi ro cao thì thu lãi kỳ vọng sẽ cao. Thu nhập khác: ngoài các khoản thu trên ngân hàng còn có khoản thu khác nhƣ
-6- thu từ phí (phí bảo lãnh, phí mở L/C, phí thanh toán…); thu từ kinh doanh ngoại tệ, vàng bạc (chênh lệch giá mua bán, hoa hồng mua hộ, bán hộ); thu từ kinh doanh chứng khoán (mua, bán hộ, bảo quản hộ, chênh lệch giá mua bán); thu từ liên doanh, thu phạt, thu khác. Nhiều khoản thu đƣợc tính bằng tỷ lệ phí đối với doanh số phục vụ ví dụ nhƣ phí chuyển tiền, phí mở L/C… Với sự phát triển theo hƣớng đa dạng hóa và sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, các dịch vụ khác (ngoài cho vay và đầu tƣ) không ngừng phát triển làm gia tăng các khoản thu khác trong thu nhập, đặc biệt đối với các ngân hàng lớn gần nhƣ các trung tâm tiền tệ. Nhiều loại trong những hoạt động này ít rủi ro hơn cho vay và đầu tƣ, song đòi hỏi trang thiết bị hiện đại. Các nhân tố ảnh hƣởng trực tiếp tới thu nhập khác là sự đa dạng hóa các loại dịch vụ của ngân hàng, chất lƣợng dịch vụ và môi trƣờng thuận lợi cho sự phát triển các dịch vụ này. 1.1.2.2 Tổng chi phí của NHTM: Tổng chi trả lãi: Tổng chi trả lãi = Tổng chi trả lãi cho các khoản tiền lãi của khách + Tổng chi trả lãi từ các khoản đi vay Chi trả lãi là các khoản chi lớn nhất của ngân hàng và có xu hƣớng gia tăng do gia tăng quy mô huy động cũng nhƣ kỳ hạn huy động (lãi suất cao hơn khi kỳ hạn huy động dài hơn). Tiền gửi thƣờng chiếm tỷ trọng cao hơn nên lãi trả tiền gửi là bộ phận chủ yếu trong chi trả lãi. Lãi suất của các khoản vay cao hơn lãi suất tiền gửi (với cùng kỳ hạn) nếu ngân hàng gia tăng vay chi phí trả lãi sẽ gia tăng. Chi trả lãi phụ thuộc vào quy mô huy động, cấu trúc huy động, lãi suất huy động và hình thức trả lãi trong kỳ. Chi lãi đƣợc tính cho từng ngày dựa trên số dƣ của các sổ tiền gửi, hoặc các hợp đồng đi vay và lãi suất đƣợc áp dụng cho mỗi loại số dƣ đó. Do ngân hàng có nhiều loại tiền gửi với các lãi suất khác nhau, các lãi suất này thƣờng đƣợc thay đổi nên việc tính lãi hàng ngày rất khó khăn. Hơn nữa, phần lớn các khoản nợ của ngân hàng là có kỳ hạn. Số lãi tính hằng ngày cho mỗi hợp
-7- đồng không đồng nhất với số lãi phải trả trong ngày đó. Với hỗ trợ của máy tính, các nhà quản lý có thể theo dõi lãi trả tích lũy của các hợp đồng và lãi phải trả vào từng thời điểm. một số ngân hàng tính chi phí trả dựa trên lãi thực trả. Chi phí khác: gồm chi lƣơng, bảo hiểm và các khoản phí (điện nƣớc, bƣu điện..), chi phí văn phòng, chi phí khấu hao, trích lập dự phòng tổn thất, tiền thuê, quảng cáo, đào tạo, chi phí khác…. Chi lƣơng thƣờng là khoản chi lớn nhất trong các khoản chi khác, và có xu hƣớng gia tăng. Đối với ngân hàng trả lƣơng cố định, chi lƣơng, bảo hiểm tính theo đơn giá tiền lƣơng và số lƣợng nhân viên ngân hàng. Đối với ngân hàng trả lƣơng theo kết quả cuối cùng, tiền lƣơng đƣợc tính dựa trên thu nhập ròng trƣớc thuế, sao cho ngân hàng đảm bảo bù đắp đƣợc chi phí khác ngoài lƣơng. Trích lập dự phòng tổn thất trong kỳ phụ thuộc vào qui định về tỷ lệ trích lập và đối tƣợng trích lập. Tỷ lê trích lập có thể do cơ quan quản lý nhà nƣớc quy định dựa trên tỷ lệ tổn thất trung bình của một số năm trong quá khứ (thƣờng là các khoản cho vay có vấn đề, hoặc nợ quá hạn là đối tƣợng trích lập dự phòng). Các khoản chi khác tính theo định mức, hoặc theo số dƣ thực tế. 1.1.3 Các chỉ tiêu đánh giá lợi nhuận của Ngân hàng Đánh giá lợi nhuận của một NHTM là một yếu tố quan trọng. Lợi nhuận giúp NHTM nâng cao sức mạnh vốn tự có nhờ lợi nhuận giữ lại, trích lập các quỹ dự phòng cho các tổn thất tƣơng lai và là nguồn chia cổ tức cho các cổ đông. NHTM hiệu quả sẽ có nhiều cơ hội huy động vốn mới để mở rộng hoạt động hoặc để đảm bảo chỉ tiêu an toàn vốn. Do đó cần đánh giá lợi nhuận ngân hàng qua các chỉ tiêu tài chính sau: 1.1.3.1 Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE): Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu trong kỳ kinh doanh của một NHTM có nghĩa là một đồng vốn chủ sở hữu tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận, qua đó đánh giá chất lƣợng và hiệu quả sử dụng đồng vốn trong NHTM. Chính vì vậy mà ROE còn đƣợc gọi là chỉ số phản ánh khả năng sinh lời tài chính, hệ số càng lớn khả năng sinh lời tài chính càng lớn. ROE còn dùng để so sánh hiệu quả sử dụng đồng vốn
-8- giữa các ngân hàng với nhau. 1.1.3.2 Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản (ROA): ROA là chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý tài sản của ngân hàng, cho thấy khả năng trong quá trình chuyển tài sản của ngân hàng thành thu nhập ròng. Mối quan hệ của ROE và ROA: Trong đó: Vậy ROE = (ROA x1)/ tỷ số đòn bẩy tài chính. Đẳng thức này cho thấy, tỷ số lợi nhuận vốn chủ sở hữu chính là tích số giữa tỷ số lợi nhuận trên tài sản, và nghịch đảo của tỷ số đòn bẩy tài chính của ngân hàng, còn đƣợc gọi là hệ số sử dụng vốn chủ sở hữu. Mối quan hệ trên cho thấy thu nhập của một ngân hàng rất nhạy cảm với phƣơng thức tài trợ tài sản (sử dụng nhiều nợ hơn hay nhiều vốn chủ sở hữu hơn). Một ngân hàng có ROA thấp vẫn có thể đạt ROE ở mức cao nếu sử dụng nhiều nợ (gồm cả tiền gửi của khách hàng), và sử dụng tối thiểu vốn chủ sở hữu trong quá trình tài trợ tài sản. Ngoài ra, ROE còn đƣợc phân tích minh họa bằng công thức sau:
-9- Trong đó: thu nhập hoạt động bao gồm thu nhập lãi và thu nhập ngoài lãi. 1.1.3.3 Tỷ lệ thu nhập cận biên: đo lƣờng hiệu quả và khả năng sinh lời trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại. Tỷ lệ thu nhập cận biên đƣợc đo lƣờng qua 3 chỉ tiêu sau: - Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (Net Interest Margin): là chệnh lệch giữa thu nhập lãi và chi phí lãi, tất cả chia cho tài sản có sinh lời. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên đƣợc các chủ ngân hàng quan tâm theo dõi vì nó giúp cho ngân hàng dự báo đƣợc khả năng sinh lãi của ngân hàng, thông qua việc kiểm soát chặt chẽ tài sản sinh lời và việc tìm kiếm các nguồn vốn có chi phí thấp nhất, đồng thời có chính sách tăng giảm lãi suất một cách hợp lý. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên cao là một dấu hiệu quan trọng cho thấy ngân hàng đang thành công trong việc quản lý tài sản và nợ. Ngƣợc lại, tỷ lệ thu nhập lãi cận biên thấp sẽ cho thấy ngân hàng gặp khó khăn trong việc tạo lợi nhuận. Trong đó: Tài sản có sinh lời bao gồm: tiền gửi tại NHTW, tiền gửi và cho vay tại các NH khác, cho vay khách hàng và các loại chứng khoán nợ mà NH kinh doanh và đầu tƣ. - Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi cận biên (Non Interest Margin): đo lƣờng mức chênh lệch giữa nguồn thu ngoài lãi (thu phí, dịch vụ) với mức chi phí ngoài lãi (tiền lƣơng, sửa chữa, bảo hành thiết bị, chi phí tổn thất tín dụng…), qua đó đánh giá hoạt động kinh doanh dịch vụ và chi phí hoạt động trong ngân hàng. Chỉ tiêu này đƣợc tính bằng công thức sau: