Luận văn Thạc sĩ Kinh tế nông nghiệp: Giải pháp nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích được khó khăn trở ngại cơ hội và thách thức trong quá trình nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại. Đề xuất được một số giải pháp nhằm thúc đẩy năng lực sản xuất hàng hóa về sản phẩm chăn nuôi và các liên kết để phát triển kinh tế trang trại trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế nông nghiệp: Giải pháp nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN MẠNH HÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC SẢN XUẤT HÀNG HÓA VÀ LIÊN KẾT TIÊU THỤ SẢN PHÂM CỦA CÁC TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ- TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Thái Nguyên - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN MẠNH HÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC SẢN XUẤT HÀNG HÓA VÀ LIÊN KẾT TIÊU THỤ SẢN PHẨM CỦA CÁC TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ- TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 8.62.01.15 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đinh Ngọc Lan Thái Nguyên - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đã được trích dẫn và ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020 Tác giả Nguyễn Mạnh Hà
ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy, cô giáo đã tham gia giảng dạy chương trình cao học tại Trường Đại học Nông lâm Thái nguyên đã trang bị cho tôi những kiến thức trong những năm học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới PGS.TS. Đinh Ngọc Lan đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn thạc sỹ này. Xin gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô trong Ban giám hiệu, phòng quản lý Đào tạo sau Đại học, Khoa KT&PTNT đã quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày tháng 11 năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Mạnh Hà
iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BQ Bình quân BVTV Bảo vệ thực vật CC Cơ cấu CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa DT Diện tích ĐVT Đơn vị tính GT Giá trị HQKT Hiệu quả kinh tế HTX Hợp tác xã KHCN Khoa học công nghệ KT - XH Kinh tế - xã hội KTCB Khai thác cơ bản NN Nông nghiệp NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn QĐ Quyết định SL Số lượng TTCN Tiểu thủ công nghiệp TƯ Trung ương WB Ngân hàng thế giới
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i MỤC LỤC ................................................................................................................... iv TRÍCH YẾU LUẬN VĂN........................................................................................ viii MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 2 2.1 Mục tiêu chung: ...................................................................................................... 2 2.2 Mục tiêu cụ thể: ...................................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 3 3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................ 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu: .............................................................................................. 3 4. Ý nghĩa của đề tài ..................................................................................................... 3 4.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................................... 3 4.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................................... 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI ....................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận của đề tài .......................................................................................... 5 1.1.1. Khái niệm kinh tế trang trại ................................................................................ 5 1.1.2. Cơ sở khoa học về năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại chăn nuôi lợn ..... 8 1.1.3. Khái niệm về thương lái, doanh nghiệp ............................................................ 10 1.1.4. Một số vấn đề về liên kết giữa trang trại với thương lái, doanh nghiệp .......... 15 1.1.5. Các chính sách thúc đẩy trang trại nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết với thương lái, doanh nghiệp tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp ............ 20 1.2 Tình hình chăn nuôi và tiêu thụ tại Việt Nam....................................................... 22 1.2.1. Tình hình chăn nuôi lợn và tiêu thụ tại Việt Nam ............................................ 22 1.2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ lợn tại Thái Nguyên ......................................... 23 1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan ............................................. 24 1.4. Tìm hiểu các chính sách thúc đẩy trang trại nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết với thương lái, doanh nghiệp tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp. ........... 27 1.5. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................................... 32
v 1.5.1. Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Ninh ....................................................................... 32 1.5.2. Bài học rút ra cho huyện Đồng Hỷ ................................................................... 33 CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........... 35 2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu............................................................................... 35 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ............................................................................. 35 2.1.2. Đặc điểm điều kiện kinh tế xã hội .................................................................... 36 2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 39 2.2.1. Phương pháp chọn mẫu điều tra ....................................................................... 39 2.2.2. Phương pháp điều tra thu thập thông tin ........................................................... 40 2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu ................................................................ 40 2.2.4. Phương pháp so sánh ........................................................................................ 41 2.2.5 Phương pháp thống kê mô tả ............................................................................. 41 2.2.6 Phương pháp phân tích SWOT ......................................................................... 41 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu. .............................................................................. 41 2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình sản xuất của trang trại .................................... 41 2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế chăn nuôi ............................................. 43 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.................................... 44 3.1. Thực trạng sản xuất, năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại trong việc sản xuất chăn nuôi lợn ................................................................................................ 44 3.1.1. Tình hình chăn nuôi lợn của huyện Đồng Hỷ ................................................... 44 3.1.2. Tổng thu từ chăn nuôi của các trang trại .......................................................... 45 3.1.3. Năng lực lao động của trang trại ....................................................................... 45 3.1.4. Năng lực cơ sở vật chất trang trại chăn nuôi .................................................... 47 3.1.5. Năng lực đất đai của trang trại .......................................................................... 48 3.1.6. Năng lực sản xuất, kinh doanh tại các trang trại chăn nuôi lợn. ...................... 49 3.2.Thực trạng về sự liên kết của trang trại chăn nuôi lợn với thương lái, doanh nghiệp55 3.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết với thương lái, doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi tại các trang trại ................... 57 3.3.1. Thuận lợi ........................................................................................................... 58 3.3.2. Khó khăn ........................................................................................................... 58
vi 3.3.3. Cơ hội ................................................................................................................ 59 3.3.4. Thách thức ........................................................................................................ 60 3.3.5. Những yếu tố bên ngoài .................................................................................... 61 3.3.6. Những yếu tố bên trong .................................................................................... 66 3.4. Đề xuất một số giải pháp thúc đẩy trang trại nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết với thương lái, doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi tại các trang trại ........................................................................................................... 70 3.4.1. Đối với chính quyền địa phương ...................................................................... 70 3.4.2. Đối với chủ trang trại lợn .................................................................................. 71 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................... 73 1. Kết luận ................................................................................................................... 73 2. Kiến nghị ................................................................................................................. 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 75
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Sản lượng lợn thịt tỉnh Thái Nguyên năm 2017 - 2019 .......................23 Bảng 3.1. Quy mô, sản lượng lợn thịt tại huyện Đồng Hỷ trong 3 năm (2017 – 2019)......................................................................................44 Bảng 3.2 Tổng thu từ chăn nuôi của các trang trại chăn nuôi...............................45 Bảng 3.3. Tình hình nhân lực của trang trại chăn nuôi lợn huyện Đồng Hỷ .......46 Bảng 3.4: Cơ sở vật chất của trang trại lợn điều tra năm 2019.............................47 Bảng 3.5: Tình hình cấp giấy chứng nhận của các trang trại điều tra năm 2019 ....................................................................................................48 Bảng 3.6: Cơ cấu đất đai các trang trại điều tra (Bình quân/trang trại)...............49 Bảng 3.7. Năng suất, sản lương và giá bán lợn của trang trại chăn nuôi .............49 Bảng 3.8: Chi phí đầu tư chăn nuôi lợn tại các trang trại điều tra ........................50 Bảng 3.9. Hiệu qủa kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn huyện Đồng Hỷ ...........52 Bảng 3.10. Hiệu quả sử dụng lao động của các trang trại chăn nuôi lợn điều tra ..............................................................................................53 Bảng 3.11. Lợi nhuận thu được từ chăn nuôi lợn của trang trại và chăn nuôi hộ gia đình trong huyện (tính cho 100kg thịt hơi) ................................54 Bảng 3.12: Các hình thức liên kết với doanh nghiệp, thương lái của các trang trại điều tra.........................................................................................55 Bảng 3.13: Ma Trận SWOT trong kinh doanh trang trại chăn nuôi.....................57
viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Mạnh Hà Tên luận văn: Giải pháp nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số 8.62.01.15 1. Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá được năng lực sản xuất hàng hóa và sự liên kết giữa trang trại với thương lái, doanh nghiệp trong tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ - Thái Nguyên. - Phân tích được khó khăn trở ngại cơ hội và thách thức trong quá trình nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại - Đề xuất được một số giải pháp nhằm thúc đẩy năng lực sản xuất hàng hóa về sản phẩm chăn nuôi và các liên kết để phát triển kinh tế trang trại trong thời gian tới. 2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp chọn mẫu điều tra: Để có thể đánh giá được hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn, tôi tiến hành nghiên cứu 24 trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Đồng Hỷ và đặc điểm kinh tế-xã hội của huyện. Từ kết quả thu được thông qua xử lý, phân tích số liệu có thể đánh giá được hiện trạng chăn nuôi, tình hình sử dụng lao động, vai trò của chăn nuôi lợn trong hoạt động sản xuất kinh tế của trang trại. Từ đó có thể đánh giá được hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ. - Phương pháp điều tra thu thập thông tin Thu thập thông tin thứ cấp: Số liệu thứ cấp được thu thập thông qua các ấn phẩm, các tài liệu, báo cáo của địa phương, từ các ban ngành có liên quan và
ix các nguồn tài liệu khác như: sách báo, tạp chí, internet…đã phát hành và được công nhận. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp: Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp là phương pháp thu thập các thông tin, số liệu chưa từng được công bố ở bất kỳ tài liệu nào. + Phương pháp điều tra:Sử dụng phương pháp phỏng vấn bằng bộ câu hỏi, phỏng vấn trực tiếp trang trại. + Phương pháp chuyên gia: Thu thập thông tin qua các cán bộ địa phương, người lãnh đạo trong cộng đồng, những người am hiểu nhất về địa phương và về chăn nuôi lợn. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu: Sau khi thu thập được thông tin thứ cấp, tiến hành phân loại, sắp xếp thông tin theo thứ tự ưu tiên về độ quan trọng của thông tin. Số liệu thu thập thứ cấp trong quá trình điều tra được tổng hợp, xử lý và tính toán trên phần mềm Microsoft Excel. Phương pháp so sánh: Phương pháp này dùng để so sánh các yếu tố định lượng và định tính. So sánh phân tích các yếu tố, chỉ tiêu đã được lượng hóa có cùng nội dung, tính chất tương tự để xác định mức độ biến động của các chỉ tiêu. Phương pháp phân tích SWOT: phân tích SWOT tức là phân tích 4 yếu tố: Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội), Threats (Thách thức) giúp xác định mục tiêu chiến lược, hướng đi cho doanh nghiệp, tổ chức, cơ sở kinh doanh. 3. Kết quả nghiên cứu Đối chiếu với mục đích nghiên cứu của luận văn đã giải quyết được một số vấn đề sau: Luận giải những khái niệm cơ bản nhất về trang trại, hiệu quả kinh tế trang trại chăn nuôi.
x Hệ thống hoá cơ sở lý luận về trang trại chăn nuôi. Nghiên cứu các tài liệu khoa học liên quan và rút ra bài học kinh nghiệm cho luận văn của mình. Đánh giá thực trạng kinh tế trang trại ở huyện Đồng Hỷ trong những năm qua cho thấy, trang trại chăn nuôi trên địa bàn huyện ngày càng phát triển và đang góp phần tạo ra quan hệ sản xuất mới ở nông thôn, xoá đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Đánh giá được liên kết giữa trang trại với thương lái, doanh nghiệp trong tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ - Thái Nguyên. Từ việc phân tích thuận lợi - khó khăn - cơ hội và thách thức trong việc phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện sẽ giúp cho người chăn nuôi thấy một bức tranh toàn cảnh về phát triển kinh tế trang trại trong thời buổi kinh tế thị trường, giúp họ biết sử dụng những lợi thế, khắc phục những khó khăn, nắm bắt những thời cơ, thách thức để bứt phá phát triển kinh tế trang trại. Qua nghiên cứu, phân tích thực trạng phát triển kinh tế trang trại địa phương, tác giả đưa ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy năng lực sản xuất hàng hóa về sản phẩm chăn nuôi và các liên kết để phát triển kinh tế trang trại trong thời gian tới.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Theo Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, cả nước hiện có gần 150 nghìn trang trại với diện tích đất sử dụng tương đương 900 nghìn ha. Kinh tế trang trại phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng đã góp phần không nhỏ trong việc thay đổi bộ mặt của nông thôn, nông nghiệp, tác động tích cực đến việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn nông nghiệp trên bước đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn. Với những bước đi đầu trong quá trình tổ chức sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp, nông thôn, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, trồng rừng, nuôi trồng thủy sản. Trong những năm qua, kinh tế trang trại đã giải quyết tình trạng nông nhàn ở nông thôn, phân bổ lại dân cư và lao động giữa các vùng, góp phần xóa đói giảm nghèo. Bên cạnh đó, kinh tế trang trại còn là hình mẫu tổ chức sản xuất và quản lý kinh doanh theo cơ chế thị trường ở nông thôn, đồng thời góp phần đẩy nhanh tốc độ phủ xanh đất trống đồi trọc. Chính vì vậy, phát triển kinh tế trang trại là xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, nông thôn ở nước ta hiện nay. Chăn nuôi lợn theo mô hình trang trại đang được tạo thuận lợi về: Vay vốn, đất đai, cơ chế thông thoáng hơn để phát triển. Mặc dù chăn nuôi lợn của nước ta nói chung và của Đồng Hỷ nói riêng đã và đang đạt được những tiến bộ nhất định nhưng vẫn còn hạn chế, đòi hỏi các cấp các ngành sản xuất đầu tư hơn và có sự liên kết chặt chẽ hơn trong lĩnh vực tiêu thụ sản phẩm. Đồng Hỷ là một huyện nằm ở phía đông bắc tỉnh Thái Nguyên, là một khu vực quan trọng trong phát triển kinh tế của Thái Nguyên, nơi cung cấp lương thực, thực phẩm, sản xuất hàng hóa nông nghiệp. Những năm gần đây, nhận thức của người nông dân đã có nhiều thay đổi, nhiều hộ gia đình đã bỏ cách chăn nuôi phân tán, nhỏ lẻ, vận động nguồn lực từ gia đình và tiếp cận
2 các nguồn vốn vay ưu đãi để tập trung đầu tư làm kinh tế trang trại. Các mô hình kinh tế trang trại hoạt động hiệu quả đã góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại các địa phương, khai thác, sử dụng có hiệu quả các tiềm năng thế mạnh về đất đai, lao động, tạo ra sự liên kết trong sản xuất, thu hút vốn nhàn rỗi của nhiều cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp. Tuy đã có những hiệu quả nhất định, song nhiều trang trại còn phát triển tự phát, chưa theo quy hoạch và định hướng phát triển của địa phương. Các chủ trang trại còn hạn chế về năng lực quản lý, trình độ chuyên môn, tiếp cận thông tin thị trường; khả năng đầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất của các trang trại còn hạn chế. Hoạt động của nhiều trang trại thiếu các mối liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Việc tiêu thụ sản phẩm làm ra chủ yếu phụ thuộc vào thị trường nên còn nhiều rủi ro, hiệu quả kinh tế thấp, lợi nhuận chưa cao. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Giải pháp nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên” là hết sức cần thiết. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung: Đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại chăn nuôi lợn tai huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên. 2.2 Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về phát triển kinh tế trang trại - Đánh giá năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ- Thái Nguyên. - Đánh giá về liên kết giữa trang trại với thương lái, doanh nghiệp trong tiêu thụ lợn tại huyện Đồng Hỷ- Thái Nguyên. - Đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy năng lực sản xuất hàng hóa về sản phẩm chăn nuôi lợn và các liên kết để phát triển kinh tế trang trại trong thời
3 gian tới của huyện Đồng Hỷ- Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ. Tập trung nghiên cứu về năng lực sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ sản phẩm của các trang trại chăn nuôi lợn tại địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: * Phạm vi về không gian nghiên cứu: Đề tài được tiến hành thực hiện nghiên cứu trên địa bàn huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên. * Phạm vi về nội dung nghiên cứu: - Thực trạng sản xuất, năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại chăn nuôi lợn. - Thực trạng liên kết của trang trại chăn nuôi lợn với thương lái, doanh nghiệp. - Đề xuất một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên. * Phạm vi về thời gian nghiên cứu: - Thời gian thu thập số liệu: Các số liệu được thu thập trong giai đoạn từ năm 2017 - 2019. - Thời gian thực hiện đề tài: từ 4/2019 đến 4/2020 4. Ý nghĩa của đề tài 4.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài sẽ góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động kinh tế trang trại chăn nuôi lợn và đánh giá hiệu quả của hoạt động này trong lĩnh vực ngành nông nghiệp. Kết quả nghiên cứu của đề tài bổ xung thêm tài liệu cho công tác nghiên cứu khoa học, tài liệu tham khảo.
4 4.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài sẽ phân tích, đánh giá hiệu quả kinh tế của những trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn Huyện Đồng Hỷ đê từ đó đề xuất các giải pháp quan trọng và có ý nghĩa nhằm tăng cường công tác quản lý, phát triển đối với hoạt động kinh tế trang trại chăn nuôi để từ đó từng bước nâng cao hoạt động hiệu quả phát triển sản xuất trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn Huyện Đồng Hỷ. Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo phục vụ học tập, nghiên cứu cho sinh viên trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực chăn nuôi.
5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Cơ sở lý luận của đề tài 1.1.1. Khái niệm kinh tế trang trại  Trang trại - Trang trại nói chung là cơ sở sản xuất nông nghiệp, ở đây nói về trang trại trong nền kinh tế thị trường thời kỳ công nghiệp hoá, với các khái niệm cụ thể sau: + Trang trại là tổ chức sản xuất cơ sở của nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá trong thời kỳ công nghiệp hoá. - Trang trại là đơn vị sản xuất nông nghiệp độc lập tự chủ, là chủ thể pháp lý có tư cách pháp nhân trong các quan hệ kinh tế xã hội. - Trang trại có cơ sở vật chất kỹ thuật để đảm bảo sản xuất nông nghiệp, có tổ chức lao động sản xuất kinh doanh, có quản lý kiểu doanh nghiệp (hạch toán kinh tế). - Trang trại là tổ chức sản xuất nông nghiệp có vị trí trung tâm thu hút các hoạt động kinh tế của các tổ chức sản xuất tư liệu sản xuất, các hoạt động dịch vụ và các tổ chức chế biến tiêu thụ nông sản. + Trang trại là loại hình sán xuất đa dạng và linh hoạt về tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp. - Trang trại có các hình thức sở hữu tư liệu sản xuất và phương thức quản lý khác nhau. + Trang trại gia đình là loại hình trang trại phổ biến nhất trong nông nghiệp ở tất cả các nước, thường do các chủ gia đình làm chủ và quản lý sản xuất kinh doanh của trang trại, sử dụng lao động gia đình là chủ yếu và có thể sử dụng lao động thuê ngoài, sở hữu một phần hoặc toàn bộ tư liệu sản xuất (ruộng đất, công cụ sản xuất, vốn …) cũng có thể đi thuê ngoài một phần hoặc toàn bộ tư liệu sản xuất trên.
6 + Trang trại tư bản tư nhân là loại hình trang trai nông nghiệp ít phổ biến ở các nước, đến nay số lượng không nhiều thường là các trang trại tư bản tư nhân, công ty cổ phần, sản xuất kinh doanh trên cơ sở sử dụng lao động làm thuê kể cả lao động sản xuất và lao động quản lý. - Trang trại thường có các qui mô khác nhau (nhỏ, vừa và lớn ) song song tồn tại lâu dài với sự thay đổi về cơ cấu tỷ lệ và qui mô trung bình…Trang trại thường có các cơ cấu sản xuất khác nhau với cơ cấu thu nhập khác nhau, trong và ngoài nông nghiệp, với phương thức quản lý kinh doanh khác nhau (chuyên môn hoá, đa dạng hoá sản phẩm) với trình độ năng lực sản xuất khác nhau. Tóm lại: Trang trại là hình thức tổ chức sản xuất cơ sở trong nông, lâm, ngư nghiệp, có mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hoá, tư liệu sản xuất thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng của chủ thể độc lập. Sản xuất được tiến hành trên qui mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất được tập trung tương đối lớn, với cách thức tổ chức quản lý tiến bộ và trình độ kỹ thuật cao: hoạt động tự chủ và luôn gắn với thị trường.  Kinh tế trang trại - Kinh tế trang trại là nền kinh tế sản xuất nông sản hàng hoá, phát sinh và phát triển trong thời kỳ công nghiệp hoá, thay thế cho nền kinh tế tiểu nông tự cấp tự túc. - Kinh tế trang trại là tổng thể các quan hệ kinh tế của các tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh nông nghiệp bao gồm: các hoạt động trước và sau sản xuất nông sản hàng hoá xung quanh các trục trung tâm là hệ thống các trang trại thuộc các ngành, nông, lâm, ngư nghiệp ở các vùng kinh tế khác nhau. - Kinh tế trang trại là sản phẩm thời kỳ công nghiệp hoá. Quá trình hình thành và phát triển kinh tế trang trại gắn liền với quá trình công nghiệp hoá từ thấp đến cao. Thời kỳ bắt đầu công nghiệp hoá kinh tế trang trại với tỷ trọng còn thấp, qui mô nhỏ và năng lực sản xuất hạn chế, nên chỉ đóng vai trò xung kích trong sản xuất nông sản hàng hoá phục vụ công nghiệp hoá. Thời kỳ công
7 nghiệp hoá đạt trình độ kinh tế trang trại với tỷ trọng lớn, qui mô lớn và năng lực sản xuất lớn trở thành lực lượng chủ lực trong sản xuất nông sản hàng hoá cũng như hàng nông nghiệp nói chung phục vụ công nghiệp hoá. - Kinh tế trang trại phát triển trong thời kỳ công nghiệp hoá, phục vụ nhu cầu sản xuất hàng hoá trong công nghiệp là phù hợp với quy luật phát triển kinh tế, là một tất yếu khách quan của nền kinh tế nông nghiệp trong quá trình chuyển từ sản xuất tự cấp, tự túc lên sản xuất hàng hoá. - Kinh tế trang trại là loại hình thức tổ chức sản xuất trong nông nghiệp mới có tính ưu việt hơn hẳn so với các lạo hình sản xuất nông nghiệp khác như: Kinh tế nông nghiệp phát canh thu tô, kinh tế tư bản tư nhân, đồn điền, kinh tế cộng đồng, nông nghiệp tập thể, kinh tế tiểu nông. - Kinh tế trang trại đến nay đã khẳng định vị trí của mình trong sản xuất hàng hoá thời kỳ công nghiệp hoá ở các ngành sản xuất nông- lâm- ngư nghiệp ở các vùng kinh tế ở nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Đã thích ứng với các trình độ công nghiệp hoá khác nhau. Thời gian tới bước vào thế kỷ 21 theo dự báo của nhiều nhà kinh tế trên thế giới, kinh tế trang trại có bước phát triển mạnh mẽ, với số lượng ngày càng nhiều ở các nước đang phát triển, trên con đường công nghiệp hoá và vấn đề còn tồn tại ở các nước công nghiệp hoá cao, trên cơ sở điều chỉnh số lượng và cơ cấu trang trại cho phù hợp . * Khái niệm kinh tế trang trại chăn nuôi - Cũng như khái niệm về kinh tế trang trại nói chung, ta đi vào xem xét khái niệm cụ thể về kinh tế trang trại chăn nuôi. - Kinh tế trang trại chăn nuôi là một nền sản xuất kinh tế trong nông nghiệp với nông sản hàng hoá là sản phẩm của chăn nuôi đại gia súc, gia cầm…Đó là tổng thể các mối quan hệ kinh tế của các tổ chức sản xuất hoạt động kinh doanh nông nghiệp, xét ở phạm vi chăn nuôi. Bao gồm các hoạt động trước và sau sản xuất nông sản hàng hoá xung quanh các trục trung tâm là hệ thống các trang trại chăn nuôi ở các vùng kinh tế khác nhau.
8 - Kinh tế trang trại chăn nuôi cũng là sản phẩm của thời kỳ công nghiệp hoá, quá trình hình thành và phát triển các trang trại gắn liền với quá trình công nghiệp hoá từ thấp đến cao, tỷ trọng hàng hoá từ thấp đến cao cũng như trình độ sản xuất, qui mô và năng lực sản xuất đáp ứng được nhu cầu sản phẩm hàng hoá như thịt, trứng, sữa… trên thị trường, phù hợp với sự phát triển kinh tế thị trường hiện nay. - Kinh tế trang trại chăn nuôi là một nền tảng lớn của một hệ thống kinh tế trang trại nói chung, là một bộ phận của nền sản xuất trong nông nghiệp, khác với các ngành sản xuất khác: Lâm nghiệp hay Thuỷ sản phụ thuộc nhiều vào điều kiện đất đai, khí tượng và thời tiết như đối với chăn nuôi đó chỉ là những ảnh hưởng tác động đến vật nuôi, nó phụ chính vào điều kiện chăm sóc, nuôi dưõng của các trang trại. Sản phẩm của chăn nuôi nó phục vụ trực tiếp nhu cầu tiêu dùng của đại đa số người dân trong cả nước. - Kinh tế trang trại chăn nuôi là sự phát triển tất yếu của qui luật sản xuất hàng hoá, trong điều kiện kinh tế thị trường, xuất phát từ nhu cầu thị trường, do vậy các yếu tố đầu vào như vốn, lao động, giống, khoa học công nghệ, cũng như các sản phẩm đầu ra như thịt, trứng, sữa đều là hàng hoá. Vậy có thể đúc kết lại khái niệm về kinh tế trang trại chăn nuôi nó là một hình thức tổ chức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp với mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hoá như: thịt, trứng, sữa…Với qui mô đất đai, các yếu tố sản xuất đủ lớn, có trình độ kỹ thuật cao, có tổ chức và quản lý tiến bộ, có hạch toán kinh tế như các doanh nghiệp. 1.1.2. Cơ sở khoa học về năng lực sản xuất hàng hóa của trang trại chăn nuôi lợn + Quy mô sản xuất Quy mô sản xuất của trang trại trước hết là quy mô đất đai được tập trung đến mức đủ lớn theo yêu cầu của sản xuất hàng hóa, chuyên canh và thâm canh, nhưng