Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên

Chia sẻ: Phạm Gia Hưng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:140

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nhằm xây dựng các căn cứ khoa học cho việc xác lập các hệ thống các chỉ tiêu đánh giá công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo dục – đào tạo. Đồng thời, phản ánh thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên, chỉ ra những ưu, nhược điểm của công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong nhà trường, từ đó đề ra giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên của trường, và nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ PHƢƠNG LIÊN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - TÀI CHÍNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ PHƢƠNG LIÊN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - TÀI CHÍNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGÔ ĐỨC CÁT THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn: “Phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân tác giả. Các kết quả và thông tin trong luận văn là do tác giả thu thập từ các tài liệu thứ cấp và điều tra thực tế tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên bằng bộ câu hỏi soạn sẵn có trong phiếu điều tra. Các kết quả nghiên cứu của luận văn không trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phƣơng Liên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ quý báu của tập thể và các cá nhân. Nhân đây tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn của mình: Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn giảng viên hướng dẫn khoa học: PGS. TS Ngô Đức Cát đã rất tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban giám hiệu Nhà trường cùng các thầy, cô giáo trong Khoa Kinh tế, Phòng Quản lý đào tạo Sau Đại học Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên đã giúp đỡ, dạy bảo tôi trong quá trình học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của cán bộ công nhân viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã cổ vũ động viên và tạo điều kiện để tôi hoàn thành tốt đề tài luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phƣơng Liên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii MỤC LỤC............................................................................................................. iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vi DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ........................................................................ viii MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn và đóng góp mới của luận văn ............................ 3 5. Bố cục của luận văn ............................................................................................. 3 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO VIỆT NAM .......... 4 1.1. Giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên ...................................................... 5 1.1.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và vai trò của giảng viên ........... 5 1.1.2. Đội ngũ giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên ...................................... 8 1.1.3. Tiêu chuẩn các ngạch giảng viên và một số tiêu thức đánh giá trình độ, năng lực của giảng viên.................................................................................................. 20 1.2. Phát triển đội ngũ giảng viên của các cơ sở giáo dục - đào tạo ........................ 25 1.2.1. Phát triển đội ngũ giảng viên đủ về số lượng và có kết cấu hợp lý phù hợp với yêu cầu mục tiêu, nhiệm vụ của cơ sở giáo dục - đào tạo ....................................... 25 1.2.2. Có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ giỏi ...................................................... 26 1.2.3. Phát triển kỹ năng của đội ngũ giảng viên .................................................... 26 1.2.4. Nâng cao nhận thức của đội ngũ giảng viên ................................................. 26 1.2.5. Tạo động cơ thúc đẩy đội ngũ giảng viên ..................................................... 27 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển đội ngũ giảng viên ........................ 30 1.3.1. Các nhân tố thuộc môi trường vĩ mô ............................................................ 30 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
iv 1.3.2. Các nhân tố thuộc môi trường vi mô ............................................................ 31 1.4. Kinh nghiệm về phát triển đội ngũ giảng viên tại một số cơ sở đào tạo ........... 34 1.4.1. Trên thế giới ................................................................................................ 34 1.4.2. Ở Việt Nam ................................................................................................. 35 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................... 38 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 38 2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................... 38 2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ............................................................ 38 2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ................................................................... 38 2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin .................................................................. 43 2.3.4. Phương pháp phân tích thông tin .................................................................. 43 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu về phát triển đội ngũ giảng viên .................. 45 2.3.1. Về công tác tuyển dụng................................................................................ 45 2.3.2. Về công tác sử dụng và đãi ngộ giảng viên .................................................. 46 2.3.3. Đánh giá chất lượng giảng viên.................................................................... 47 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ TÀI CHÍNH THÁI NGUYÊN52 3.1. Tổng quan trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên .......................... 52 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................................ 52 3.1.2. Tổ chức bộ máy quản lý............................................................................... 54 3.1.3. Quy chế hoạt động của nhà trường về phát triển đội ngũ giảng viên............. 57 3.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên .......................................................................................................... 57 3.2.1. Thực trạng nhân lực của trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên ...... 57 3.2.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên ................................................................................................ 63 3.3. Đánh giá hoạt động phát triển đội ngũ giảng viên trường CĐ Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên .............................................................................................. 101 3.3.1. Ưu điểm trong công tác phát triển đội ngũ giảng viên ................................ 101 3.3.2. Những hạn chế còn tồn tại ......................................................................... 102 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
v 3.3.3. Nguyên nhân những tồn tại hạn chế ........................................................... 102 Chƣơng 4. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - TÀI CHÍNH THÁI NGUYÊN ....................................................... 105 4.1. Những định hướng phát triển của nhà trường về phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Cao đẳng Kinh tế -Tài chính Thái Nguyên ........................................ 105 4.2. Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên ......................................................................... 107 4.2.1. Giải pháp trong công tác tuyển dụng .......................................................... 107 4.2.2. Giải pháp trong công tác đào tạo, bồi dưỡng .............................................. 108 4.2.3. Giải pháp trong công tác sử dụng đội ngũ giảng viên ................................. 111 4.2.4. Giải pháp trong công tác đánh giá .............................................................. 112 4.2.5. Giải pháp trong công tác đãi ngộ đội ngũ giảng viên .................................. 113 4.3. Kiến nghị ...................................................................................................... 116 4.3.1. Với Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên ..................................................... 116 4.3.2. Đối với Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên ...................... 116 4.3.3. Với đội ngũ giảng viên và CBQL Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên ....................................................................................................... 116 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 118 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 119 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
vi DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT BHTN : Bảo hiểm tư nhân BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế BM : Bộ môn CBQL : Cán bộ quản lý CĐ : Cao đẳng CHLB : Cộng hòa liên bang CNTT : Công nghệ thông tin ĐBCL : Đảm bảo chất lượng ĐH : Đại học GD - ĐT : Giáo dục - đào tạo GDTC : Giáo dục thể chất GV : Giảng viên GVKC : Giảng viên kiêm chức HSSV : Học sinh sinh viên KH : Khách hàng NCKH : Nghiên cứu khoa học NV : Nhân viên QHQT : Quan hệ quốc tế QL : Quản lý QTKD : Quản trị kinh doanh THPT : Trung học phổ thông TNCS : Thanh niên cộng sản Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Tháp nhu cầu của Maslow trong tổ chức ........................................ 27 Bảng 3.1: Số học sinh - sinh viên các hệ qua 3 năm ....................................... 53 Bảng 3.2: Số lượng nhân sự toàn Trường giai đoạn 2012- 2014 ..................... 58 Bảng 3.3: Cơ cấu nguồn nhân lực Trường Cao đẳng Kinh tế - tài chính Thái Nguyên theo độ tuổi năm 2014 ...................................................... 59 Bảng 3.4: Cơ cấu nguồn nhân lực Trường Cao đẳng Kinh tế - tài chính Thái Nguyên theo giới tính năm 2014 .................................................... 61 Bảng 3.5: Cơ cấu nguồn nhân lực Trường Cao đẳng Kinh tế - tài chính Thái Nguyên theo theo thâm niên công tác năm 2014 ............................ 62 Bảng 3.6: Tổng hợp trình độ chuyên môn của cán bộ, giảng viên trường Cao đẳng Kinh Tế - Tài Chính Thái Nguyên năm 2014 ......................... 62 Bảng 3.7: Số lượng giảng viên được đào tạo từ năm 2012 - 2014 ................... 67 Bảng 3.8: Số lượng giảng viên tham gia các khóa bồi dưỡng từ năm 2012 - 2014 ......... 68 Bảng 3.9: Hiện trạng cán bộ giảng viên ở các khoa năm 2014 ........................ 70 Bảng 3.10: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực chuyên môn của đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh Tế - Tài Chính Thái Nguyên ..... 73 Bảng 3.11: Thực trạng nâng cao trình độ chuyên môn đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014...................... 75 Bảng 3.12: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực giảng dạy của đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài Chính Thái Nguyên ............... 78 Bảng 3.13: Tổ ng hơ ̣p kế t quả đánh giá của SV - HS về chấ t lươ ̣ng công tác ... 80 của đ ội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài Chính Thái Nguyên ... 80 Bảng 3.14: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực nghiên cứu khoa học của đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài Chính Thái Nguyên ............ 85 Bảng 3.15: Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ giảng viên về mức độ hài lòng đối với lương ......................................................................... 91 Bảng 3.16: Kinh phí đào tạo và phát triển giảng viên giai đoạn 2012- 2014 ... 94 Bảng 3.17: Bảng thống kê cơ sở vật chất của Nhà trường .............................. 97 Bảng 3.18: Tổng hợp đánh giá về điều kiện làm việc trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên .................................................................. 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Tổng hợp trình độ chuyên môn của cán bộ, giảng viên trường Cao đẳng Kinh Tế - Tài Chính Thái Nguyên năm 2014 ............................... 72 SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy quản lý Nhà trường ..................................................... 57 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự bùng nổ tri thức hiện nay, hệ thống giáo dục của các quốc gia trên thế giới đang bị đặt vào tình trạng khủng hoảng. Đổi mới giáo dục và đào tạo là chiến lược sống còn trong chiến lược phát triển nền kinh tế tri thức của các quốc gia, chỉ có giáo dục đào tạo mới có thể biến gánh nặng dân số thành lợi thế. Đào tạo và phát triển đội ngũ giảng viên có chất lượng cao là một chiến lược được quan tâm hàng đầu trong chiến lược đổi mới giáo dục đào tạo của các trường cao đẳng, đại học. Với bối cảnh của thế giới thì Việt nam cũng không nằm ngoài xu thế phải đổi mới hệ thống giáo dục đại học và cao đẳng. Chương trình cải cách giáo dục đến năm 2020 sẽ phát triển lớn hơn ba đến bốn lần so với hiện nay, được quản lý, hội nhập tốt hơn, công bằng hơn, có khả năng tự chủ tài chính, định hướng cho hoạt động nghiên cứu nhiều hơn, tiếp cận được với những tiêu chuẩn chất lượng của quốc tế. Mục tiêu đặt ra cho giáo dục Việt Nam là đến năm 2020 có ít nhất 60% giảng viên đạt trình độ thạc sĩ và 35% đạt trình độ tiến sĩ; Xây dựng được một đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, trình độ chuyên môn cao, có phong cách giảng dạy và quản lý tiên tiến, có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp. Vấn đề đặt ra rất cấp bách là phải nhanh chóng đào tạo và phát triển đội ngũ giảng viên đủ về số lượng và chất lượng. Bộ giáo dục đào tạo và các cấp, ban ngành liên quan đang khẩn trương đưa ra các giải pháp tích cực để nền giáo dục đại học, cao đẳng Việt nam phát triển, tiến kịp đến nền giáo dục của các nước trong khu vực và thế giới. Chiến lược phát triển hệ thống giáo dục đại học, cao đẳng của Việt Nam đến năm 2020 có thực hiện được hay không phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ giảng viên. Đội ngũ giảng viên cần phải đủ về số lượng và được đào tạo, phát triển mạnh về Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
2 chất lượng. Phát triển đội ngũ giảng viên phải được coi là công việc thường xuyên, liên tục của toàn hệ thống, từng trường, từng giảng viên. Trong những năm qua, được sự quan tâm đầu tư của Ủy ban Nhân dân tỉnh Thái Nguyên, Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc thực hiện sứ mệnh, nhiệm vụ được giao, khẳng định được chức năng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ cho tỉnh Thái Nguyên và một số tỉnh khác. Định hướng trong những năm tiếp theo: Trường phấn đấu xây dựng, phát triển trở thành một trường Đại học đa cấp, đa ngành đào đạo nguồn nhân lực có kiến thức và năng lực thực hành nghề nghiệp cao đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển kinh tế trong khu vực và toàn quốc. Trên cơ sở mục tiêu đó, Nhà trường xác định nhiệm vụ trọng tâm là tập trung mọi nguồn lực, không ngừng nâng cao chất lượng giảng viên, chất lượng đào tạo. Tuy nhiên trong thực tế hiện nay, đội ngũ giảng viên của trường còn chưa đáp ứng được vì: - Số lượng giảng viên của trường có trình độ cao còn thiếu, chưa đáp ứng được mục tiêu của Nhà trường đề ra trong tương lai. - Trình độ giảng viên không đồng đều, khả năng nghiên cứu khoa học, khả năng tự học, tự bồi dưỡng của đội ngũ giảng viên mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chưa đạt được mức cao. Đứng trước yêu cầu của công tác phát triển đội ngũ giảng viên hiện nay thì trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên cần có những giải pháp gì để nâng cao chất lượng đào tạo của mình một cách thiết thực nhất? Vì vậy, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Ngô Đức Cát, sự đồng ý của khoa sau đại học tôi đã chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên” nhằm nâng cao năng lực của đội ngũ giảng viên, đáp ứng đòi hỏi của nền kinh tế thị trường hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là nhằm xây dựng các căn cứ khoa học cho việc xác lập các hệ thống các chỉ tiêu đánh giá công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo dục – đào tạo. Đồng thời, phản ánh thực trạng công tác Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
3 phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên, chỉ ra những ưu, nhược điểm của công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong nhà trường, từ đó đề ra giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên của trường, và nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên, có liên hệ với tình hình chung trong hệ thống các trường cao đẳng ở Việt Nam. - Về thời gian: Nghiên cứu từ năm 2012 đến năm 2014 và các giải pháp phát triển nguồn nhân lực định hướng đến năm 2020. - Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề liên quan đến phát triển đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn và đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hóa được vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo dục - đào tạo Việt Nam. - Phân tích được thực trạng về công tác phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên. - Đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo đề tài gồm 4 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ giảng viên của các cơ sở giáo dục - đào tạo Việt Nam Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng của công tác phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
4 Chƣơng 4: Những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO VIỆT NAM 1.1. Giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên 1.1.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và vai trò của giảng viên a. Khái niệm * Nhà giáo Theo Điều 70, Luật Giáo dục của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2005 (gọi tắt là Luật giáo dục 2005): "Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên".(Luật giáo dục, 2005). Nhà giáo trở thành người quyết định tương lai của dân tộc, vì sản phẩm mà họ đào tạo ra sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước. * Giảng viên Cũng theo luật giáo dục 2005 thì giảng viên là một bộ phận của khái niệm nhà giáo, giảng viên được hiểu là nhà giáo trực tiếp tham gia vào hệ thống giáo dục đại học (ĐH) với vai trò truyền đạt và hướng dẫn. Giảng viên là những nhà giáo giảng dạy trong các trường ĐH, cao đẳng (CĐ), cả lý thuyết và thực hành được hiệu trưởng công nhận chức vụ và phân công công tác giảng dạy hoặc những cán bộ khoa học kỹ thuật làm việc trong hay ngoài trường, tham gia giảng dạy theo chế độ kiêm nhiệm (Đặng Văn Doanh, 2008). Tiêu chuẩn các ngạch công chức bậc đại học (Ban hành kèm theo Quyết định số 538/TCCT -BCTL ngày 18/12/1995 của Ban Tổ chức - Cán bộ chính phủ) đã quy định chức trách, yêu cầu, hiểu biết và trình độ của giảng viên, giảng viên chính, giảng viên cao cấp, trong đó ghi rõ: Giảng viên là công chức chuyên môn đảm nhận việc giảng dạy và đào tạo của trường ĐH, CĐ thuộc một chuyên ngành đào tạo của ĐHCĐ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
6 Giảng viên phải là những nhà giáo có đầy đủ các yêu cầu về phẩm chất đạo đức, năng lực giảng dạy, trình độ chuyên môn và các yêu cầu khác đảm bảo được nhiệm vụ đào tạo ở bậc ĐH, CĐ. Đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục là một trong những lực lượng đông đảo trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của Nhà nước. Giảng viên là viên chức chuyên môn đảm nhiệm việc giảng dạy và đào tạo ở bậc ĐH thuộc một chuyên ngành đào tạo của trường ĐH hoặc CĐ. b. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của giảng viên * Chức năng, nhiệm vụ của giảng viên Giảng viên có hai chức năng cơ bản là giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Điều 72 Luật giáo dục 2005, quy định nhiệm vụ của giảng viên: 1. Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục; 2. Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ nhà trường; 3. Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo; tôn trọng nhân cách của người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng của người học; 4. Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương tốt cho người học; 5. Các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. * Quyền hạn của giảng viên Điều 73 Luật giáo dục hiện hành thì nhà giáo có những quyền sau đây: “1. Được giảng dạy theo chuyên ngành đào tạo; 2. Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ; 3. Được hợp đồng thỉnh giảng và nghiên cứu khoa học tại các trường, cơ sở giáo dục khác và cơ sở nghiên cứu khoa học với điều kiện bảo đảm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nơi mình công tác; 4. Được bảo vệ nhân phẩm, danh dự; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
7 5. Được nghỉ hè, nghỉ Tết âm lịch, nghỉ học kỳ theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và các ngày nghỉ khác theo quy định của Bộ luật Lao động”. (Luật giáo dục, 2005) * Vai trò của giảng viên Trong các trường ĐH, CĐ giảng viên là bộ phận quan trọng của đội ngũ cán bộ viên chức. Đó là lực lượng lao động trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo. Chất lượng giảng dạy của giảng viên là một trong những nhân tố quyết định đến chất lượng đào tạo những kiến thức kỹ năng nghề nghiệp và thái độ mà sinh viên có được khi tốt nghiệp ra trường. Giảng viên là lực lượng chủ yếu quyết định chất lượng đào tạo trong nhà trường. Giảng viên là yếu tố cấu thành cơ bản, là một trong những nhân tố quyết định chất lượng đào tạo nguồn lực con người, tạo ra lực lượng lao động mới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực. Trong lịch sử phát triển đi lên của xã hội, nguồn lực con người luôn đóng vai trò quyết định. Nguồn nhân lực có chất lượng cao là động lực cho một xã hội phát triển. Giảng viên là người trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo ĐH và sau ĐH, chuẩn bị nguồn nhân lực có trình độ từ cao đẳng trở lên, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển kinh tế và xã hội. Vai trò của giảng viên còn được thể hiện ở sự góp phần nâng cao dân trí, phát triển nhân tài cho đất nước, tạo ra lớp những trí thức tài năng thông qua việc truyền đạt những kiến thức tiên tiến của văn minh nhân loại. Giảng viên có vai trò nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia thông qua hoạt động nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu triển khai. Đảm nhận vai trò này, giảng viên đã, đang và sẽ góp phần nâng cao năng lực khoa học công nghệ của quốc gia. Đây cũng chính là một nội dung quan trọng trong nhiệm vụ của giảng viên. Thực tế đã minh chứng cho đóng góp to lớn của đội ngũ GV trong lĩnh vực này. Giảng viên ĐH còn có vai trò tham gia phát triển kinh tế đất nước. Theo nghĩa đơn giản nhất, mỗi giảng viên là một công dân hoạt động đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế quốc gia. Hơn thế, mỗi giảng viên có trách nhiệm phát huy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
8 lượng kiến thức của mình bằng việc xây dựng, đề xuất các mô hình phát triển kinh tế, tham gia tư vấn cho Chính phủ về các vấn đề kinh tế, xã hội khác nhau. Giảng viên ĐH là người có kiến thức sâu rộng trong lĩnh vực chuyên môn nhất định và hầu hết các ngành khoa học của quốc gia, có nhiệm vụ “đi trước một bước” trong việc chuẩn bị nhân lực cho tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, xã hội. Nói giảng viên có nhiệm vụ “đi trước một bước” trong việc chuẩn bị nhân lực cho đất nước là bởi vì số lượng và chất lượng của đội ngũ trí thức mà quốc gia cần trong 1 đến 5 năm nữa đã và đang được các giảng viên đào tạo tại các trường ĐH, CĐ. Sau khi hoàn thành khóa học, đội ngũ trí thức này chính là nguồn cung kịp thời cho nhu cầu nhân lực trong tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân. Giảng viên ĐH vừa là nhà giáo vừa là nhà khoa học. Họ hội tụ đủ cả năng lực, phẩm chất của nhà giáo lẫn nhà khoa học. Họ vừa giảng dạy, vừa tham gia nghiên cứu khoa học (NCKH). Đó là lý do mà người ta gọi giảng viên là “bộ phận đặc thù của trí thức Việt Nam”. Đó là những cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu, cán bộ quản lý tham gia trực tiếp vào quá trình giáo dục đại học nhằm đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, bồi dưỡng và phát triển nhân tài cho đất nước. Tóm lại, giảng viên có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của các trường ĐH, CĐ nói riêng và đất nước nói chung. 1.1.2. Đội ngũ giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên a. Khái niệm * Đội ngũ giảng viên Đội ngũ giảng viên là tập hợp những nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong các nhà trường đại học và cao đẳng, họ gắn kết với nhau nhằm thực hiện mục tiêu chung của ngành GD - ĐT và hoàn thành mục tiêu của các nhà trường đại học, cao đẳng nơi họ công tác. Lao động của đội ngũ giảng viên là lao động trí óc, lao động khoa học, lao động đặc thù nhằm tạo ra sản phẩm đặc biệt là con người đã được giáo dục và đào tạo. Đội ngũ giảng viên có vai trò nòng cốt trong sự phát triển của nhà trường, quyết định chất lượng sản phẩm tạo ra, là uy tín của trường đối với xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
9 Đội ngũ giảng viên là một tập thể bao gồm những giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục ở bậc đại học (đại học và cao đẳng), được tổ chức thành một lực lượng, có chung nhiệm vụ thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đặt ra cho nhà trường hoặc cơ sở giáo dục - đào tạo đó. Đội ngũ giảng viên Việt Nam là những người lao động trí tuệ sáng tạo, có tinh thần yêu nước, ý thức dân tộc cao, cần cù, thông minh, năng động và nhạy bén với sự phát triển của thời đại. Đồng thời đây cũng là lực lượng nghiên cứu khoa học hùng hậu. Chính từ lực lượng này đã xuất hiện nhiều nhà khoa học lớn, các chuyên gia đầu ngành. Họ có khả năng và thực tế đã có nhiều đóng góp tích cực và to lớn ở cả hai phương diện: Đào tạo những tài năng trẻ, bồi dưỡng đội ngũ trí thức, đồng thời nghiên cứu phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật, khoa học quản lý, văn hoá, nghệ thuật, phát triển kinh tế - xã hội, góp phần đẩy nhanh quá trình xây dựng đất nước công nghiệp hoá, hiện đại hoá. * Phát triển đội ngũ giảng viên Theo từ điển tiếng Việt khái niệm phát triển được hiểu là: “Biến đổi hoặc làm biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp”. Như vậy, mọi sự vật, hiện tượng, con người, xã hội có sự gia tăng về lượng, biến đổi về chất, làm cho số lượng và chất lượng vận động theo hướng đi lên trong mối quan hệ bổ sung cho nhau tạo nên giá trị mới trong một thể thống nhất đều có thể coi là phát triển. Để phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo dục - đào tạo, trước tiên cần xây dựng đội ngũ giảng viên. Xây dựng đội ngũ giảng viên là quá trình tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện các chính sách, chế độ có liên quan để có được một đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, tốt về chất lượng và hợp lý về cơ cấu ngành nghề đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội, hoàn thành mục tiêu sứ mệnh của trường và phát triển nhà trường. Có thể nói “xây dựng đội ngũ GV là phạm trù chỉ sự tăng tiến, chuyển biến theo chiều hướng tích cực của đội ngũ giảng viên trong việc hoàn thành mục tiêu giáo dục - đào tạo của trường đại học. Xây dựng và phát triển đội ngũ GV là quá trình chuẩn bị lực lượng để đáp ứng sự phát triển của Nhà trường.” (Đặng Văn Doanh, 2008). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
10 Yêu cầu của việc phát triển đội ngũ giảng viên là phải tạo ra được một đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, tốt về chất lượng (cả về trình độ chuyên môn nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức nhà giáo) và hợp lý về cơ cấu. Phát triển đội ngũ giảng viên góp phần làm giàu kiến thức, kỹ năng, thái độ để giảng viên vững vàng về nhân cách nghề nghiệp. Phát triển đội ngũ giảng viên có sự cân đối về số lượng, chất lượng và cơ cấu, sẽ góp phần thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ giáo dục đào tạo trong giai đoạn hiện nay. Tuỳ theo mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ và cách thức thực hiện của nhà trường, cơ sở đào tạo mà việc xây dựng và phát triển đội ngũ GV có thể theo 3 hướng khác nhau: - Lấy việc xây dựng và phát triển cá nhân người giảng viên làm trọng tâm. Đó là việc tạo ra sự chuyển biến tích cực của các giảng viên trên cơ sở nhu cầu mà họ đặt ra. Điều đó nhằm khuyến khích tài năng, mở rộng hiểu biết, nâng cao trình độ và như vậy là thúc đẩy sự phát triển nghề nghiệp, chuyên môn nghiệp vụ. Hướng này thường áp dụng trong trường hợp số lượng giảng viên đầy đủ và cơ cấu tương đối hợp lý. - Lấy sự xây dựng và phát triển nhà trường làm trọng tâm. Theo đó, mục tiêu của nhà trường là cơ sở cho việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên. Điều này thường tạo ra suy nghĩ cho rằng: xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên là công việc của nhà trường, là việc thực hiện mục tiêu của nhà trường với tư cách là thực hiện một nhiệm vụ do cấp trên (lãnh đạo nhà trường) giao cho mà người giảng viên phải thực hiện chứ không phải là nhu cầu của giảng viên. Do đó, đã tạo ra một sức ỳ đáng kể, hạn chế sự tích cực, sáng tạo của đội ngũ giảng viên, dẫn tới hiệu quả công tác phát triển đội ngũ giảng viên về chất lượng thường không cao. - Phát triển đội ngũ giảng viên trên cơ sở xây dựng và phát triển cá nhân giảng viên đồng thời với việc thực hiện mục tiêu nhà trường. Theo hướng này thì xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên được xem như một quá trình mà trong đó nhà trường và cá nhân giảng viên được đồng thời coi là trọng tâm. Đây là quan điểm mang tính hợp tác, vì cho rằng: Các nhu cầu của giảng viên là các điều kiện để phát triển cũng như nhu cầu về vật chất cho cuộc sống hàng ngày, nhưng bên cạnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn