Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi ngân sách Nhà nước tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài "Quản lý chi ngân sách Nhà nước tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội" là phân tích thực trạng hoạt động quản lý chi ngân sách cấp huyện tại huyện Đan Phượng. Từ đó đưa ra các đánh giá chung về thành tựu, hạn chế và nguyên nhân; đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách trên địa bàn huyện Đan Phượng những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi ngân sách Nhà nước tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ĐỖ THỊ DỊU QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN ĐAN PHƯỢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội năm 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ĐỖ THỊ DỊU QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN ĐAN PHƯỢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 834.02.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. Vũ Thị Thanh Huyền Hà Nội, năm 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Đỗ Thị Dịu
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, lời cảm ơn đầu tiên đặc biệt và sâu sắc nhất, tôi xin gửi đến cô TS.Vũ Thị Thanh Huyền, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi tận tình trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quí thầy cô giáo Trường Đại học Thương Mại đã nhiệt tình giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi cũng xin bày tỏ sự biết ơn đến các Lãnh đạo, nhân viên các phòng, ban chuyên môn của: Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc Nhà nước huyện Đan Phượng, lãnh đạo và nhân viên các cơ quan, đơn vị liên quan đến công tác quản lý chi NSNN đã nhiệt tình cung cấp thông tin, số liệu, tư vấn giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện đề tài này. Trong quá trình làm nghiên cứu, mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thành luận văn, đã tham khảo nhiều tài liệu và đã trao đổi, tiếp thu ý kiến của thầy cô và bạn bè. Song, do điều kiện về thời gian và trình độ nghiên cứu của bản thân còn nhiều hạn chế nên nghiên cứu khó tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự quan tâm đóng góp ý kiến của thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................vi DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1 2. Tổng quan một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài.........................2 3. Mục tiêu nghiên cứu: ............................................................................................5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: ......................................................................5 5. Nguồn dữ liệu và phương pháp nghiên cứu: ......................................................6 6. Ý nghĩa của đề tài ..................................................................................................6 7. Kết cấu của Luận văn: ..........................................................................................7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN ..............................................................................................................8 1.1. Lý luận cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ......................8 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................8 1.1.2. Phân cấp quản lý chi ngân sách ....................................................................10 1.1.3. Nguyên tắc quản lý chi NSNN cấp huyện.....................................................13 1.1.4. Vai trò của quản lý chi NSNN cấp huyện .....................................................15 1.2. Nội dung và tiêu chí đánh giá quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện 17 1.2.1.Nội dung quản lý chi NSNN cấp huyện .........................................................17 1.2.2. Tiêu chí đánh giá quản lý chi NSNN ............................................................26 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN cấp huyện ..........................28 1.3.1. Nhân tố khách quan .......................................................................................28 1.3.2. Nhân tố chủ quan ...........................................................................................30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN ĐAN PHƯỢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..............................................31 2.1. Khái quát chung về huyện Đan Phượng……………………………31
iv 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình phát triển kinh tế xã hội................................31 2.1.2. Các chính sách có liên quan và cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách tại địa phương ..................................................................................................34 2.1.3. Thực trạng chi ngân sách tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội.......38 2.2. Thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện trên địa bàn huyện Đan Phượng ..... 43 2.2.1. Lập dự toán chi ngân sách cấp huyện ..........................................................43 2.2.3. Công tác quyết toán ngân sách ......................................................................54 2.2.4. Công tác công khai ngân sách và thanh tra, kiểm tra, giám sát chi NSNN 57 2.3. Đánh giá chung về công tác quản lý chi ngân sách cấp huyện trên địa bàn huyện Đan Phượng giai đoạn 2017 - 2019.............................................................60 2.3.1. Những kết quả đạt được ................................................................................60 2.3.2. Các hạn chế tồn tại ........................................................................................62 2.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế, tồn tại trong quản lý chi NSNN cấp huyện ............65 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN ĐAN PHƯỢNG ............................................68 3.1. Mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và quan điểm hoàn thiện quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Đan Phượng ............................................68 3.1.1. Mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của huyện Đan Phượng đến năm 2025...................................................................................................................68 3.1.2. Dự báo nguồn ngân sách và quan điểm hoàn thiện quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Đan Phượng đến năm 2025. ...........................................................71 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại huyện Đan Phượng ................73 3.2.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác lập dự toán chi NSNN ....................73 3.2.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chấp hành dự toán chi NSNN .......75 3.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quyết toán chi NSNN .....................77 3.2.3. Tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác công khai ngân sách, thanh tra, kiểm tra công tác quản lý chi NSNN .......................................................................78 3.2.4. Nâng cao năng lực hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ công chức làm công tác quản lý chi NSNN......................................................................................80 3.2.5. Một số giải pháp khác ....................................................................................81 3.3. Một số kiến nghị ...............................................................................................82
v 3.3.1. Kiến nghị đối với các cơ quan cấp trung ương.............................................82 3.3.2. Kiến nghị đối với các cơ quan cấp thành phố ..............................................83 3.3.3. Kiến nghị đối với UBND huyện .....................................................................84 KẾT LUẬN ..............................................................................................................86 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 HĐND Hội đồng nhân dân 2 NSNN Ngân sách nhà nước 3 NSTW Ngân sách trung ương 4 NS Ngân sách 5 KBNN Kho bạc Nhà nước 6 TCKH Tài chính – Kế hoạch 7 XDCB Xây dựng cơ bản 8 UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG TT Bảng Nội dung Trang Tổng giá trị sản xuất, cơ cấu giá trị sản xuất qua các 1 2.1 32 năm Thống kê bộ máy nhân sự làm công tác quản lý chi 2 2.2 37 ngân sách 3 2.3 Cân đối ngân sách giai đoạn 2017 - 2019 39 4 2.4 Chi ngân sách cấp huyện giai đoạn 2017 - 2019 40 5 2.5 Chi đầu tư phát triển giai đoạn 2017 - 2019 40 6 2.6 Chi thường xuyên giai đoạn 2017 - 2019 41 Tình hình lập dự toán chi NSNN huyện Đan 7 2.7 45 Phượng giai đoạn 2017 - 2019
viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ TT Bảng Nội dung Trang Cơ cấu chi ngân sách cấp huyện giai đoạn 2017 - 1 2.1 42 2019 2 2.2 Cơ cấu dự toán chi XDCB theo nguồn kinh phí 46 3 2.3 Cơ cấu dự toán chi thường xuyên giai đoạn 2017 - 2019 47 So sánh dự toán chi thường xuyên sau điều chỉnh bổ 4 2.4 51 sung và dự toán đầu năm giai đoạn 2017 - 2019 So sánh quyết toán chi XDCB và dự toán sau điều 5 2.5 52 chỉnh bổ sung
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Trong đó, chi NSNN là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã được tập trung vào NSNN và phân bổ chúng đến mục đích sử dụng. Do đó, chi NSNN là những việc cụ thể không chỉ dừng lại trên các định hướng mà phải thực hiện phân bổ cho từng mục tiêu, từng hoạt động và từng công việc thuộc chức năng của Nhà nước. Quản lý chi NSNN là một bộ phận trong công tác quản lý ngân sách nhà nước, là quá trình phân phối lại quỹ tiền tệ tập trung một cách có hiệu quả nhằm thực hiện chức năng của Nhà nước để đạt được các mục tiêu quản lý của Nhà nước trên cơ sở hệ thống chính sách, pháp luật. Đan Phượng là huyện ngoại thành phía Tây của Thủ đô Hà Nội. Là một trong các huyện được công nhận Huyện nông thôn mới đầu tiên của cả nước, những năm gần đây, huyện đã sử dụng có hiệu quả ngân sách hiện có để tập trung đầu tư phát triển mạnh mẽ cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trên địa bàn. Công tác quản lý ngân sách huyện những năm gần đây đã được thực hiện có hiệu quả, khai thác, phân bổ nguồn lực hiện có để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện còn những mặt tồn tại như: Việc bố trí vốn đối với các dự án mới vẫn còn tình trạng bố trí vốn dàn trải, việc bổ sung, điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư thường thực hiện nhiều lần trong năm, vẫn còn các dự án có tiến độ giải ngân thấp, ..kết dư ngân sách huyện lớn, chi chuyển nguồn các nhiệm vụ chi của năm trước sang năm sau cao; Việc xây dựng dự toán chi ngân sách còn chưa dự báo hết và xác định được đầy đủ các nhiệm vụ chi dẫn đến khó khăn trong quá trình điều hành và quyết toán ngân sách Bên cạnh đó, năm 2019 huyện Đan Phượng đã được UBND Thành phố phê duyệt đề án đầu tư xây dựng huyện Đan Phượng thành Quận vào năm 2025. Trong đó, tiêu chí quản lý sử dụng ngân sách nhà nước, tự cân đối ngân sách là một trong các tiêu chí quan trọng mà huyện phải hoàn thiện trong gian tới để đạt các tiêu chuẩn của quận vào năm 2025. Với nguồn thu ngân sách trên
2 địa bàn còn hạn hẹp như hiện nay, trong khi nhu cầu chi ngân sách để hoàn thiện các tiêu chí của quận rất lớn, đòi hỏi công tác quản lý chi ngân sách cần phát huy hết vai trò, kết quả đã đạt được và khắc phục những tồn tại hạn chế để sử dụng hiệu quả các nguồn lực hiện có nhằm đạt được các mục tiêu đề ra. Xuất phát từ lý do trên, cho thấy việc nghiên cứu “Quản lý chi ngân sách Nhà nước tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội" là một đề tài mang tính thực tiễn cao góp phần làm rõ hơn thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước của huyện sau 3 năm thực hiện Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 và làm cơ sở để có các giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đổi mới trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nước hiện nay, một nhiệm vụ luôn được quan tâm hàng đầu trong quản lý nhà nước về tài chính, góp phần đảm bảo các nguồn lực để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, phát triển văn hóa, giáo dục, đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội và thực hiện các chính sách xã hội trên địa bàn huyện. 2. Tổng quan một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Quản lý chi ngân sách nhà nước là công cụ quản lý quan trọng để Chính phủ và các cấp chính quyền địa phương thực hiện quản lý, điều tiết, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước nói chung cũng như tại địa phương nói riêng. Với ý nghĩa to lớn như trên, quản lý chi ngân sách nhà nước đã trở thành chủ đề của nhiều công trình nghiên cứu thuộc các loại hình khác nhau như: - Nguyễn Thúy Hà (2020), “Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội”. Luận văn Thạc sỹ Trường Đại học Thương Mại. Nghiên cứu đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về chi ngân sách và quản lý chi ngân sách cấp quận/huyện như: khái niệm, vai trò, nguyên tắc và phân cấp quản lý chi ngân sách cấp quận/huyện, nội dung của quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận/huyện, …. Dựa trên cơ sở lý luận, tác giả đã đi vào phân tích thực trạng tình hình quản lý chi ngân sách trên địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Từ đó tác giả đã chỉ ra những hạn chế trong quá trình quản lý chi là: công tác lập dự toán chưa sát còn cao hơn so với thực tế chi, thực hiện dự toán chi nhất là chi thường xuyên năm sau cao hơn năm trước, các mục tiêu chi mang tính phân bổ đồng đều, … tác giả đưa ra những nguyên nhân của những hạn chế nêu trên, từ đó đề xuất một số giải pháp để
3 nâng cao hiệu quả của quản lý chi ngân sách như: kiến nghị điều chỉnh định mức phân bổ ngân sách, cơ cấu lại ngân sách cho phù hợp, … - Nguyễn Ngọc Hà (2018), “Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam”. Luận văn Thạc sỹ trường đại học Thương mại. Tác giả đưa ra khung lý luận cơ bản về ngân sách nhà nước, nội dung và tiêu chí quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện, các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện, … làm cơ sở để đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Từ đó, tác giả đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý chi ngân sách tại huyện Thanh Liêm tỉnh Hà Nam trong các nội dung của quản lý chi ngân sách như: công tác lập dự toán chưa có sự chủ động, chưađánh giá hết được các yếu tố tác động, tình trạng lãng phí trong chi ngân sách, việc kiểm soát hồ sơ, thủ tục chi ngân sách còn khó khăn, …Với những tồn tại hạn chế đã chỉ ra, tác giả đã trình bày nguyên nhân của các hạn chế đó để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách được tốt hơn như: nâng cao chất lượng dự báo trong lập dự toán chi ngân sách, rà soát đánh giá các định mức chi để kiến nghị UBND tỉnh sửa đổi, điều chỉnh cho phù hợp, … - Phạm Ngọc Hải (2017), “Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội”. Luận văn Thạc sỹ trường đại học Thương Mại. Tác giả đưa ra khung lý luận về ngân sách nhà nước, chi ngân sách nhà nước, quản lý chi ngân sách nhà nước, nội dung của quản lý chi ngân sách nhà nước, các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước. Dựa trên cơ sở lý luận đã xây dựng, tác giả đã phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội giai đoạn 2012 – 2016, chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý chi ngân sách như: dự toán chi chưa có tầm nhìn dài hạn, việc giao dự toán thường vào cuối năm do phải chờ chỉ tiêu của UBND thành phố nên thường phải chịu sức ép về thời gian; công tác chấp hành dự toán chi nhất là chi thường xuyên còn tình trạng lãng phí chưa thực sự tiết kiệm, công tác thanh tra, kiểm tra chưa mang lại hiệu quả cao, …Từ đó, tác giả đã đưa ra các giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn Quận Hà Đông trong các năm tiếp theo.
4 - Ngô Thị Hồng Hạnh (2020), “Quản lý ngân sách nhà nước của Sở Tài chính Hà Nội”. Luận án Tiến sỹ trường Đại học Thương Mại. Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về hệ thống ngân sách nhà nước, ngân sách địa phương, quản lý ngân sách nhà nước nói chung và quản lý ngân sách địa phương nói riêng. Tác giả chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách địa phương, đồng thời xây dựng được khung tiêu chí đánh giá quản lý chi ngân sách cấp địa phương. Trên cơ sở khung lý thuyết đã hệ thống hóa, tác giả đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Sở Tài chính Hà Nội giai đoạn 2010 – 2017 theo các tiêu chí đã xây dựng, và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến công tác quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn. Từ đó, chỉ ra các tồn tại hạn chế, nguyên nhân dẫn đến các hạn chế đó và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện trong thời gian tiếp theo. Tô Thiện Hiền (2019), “Đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước tại tỉnh An Giang” đăng trên tạp chí Tài chính kỳ tháng 12/2019. Tác giả đã thông qua khảo sát, nghiên cứu thực trạng hoạt động kinh tế - xã hội của địa phương, trong đó hoạt động chi ngân sách nhà nước của tỉnh An Giang giai đoạn 2016 – 2018 và đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước của tỉnh An Giang, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước, như: hoàn thiện phân cấp quản lý chi ngân sách, hoàn thiện cơ cấu chi ngân sách hợp lý, hoàn thiện quy trình lập dự toán, đổi mới trong công tác kiểm tra, thanh tra và đưa ra các hình thức khen thưởng, xử lý vi phạm trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nước. Nguyễn Việt Dũng, Nguyễn Ngọc Tuấn (2020) “Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện: trường hợp huyện Bảo Thắng tỉnh Lào Cai” đăng trên tạp chí Công thương năm 2020. Tác giả đã khảo sát thực trạng công tác quản lý chi ngân sách tại huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào cai giai đoạn 2016 – 2018 về cả kết quả đạt được và tồn tại hạn chế. Từ đó tác giả đưa ra một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. Một số kết luận rút ra sau khi tổng quan các tài liệu nghiên cứu: Như vậy có thể thấy rằng, quản lý NSNN nói chung và quản lý chi ngân sách nói riêng đã và đang được nhiều nhà nghiên cứu quản lý kinh tế quan tâm. Các nghiên cứu này đã hệ thống hóa được cơ sở lý thuyết về quản lý chi ngân sách và quản lý chi ngân sách cấp huyện như: vị trí, vai trò,
5 nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà nước, nội dung của quản lý chi ngân sách nhà nước nói cung và quản lý chi NSNN cấp huyện nói riêng. Đồng thời cũng đã có những nghiên cứu về thực trạng quản lý chi ngân sách tại một số địa phương ở Việt Nam. Từ đó đã chỉ ra một số hạn chế, tồn tại và nguyên ngân trong hoạt động quản lý chi ngân sách tại địa phương và đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại các địa phương đó. Tuy nhiên qua tìm hiểu, học viên thấy còn một số nội dung chưa được nghiên cứu nhiều như sau: - Các tài liệu đã có đều thực hiện khai thác và đánh giá trên số liệu từ năm 2017 trở về trước, thời điểm đó thực hiện quản lý NSNN theo Luật Ngân sách nhà nước năm 2002 – đã hết hiệu lực vào năm 2017. Việc nghiên cứu công tác quản lý NSNN theo Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 chưa có nhiều, đây là khoảng trống để học viên lựa chọn và nghiên cứu. - Tại huyện Đan Phượng chưa có đề tài nghiên cứu về công tác quản lý chi ngân sách nhà nước, đặc biệt là trong giai đoạn 2017 - 2019 – giai đoạn thực hiện phân cấp ngân sách mới, Luật Ngân sách mới 2015. 3. Mục tiêu nghiên cứu: 3.1. Mục tiêu khái quát: Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách cấp huyện tại huyện Đan Phượng trong thời gian tới. 3.2. Mục tiêu cụ thể: Thứ nhất, Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về chi ngân sách và quản lý chi ngân sách cấp huyện Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động quản lý chi ngân sách cấp huyện tại huyện Đan Phượng. Từ đó đưa ra các đánh giá chung về thành tựu, hạn chế và nguyên nhân. Thứ ba, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách trên địa bàn huyện Đan Phượng những năm tiếp theo. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề về lý luận và thực trạng công tác quản lý chi ngân sách cấp huyện tại huyện Đan Phượng từ khâu lập dự toán, tổ chức thực hiện dự toán, quyết toán ngân sách và thanh tra, kiểm tra ngân sách 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: Đề tài nghiên cứu công tác quản lý chi ngân sách tại huyện Đan Phượng
6 - Về thời gian: nghiên cứu trong thời gian 3 năm (2017 - 2019) từ các tài liệu đã công bố, từ đó làm cơ sở đưa ra các giải pháp hoàn thiện ngay trong giai đoạn ổn định ngân sách tiếp theo 2021 - 2025. 5. Nguồn dữ liệu và phương pháp nghiên cứu: 5.1. Nguồn dữ liệu: Nguồn dữ liệu được sử dụng trong bài là các dữ liệu thứ cấp, được lấy từ các nguồn chính như sau: - Các tài liệu, công trình nghiên cứu đã được công bố có liên quan đến đề tài luận văn - Các Văn bản, chính sách có liên quan được lấy từ trang thông tin điện tử của UBND thành phố Hà Nội, Sở Tài chính Hà Nội, UBND huyện Đan Phượng - Các báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội địa phương, báo cáo về cân đối ngân sách được lấy từ các nguồn tại UBND huyện Đan Phượng, Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Đan Phượng, Kho bạc Nhà nước huyện Đan Phượng 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thống kê, tổng hợp: được sử dụng để thu thập các dữ liệu thứ cấp từ các nguồn, tổng hợp lại theo các nội dung, các tiêu chí, xây dựng các bảng biểu, đồ thị để đưa ra các phân tích thực trạng về quản lý chi ngân sách cấp huyện trên các khâu: lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và công khai, thanh tra, kiểm tra ngân sách. Từ đó làm cơ sở cho việc xây dựng các giải pháp để khắc phục, hoàn thiện những hạn chế của công tác quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Đan Phượng. - Phương pháp so sánh, phân tích: Học viên sử dụng phương pháp này để so sánh sự khác biệt trong từng nội dung của công tác quản lý chi NSNN cấp huyện giữa các năm trong giai đoạn nghiên cứu để thấy được tổng quan và sự đa dạng trong công tác quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Đan Phượng. Từ sự so sánh, đối chiếu đó, học viên tiến hành phân tích, lý giải ý nghĩa những số liệu để đánh giá một cách khách quan và chính xác nhất những nội dung đã đạt được, những nội dung còn tồn tại của vấn đề cần nghiên cứu. Trên cơ sở đó có những đề xuất về giải pháp sát thực, hiệu quả cho công tác quản lý chi NSNN của huyện. 6. Ý nghĩa của đề tài - Về khoa học: Hệ thống hóa một số cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
7 - Về thực tiễn: Làm rõ thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước cấp cấp huyện tại huyện Đan Phượng, đánh giá các tiêu chí, chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân, từ đó đề ra những giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Đan Phượng. Đề tài sẽ là nguồn tư liệu đối với các cơ quan quản lý ngân sách và cơ quan đơn vị sử dụng ngân sách góp phần thiết thực vào việc hoàn thiện, quản lý ngân sách của quận và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước. 7. Kết cấu của Luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các biểu bảng, tài liệu tham khảo, mục lục, luận văn được chia làm 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện - Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. - Chương 3: Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Đan Phượng
8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. Lý luận cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Ngân sách nhà nước Ngân sách nhà nước (sau đây gọi tắt là NSNN) là một phạm trù kinh tế - lịch sử xuất hiện và tồn tại gắn liền với sự ra đời, tồn tại và phát triển của nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ và sự xuất hiện của Nhà nước. Thuật ngữ NSNN đã xuất hiện và được sử dụng rất lâu trong lịch sử phát triển kinh tế - xã hội. Ngày nay, ở các nước Quốc hội thực hiện quyền lập pháp về NSNN, Chính phủ thực hiện quyền hành pháp về NSNN. Có nhiều khái niệm khác nhau về NSNN theo các cách tiếp cận khác nhau. Dưới góc độ tiếp cận về nội dung các quan hệ kinh tế: NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế dưới hình thái giá trị phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia nhằm đảm bảo cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Theo Luật Ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13 quy định: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. Hệ thống NSNN ở Việt Nam được phân thành các cấp ngân sách khác nhau, bao gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm 3 cấp ngân sách: cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Ngân sách cấp huyện là một cấp ngân sách thuộc hệ thống ngân sách. Đó là toàn bộ các khoản thu, chi của chính quyền cấp huyện được dự toán và thực hiện trong một khoản thời gian nhất định do HĐND, UBND huyện quyết định để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được HĐND, UBND tỉnh phân cấp thực hiện. 1.1.1.2. Chi ngân sách nhà nước cấp huyện Khái niệm chi NSNN: là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhằm thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước trong từng thời kỳ. Quá trình
9 phân phối là quá trình cấp phát tiền từ NSNN để hình thành các quỹ gắn với các mục đích cụ thể trước khi đưa vào sử dụng. Quá trình sử dụng là quá trình trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ ngân sách không trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng. Nội dung chi ngân sách rất đa dạng, điều này xuất phát từ vai trò quản lý vĩ mô của nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội. Đối với chi ngân sách nhà nước nói chung gồm các nội dung: Chi đầu tư phát triển, chi dự trữ quốc gia, chi thường xuyên, chi trả nợ lãi, chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật. Khái niệm chi NSNN cấp huyện: Với tư cách là một cấp ngân sách trong hệ thống ngân sách nhà nước, Chi ngân sách nhà nước cấp huyện là quá trình sử dụng ngân sách cấp huyện để thực hiện các nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện nhằm đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương Thực hiện các quy định về phân cấp ngân sách, chi ngân sách cấp huyện chỉ bao gồm các nội dung: Chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi chuyển nguồn sang năm sau và chi bổ sung cân đối, bổ sung mục tiêu cho ngân sách cấp dưới (cấp xã). 1.1.1.3. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước: Quản lý theo cách hiểu phổ biến là sự tác động có hệ thống, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng, làm cho họ hành động theo mục tiêu đã định của quản lý. Quản lý chi ngân sách nhà nước là một bộ phận trong công tác quản lý NSNN và cũng là một bộ phận trong công tác quản lý nói chung. Chi NSNN là quá trình phân phối lại quỹ tiền tệ tập trung một cách có hiệu quả nhằm thực hiện chức năng của Nhà nước trên cơ sở sử dụng hệ thống chính sách, pháp luật. Do đó quản lý chi NSNN là quá trình thực hiện có hệ thống các biện pháp phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung nhằm phục vụ chi tiêu cho bộ máy và thực hiện các chức năng của Nhà nước. Thực chất “Quản lý chi NSNN là quá trình sử dụng các nguồn vốn chi tiêu của Nhà nước từ khâu lập kế hoạch đến khâu sử dụng ngân sách đó nhằm đảm bảo quá trình chi tiết kiệm và hiệu quả phù hợp với yêu cầu thực tế đang đặt ra theo
10 đúng chính sách, chế độ của Nhà nước, phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội” (4, tr11). Khái niệm quản lý chi ngân sách cấp huyện: Từ các cách tiếp cận các khái niệm đưa ra ở trên có thể định nghĩa quản lý chi ngân sách cấp huyện là quá trình các cơ quan quản lý nhà nước cấp huyện sử dụng các phương pháp, công cụ quản lý tài chính tác động vào hoạt động chi ngân sách cấp huyện nhằm đảm bảo các khoản chi được sử dụng tiết kiệm hiệu quả nhằm hoàn thành tốt kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện. 1.1.2. Phân cấp quản lý chi ngân sách Theo Luật NSNN, hệ thống NSNN được phân cấp thành các cấp khác nhau tương ứng với các cấp chính quyền địa phương. Để đảm bảo cho việc quản lý ngân sách không bị trùng lắp, chồng chéo, công tác quản lý chi ngân sách cũng được phân chia theo các cấp khác nhau. Phân cấp quản lý chi ngân sách là việc xác định phạm vi, trách nhiệm và quyền hạn của chính quyền các cấp trong việc quản lý điều hành nhiệm vụ chi của mỗi cấp ngân sách phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội. Đó là việc giải quyết mối quan hệ giữa các cấp chính quyền Nhà nước về vấn đề liên quan đến việc quản lý và điều hành ngân sách nhà nước. 1.1.2.1. Các nguyên tắc phân cấp quản lý chi ngân sách Một là: Phân cấp quản lý chi ngân sách phải được tiến hành đồng thời với việc phân cấp quản lý kinh tế, xã hội và tổ chức bộ máy hành chính. Phân cấp quản lý kinh tế, xã hội là tiền đề, là điều kiện để thực hiện phân cấp quản lý ngân sách nhà nước. Quán triệt nguyên tắc này tạo cơ sở cho việc giải quyết mối quan hệ vật chất giữa các cấp chính quyền qua việc xác định rõ nhiệm vụ chi của các cấp. Thực chất của nguyên tắc này là giải quyết mối quan hệ giữa nhiệm vụ và quyền lợi, quyền lợi phải tương xứng với nhiệm vụ được giao. Mặt khác, nguyên tắc này còn đảm bảo tính độc lập tương đối trong phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở nước ta. Hai là: phải đảm bảo ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, tập trung các nguồn lực cơ bản để đảm bảo thực hiện các mục tiêu trọng yếu trên phạm vi cả nước; đồng thời đảm bảo tính độc lập chủ động của ngân sách địa phương. Nguyên tắc này được thể hiện: