Luận văn thạc sĩ: Nâng cao hiệu quả huy động vốn và sử dụng vốn đầu tư phát triển du lịch Bình Thuận từ nay đến năm 2010

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

141
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là ứng dụng lý luận về vốn và các kênh huy động vốn đầu tư để phân tích vai trò của công tác huy động và sử dụng vốn trong quá trình phát triển du lịch Bình Thuận trong thời gian qua, đánh giá những kết quả đạt được và những hạn chế, vướng mắc. Từ đó xác định những giải pháp và kiến nghị các vấn đề cần giải quyết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ: Nâng cao hiệu quả huy động vốn và sử dụng vốn đầu tư phát triển du lịch Bình Thuận từ nay đến năm 2010

MÔÛ ÑAÀU Nhöõng naêm gaàn ñaây du lòch Bình Thuaän ngaøy caøng phaùt trieån vaø trôû thaønh moät ngaønh kinh teá quan troïng cuûa tænh, thu huùt nhieàu nhaø ñaàu tö, du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc. Töø moät vuøng ñaát ven bieån coøn hoang sô caùch ñaây khoâng laâu, ñeán nay Bình Thuaän ñang ñöôïc bieát ñeán nhö moät trung taâm du lòch nghæ döôõng noåi tieáng trong caû nöôùc, coù söùc thu huùt maïnh meõ du khaùch trong nöôùc vaø quoác teá. Ñeå ñaåy maïnh toác ñoä phaùt trieån du lòch Bình Thuaän ngaøy caøng taêng, thöïc hieän Nghò quyeát 19-NQ/TU ngaøy 25/3/2004 Ban chaáp haønh Ñaûng boä tænh Bình Thuaän (khoaù X) veà phaùt trieån du lòch ñeán naêm 2010, ngaøy 15/3/2005 UBND tænh Bình Thuaän ñaõ ban haønh “Chöông trình haønh ñoäng cuûa UBND tænh veà phaùt trieån du lòch ñeán naêm 2010”. Chöông trình haønh ñoäng naøy ñaõ ñeà ra caùc quan ñieåm, muïc tieâu, yeâu caàu, noäi dung chöông trình vaø caùc chính saùch, giaûi phaùp phaùt trieån du lòch Bình Thuaän ñeán naêm 2010 ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñöa du lòch trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa tænh, thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa phöông vaø laøm dòch chuyeån cô caáu kinh teá theo höôùng hieän ñaïi, goùp phaàn thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån ngaønh maø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX ñaõ vaïch ra: " Phaùt trieån du lòch thaät söï trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn; naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng treân cô sôû khai thaùc lôïi theá veà ñieàu kieän töï nhieân, sinh thaùi, truyeàn thoáng vaên hoaù, lòch söû, ñaùp öùng nhu caàu du lòch trong nöôùc vaø phaùt trieån nhanh du lòch quoác teá, sôùm ñaït trình ñoä phaùt trieån du lòch cuûa khu vöïc. Xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát, hình thaønh caùc khu du lòch troïng ñieåm, ñaåy maïnh hôïp taùc vaø lieân keát vôùi caùc nöôùc." Thôøi gian qua, maëc duø Bình Thuaän ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan trong vieäc thu huùt voán cho ñaàu tö phaùt trieån du lòch, theå hieän qua soá löôïng voán ñaàu tö taêng nhanh, caùc keânh huy ñoäng voán töøng böôùc ñöôïc ña daïng hoaù, thu huùt nhieàu thaønh phaàn tham gia ñaàu tö. Tuy nhieân coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö phaùt trieån du lòch Bình Thuaän cuõng coøn khoù khaên, chöa ñaùp öùng yeâu caàu ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Ñeå goùp phaàn phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp thuùc ñaåy coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö cho phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian tôùi, toâi xin choïn ñeà taøi: " Naâng cao hieäu quaû huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö phaùt trieån du lòch tænh Bình Thuaän töø nay ñeán 2010" laøm ñeà taøi cho luaän vaên thaïc só cuûa mình. 1
Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø öùng duïng lyù luaän veà voán vaø caùc keânh huy ñoäng voán ñaàu tö ñeå phaân tích vai troø cuûa coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán trong quaù trình phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian qua, ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc vaø nhöõng haïn cheá, vöôùng maéc. Töø ñoù xaùc ñònh nhöõng giaûi phaùp vaø kieán nghò caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát. Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi laø phöông phaùp moâ taû vaø phöông phaùp phaân tích, vôùi nguoàn soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø nieân giaùm thoáng keâ, caùc baùo caùo cuûa UBND tænh, caùc sôû, ban ngaønh trong tænh vaø soá lieäu ñöôïc coâng boá treân Internet . Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, do naêng löïc vaø ñieàu kieän nghieân cöùu coøn nhieàu haïn cheá, chaéc chaén noäi dung luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi thieáu soùt, raát mong ñöôïc söï quan taâm goùp yù cuûa Thaày Coâ. 2
CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN LYÙ THUYEÁT 1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ DU LÒCH 1.1.1 NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ DU LÒCH 1.1.1.1 Nhöõng khaùi nieäm cô baûn - Moät soá khaùi nieäm veà du lòch Ngaønh du lòch hieän ñaïi hình thaønh trong theá kyû XIX cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn vaên minh coâng nghieäp, vaø töø sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù II ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng ngaønh coù toác ñoä taêng tröôûng maïnh vaø chaéc chaén cuûa kinh teá theá giôùi. Khaùi nieäm veà du lòch cuõng ñaõ coù nhöõng thay ñoåi theo söï phaùt trieån cuûa ngaønh. Neáu xem xeùt du lòch nhö laø moät hieän töôïng xaõ hoäi, hieän töôïng nhaân vaên laøm phong phuù theâm nhaän thöùc vaø cuoäc soáng con ngöôøi, Toå chöùc du lòch theá giôùi (WTO : World Tourism Organization) ñaõ ñöa ra ñònh nghóa :”Du lòch bao goàm nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi ñi ñeán moät nôi khaùc ngoaøi nôi cö truù thöôøng xuyeân cuûa mình trong thôøi haïn khoâng quaù moät naêm lieân tuïc ñeå vui chôi, vì coâng vieäc hay vì muïc ñích khaùc khoâng lieân quan ñeán nhöõng hoaït ñoäng kieám tieàn ôû nôi maø hoï ñeán”. Neáu xem du lòch khoâng chæ ñôn thuaàn laø hieän töôïng xaõ hoäi maø coøn laø hoaït ñoäng kinh teá, noù ñöôïc coi laø toaøn boä caùc hoaït ñoäng maø muïc tieâu laø keát hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng tham gia vaøo quaù trình, keát hôïp giaù trò cuûa caùc taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø nhaân vaên vôùi caùc dòch vuï, haøng hoùa ñeå taïo ra saûn phaåm du lòch ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch. Vôùi tö caùch laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa du lòch hoïc, theo toâi khaùi nieäm du lòch phaûn aûnh caùc moái quan heä baûn chaát beân trong, laøm cô sôû cho vieäc nghieân cöùu caùc xu höôùng vaø caùc quy luaät phaùt trieån cuûa noù ; theo goùc ñoä naøy du lòch laø nhöõng hoaït ñoäng vaø moái quan heä phaùt sinh do söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa khaùch du lòch, ngöôøi kinh doanh du lòch, chính quyeàn vaø coäng ñoàng daân cö ñòa phöông trong quaù trình thu huùt, tieáp ñoùn vaø phuïc vuï khaùch du lòch. - Du khaùch: Cuõng theo ñònh nghóa cuûa Toå chöùc Du lòch Quoác teá, khaùch vieáng (visistors) laø nhöõng ngöôøi rôøi khoûi nôi cö truù cuûa mình ñeán nôi khaùc khoâng quaù moät naêm vaø khoâng vì muïc ñích kieám tieàn ; du khaùch (tourists) laø nhöõng khaùch vieáng coù löu truù qua hôn moät ñeâm taïi nôi ñeán ; khaùch vieáng trong ngaøy (same-day 3
visistors) khoâng coù löu truù qua ñeâm taïi nôi ñeán. Khaùch du lòch quoác teá laø nhöõng khaùch maø nôi cö truù laø moät quoác gia khaùc vôùi quoác gia nôi ñeán du lòch ; khaùch du lòch noäi ñòa laø nhöõng khaùch maø quoác gia nôi cö truù cuõng laø quoác gia nôi ñeán tham quan du lòch, bao goàm caû nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi nhöng ñang cö truù taïi quoác gia ñoù. - Khu du lòch, ñieåm du lòch vaø tuyeán du lòch Khu du lòch laø moät khoâng gian ñòa lyù bao goàm dieän tích maët ñaát, maët nöôùc coù taøi nguyeân du lòch phong phuù, haáp daãn, ñaõ ñöôïc quy hoaïch vaø coâng nhaän veà maët phaùp lyù bôûi Nhaø nöôùc, chuû yeáu söû duïng vaøo muïc ñích du lòch hoaëc boå trôï cho muïc ñích du lòch, vaø vieäc söû duïng naøy coù tính hôn haún veà kinh teá - xaõ hoäi tröôùc maét vaø laâu daøi so vôùi söû duïng noù vaøo caùc muïc ñích khaùc. Taøi nguyeân du lòch bao goàm caû nhöõng taøi nguyeân thieân nhieân, moâi tröôøng, sinh thaùi (baõi bieån, soâng hoà, nuùi, röøng caây...) ; caû nhöõng taøi nguyeân nhaân vaên nhö caùc di saûn vaên hoùa, lòch söû, caùc coâng trình kieán truùc, caùc giaù trò vaên hoùa phi vaät theå. Khu du lòch phaûi coù quy moâ caàn thieát, khu du lòch goàm khu du lòch quoác gia vaø khu du lòch ñòa phöông. Ñieåm du lòch laø nôi coù moät vaøi loaïi taøi nguyeân du lòch haáp daãn hoaëc coâng trình rieâng bieät phuïc vuï du lòch hay keát hôïp caû hai ôû quy moâ nhoû. Tuyeán du lòch laø loä trình noái caùc ñieåm, caùc khu du lòch khaùc nhau nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch du lòch. - Saûn phaåm du lòch Coù nhieàu ñònh nghóa veà saûn phaåm du lòch, theo toâi, moät trong nhöõng khaùi nieäm ñoù laø:”Saûn phaåm du lòch laø söï keát hôïp nhöõng dòch vuï vaø phöông tieän vaät chaát treân cô sôû khai thaùc caùc tæeàm naêng du lòch nhaèm cung caáp cho du khaùch moät khoaûng thôøi gian thuù vò, moät kinh nghieäm du lòch troïn veïn vaø söï haøi loøng” (Töø ñieån du lòch - Tieáng Ñöùc NXB Berlin 1984). Saûn phaåm du lòch bao goàm nhöõng haøng hoùa vaø dòch vuï keát hôïp nhau. Dòch vuï du lòch laø keát quaû cuûa caùc hoaït ñoäng kinh teá ñöôïc theå hieän trong saûn phaåm voâ hình nhö vaän chuyeån, löu truù aên uoáng, vui chôi giaûi trí, taøi chính, thoâng tin lieân laïc, y teá vaø caùc dòch vuï caù nhaân khaùc. 1.1.1.2 Moät soá quan ñieåm veà phaùt trieån du lòch Theo xu höôùng hieän nay laø phaùt trieån kinh teá phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng ñeå baûo ñaûm tính beàn vöõng, töø ñaàu thaäp nieân 90 ñaõ xuaát hieän khaùi nieäm du lòch sinh thaùi, ñöôïc caùc quoác gia quan taâm vaø Toå chöùc Du lòch Quoác teá khuyeán khích phaùt trieån. Vôùi yeâu caàu phaûi ngaøy caøng phaùt huy caùc taùc ñoäng tích 4
cöïc, haïn cheá nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa du lòch leân caùc yeáu toá moâi tröôøng, noäi dung cô baûn cuûa du lòch sinh thaùi khoâng ñôn thuaàn laø nhöõng hoaït ñoäng du lòch dieãn ra ôû nhöõng vuøng giaøu tieàm naêng veà sinh thaùi töï nhieân, veà giaù trò vaên hoùa maø taäp trung vaøo möùc ñoä traùch nhieäm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng ; khoâng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä thuï ñoäng laø haïn cheá toái ña caùc suy thoaùi moâi tröôøng do du lòch taïo ra, maø coøn phaûi chuû ñoäng ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån moâi tröôøng cuûa caùc vuøng du lòch : “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên hoùa baûn ñòa gaén vôùi giaùo duïc moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông”. Giöõa thaäp nieân 90, xuaát hieän khaùi nieäm môùi laø phaùt trieån du lòch beàn vöõng. WTO cho raèng :”Phaùt trieån du lòch beàn vöõng thoûa maõn nhöõng nhu caàu hieän taïi cuûa du khaùch vaø caùc vuøng ñoùn khaùch trong khi vaãn baûo veä vaø naâng cao caùc cô hoäi cho töông lai. Phaùt trieån du lòch beàn vöõng ñoøi hoûi phaûi quaûn lyù taát caû caùc nguoàn taøi nguyeân theo moät caùch naøo ñoù ñeå vöøa ñaùp öùng caùc nhu caàu kinh teá, xaõ hoäi vaø thaåm myõ trong khi vaãn giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa, caùc quaù trình sinh thaùi cô baûn, söï ña daïng sinh hoïc vaø caùc heä thoáng ñaûm baûo söï soáng”. 1.1.2 CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH CUÛA VIEÄT NAM Vôùi muïc tieâu toång quaùt laø ñöa ngaønh du lòch thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn treân cô sôû khai thaùc coù hieäu quaû lôïi theá veà ñieàu kieän töï nhieân, sinh thaùi, truyeàn thoáng vaên hoùa, lòch söû, huy ñoäng toái ña nguoàn löïc trong nöôùc vaø tranh thuû söï hôïp taùc, hoã trôï quoác teá ; töøng böôùc ñöa Vieät Nam trôû thaønh moät trung taâm du lòch coù taàm côõ cuûa khu vöïc ; chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuûa nöôùc ta giai ñoaïn 2001 – 2010 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 97/2002/QÑ- TTg ngaøy 22/7/2001 ñaõ ñeà ra moät soá noäi dung chính : Toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa ngaønh du lòch bình quaân trong thôøi kyø naøy ñaït töø 11 – 11,5%/naêm. Ñeán 2005 khaùch quoác teá vaøo Vieät Nam du lòch töø 3 – 3,5 trieäu löôït ngöôøi, khaùch noäi ñòa töø 15 – 16 trieäu löôït ngöôøi, thu nhaäp du lòch ñaït treân 2 tyû USD ; naêm 2010 khaùch quoác teá ñaït 5,5 – 6 trieäu, khaùch noäi ñòa 25 – 26 trieäu löôït ngöôøi, thu nhaäp du lòch ñaït 4 – 4,5 tyû USD. Veà thò tröôøng, vöøa khai thaùc khaùch töø caùc thò tröôøng quoác teá khu vöïc Ñoâng AÙ – Thaùi Bình Döông, Taây AÂu, Baéc Myõ keát hôïp khai thaùc caùc thò tröôøng Baéc AÙ, Baéc AÂu, UÙc, New Zealand, caùc nöôùc SNG vaø Ñoâng AÂu; vöøa chuù troïng khai thaùc thò tröôøng du lòch noäi ñòa. 5
Veà ñaàu tö, öu tieân ñaàu tö phaùt trieån caùc khu du lòch toång hôïp quoác gia vaø caùc khu du lòch chuyeân ñeà; ñaåy maïnh phaùt trieån du lòch ñoái vôùi caùc ñòa baøn du lòch troïng ñieåm. Caùc thaønh phoá, ñoâ thò du lòch phaûi ñaàu tö hôïp lyù, baûo ñaûm söï phaùt trieån haøi hoøa giöõa phaùt trieån ñoâ thò vôùi phaùt trieån du lòch beàn vöõng. Keát hôïp ñaàu tö naâng caáp, phaùt trieån caùc ñieåm tham quan du lòch, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du lòch vôùi ñaàu tö cho tuyeân truyeàn, quaûng baù vaø ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc du lòch. Thöïc hieän vieäc hoäi nhaäp, hôïp taùc quoác teá veà du lòch. Taêng cöôøng cuûng coá vaø môû roäng hôïp taùc song phöông, ña phöông vôùi caùc toå chöùc quoác teá, caùc nöôùc coù khaû naêng vaø kinh nghieäm phaùt trieån du lòch. Veà phaùt trieån caùc vuøng du lòch, chieán löôïc xaùc ñònh coù ba vuøng : Vuøng du lòch Baéc Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Haø Giang ñeán Haø Tónh, trung taâm cuûa vuøng laø Haø Noäi - Haûi Phoøng - Haï Long. Vuøng du lòch Baéc Trung Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Quaûng Bình ñeán Quaûng Ngaõi. Hueá vaø Ñaø Naüng laø trung taâm cuûa vuøng. Vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Kon Tum ñeán Caø Mau vôùi hai AÙ vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä. Trung taâm cuûa vuøng laø Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc ñòa baøn taêng tröôûng du lòch laø : thaønh phoá Hoà Chí Minh – Nha Trang – Ñaø Laït, thaønh phoá Hoà Chí Minh - Caàn Thô – Haø Tieân – Phuù Quoác, thaønh phoá Hoà Chí Minh – Vuõng Taøu – Phan Thieát. Saûn phaåm du lòch ñaëc tröng cuûa vuøng laø du lòch tham quan, nghæ döôõng bieån vaø nuùi ñeå khai thaùc theá maïnh du lòch cuûa daûi ven bieån Nam Trung Boä vaø Taây Nguyeân, du lòch soâng nöôùc, du lòch sinh thaùi ñoàng baèng chaâu thoå soâng Cöûu Long. Laø moät trong caùc khu du lòch troïng ñieåm cuûa quoác gia ; moät trong nhöõng ñòa baøn taêng tröôûng du lòch cuûa AÙ vuøng du lòch Nam Trung Boä, du lòch tænh Bình Thuaän ñöôïc khaúng ñònh laø caàn phaûi taäp trung taïo ra söï phaùt trieån nhanh, trôû thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn vaøo sau naêm 2010, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi treân phaïm vi toaøn tænh, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. 1.2 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ VOÁN ÑAÀU TÖ ,CAÙC COÂNG CUÏ HUY ÑOÄNG VOÁN ÑAÀU TÖ VAØ HIEÄU QUAÛ SÖÛ DUÏNG VOÁN ÑAÀU TÖ 1.2.1 Voán ñaàu tö vaø caùc coâng cuï huy ñoäng voán ñaàu tö 1.2.1.1 Khaùi nieäm veà voán ñaàu tö 6
Taøi saûn cuûa moät quoác gia bao goàm taøi nguyeân thieân nhieân, taøi saûn ñöôïc saûn xuaát ra vaø tích luyõ laïi trong suoát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån, nguoàn nhaân löïc vaø tri thöùc. Quaù trình phaùt trieån cuûa moåi nöôùc luoân ñaët ra yeâu caàu phaûi taïo ra taøi saûn môùi nhaèm buø ñaép nhöõng taøi saûn tieâu hao trong quaù trình söû duïng, ñoàng thôøi khoâng ngöøng taêng theâm khoái löôïng taøi saûn quoác gia. Ñeå taïo ra taøi saûn môùi phaûi ñaàu tö nhöõng yeáu toá caàn thieát cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhö coâng cuï, maùy moùc, nguyeân vaät lieäu, lao ñoäng, coâng ngheä… taát caû caùc yeáu toá ñoù ñöôïc xem laø nguoàn voán ñaàu tö ñeå taïo ra thu nhaäp, taøi saûn cho quoác gia. Voán ñaàu tö hieåu theo nghóa roäng laø toaøn boä nguoàn löïc ñöa vaøo hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá - xaõ hoäi, goàm maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng, lao ñoäng, taøi nguyeân, ñaát ñai, khoa hoïc coâng ngheä ...Voán hieåu theo nghóa heïp laø nguoàn löïc ñöôïc theå hieän baèng tieàn cuûa moãi caù nhaân, doanh nghieäp vaø cuûa quoác gia. Hoaït ñoäng ñaàu tö laø vieäc söû duïng voán ñeå phuïc hoài vaø taïo ra naêng löïc saûn xuaát kinh doanh môùi. Ñoù laø quaù trình chuyeån hoaù voán thaønh caùc yeáu toá phuïc vuï cho quaù trình saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï ñeå laøm taêng taøi saûn quoác gia. 1.2.1.2 Nhu caàu voán ñaàu tö Nhu caàu voán ñaàu tö phaùt sinh do yeâu caàu: - Ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng cuûa neàn kinh teá. Cô sôû haï taàng ñöôïc coi laø neàn taûng cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa moãi nöôùc, moãi ñòa phöông. ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do trình ñoä phaùt trieån kinh teá coøn thaáp neân caùc cô sôû haï taàng nhö heä thoáng giao thoâng, heä thoáng ñieän, caáp nöôùc, böu chính vieãn thoâng … coøn thieáu thoán vaø yeáu keùm, do ñoù caàn ñaàu tö moät löôïng voán raát lôùn cho cô sôû haï taàng, nhöng baûn thaân caùc nöôùc naøy laïi ñang trong tình traïng tích luõy thaáp, thieáu voán , vì vaäy nhu caàu thu huùt nguoàn voán ñaàu tö töø beân ngoaøi laø raát caáp baùch. Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc cho thaáy vieäc taêng cöôøng ñaàu tö cho cô sôû haï taàng seõ coù taùc ñoäng maïnh meõ trôû laïi ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö cho phaùt trieån kinh teá . Moät nöôùc coù cô sôû haï taàng toát cuøng vôùi caùc chính saùch öu ñaõi khaùc seõ coù lôïi theá hôn caùc nöôùc khaùc trong vieäc thu huùt doøng chaûy cuûa voán ñaàu tö quoác teá. Vì vaäy caùc nöôùc raát chuù troïng vaø daønh moät phaàn lôùn ngaân saùch vaø nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) ñeå chi cho xaây döïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng. Beân caïnh ñoù, ñeå giaûm gaùnh naëng cho ngaân saùch, chính phuû thöôøng cho pheùp tö nhaân 7
tham gia ñaàu tö cô sôû haï taàng, phaùt haønh traùi phieáu coâng trình, thaønh laäp quyõ ñaàu tö , quyõ phaùt trieån haï taàng… - Ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp ñeå saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï: Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá , caùc nöôùc raát coi troïng vieäc thu huùt voán ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp. Voán ñaàu tö duøng ñeå thaønh laäp môùi, ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, ñaàu tö môû roäng vaø caûi taïo nhaø xöôûng, trang thieát bò. Ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp seõ goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc taïo ra coâng aên vieäc laøm, cung caáp haøng hoaù vaø dòch vuï cho xaõ hoäi, taïo nguoàn thu cho ngaân saùch. - Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo: Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo nhaèm phaùt trieån tieàm naêng con ngöôøi coù aûnh höôûng quan troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá . Vì vaäy, nhöõng nöôùc coù thaønh coâng noåi baät trong kinh teá thöôøng laø nhöõng nöôùc chuù troïng ñaàu tö lôùn cho giaùo duïc ñaøo taïo. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa giaùo duïc ñaøo taïo ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá , chính phuû caùc nöôùc thöôøng daønh moät phaàn ñaùng keå ngaân saùch ñeå chi cho giaùo duïc ñaøo taïo. Cuøng vôùi söï ñaàu tö cuûa chính phuû, caùc nöôùc coøn cho pheùp huy ñoäng theâm caùc nguoàn ñaàu tö khaùc nhö tö nhaân, vieän trôï, caùc toå chöùc phi chính phuû … ñeå phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo. - Ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä: Khoa hoïc coâng ngheä ñoùng vai troø neàn taûng vaø ñoäng löïc trong quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Vieäc ñaàu tö voán cho khoa hoïc coâng ngheä seõ taïo ra cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng. Phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä laø hoaït ñoäng ñoøi hoûi phaûi ñaàu tö voán lôùn, laâu daøi, phaûi coù ñuû voán vaø chaáp nhaän ruûi ro trong quaù trình nghieân cöùu, trieån khai. Hoaït ñoäng khoa hoïc coâng ngheä chuû yeáu döïa vaøo caùc nguoàn: Voán do ngaân saùch nhaø nöôùc caáp; Kinh phí thöïc hieän caùc hôïp ñoàng nghieân cöùu khoa hoïc; Voán do lieân doanh, lieân keát vôùi caùc toå chöùc khaùc vaø Voán vieän trôï cuûa caùc toå chöùc chính phuû, phi chính phuû, taøi trôï cuûa caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. 1.2.1.3 Caùc nguoàn huy ñoäng voán ñaàu tö Trong toång thu nhaäp cuûa moãi nöôùc, sau khi tröø ñi phaàn tieâu duøng, coøn laïi laø phaàn ñeå buø ñaép vaø tích luyõ. Quyõ buø ñaép vaø quyõ tích luyõ chính laø nguoàn goác hình thaønh voán ñaàu tö , trong ñoù quyõ tích luyõ laø boä phaän quan troïng nhaát. Quyõ tích luyõ ñöôïc hình thaønh töø caùc khoaûn tieát kieäm. Neàn kinh teá caøng phaùt trieån thì tæ leä tích luyõ caøng cao. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do thu 8
nhaäp coøn thaáp neân quy moâ vaø tæ leä tích luõy ñeàu thaáp, trong khi nhu caàu veà voán ñaàu tö raát cao, do ñoù raát caàn ñeán nguoàn voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi. Maët khaùc, trong xu höôùng chu chuyeån voán quoác teá vaø toaøn caàu hoaù kinh teá hieän nay, ngay caû caùc nöôùc phaùt trieån vaãn caàn coù söï keát hôïp giöõa voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå phaùt trieån kinh teá . Nhö vaäy voán ñaàu tö coù ñöôïc cuûa moãi nöôùc hình thaønh töø tieát kieäm trong nöôùc vaø tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi. Tieát kieäm trong nöôùc bao goàm tieát kieäm cuûa Nhaø nöôùc, tieát kieäm cuûa doanh nghieäp vaø tieát kieäm cuûa daân cö laø nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc. Tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi hình thaønh voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi döôùi caùc daïng ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp. 1) Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc Nguoàn voán trong nöôùc theå hieän söùc maïnh noäi löïc cuûa moät quoác gia. Nguoàn voán naøy coù öu ñieåm laø oån ñònh, beàn vöõng, chi phí thaáp, giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro vaø haäu quaû xaáu ñoái vôùi neàn kinh teá do nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Maëc duø ngaøy nay caùc doøng voán nöôùc ngoaøi ngaøy caøng trôû neân ñaëc bieät khoâng theå thieáu ñöôïc ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhöng nguoàn voán trong nöôùc vaãn giöõ vò trí quyeát ñònh. Nguoàn voán ñaàu tö trong nöôùc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc, tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp vaø tieát kieäm cuûa daân cö. Tieát kieäm cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc chính laø soá cheânh leäch döông giöõa toång caùc khoaûn thu mang tính khoâng hoaøn laïi (chuû yeáu laø caùc khoaûn thu thueá) vôùi toång chi tieâu duøng cuûa ngaân saùch. Toång thu ngaân saùch sau khi chi cho caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân, coøn laïi hình thaønh nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån. Nhö vaäy, voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc laø moät phaàn tieát kieäm cuûa ngaân saùch ñeå chi cho ñaàu tö phaùt trieån. Nguoàn voán naøy phuï thuoäc vaøo khaû naêng taäp trung thu nhaäp quoác daân vaøo ngaân saùch vaø quy moâ chi tieâu duøng cuûa nhaø nöôùc. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do tieát kieäm cuûa neàn kinh teá bò haïn cheá bôûi yeáu toá veà thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, cho neân, ñeå duy trì söï taêng tröôûng kinh teá vaø môû roäng ñaàu tö ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi gia taêng tieát kieäm NSNN treân cô sôû keát hôïp chính saùch thueá vaø chi tieâu. Ñaây laø nguoàn voán ñaàu tö quan troïng, oån ñònh vaø coù tính ñònh höôùng cao ñoái vôùi caùc nguoàn voán ñaàu tö khaùc. Tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp laø soá laõi roøng coù ñöôïc töø keát quaû kinh doanh. Ñaây laø nguoàn tieát kieäm cô baûn ñeå caùc doanh nghieäp taïo voán cho ñaàu tö phaùt trieån theo chieàu roäng vaø chieàu saâu. Qui moâ tieát kieäm cuûa doanh nghieäp phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá tröïc tieáp nhö: hieäu quaû kinh doanh; chính saùch thueá; söï oån 9
ñònh kinh teá vó moâ… Tieát kieäm cuûa daân cö laø phaàn tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình vaø caùc caù nhaân, toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi. Ñaây laø phaàn coøn laïi cuûa thu nhaäp sau khi ñaõ ñoùng thueá vaø söû duïng cho muïc ñích tieâu duøng. Möùc ñoä tieát kieäm cuûa daân cö phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, chính saùch laõi suaát, chính saùch thueá vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ. Tieát kieäm cuûa daân cö giöõ vai troø quan troïng trong heä thoáng taøi chính, do khaû naêng chuyeån hoaù nhanh choùng thaønh nguoàn voán cho ñaàu tö thoâng qua caùc hình thöùc gôûi tieát kieäm, mua chöùng khoaùn, tröïc tieáp ñaàu tö... Tieát kieäm daân cö cuõng deã daøng chuyeån thaønh nguoàn voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc baèng caùch mua traùi phieáu chính phuû, hoaëc chuyeån thaønh nguoàn voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp qua vieäc mua traùi phieáu, coå phieáu cuûa caùc coâng ty phaùt haønh. Toùm laïi, tieát kieäm laø moät quaù trình neàn kinh teá daønh ra moät phaàn thu nhaäp ôû hieän taïi ñeå taïo ra nguoàn voán cung öùng cho ñaàu tö phaùt trieån, qua ñoù naâng cao hôn nöõa nhu caàu tieâu duøng trong töông lai. Tuy vaäy, ñoái vôùi nhöõng neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, böôùc ñaàu thöïc hieän chính saùch coâng nghieäp hoùa do nguoàn tieát kieäm trong nöôùc thaáp khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu voán neân caàn phaûi thu huùt nguoàn voán nöôùc ngoaøi ñeå taïo ra cuù hích cho söï ñaàu tö phaùt trieån neàn kinh teá. 2) Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi So vôùi nguoàn voán trong nöôùc, nguoàn voán nöôùc ngoaøi coù öu theá laø mang laïi ngoaïi teä cho neàn kinh teá. Tuy vaäy, nguoàn voán nöôùc ngoaøi laïi luoân chöùa aån nhöõng nhaân toá tieàm taøng gaây baát lôïi cho neàn kinh teá, ñoù laø söï leä thuoäc; nguy cô khuûng hoaûng nôï; söï thaùo chaïy ñaàu tö; söï gia taêng tieâu duøng vaø giaûm tieát kieäm trong nöôùc…Nhö vaäy, vaán ñeà huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñaët ra nhöõng thöû thaùch khoâng nhoû trong chính saùch huy ñoäng voán cuûa caùc neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñoù laø: moät maët, phaûi ra söùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ñaùp öùng toái ña nhu caàu voán cho coâng nghieäp hoùa; maët khaùc,phaûi kieåm soaùt chaëc cheõ söï ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ngaên chaën khuûng hoaûng. Ñeå vöôït qua nhöõng thöû thaùch ñoù ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi söû duïng toát caùc coâng cuï taøi chính trong vieäc oån ñònh hoaù moâi tröôøng kinh teá vó moâ, taïo laäp moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi cho söï vaän ñoäng voán nöôùc ngoaøi , ñieàu chænh vaø löïa choïn caùc hình thöùc thu huùt voán sao cho coù lôïi cho neàn kinh teá. Veà baûn chaát, voán nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa caùc chuû theå kinh teá nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau: 10
a. Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi (FDI) Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi laø nguoàn voán do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa vaøo ñeå thöïc hieän caùc döï aùn saûn xuaát, kinh doanh, goùp voán vaøo caùc coâng ty, xí nghieäp lieân doanh hoaëc thaønh laäp caùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi hình thaønh töø tieát kieäm cuûa tö nhaân vaø caùc coâng ty nöôùc ngoaøi ñaàu tö voán vaøo moät nöôùc khaùc nhaèm khai thaùc lôïi theá so saùnh, taän duïng caùc yeáu toá lao ñoäng, taøi nguyeân cuûa ñòa phöông, tieát kieäm chi phí vaän chuyeån ñeå taêng lôïi nhuaän cho vieäc ñaàu tö . Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi mang yù nghiaõ quan troïng trong vieäc taïo neân cuù hích ban ñaàu cho söï taêng tröôûng, beân caïnh nguoàn voán ngoaïi teä, FDI coøn mang theo coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù tieân tieán vaø khaû naêng tieáp caän thò tröôøng theá giôùi. Vì vaäy, thu huùt FDI ñang trôû thaønh hình thöùc huy ñoäng voán phoå bieán , taïo neân söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. b. Voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi Voán ñaàu tö giaùn tieáp laø nhöõng khoaûn ñaàu tö thöïc hieän thoâng qua caùc hoaït ñoäng cho vay vaø vieän trôï. Nguoàn voán coù theå laø cuûa chính phuû caùc nöôùc, coù theå laø cuûa caùc toå chöùc quoác teá ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau: Taøi trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA): Ñaây laø nguoàn voán thuoäc chöông trình hôïp taùc phaùt trieån do chính phuû caùc nöôùc ngoaøi hoå trôï tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua caùc toå chöùc lieân chính phuû vaø caùc toå chöùc phi chính phuû cho moät nöôùc tieáp nhaän. Nguoàn voán ODA bao goàm vieän trôï khoâng hoaøn laïi, caùc khoaûn cho vay vôùi nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi veà laõi suaát, khoái löôïng voán vay vaø thôøi haïn thanh toaùn, nhaèm vaøo hoå trôï caùn caân thanh toaùn, hoå trôï caùc chöông trình, döï aùn… Nguoàn voán ODA tuy coù öu ñieåm veà chi phí söû duïng, nhöng caùc nöôùc tieáp nhaän vieän trôï thöôøng xuyeân phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thöû thaùch raát lôùn ñoù laø gaùnh naëng nôï quoác gia trong töông lai, chaáp nhaän nhöõng ñieàu kieän vaø raøng buoäc khaét khe veà thuû tuïc chuyeån giao voán, ñoâi khi coøn gaén caû nhöõng ñieàu kieän veà chính trò. Beân caïnh ñoù, do trình ñoä quaûn lyù cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coøn thaáp cho neân hieäu quaû söû duïng nguoàn voán naøy khoâng cao, laøm cho nhieàu nöôùc laâm vaøo caûnh nôï naàn choàng chaát vaø neàn kinh teá khoâng phaùt trieån ñöôïc. Vì vaäy, vaán ñeà quan troïng laø caàn phaûi naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu phaùt trieån kinh teá ñaõ ñeà ra. 11
Vieän trôï cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû (NGO: Non-Government Organization) laø caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi. Tröôùc ñaây loaïi vieän trôï naøy chuû yeáu laø vaät chaát, phuïc vuï cho muïc ñích nhaân ñaïo nhö cung caáp thuoác men cho caùc trung taâm y teá, choå ôû vaø löông thöïc cho caùc naïn nhaân thieân tai… Hieän nay loaïi vieän trôï naøy laïi ñöôïc thöïc hieän nhieàu hôn baèng caùc chöông trình phaùt trieån daøi haïn, coù söï hoã trôï cuûa caùc chuyeân gia nhö huaán luyeän nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc baûo veä söùc khoûe, thieát laäp caùc döï aùn tín duïng, cung caáp nöôùc saïch ôû noâng thoân… Nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû seõ coù taùc duïng thuùc ñaåy, khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp cuûa nöôùc ngoaøi laø nguoàn voán raát quyù giaù, caàn phaûi taän duïng vaø khai thaùc coù hieäu quaû, taïo thaønh ñoøn baåy kích thích taêng tröôûng kinh teá . 3) Huy ñoäng qua thò tröôøng voán + Phaùt haønh chöùng khoaùn treân TTCK trong nöôùc. Vôùi söï chuyeân moân hoùa veà mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn, TTCK ñöôïc xem nhö moät cô sôû haï taàng taøi chính ñeå huy ñoäng moïi nguoàn voán nhaøn roãi cuûa coâng chuùng trong vaø ngoaøi nöôùc, taïo neân nguoàn voán ñaàu tö trung daøi haïn cho neàn kinh teá. So vôùi hình thöùc huy ñoäng qua ngaân haøng, TTCK huy ñoäng voán vôùi phaïm vi roäng raõi vaø linh hoaït hôn, coù theå ñaùp öùng nhanh choùng nhöõng nhu caàu khaùc nhau cuûa ngöôøi caàn voán, ñaûm baûo veà hieäu quaû vaø thôøi gian löïa choïn. Coøn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, treân TTCK, caùc hình thöùc boû voán cuûa hoï trôû neân linh hoaït, vì vaäy, haïn cheá toái ña nhöõng ruûi ro trong ñaàu tö…Chính nhöõng öu ñieåm ñoù maø ngaøy nay TTCK trôû thaønh moät keânh huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi raát hieäu quaû; hôn nöõa noù coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho neàn kinh teá trong nöôùc hoaø nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Trong voøng hôn möôøi naêm trôû laïi ñaây, ñaàu tö voán quoác teá ñaõ khoâng coøn taäp trung xung quanh caùc coâng cuï truyeàn thoáng thoâng qua heä thoáng taøi chính trung gian. Thay vaøo ñoù, ñaàu tö vaøo TTCK ñaõ chieám tôùi 80% chu chuyeån voán treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. + Phaùt haønh chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. Öu ñieåm cuûa phöông thöùc naøy laø huy ñoäng voán tröïc tieáp , khoâng phaûi thoâng qua caùc toå chöùc taøi chính trung gian neân chi phí söû duïng voán thaáp hôn caùc khoaûn vay tín duïng. Ngöôøi ñi vay coù theå laø doanh nghieäp vaø chính phuû. Tuy vaäy, vieäc tìm kieám voán treân thò tröôøng taøi chính quoác teá vaãn coù nhieàu khoù khaên vaø thöû thaùch, ñaëc bieät laø caùc tieâu chuaån tín nhieäm cuûa chöùng khoaùn ñeå ñöôïc chaáp nhaän giao dòch taïi caùc thò tröôøng taøi chính quoác teá. Vì caùc möùc tieâu chuaån tín nhieäm ñoøi hoûi raát cao neân caùc 12
doanh nghieäp ôû caùc möùc thoâng thöôøng khoù ñaït ñöôïc, do vaäy caùc loaïi chöùng khoaùn löu haønh treân thò tröôøng taøi chính quoác teá phoå bieán laø traùi phieáu cuûa chính phuû. Ngoaøi ra, vieäc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi coøn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc hoaït ñoäng thueâ taøi chính; tín duïng thöông maïi; tín duïng ngaân haøng… Toùm laïi voán ñaàu tö chuû yeáu ñöôïc töø hai nguoàn ñoù laø nguoàn voán trong nöôùc vaø nguoàn voán ngoaøi nöôùc. Treân cô sôû ñoù, ñoøi hoûi neàn kinh teá phaûi phaùt trieån caùc coâng cuï taøi chính ñeå toå chöùc khai thaùc vaø thöïc hieän huy ñoäng voán, ñaûm baûo cho neàn kinh teá phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng. 1.2.1.3.4 Caùc coâng cuï huy ñoäng voán ñaàu tö Huy ñoäng voán ñaàu tö laø quaù trình toå chöùc khai thaùc caùc nguoàn löïc taøi chính ñöa vaøo phuïc vuï cho söï ñaàu tö taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vaø do vaäy, suy cho cuøng ñoái saùch cuûa chính saùch huy ñoäng voán laø höôùng vaøo naâng cao tæ leä tieát kieäm vaø ñaàu tö töø caùc khu vöïc kinh teá ñeå gia taêng theâm khoái löôïng voán môùi cho neàn kinh teá. Caùc coâng cuï huy ñoäng voán thöôøng ñöôïc söû duïng laø: 1) Caùc coâng cuï thuoäc chính saùch taøi chính - tieàn teä +Thueá: Thueá laø coâng cuï ñeå nhaø nöôùc huy ñoäng, taäp trung caùc nguoàn löïc taøi chính cuûa xaõ hoäi vaøo ngaân saùch döôùi hình thöùc cöôõng cheá, baét buoäc. Taïo laäp nguoàn thu cho NSNN laø chöùc naêng cô baûn cuûa thueá. Theo kinh nghieäm phaùt trieån, ñeå coù ñöôïc nguoàn thu töø thueá khoâng nhöõng ñaùp öùng cô baûn caùc nhu caàu chi tieâu duøng maø coøn daønh ra moät phaàn thoûa ñaùng taïo nguoàn voán cho söï ñaàu tö phaùt trieån, thì ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi thieát laäp moät heä thoáng thueá coù hieäu quaû, ñöôïc xaây döïng döïa treân caùc nguyeân taéc cô baûn: Thueá phaûi thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá cuûa quoác gia, Thueá phaûi coù ñoä noåi vaø tính oån ñònh, Thueá phaûi ñaûm baûo tính trung laäp vaø ñôn giaûn. + Tín duïng : Tín duïng ñöôïc xem laø chieác caàu noái giöõa caùc nguoàn cung caàu veà voán tieàn teä trong neàn kinh teá. Baèng vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi töø caùc caù nhaân, caùc toå chöùc kinh teá ñeå boå sung kòp thôøi cho nhöõng doanh nghieäp, caù nhaân keå caû ngaân saùch ñang gaëp thieáu huït veà voán treân nguyeân taéc coù hoaøn traû, caùc toå chöùc tín duïng goùp phaàn quan troïng trong vieäc ñieàu tieát caùc nguoàn voán taïo ñieàu kieän cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh khoâng bò giaùn ñoaïn, ñoàng thôøi coøn giuùp cho caùc doanh nghieäp boå sung voán ñaàu tö ñeå môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, ñoåi môùi coâng ngheä, caûi tieán quaûn lyù, töø ñoù thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. Tín duïng bao goàm tín duïng nhaø nöôùc vaø tín duïng ngaân haøng. 13
Xeùt treân goùc ñoä huy ñoäng voán, tín duïng nhaø nöôùc laø hoaït ñoäng ñi vay do nhaø nöôùc tieán haønh nhaèm caân ñoái ngaân saùch khi maø nguoàn thu thueá vaø caùc nguoàn khaùc khoâng ñaùp öùng ñaày ñuû caùc nhu caàu chi tieâu cuûa ngaân saùch. Tín duïng nhaø nöôùc giuùp nhaø nöôùc huy ñoäng vaø taäp trung ñöôïc moät nguoàn thu lôùn taïo ñieàu kieän cho oån ñònh kinh teá vó moâ, phaân boå laïi nguoàn löïc taøi chính, naâng cao nguoàn voán taäp trung ñeå thoaû maõn nhu caàu ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc. Tín duïng nhaø nöôùc ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï trong nöôùc thoâng qua caùc coâng cuï nhö coâng traùi, tín phieáu ngaén haïn, traùi phieáu daøi haïn phaùt haønh trong nöôùc. Baèng vieäc phaùt haønh caùc chöùng khoaùn naøy, nhaø nöôùc cung caáp cho thò tröôøng taøi chính moät khoái löôïng haøng hoaù lôùn, ít ruûi ro laøm phong phuù theâm saûn phaåm ñeå phaùt trieån thò tröôøng. Tín duïng nhaø nöôùc cuõng ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï nöôùc ngoaøi baèng vieäc vay töø nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc ODA, phaùt haønh traùi phieáu cuûa nhaø nöôùc treân thò tröôøng quoác teá. Tín duïng nhaø nöôùc laø moät keânh huy ñoäng voán caàn thieát vaø quan troïng ñeå buø ñaép boäi chi ngaân saùch vaø taïo nguoàn voán ñaàu tö . Tuy nhieân vieäc vay nôï phaûi ñöôïc kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ ñeå traùnh tình traïng vay quaù giôùi haïn cho pheùp, daãn ñeán aùp löïc naëng neà cuûa vieäc traû nôï, cuõng nhö maát caân ñoái giöõa ñaàu tö cuûa ngaân saùch vaø ñaàu tö cuûa khu vöïc doanh nghieäp vaø daân cö laøm gia taêng laõi suaát huy ñoäng voán, gaây haïn cheá vieäc vay voán ñaàu tö . Tín duïng ngaân haøng laø coâng cuï thu huùt voán nhaøn roãi cuûa caùc doanh nghieäp vaø daân cö ñeå cho vay. Caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc trung gian tín duïng baèng vieäc cho vay nhöõng nguoàn tieàn ñaõ huy ñoäng ñöôïc ñaõ cung caáp cho neàn kinh teá moät khoaûn voán ñaàu tö caàn thieát ñeå phaùt trieån. Beân caïnh vieäc thöïc hieän nghieäp vuï truyeàn thoáng laø vay vaø cho vay caùc ngaân haøng coøn thöïc hieän nghieäp vuï ñaàu tö voán döôùi caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nhö huøn voán lieân doanh, lieân keát, thaønh laäp coâng ty, xí nghieäp baèng voán töï coù cuûa mình; hoaëc ñaàu tö giaùn tieáp nhö söû duïng caùc nguoàn voán huy ñoäng coù thôøi haïn vaø voán töï coù ñeå ñaàu tö vaøo coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù khaùc, vaø höôûng thu nhaäp qua cheânh leäch giaù treân thò tröôøng thöù caáp. Trong xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá ñang dieãn ra ngaøy caøng saâu roäng, quaù trình ñieàu tieát vaø chu chuyeån voán ñaõ vöôït khoûi giôùi haïn cuûa moät quoác gia laøm hình thaønh caùc quan heä tín duïng quoác teá. Nhö vaäy tín duïng khoâng chæ laø moät keânh quan troïng thu huùt voán ñaàu tö töø trong nöôùc maø coøn laø moät nhaân toá thuùc ñaåy huy ñoäng voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi. 14
+ Caùc quyõ hoå trôï taøi chính nhaø nöôùc Laø coâng cuï taøi chính naêng ñoäng ñeå ña daïng hoùa söï huy ñoäng caùc nguoàn löïc taøi chính cuûa xaõ hoäi vaøo nhaø nöôùc, qua ñoù tieán haønh hoã trôï ñaàu tö ôû moät soá lónh vöïc hay hoaït ñoäng coù tính chaát öu tieân caàn khuyeán khích nhaèm goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Treân goùc ñoä naøy, quyõ hoå trôï taøi chính cuûa nhaø nöôùc laïi coù taùc duïng raát tích cöïc trong vieäc taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân. Nhö vaäy, tính hôïp lyù vieäc thaønh laäp vaø phaùt trieån caùc quyõ hoå trôï taøi chính khoâng nhöõng taïo cho nhaø nöôùc coù theâm coâng cuï ñeå gia taêng nguoàn löïc taøi chính, thöïc hieän toát vai troø quaûn lyù vó moâ, maø coøn goùp phaàn hình thaønh vaø phaùt trieån thò tröôøng tín duïng hoã trôï cuûa nhaø nöôùc ñeå höôùng vaøo khai thaùc noäi löïc, naâng cao tæ leä voán hoùa caùc nguoàn tích luõy ñöa vaøo ñaàu tö phaùt trieån. 2) Thò tröôøng taøi chính vaø caùc coâng cuï treân thò tröôøng taøi chính Thò tröôøng taøi chính laø nôi taäp trung caùc quan heä cung caàu veà voán vaø taïi ñoù caùc loaïi chöùng khoaùn ñöôïc caùc chuû theå thò tröôøng söû duïng nhö laø coâng cuï taøi chính ñeå giaûi quyeát nhu caàu giao löu voán. Noùi moät caùch cuï theå hôn, treân thò tröôøng taøi chính, ñoái vôùi ngöôøi caàn voán, chöùng khoaùn laø coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng voán ñaùp öùng nhu caàu voán daøi haïn, ngaén haïn; coøn ñoái vôùi ngöôøi thöøa voán , thì chöùng khoaùn laø coâng cuï ñaàu tö ñeå mang laïi nhöõng khoaûn thu nhaäp nhaát ñònh. Döïa vaøo khuoân khoå cuûa luaät phaùp qui ñònh, caùc chuû theå huy ñoäng voán treân thò tröôøng taøi chính phaûi chuû ñoäng xaây döïng chieán löôïc phaùt haønh chöùng khoaùn moät caùch coù hieäu quaû, trong ñoù caàn minh chöùng cho caùc nhaø ñaàu tö phaûi thaät haáp daãn; taïo ra nhieàu tieän ích, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ña daïng cuûa caùc nhaø ñaàu tö… Ñoái vôùi neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñeå thuùc ñaåy nhanh söï ra ñôøi vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính nhaèm taïo voán cho tieán trình coâng nghieäp hoùa, nhaø nöôùc phaûi chuû ñoäng taïo ra nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho söï ra ñôøi vaø vaän haønh cuûa moät thò tröôøng taøi chính coù hieäu quaû, ñoù laø oån ñònh kinh teá; thöïc hieän chính saùch kích thích tieát kieäm ñaàu tö, chính saùch coå phaàn hoùa DNNN, chính saùch kích cung vaø kích caàu chöùng khoaùn, vaø nhöõng khuoân khoå phaùp lyù cho söï chuyeån nhöôïng, mua baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng… 3) Caùc coâng cuï taøi chính vó moâ hoã trôï cho quaù trình huy ñoäng voán a/ Chi ngaân saùch nhaø nöôùc Maëc duø ñaây khoâng phaûi laø coâng cuï tröïc tieáp huy ñoäng nguoàn löïc taøi chính cho nhaø nöôùc, nhöng noù coù taùc ñoäng ñeán vieäc laøm môû roäng hay thu heïp nguoàn 15
voán ñaàu tö maø nhaø nöôùc cung öùng cho neàn kinh teá cuõng nhö laøm bieán ñoåi qui moâ tieát kieäm - ñaàu tö cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân thoâng qua vieäc phaân phoái nguoàn löïc taøi chính taäp trung thaønh 2 quyõ tieâu duøng vaø quyõ ñaàu tö. b/ Caùc coâng cuï taøi chính thuoäc chính saùch tieàn teä -Laõi suaát: Treân thò tröôøng taøi chính, laõi suaát ñöôïc xem nhö laø giaù caû cuûa tín duïng, treân goùc ñoä kinh teá vó moâ laõi suaát laø coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä. Do ñoù, laõi suaát ít nhaïy caûm vôùi quan heä cung caàu veà voán. Moät khi coù söï maát caân ñoái quan heä cung caàu voán thì dieãn ra quaù trình phaân phoái laïi thu nhaäp giöõa ngöôøi ñi vay vaø cho vay thoâng qua söï thay ñoåi taêng hay giaûm laõi suaát. Chính ñaëc tính naøy maø laõi suaát coù taùc ñoäng ñeán söï phaân phoái nguoàn taøi chính xaõ hoäi trong moái töông quan giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö. Trong ngaén haïn, laõi suaát caøng cao thì khích leä coâng chuùng haïn cheá tieâu duøng trong hieän taïi ñeå taêng tieát kieäm trong thu nhaäp. Sau ñoù, töø khoaûn tieát kieäm naøy, hoï seõ choïn höôùng ñaàu tö vaøo hoaït ñoäng taøi chính khi thaáy coù lôïi hôn. Ngöôïc laïi, ôû möùc laõi suaát cao seõ laøm haïn cheá caùc doanh nghieäp ñi vay voán ñeå ñaàu tö, bôûi leõ khi ñoù thu nhaäp coù ñöôïc töø caùc döï aùn ñaàu tö khoù maø buø ñöôïc soá laõi phaûi traû cho soá tieàn cho vay. Tình traïng naøy keùo daøi seõ daãn ñeán ñaàu tö cuûa xaõ hoäi giaûm. - Thò tröôøng môû: Laø hoaït ñoäng maø NHTÖ tham gia vaøo mua baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä. Baèng coâng cuï naøy, NHTÖ thöïc hieän thay ñoåi möùc cung tín duïng cuûa caùc TCTD theo höôùng môû roäng hay thu heïp. Khi neàn kinh teá môû caàn môû roäng möùc cung tieàn teä, NHTÖ thöïc hieän nghieäp vuï mua chöùng khoaùn vaø ngöôïc laïi. ÔÛ moät neàn kinh teá phaùt trieån coâng cuï thò tröôøng môû ñaõ toâ theâm veû ñeïp cho thò tröôøng taøi chính vaø trôû thaønh coâng cuï coù tính chuû ñaïo ñöôïc NHTÖ söû duïng thöôøng xuyeân trong vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä vaø goùp phaàn naâng cao hieäu suaát cuûa chính saùch huy ñoäng voán. Coøn ñoái vôùi neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, do heä thoáng thò tröôøng taøi chính hoaït ñoäng coøn yeáu keùm vaø chöùng khoaùn cuûa noù yeáu caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, neân vieäc söû duïng coâng cuï naøy ôû möùc raát haïn cheá. -Döï tröõ baét buoäc: Laø soá tieàn maø caùc TCTD phaûi göûi taïi NHTÖ theo moät tæ leä phaàn traêm treân toång soá tieàn göûi ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä. Döï tröõ baét buoäc laø coâng cuï coù tính phaùp ñònh. Caên cöù vaøo caùc dieãn bieán tình hình kinh teá vaø muïc tieâu chính saùch tieàn teä, NHTÖ coù theå ñaët ra yeâu caàu döï tröõ trong moät khuoân khoå giôùi haïn maø luaät phaùp cho pheùp. 16
- Tæ giaù hoái ñoaùi: Gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa hai ñoàng tieàn trong moái töông quan so saùnh söùc mua cuûa chuùng, tæ giaù hoái ñoaùi thöïc hieän chöùc naêng phaân phoái laïi thu nhaäp cuûa nhöõng ñoái töôïng coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá. Do ñoù, söï taùc ñoäng cuûa tæ giaù hoái ñoaùi ñeán quaù trình huy ñoäng voán cuûa neàn kinh teá ñöôïc bieåu hieän thoâng qua nhöõng aûnh höôûng cuûa noù ñeán söï thay ñoåi tieát kieäm -ñaàu tö, caùn caân thanh toaùn vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ. 1.2.2 Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö vaø nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö Hieäu quaû cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö laø phaïm truø kinh teá bieåu hieän moái quan heä so saùnh giöõa keát quaû thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaët ra cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö vôùi caùc chi phí phaûi boû ra ñeå coù caùc keát quaû ñoù trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. Hieäu quaû taøi chính (Etc) cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö laø möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån hoïat ñoäng SXKD dòch vuï vaø naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc cô sôû SXKD, Dòch vuï treân cô sôû soá voán ñaàu tö maø cô sôû ñaõ söû duïng so vôùi caùc kyø khaùc, caùc cô sôû khaùc hoaëc so vôùi ñònh möùc chung. Khaùi nieäm naøy coù theå ñöôïc bieåu hieän qua coâng thöùc sau: Etc = Caùc keát quaû maø cô sôû thu ñöôïc do thöïc hieän ñaàu tö Soá voán ñaàu tö maø cô sôû ñaõ thöïc hieän ñeå taïo ra caùc keát quaû treân Etc ñöôïc coi laø coù hieäu quaû khi Etc > Etc0 Trong ñoù: Etc0 – chæ tieâu hieäu quaû taøi chính ñònh möùc hoaëc cuûa caùc kyø khaùc maø cô sôû ñaõ ñaït ñöôïc choïn laøm cô sôû so saùnh hoaëc cuûa ñôn vò khaùc ñaõ ñaït tieâu chuaån hieäu quaû. Ñeå phaûn aùnh hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö, ngöôøi ta phaûi söû duïng moät heä thoáng caùc chæ tieâu, trong ñoù chæ tieâu baèng tieàn ñöôïc söû duïng roäng raõi. Tuy nhieân, tieàn coù giaù trò thay ñoåi theo thôøi gian neân phaûi baûo ñaûm tính so saùnh theo thôøi gian vôùi vieäc söû duïng tyû suaát “r” ñöôïc xaùc ñònh tuøy thuoäc vaøo caùc nguoàn voán huy ñoäng. Heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö ñoái vôùi töøng döï aùn Heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn goàm: a) Chæ tieâu lôïi nhuaän thuaàn, thu nhaäp thuaàn, goàm coù: Chæ tieâu lôiï nhuaän thuaàn tính cho töøng naêm cuûa ñôøi döï aùn, phaûn aùnh hieäu quaû hoïat ñoäng trong töøng naêm cuûa ñôøi döï aùn; Chæ tieâu thu nhaäp thuaàn phaûn aùnh hieäu quaû hoïat 17
ñoäng cuûa toøan boä coâng cuoäc ñaàu tö (quy moâ laõi cuûa caû ñôøi döï aùn). Caùc chæ tieâu naøy coù theå tính chuyeån veà maët baèng thôøi gian hieän taïi hoaëc töông lai. b) Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi voán ñaàu tö (coøn goïi laø heä soá thu hoài voán ñaàu tö): Chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc lôïi nhuaän thu ñöôïc töøng naêm RRi = Wipv treân 1 ñôn vò voán ñaàu tö (1.000ñ, 1.000.000ñ,…) vaø möùc thu Iv0 nhaäp thuaàn thu ñöôïc tính cho 1 ñôn vò voán ñaàu tö npv = NPV Iv0 Trong ñoù: Iv0 – Voán ñaàu tö taïi thôøi ñieåm hieän taïi (döï aùn baét ñaàu hoat ñoäng) Wipv – Lôïi nhuaän thuaàn naêm i tính chuyeån veà thôøi ñieåm hieän taïi NPV – Thu nhaäp thuaàn tính chuyeån veà thôøi ñieåm hieän taïi. c) Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi voán töï coù (rE). Chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc lôïi nhuaän thuaàn töøng naêm tính treân 1 ñôn vò voán töï coù bình quaân cuûa naêm ñoù. rE = Wi Ei Trong ñoù, rE – Tyû suaát sinh lôøi voán töï coù naêm i Ei – Voán töï coù bình quaân naêm i Wi – Lôïi nhuaän thuaàn naêm i Neáu tính cho caû ñôøi döï aùn (npvE) chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc thu nhaäp thuaàn cuûa caû ñôøi döï aùn tính cho 1 ñôn vò voán töï coù bình quaân naêm cuûa caû ñôøi döï aùn. npvE = NPV Epv d) Chæ tieâu soá laàn quay voøng voán cuûa voán löu ñoäng: Voán löu ñoäng laø moät boä phaän cuûa voán ñaàu tö. Voán löu ñoäng quay voøng caøng nhanh, caøng caàn ít voán vaø trong ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi, thì hieäu quaû voáùn caøng cao. Coù coâng thöùc: Lwci = Oi Wci Trong ñoù: Oi – Doanh thu thuaàn naêm i Wci – Voán löu ñoäng bình quaân naêm i cuûa döï aùn Hoaëc: Lwc = Opv Wcpv Trong ñoù: Opv - Doanh thu thuaàn naêm i cuûa döï aùn Wcpv - Voán löu ñoäng bình quaân naêm cuûa caû ñôøi döï aùn 18
e) Chæ tieâu tyû soá lôïi ích vaø chi phí (kyù hieäu B/C) Chæ tieâu naøy phaûn aùnh tyû soá giöõa lôïi ích thu ñöôïc vôùi chi phí phaûi boû ra, döï aùn coù hieäu quaû khi B/C ≥ 1. Döï aùn khoâng coù hieäu quaû khi B/C < 1. Chæ tieâu thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö (kyù hieäu T) Chæ tieâu naøy cho bieát thôøi gian maø döï aùn caàn hoïat ñoäng ñeå thu hoài voán ñaàu tö ñaõ boû ra töø lôïi nhuaän vaø khaáu hao thu ñöôïc haøng naêm. Döï aùn coù hieäu quaû khi T ≤ tuoåi thoï cuûa döï aùn hoaëc T ≤ T ñònh möùc. Thôøi gian thu hoài voán caøng ngaén thì hieäu quaû cuûa döï aùn caøng cao. f) Chæ tieâu heä soá hoøan voán noäi boä (kyù hieäu IRR) Heä soá hoøan voán noäi boä laø möùc laõi suaát neáu duøng noù laøm tyû suaát chieát khaáu ñeå tính chuyeån caùc khoûan thu, chi cuûa döï aùn veà maët baèng thôøi gian hieän taïi thì toång thu caân baèng vôùi toång chi. Döï aùn coù hieäu quaû khi IRR ≥ r giôùi haïn. Döï aùn khoâng coù hieäu quaû khi IRR < r giôùi haïn. Tyû suaát giôùi haïn ñöôïc xaùc ñònh caên cöù vaøo caùc nguoàn voán huy ñoäng cuûa döï aùn. Chaúng haïn döï aùn vay voán ñaàu tö, tyû suaát giôùi haïn laø möùc laõi suaát vay; neáu huy ñoäng voán töø nhieàu nguoàn, tyû suaát giôùi haïn laø möùc laõi suaát bình quaân töø caùc nguoàn huy ñoäng,… g) Chæ tieâu ñieåm hoøa voán: Ñieåm hoøa voán laø ñieåm maø taïi ñoù doanh thu vöøa ñuû ñeå trang traõi caùc khoûan chi phí phaûi boû ra. Ñieåm hoøa voán ñöôïc bieåu hieän baèng chæ tieâu hieän vaät (saûn löôïng taïi ñieåm hoøa voán) vaø chæ tieâu giaù trò (doanh thu taïi ñieåm hoøa voán). Neáu saûn löôïng hoaëc doanh thu cuûa caû ñôøi döï aùn lôùn hôn saûn löôïng hoaëc doanh thu hoøa voán thì döï aùn coù laõi (coù hieäu quaû) vaø ngöôïc laïi neáu noû hôn, döï aùn bò loã (khoâng coù hieäu quaû). Ñieåm hoøa voán caøng nhoû caøng toát, möùc ñoä an toøan cuûa döï aùn caøng cao, thôøi gian thu hoài voán caøng ngaén. Hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö Lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi do thöïc hieän ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù töø goùc ñoä nhaø ñaàu tö vaø goùc ñoä quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc. Xuaát phaùt töø goùc ñoä nhaø ñaàu tö, tính caùc chæ tieâu ñònh löôïng vaø thöïc hieän caùc xem xeùt mang tính chaát ñònh tính sau: Möùc ñoùng goùp cho ngaân saùch; Soá choã laøm vieäc taêng theâm; Soá ngoïai teä thöïc thu; Möùc taêng naêng suaát lao ñoäng; Möùc naâng cao trình ñoä ngheà nghieäp cuûa ngöôøi lao ñoäng; Taïo thò tröôøng môùi vaø möùc ñoä chieám lónh thò tröôøng cuûa döï aùn; Naâng cao trình ñoä kyõ thuaät cuûa saûn xuaát; Naâng cao trình ñoä quaûn lyù cuûa lao ñoäng quaûn lyù; Caùc taùc ñoäng khaùc. 19
Ñöùng treân goùc ñoä vó moâ, caùc chæ tieâu phaûn aùnh hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi goàm coù: - Giaù trò gia taêng thuaàn tuùy. Ñaây laø chæ tieâu cô baûn phaûn aùnh hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn. Chæ tieâu naøy bao goàm 2 yeáu toá chi phí tröïc tieáp traû cho ngöôøi lao ñoäng (Wg) vaø thaëng dö xaõ hoäi (SS). Chæ tieâu giaù trò gia taêng thuaàn tuùy ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö môùi, döï aùn hieän ñaïi hoùa hoaëc môû roäng quy moâ, toå hôïp nhieàu döï aùn coù moái lieân heä vôùi nhau: - Chæ tieâu soá lao ñoäng - Möùc giaù trò gia taêng phaân phoái cho caùc nhoùm daân cö vaø vuøng laõnh thoå - Chæ tieâu möùc tieát kieäm ngoïai teä - Chæ tieâu khaû naêng caïnh tranh quoác teá Ñeå xaùc ñònh lôïi ích cuûa döï aùn xeùt treân toâng theå caùc muïc tieâu phaùt trieån ña daïng cuûa neàn kinh teá, töø ñoù löïa choïn döï aùn toái öu caàn tieán haønh phaân tích hieäu quaû toång hôïp. Phaân tích hieäu quaû toång hôïp ñöôïc duøng nhö laø moät coâng cuï trôï giuùp cho vieäc löïa choïn vaø quyeát ñònh ñaàu tö. Noù cho ngöôøi ta quyeát ñònh ñaàu tö thaáy ñöôïc söï ñoùng goùp cuûa döï aùn theo tính öu tieân maø hoï ñaõ daønh cho caùc muïc tieâu. Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû caùc coâng cuoäc ñaàu tö phuùc lôïi coâng coäng, caùc nhaø kinh teá söû duïng caùc chæ tieâu: - Suaát ñaàu tö tính cho 1 ñôn vò naêng löïc phuïc vuï môùi hoaëc naêng löïc phuïc vuï taêng theâm (ivo) - Heä soá huy ñoäng caùc keát quaû ñaàu tö trong kyø so vôùi toøan boä voán ñaàu tö thöïc hieän caùc kyø tröôùc chöa ñöôïc huy ñoäng vaø voán ñaàu tö thöïc hieän trong kyø nghieân cöùu -Toác ñoä thöïc hieän ñaàu tö (Rc). 1.3 VAI TROØ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ NOÙI CHUNG VAØ NGAØNH DU LÒCH NOÙI RIEÂNG 1.3.1.Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá Töø thöïc tieãn cuûa caùc nöôùc coù möùc taêng tröôûng cao cho thaáy voán laø moät nhaân toá ñaëc bieät quan troïng, laø chiaø khoaù cuûa söï thaønh coâng veà taêng tröôûng. Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc coâng nghieäp môùi ( NIC) ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû vöôït baäc veà kinh teá nhôø thöïc hieän toát chính saùch huy ñoäng vaø ñaàu tö voán. Voán ñaõ ñoùng goùp hôn 50% möùc taêng tröôûng thu nhaäp cuûa caùc nöôùc naøy trong moät thôøi gian daøi. Vai troø quan troïng cuûa voán theå hieän ôû choã, muoán khai thaùc toát caùc nguoàn löïc töï 20