Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang thị trường Châu Âu đến năm 2020

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn phân tích những mặt yếu của ngành cà phê để khắc phục đồng thời phát huy những mặt mạnh nhằm thúc đẩy xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu một cách bền vững cũng như nâng cao giá trị cà phê Việt Nam trên thế giới nói chung và Châu Âu nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang thị trường Châu Âu đến năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM --------------- PHẠM QUỐC ĐẠT CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU CÀ PHÊ NHÂN CỦA VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG CHÂU ÂU ĐẾN NĂM 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã số ngành: 60340102 TP. HCM, tháng 01 năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM --------------- PHẠM QUỐC ĐẠT CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU CÀ PHÊ NHÂN CỦA VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG CHÂU ÂU ĐẾN NĂM 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã số ngành: 60340102 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TRẦN ANH DŨNG TP. HCM, tháng 01 năm 2014
i CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ h ướng dẫn khoa học : Tiến Sỹ TRẦN ANH DŨNG Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ TP.HCM ngày … tháng … năm 2013 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) 1. …………………………………………………………… 2. …………………………………………………………… 3. …………………………………………………………… 4. …………………………………………………………… 5. …………………………………………………………… Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận v ăn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
ii TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc PHÒNG QLKH – ĐTSĐH TP. HCM, ngày..… tháng….. năm 2013 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: .............................................. .....................Giới tính: ........................ Ngày, tháng, năm sinh: .........................................................Nơi sinh: ........................ Chuyên ngành: ......................................................................MSHV: .......................... I- Tên đề tài: ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... II- Nhiệm vụ và nội dung: ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... III- Ngày giao nhiệm vụ: (Ngày bắt đầu thực hiện LV ghi trong QĐ giao đề tài) IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ:................................................................................ V- Cán bộ h ướng dẫn: (Ghi rõ học hàm, học vị, họ, tên) ....................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký)
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn Thạc sỹ “Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang thị trường Châu Âu đến 2020” là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập và nghiêm túc. Các số liệu, kết quả nê u trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận v ăn (Ký và ghi rõ họ tên) Phạm Quốc Đạt
iv LỜI CÁM ƠN Trước hết, tôi xin trân thành gửi đến những lời cảm ơn đến Qúy Thầy Cô trong khoa Quản Trị Kinh Doanh của Trường Đạ i Học Kỹ Thuật Công Nghệ Thành Phố Hồ Chí Minh đã trang bị những kiến thức lý thuyết cũng thực tiễn quý báu trong suốt thời gian tôi theo học tại trường. Tôi cũng xin trân thành gửi lời cảm ơn đến Tiến Sỹ Trần Anh Dũng, người hướng dẫn khoa học của luận văn, đã giúp tôi tiếp cận thực tiễn, và tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này Cuối cùng, tôi xin trân thành cảm ơn đến những người bạn đồng môn, những đồng nghiệp và người thân đã tận tình hỗ trợ, đóng góp ý kiến và giúp đỡ tôi trong thời gian học tập cũng như thời gian nghiên cứu đề tài này. Tác giả: Phạm Quốc Đạt
v TÓM TẮT Trong bối cảnh thị trường thế giới hiện nay việc giao lưu k inh tế văn hoá khoa học kỹ thuật phát triển rất mạnh mẽ. Muốn đứng vững và ổn định trên thị trường quốc tế thì các nhà sản xuất phải tạo ra những mặt hàng xuất khẩu có sức cạnh tranh hợp thị hiếu người tiêu dùng. Vì vậy tăng sản lượng và chất lượng cà phê xuất khẩu là việc làm hết sức cần thiết cùng với mục tiêu nâng cao khả năng cạnh tranh cho sản phẩm cà phê xuất khẩu trong những năm vừa qua đã có chiến lược và chưa có giải pháp cụ thể sang thị trường Châu Âu. Do đó trong bài viết này tôi mạnh dạn nêu ra một số giải pháp để nâng cao Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân sang thị trường Châu Âu đến năm 2020. Luận văn được thực hiện theo phương pháp thu thập các dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Từ những thu thập đó chúng tôi phân tích thống kê, suy luận logic, so sánh và dùng phương pháp định lượng, ngoài ra còn dùng đến phân tích S WOT, SPACE, QSPM để đưa ra và lưa chọn các chiến lược xuất khẩu cà phê nhân đồng thời đưa ra kết luận và giải pháp cho ngành cà phê Việt Nam. Như sau: - Khái quát hóa về mặt lý thuyết chiến lược xuất khẩu cà phê nhân. - Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng xuất khẩu cà phê Việt Nam - Tìm hiểu thị trường Châu Âu về mặt hàng cà phê - Phân tích thực trạng thị trường cà phê Việt Nam Lựa chọn chiến lược đến năm 2020  Chiến lược mở rộng thị trường  Chiến lược củng cố thị trường  Chiến lược nâng cao chất lượng sản phẩm Luận văn dựa trên các phương pháp phân tích tổng hợp, các thực trạng, thành tựu đạt được và chỉ ra các hạn chế để từ đó khắc phục nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu cà phê sang thị trường EU.
vi ABSTRACT In the background of the current world market, making the economic, cultural, scientific and technological exchanges has been developing sharply. In order to stand firm and sustain in the world market the producers must create export items with tasteful competition to consumers. Therefore, increasing output and quality of export coffee is the extremely essential and the goal is to enhance competitive capacity to the product of export coffee in the past few years that has had strategies but has not had a concrete solution to European market. Hence, in the paper I brave to mention several solutions to enhance the strategy of exporting coffee bean to European market up to 2020. The thesis has been implemented according to the method of collecting secondary and primary data. From the collection, we analyze the statistics, infer logically, compare and use quantitative method. Furthermore, we use SWOT, SPACE, QSPM analysis to bring out and select the strategies of exporting coffee bean and simultaneously we expose the conclusion and solution to the coffee industry of Vietnam as follows: - Generalization about strategic theory of exporting coffee bean; - Defining the factors influencing to the quality of Vietnamese coffee export; - Finding out about European market relating to coffee item; - Analyzing the real situation of Vietnam’s coffee market. Selecting the strategy up to 2020 - Strategy of expanding the market; - Strategy of reinforcing the market; - Strategy of enhancing the quality of product; The thesis basing on method of integrated analysis, real situations, achievements and showing restrictions to overcome aiming at fostering the activity of exporting coffee to European market .
vii MỤC LỤC Tóm tắt .................................................................................................................v Abstract ...............................................................................................................vi Mục lục...............................................................................................................vii Danh mục các từ viết tắt ......................................................................................ix Danh mục các bảng ...............................................................................................x Danh mục các hình ..............................................................................................xi MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 1. Đặt vấn đề ---------------------------------------------------------------------------------1 2. Tính cấp thiết của đề tài -----------------------------------------------------------------2 3. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................4 4. Phương pháp nghiên cứu ----------------------------------------------------------------4 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ---------------------------------------------------- 5 6. Nội dung và kết cấu luận văn -----------------------------------------------------------5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ........................................................................6 1.1. Chiến lược xuất khẩu ------------------------------------------------------------------6 1.1.1.Khái niệm về chiến lược xuất khẩu-------------------------------------------------6 1.1.2.Các loại hình chiến lược xuất khẩu-------------------------------------------------7 1.1.3.Những vấn đề cơ bản của chiến lược xuất khẩu ----------------------------------8 1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược ---------------------------------------------- 10 1.2.1 Các yếu tố bên trong ngành-------------------------------------------------------- 10 1.2.2 Các yếu tố bên ngoài ngành ------------------------------------------------------- 12 1.2.2.1 Các yếu tố môi trường vĩ mô ---------------------------------------------------- 12 1.2.2.2 Các yếu tố môi trường vi mô ---------------------------------------------------- 14 1.3 Các chiến lược áp dụng cho ngành xuất khẩu cà phê ---------------------------- 16 1.3.1 Chiến lược nâng cao chất lượng sản phẩm ------------------------------------- 16 1.3.2 Chiến lược cạnh tranh về giá ------------------------------------------------------ 16 1.3.3 Chiến lược mở rộng thị trường ---------------------------------------------------- 16 1.3.4 Chiến lược đa dạng hóa sản phẩm ------------------------------------------- 17 CHƯƠNG 2: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG CHÂU ÂU VÀ THỰC TRẠNG .............19 2.1. Tổng quan về ngành cà phê việt nam - Thực trạng xuất khẩu cà phê tại Việt Nam------------------------------------------------------------------------------------------ 19 2.1.1. Tổng quan về ngành cà phê Việt Nam ------------------------------------------ 19 2.1.1.1 Cơ cấu sản phẩm xuất khẩu (phân loại cà phê arabica và robusta) ------- 22 2.1.1.2 Chất lượng cà phê xuất khẩu --------------------------------------------------- 23 2.1.1.3 Gía cà phê xuất khẩu ------------------------------------------------------------ 23 2.1.1.4 Hình thức xuất khẩu cà phê chủ yếu của Việt Nam ------------------------- 24 2.1.1.5 Thị trường xuất khẩu ------------------------------------------------------------ 26 2.1.1.6. Những thuận lợi của ngành cà phê -------------------------------------------- 22 2.1.1.7. Những khó khăn của ngành cà phê -------------------------------------------- 29 2.1.2 Tình hình sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu cà phê trên thế giới ---------------- 30
viii 2.1.3. Tình hình xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu trong những năm qua ----------------------------------------------------------------------------------------------- 33 2.1.3.1 Khái quát về thị trường Châu Âu ----------------------------------------------- 33 2.1.3.2 Hệ thống phân phối mặt hàng cà phê trên thị trường EU ------------------- 33 2.1.3.3 Các quy định của EU đối với nhập khẩu cà phê ----------------------------- 34 2.1.3.4 Những thuận lợi và khó khăn của việc xuất khẩu cà phê vào thị trường EU ----------------------------------------------------------------------------------------------- 39 2.1.3.5 Tình hình xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu ----------------------- 41 2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu -- 42 2.2.1. Phân tích môi trường bên trong ngành cà phê (IFE) -------------------------- 43 2.2.1.1. Nhân lực--------------------------------------------------------------------------- 43 2.2.1.2. Công nghệ chế biến cà phê ----------------------------------------------------- 43 2.2.1.3. Tài chính -------------------------------------------------------------------------- 44 2.2.1.4. Hoạt động nghiên cứu và phát triển ------------------------------------------- 45 2.2.1.5. Chính sách marketing ----------------------------------------------------------- 45 2.2.1.6. Thông tin -------------------------------------------------------------------------- 45 2.2.1.7. Chi phí sản xuất ------------------------------------------------------------------ 46 2.2.1.8. Năng suất-------------------------------------------------------------------------- 46 2.2.1.9. Năng lực quản lý: ---------------------------------------------------------------- 47 2.2.1.10. Chất lượng cà phê -------------------------------------------------------------- 47 2.2.1.11. Bao bì, bao gói, bảo quản, vận chuyển: ------------------------------------- 48 2.2.1.12. Gía cả sản phẩm ---------------------------------------------------------------- 48 2.2.1.13. Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong (IFE) ------------------------------- 48 2.2.2. Phân tích môi trường bên ngoài ngành cà phê (EFE) ------------------------- 49 2.2.2.1 Môi trường vĩ mô ----------------------------------------------------------------- 49 2.2.2.2. Môi trường vi mô ---------------------------------------------------------------- 54 2.2.2.3. Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài (EFE)-------------------------------- 58 CHƯƠNG 3: CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU CÀ PHÊ SANG THỊ TRƯỜNG CHÂU ÂU GIAI ĐOẠN 2014 ĐẾN 2020......................................................... 60 3.1. Mục tiêu và định hướng phát triển của ngành cà phê Việt Nam --------------- 60 3.2. Xây dựng và lựa chọn chiến lược xuất khẩu sang thị trường Châu Âu ------- 62 3.2.1. Sử dụng ma trận SWOT để đưa ra các phương án chiến lược --------------- 62 3.2.2. Sử dụng ma trận SPACE định vị chiến lược------------------------------------ 63 3.2.3. Sử dụng ma trận QSPM để đánh giá và quyết định các chiến lược --------- 65 3.2.4. Lựa chọn chiến lược đến năm 2020 --------------------------------------------- 74 3.3. Giải pháp và kiến nghị --------------------------------------------------------------- 77 3.3.1 Một số giải pháp -------------------------------------------------------------------- 77 3.3.1.1 Nâng cao chất lượng cà phê và vệ sinh an toàn thực phẩm ---------------- 77 3.3.1.2 Đa dạng hóa sản phẩm và hướng đến cà phê có giá trị cao ---------------- 78 3.3.1.3 Xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cà phê xuất khẩu -------------------- 78 3.3.2 Kiến nghị ---------------------------------------------------------------------------- 79 KẾT LUẬN .......................................................................................................82 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................83
ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết Tiếng Anh Tiếng Việt tắt ACPC Association of Coffee Producing Countries Hiệp hội các nước sx cà phê AS Attractiveness Score Số điểm hấp dẫn CA Competitive Advantage Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp EFE External Factor Evaluation Matrix Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài ES Enviroment Stability Sự ổn định của môi trường EU European Union Liên minh Châu Âu FDI Foreign Direct nvestment Đầu tư trực tiếp nước ngoài FS Financials Strengths Sức mạnh tài chính của doanh nghiệp FTA Free Trade Agreement Hiệp định thương mại tự do GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội GSP Good Storage Practive Quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập ICO International Coffee Organization Tổ chức cà phê quốc tế IFE Internal Factor Evaluation Matrix Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong IS Internals Strenghts Sức mạnh của ngành QSPM Quantitative Strategic Planning Matrix Ma trận chiến lược có thể định lượng SO Strengths - Opportunities Cơ hội ST Strengths - Threats Điểm mạnh – Nguy cơ SWOT Strengths, Weaknesses, Opportunities and Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy Threats cơ SPACE Strategic Position Action Evaluation Matrix Ma trận vị trí chiến lược và đánh giá hoạt động TAS Total Attractiveness Score Tổng số điểm hấp dẫn WO Weaks - Opportunities Điểm yếu – Cơ hội
x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Sản lượng và giá trị xuất khẩu cà phê của Việt Nam .............................20 Bảng 2.2: Gía cà phê xuất khẩu của Việt Nam sang EU giai đoạn 2007 -2013 .......23 Bảng 2.3: 20 nước hàng đầu nhập khẩu cà phê Việt Nam năm 2012 .....................26 Bảng 2.4: Sản lượng và giá trị xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU .....................42 Bảng 2.5: Phân loại cà phê nhân ...........................................................................48 Bảng 2. 6: Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong ..................................................49 Bảng 2.7: Diện tích trồng cà phê Việt Nam, tính theo vùng ...................................50 Bảng 2.8: Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài ..................................................58 Bảng 3.1: Ma trận SWOT .....................................................................................62 Bảng 3.2: Ma trận SPACE ....................................................................................63 Bảng 3.3: Chiến lược mở rộng thị trường .............................................................65 Bảng 3.4: Chiến lược đẩy mạnh xuất khẩu ............................................................66 Bảng 3.5: Chiến lược đa dạng hóa sản phẩm ........................................................67 Bảng 3.6: Chiến lược thương mại điện tử .............................................................68 Bảng 3.7: Chiến lược Củng cố thị trường .............................................................69 Bảng 3.8: Chiến lược Liên doanh liên kết .............................................................71 Bảng 3.9: Chiến lược Nâng cao chất lượng sản phẩm ...........................................72 Bảng 3.10: Tổng hợp các chiến lược .....................................................................73
xi DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ quy trình kinh doanh cà phê của Việt Nam ...................................20 Hình 2.2: Biểu đồ sản lượng và giá trị ..................................................................22 Hình 2.3: Biểu đồ giá cà phê Việt Nam xuất khẩu cho thị trường EU ...................24 Hình 2.4: Biểu đồ sản lượng cà phê xuất cho thị trường EU .................................42 Hình 2.5: Biểu đồ một số chỉ tiêu kinh tế vĩ mô của khu vực Eurozone trong 8 tháng đầu năm 2013 ........................................................................................55 Hình 3.1: Biểu đồ Space .......................................................................................64
1 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam vẫn là một nước nông nghiệp, các sản phẩm nông nghi ệp hiện đang là mặt hàng xuất khẩu chủ lực và có đóng góp đáng kể vào GDP của Quốc gia , đồng thời giải quyết hàng triệu công ăn việc làm cho người lao động trong nước . Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu phục vụ cho xuất khẩu có thể kể đến như: gạo, cao su, cà phê, hạt tiêu, hạt điều , chè,… .Trong đó cà phê là một trong những mặt hàng chủ lực của Việt Nam chỉ đứng sau gạo. Việt Nam là nước sản xuất nhiều cà phê đứng thứ 2 thế giới, sau Brasil. Hiện nay, cà phê Việt Nam đã thực sự tham gia chi phối thị trường cà phê trên thế giới. Bên cạnh những thành tựu to lớn đó ngành cà phê Việt Nam còn rất nhiều hạn chế như chất lượng cà phê xuất khẩu chưa đồng đều, ngành cà phê Việt Nam còn đang ở tình trạng tự phát trong sản xuất, rối loạn trong xuất khẩu chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các khâu từ sản xuất đến xuất khẩu, các chính sách khuyến khích của chính phủ chưa phát huy được tác dụng, v ốn thiếu, công nghệ sản xuất lạc hậu do đó ảnh hưởng của cà phê Việt Nam tới thị trường cà phê thế giới còn yếu. Những năm gần đây ngành xuất khẩu cà phê Việt Nam cải tiến liên tục , cơ cấu sản phẩm xuất khẩu đã có sự thay đổi tích cực, chất lượng và sức cạnh tranh sản phẩm đã được nâng lên trên các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ , Nhật Bản, Hàn Quốc, … Trong đó, EU là thị trường giàu tiềm năng nhất với số dân lớn (27 nước Châu Âu) và nhu cầu tiêu thụ tăng mạnh theo từng năm. Với tư cách là thành viên của W TO, VN sẽ có cơ hội lớn trong việc thúc đẩy mạnh mẽ xuất khẩu vào thị trường EU. Bên cạnh đó, EU cũng là nhà nhập khẩu lớn thứ hai trên thế giới với 27 quốc gia thành viên nên VN cũng có nhiều khả năng tăng mạnh xuất khẩu vào thị trường này. Các mặt hàng t ruyền thống (sử dụng nhiều lao động và tài nguyên) của VN vẫn có khả năng cạnh tranh cao ở EU. Song điều
2 này đồng nghĩa với việc phần lớn hàng hoá VN có hàm lượng giá trị gia tăng thấp và dễ bị ảnh hưởng tiêu cực từ những biến động trên thị trường thế giới . Tổng quan nghiên cứu đề tài: Hiện nay trong nước có nhiều nghiên cứu về xuất khẩu cà phê, nhưng do thời gian có hạn tác giả chỉ nghiên cứu vài đề tài như sau:  Ngọc Mai (2013), Dự báo xuất khẩu cà phê niên vụ 2013 – Bản tin xuất khẩu của cục xúc tiến thương mại – Bộ Công Thương  Đỗ Thị Hương (2009), Hoàn thiện hoạt động xúc tiến nhằm thúc đẩy xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường EU, luận án Tiến sỹ kinh tế, trường Đại học kinh tế quốc dân.  Nguyễn Hoàng Anh Huy (2006), Định hướng chiến lược xuất khẩu của công ty Trung Nguyên vào thị trường Cộng Hòa Liên Bang Đức đến 2015, luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM. Những đề tài này đã nêu lên được những đặc tính của thị trường Châu Âu và có những định hướng chiến lược xuất khẩu cà phê. Riêng đề tài của tác giả đã kết hợp được những đặc thù của thị trường Châu Âu đồng thời đưa ra một số chiến lược. Đặc biệt là chiến lược về việc nâng cao chất lượng sản phẩm để thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường Châu Âu đồng thời nâng giá trị sản phẩm để đem về lợi nhuận cao nhất. 2. Tính cấp thiết của đề tài Cà phê du nhập vào nước ta vào năm 18 57, Qua hơn 150 năm tồn tại và phát triển, cà phê hiện nay đã trở thành một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam , đứng thứ 2 sau gạo – cây lương thực truyền thống. Với vị trí đó cà phê Việt Nam vươn lên đứng ở vị trí số 2 về xuất khẩu cà phê trên thế giới sau Brazil, và đứng thứ nhất về mặt hàng cà phê Robusta. Niên vụ 2012/2013 cả nước xuất khẩu được 1,4 triệu tấn cà phê cho hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ chính, kim ngạch xuất khẩu 3,038 tỷ USD, đây là năm thứ 3 ngành cà phê đạt được khối lượng xuất khẩu hơn 1,3 triệu tấn và kim ngạch hơn 3 tỷ USD . Điều này đã góp phần không nhỏ cho sụ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, giảm thâm hụt
3 thương mại, một phần giải quyết xóa đói giảm nghèo cho người dân đặc biệt ở nông thôn.. Hiện nay EU đã và đang là đối tác quan trọng, là một thị trường lớn nhất thế giới có khả năng tiêu thụ n hiều hàng hoá, sản phẩm của Việt Nam. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam cũng chính là những mặt hàng mà thị trường này có nhu cầu nhập khẩu hàng năm với khối lượng như giầy dép, thuỷ hải sản, cà phê… Trong đó mặt hàng cà phê là một trong những mặ t hàng nông sản quan trọng nhất được bán rộng rãi trên thị trường EU. Khả năng xuất khẩu cà phê của Việt Nam vượt xa hai loại đồ uống là chè và ca cao. Vì vậy đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá nói chung và đẩy mạnh xuất khẩu cà phê nói riêng vào thị trường EU là một việc làm cấp thiết đối với nước ta hiện nay. Tuy nhiên để làm được điều này Việt Nam cần tập trung nghiên cứu tìm cách giải quyết các vướng mắc, cản trở hoạt động xuất khẩu sang EU và tìm ra các giải pháp căn bản để đẩy mạnh xuất khẩu cà phê. Hiện nay, xuất khẩu cà phê chưa tương xứng với tiềm năng của ngành cà phê Việt Nam. Đẩy mạnh phát triển ng ành cà phê xuất khẩu Việt Nam là một công việc cần thiết để góp phần nâng cao hơn nữa xuất khẩu của Việt Nam, việc này đòi hỏi ngành cà phê phải có giải pháp chiến lược phù hợp và khả thi nhất đối những thị trường muc tiêu đã chọn. Tuy nhiên, không chỉ riêng Việt Nam mà rất nhiều quốc gia khác cũng đang chú trọng đầu tư phát triển cây cà phê, cạnh tranh trong ngành này càng trở nên gay gắt. Trong khi đó, ngành cà phê Việt Nam còn nhiều khó khăn cả trong lĩnh vực trồng trọt lẫn chế biến kinh doanh và xuất khẩu. Trên thực tế hơn 90% lượng cà phê Việt Nam xuất khẩu sang EU còn dưới dạng nguyên liệu thô, chủng loại đơn điệu, rất ít sản phẩm có giá trị cao, chất lượng cà phê không đồng đều, số lượng bị thải loại chiếm tỷ lệ khá cao do đó chưa xây dựng được uy tín thương hiệu trên thị trường EU nên giá cà phê Việt Nam xuất sang thị trường này thấp hơn so với sản phẩm cùng loại của các nước khác như Colombia, Peru, Bra zil,... Hơn nữa ngành cà phê nước ta còn thiếu vốn, thiếu nguồn cung ứng vật tư, thiếu thiết bị máy móc,
4 trình độ quản lý còn yếu kém, trong khi đó đối thủ cạnh tranh của ta trên thị trường EU lại là những cường quốc về cà phê như Brazil, Colombia ... Nhận thức được tầm quan trọng của việc xuất khẩu cà phê vào thị trường EU cùng với sự hướng dẫn tận tình của tiến sĩ Trần Anh Dũng tôi xin chọn đề tài: "Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang thị trường Châu Âu đến năm 2020” làm đề tài c ho luận án thạc sĩ của mình. 3. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài thực hiện nhằm đạt các mục tiêu - Khái quát hóa về mặt lý thuyết chiến lược xuất khẩu hàng hóa - Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê nhân Việt Nam sang thị trường Châu Âu. - Chỉ ra điểm mạnh điểm yếu so với đối thủ cạnh tranh - Phân tích thực trạng xuất khẩu cà phê nhân sang thị trường Châu Âu Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp chiến lược xuất khẩu cà phê nhân sang thị trường Châu Âu 4. Phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện theo phương pháp thu thập các dữ liệu sơ cấp và thứ cấp của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn , Tổng cục thống kê, Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam (VICOFA), các sở ngành thuộc thành phố Hồ Chí Minh của những năm qua và hỏi ý kiến các chuyên gia trong ngành cà phê như các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cà phê như công ty Olam, công ty Louis, một số công ty giám định nông sản như Vinacontrol, I.I.T.S, SGS, Caphecontrol… và nhà sản xuất cà phê để x uất khẩu. Từ những thu thập đó chúng tôi phân tích thống kê, suy luận logic, so sánh, và dùng phương pháp định lượng, ngoài ra còn dùng đến phân tích SWOT, SPACE, QSPM để đưa ra và lưa chọn các chiến lược xuất khẩu cà phê nhân đồng thời đưa ra những kiến nghị, giải pháp và kết luận cho ngành cà phê Việt Nam
5 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Tình hình xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang thị trường Châu Âu - Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu giải pháp chi ến lược xuất khẩu cà phê Việt Nam ở phạm vi thị trường Châu Âu chủ yếu giai đoạn 2007 -2013 định hướng và đưa ra giải pháp cho giai đoạn 2020. 6. Nội dung và kết cấu luận văn Nội dung nghiên cứu gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về chiến lược xuấ t khẩu Chương 2: Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê Việt Nam sang thị trường Châu Âu Chương 3: Chiến lược xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu giai đoạn 2014 đến 2020 Mục đích hệ thống lại giữa lý thuyết, thực tiễn và đưa ra giải pháp chiến lược xuất khẩu Phân tích những mặt yếu của ngành cà phê để khắc phục đồng thời phát huy những mặt mạnh nhằm thúc đẩy xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu một cách bền vững cũng như nâng cao giá trị cà phê Việt Nam trên thế giới nói chung và Châu Âu nói riêng Mặc dù tác giả nhiều nổ lực cố gắng cùng với sự giúp đỡ tận tình của Thầy hướng dẫn do thời gian nghiên cứu hạn hẹp nên c ũng không tránh khỏi những sai sót. Kính mong nhận được sự đóng góp chân thành của quý Thầy Cô và các bạn đồng môn.
6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU 1.1. Chiến lược xuất khẩu 1.1.1. Khái niệm về chiến lược xuất khẩu “Chiến lược“ là thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “Strategos“ dùng trong quân sự, nhà l ý luận thời cận đại Clawzevit cũng cho rằng chiến lược quân sự là nghệ thuật chỉ huy ở vị trí ưu thế. Từ thập kỷ 60 của thế kỷ XX, chiến lược được ứng dụng vào lĩnh vực kinh doanh và thuật ngữ “Chiến lược kinh doanh“ ra đời. Quan niệm về chiến lược kinh doanh phát triển dần theo thời gian và người tiếp cận nó theo nhiều cách khác nhau Theo cách tiếp cận truyền thống, chiến lược là việc xác định những mục tiêu cơ bản, dài hạn của doanh nghiệp và thực hiện chương trình hành động cùng với việc phân bổ các nguồn lực cần thiết để đạt được các mục tiêu đã xác định. Cũng có thể hiểu được chiến lược là một phương thức mà các doanh nghiệp xử dụng để định hướng tương lai nhằm đạt được và duy trì phát triển doanh nghiệp. Ngoài cách tiếp cận truyền thống như trên, nhiều tổ chức kinh doanh tiếp cận chiến lược theo cách mới: chiến lược kinh doanh là kế hoạch kiểm soát và sử dụng nguồn lực, tài sản và tài chính nhằm mục đích nâng cao và bảo đảm những quyền lợi thiết yếu của mình. Theo Michael Porter “Chiến lược cạnh tranh liên quan đến sự khác biệt. Đó là việc lựa chọn cẩn thận một chuỗi hoạt động khác biệt để tạo ra một tập hợp giá trị độc đáo“. Tuy nhiên, dù tiếp cận theo cách nào thì bản chất của chiến lược kinh doanh vẫn là phác thảo hình ảnh tương lai của doanh nghiệp trong lĩnh vực hoạt động và
7 khả năng khai thác. Theo cách hiểu này, thuật ngữ chiến lược kinh doanh được dùng theo 3 ý nghĩa phổ biến nhất. Đó là: - Xác lập mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp - Đưa ra các chương trình hành động tổng quát - Lựa chọn các phương án hành động, triển khai phân bổ nguồn lực để thực hiện mục tiêu đó. 1.1.2. Các loại hình chiến lược xuất khẩu  Chiến lược xuất khẩu sản phẩm thô: Chủ yếu sử dụng rộng rãi các nguồn tài sẵn có và các điều kiện thuận lợi của đất nước. Sản phẩm xuất khẩu thô là những sản phẩm nông nghiệp và khai khoáng. Chiến lược này chủ yếu được áp dụng tại các nước đang phát triển, do điều kiện còn thiếu thốn và trình độ còn hạn chế. Chiến lược này tạo điều kiện phát triển nền kinh tế theo chiều rộng, thúc đẩy việc sử dụng các yếu tố và điều kiện dẫn đến tăng nguồn vốn đầu tư nước ngoài và tích lũy trong nước, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động và tăng đội ngũ công nhân lành nghề, từ đó tăng quy mô sản xuất của nền kinh tế, tạo nguồn vốn ban đầu cho công nghiệp hóa.  Chiến lược thay thế hàng nhập khẩu (chiến lược hướng nội) Chiến lược này đẩy mạnh sự phát triển các ngành công nghiệp trong nước nhằm sản xuất sản phẩm nội địa thay thế các sản phẩm nhập khẩu. Đặc điểm của chiến lược này là nền kinh tế ít có quan hệ với thị trường thế giới. Các biện pháp thực hiện thay thế nhập khẩu thường là thuế quan bảo hộ, hạn ngạch nhập khẩu và tỷ giá cao quá mức. Điều này làm cho các doanh nghiệp không năng động, thiếu cơ hội tìm kiếm ưu thế cạnh tranh quốc tế. Do đó giá thành thấp, chất lượng thấp, ảnh hưởng đến tiềm năng phát triển toàn bộ nền kinh tế.  Chiến lược hướng ra thị trường quốc tế (chiến lược hướng ngoại)