Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu "Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam" này được thực hiện nhằm xác định và đo lường mức độ tác động của các yếu tố đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam. Từ kết quả nghiên cứu đề xuất các hàm ý quản trị cho các NHTM Việt Nam nhằm gia tăng lợi nhuận trong tương lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ KIM THOA CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính_Ngân hàng Mã số chuyên ngành: 8 34 02 01 TP. Hồ Chí Minh - Năm 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ KIM THOA CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính_Ngân hàng Mã số chuyên ngành: 8 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HOÀNG VĨNH LỘC TP. Hồ Chí Minh – Năm 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Nguyễn Thị Kim Thoa là học viên cao học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng Trường ĐH Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Cam đoan đề tài “Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam”. Người hướng dẫn khoa học là TS. Nguyễn Hoàng Vĩnh Lộc. Luận văn này là công trình của riêng tôi, không có sự sao chép về nội dung hay số liệu. Toàn bộ nội dung được trích dẫn nguồn đáng tin cậy. Tôi xin cam đoan và chịu trách nhiệm với cam đoan này. TP. Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 07 năm 2024 Người cam đoan Nguyễn Thị Kim Thoa
ii LỜI CẢM ƠN Trước hết tôi xin bày tỏ sự tri ân sâu sắc đến người hướng dẫn của tôi là TS. Nguyễn Hoàng Vĩnh Lộc, trong quá trình hoàn thành luận văn này Thầy đã chỉ dẫn, định hướng và cho tôi những góp ý chân thành, sâu sắc và xác đáng để tôi hoàn thành được công trình tốt nhất. Tiếp đó, tôi xin gửi lời cảm ơn đến tập thể Thầy/Cô của Khoa Sau Đại học đã hỗ trợ tôi tốt nhất trong quá trình học và làm luận văn. Cuối cùng xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân và đồng nghiệp yêu quý đã động viên và giúp tôi hoàn thành luận văn thuận lợi nhất. Trân trọng cám ơn !
iii TÓM TẮT Tên đề tài: Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Nội dung luận văn: Luận văn này đã thực hiện việc tổng hợp các khung lý thuyết liên quan đến lợi nhuận và các yếu tố tác động đến nó tại các NHTM. Đồng thời, thông qua lược khảo các nghiên cứu liên quan xác định các khoảng trống nghiên cứu. Từ đó mục tiêu nghiên cứu thứ nhất được giải quyết là xác định các yếu tố được xây dựng trong mô hình nghiên cứu và có sự tác động đến lợi nhuận tại các NHTM Việt Nam là quy mô ngân hàng, tỷ lệ vốn chủ sở hữu, tỷ lệ chi phí hoạt động, tăng trưởng tiền gửi, tỷ lệ thanh khoản, tăng trưởng tín dụng, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng, đa dạng hóa thu nhập, cấu trúc sở hữu Nhà nước; tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP, tỷ lệ lạm phát và đại dịch Covid 19. Sau đó, thông qua nghiên cứu định lượng với việc thu thập dữ liệu thứ cấp của 24 NHTM Việt Nam từ 2013 – 2022 và thiết kế dạng bảng, xử lý hồi quy đa biến thì mục tiêu nghiên cứu thứ hai được hoàn thành. Kết quả nghiên cứu cho thấy các biến số quy mô ngân hàng, tỷ lệ VCSH, tỷ lệ chi phí hoạt động có ảnh hưởng tích cực đến ROA. Các biến số tăng trưởng tín dụng, dự phòng rủi ro tín dụng, tăng trưởng tiền gửi, tăng trưởng GDP, sở hữu Nhà nước và đại dịch Covid 19 ảnh hưởng tiêu cực. Tỷ lệ thanh khoản và tỷ lệ lạm phát không có ý nghĩa thống kê ảnh hưởng đến ROA. Từ các kết quả nói trên thì luận văn đã tiến hành đề xuất các hàm ý liên quan đến việc gia tăng quy mô ngân hàng; gia tăng vốn chủ sở hữu; quản lý tốt chi phí hoạt động; đảm bảo tăng trưởng tín dụng ổn định; giảm tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng; đảm bảo mức tăng trưởng tiền gửi huy động cần thiết để gia tăng lợi nhuận tại các NHTM. Từ khóa: Lợi nhuận, quy mô ngân hàng, tiền gửi, rủi ro tín dụng, vĩ mô.
iv ABSTRACT Title: Factors affecting the profits of commercial banks in Vietnam. Content: This thesis has synthesized theoretical frameworks related to profits and factors affecting it at commercial banks. At the same time, through reviewing related studies, identify research gaps. From there, the first research objective is to identify the factors built into the research model that have an impact on profits at Vietnamese commercial banks: bank size, equity ratio. , operating expense ratio, deposit growth, liquidity ratio, credit growth, credit risk reserve ratio, income diversification, State ownership structure; GDP economic growth rate, inflation rate and Covid 19 pandemic. Then, through quantitative research with secondary data collection of 24 Vietnamese commercial banks from 2013 - 2022 and tabular design, multivariate regression processing, the second research objective is completed. Research results show that the variables bank size, equity ratio, and operating expense ratio have a positive influence on ROA. The variables of credit growth, credit risk provisions, deposit growth, GDP growth, State ownership and the Covid 19 pandemic negatively affected. Liquidity ratio and inflation rate do not have a statistically significant effect on ROA. From the above results, the thesis has proposed implications related to increasing bank size; increase equity; good management of operating costs; ensure stable credit growth; reduce credit risk provision ratio; Ensuring the growth of mobilized deposits necessary to increase profits at commercial banks. Keywords: Profit, bank size, deposits, credit risk, macro.
v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa BCTC Báo cáo tài chính DPRR Dự phòng rủi ro GTLN Giá trị lớn nhất GTNN Giá trị nhỏ nhất GTTB Giá trị trung bình HĐKD Hoạt động kinh doanh NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần RRTD Rủi ro tín dụng VCSH Vốn chủ sở hữu
vi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ ii MỤC LỤC .................................................................................................................vi CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ................................................ 1 1.1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 4 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................... 4 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................... 4 1.3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................... 4 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................. 4 1.5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 5 1.6. Đóng góp của nghiên cứu .......................................................................... 6 1.7 Bố cục của đề tài ........................................................................................... 6 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................. 8 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .................... 9 2.1. Lý thuyết về lợi nhuận của ngân hàng thương mại.................................... 9 2.1.1. Khái niệm lợi nhuận của ngân hàng thương mại ....................................... 9 2.1.2. Các chỉ tiêu phản ánh tỷ suất lợi nhuận của ngân hàng thương mại .10 2.2. Các yếu tố tác động đến lợi nhuận tại các ngân hàng thương mại ..................11 2.2.1. Nhóm yếu tố thuộc nội tại ngân hàng thương mại ............................12 2.2.2. Nhóm các yếu tố thuộc vĩ mô nền kinh tế .........................................16 2.3. Tình hình nghiên cứu ...............................................................................17 2.3.1. Các nghiên cứu nước ngoài ...............................................................17
vii 2.3.2. Các nghiên cứu trong nước................................................................19 2.3.3. Khoảng trống nghiên cứu ..................................................................23 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ...........................................................................................25 CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................26 3.1. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ...........................................................26 3.1.1. Đề xuất mô hình nghiên cứu .............................................................26 3.1.2. Giải thích biến độc lập .......................................................................30 3.1.3. Giả thuyết nghiên cứu........................................................................32 3.2. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................36 3.2.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu .........................................................36 3.2.2. Mẫu nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu ............................37 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ...........................................................................................41 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................42 4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu ..............................................................42 4.1.1. Tình hình thay đổi của tỷ suất lợi nhuận của các ngân hàng thương mại Việt Nam từ năm 2013 – 2022 ..................................................................42 4.1.2. Thống kê mô tả các biến số trong mô hình nghiên cứu ....................43 4.1.3. Sự tương quan giữa các biến số độc lập trong mô hình nghiên cứu .45 4.2. Kết quả tính toán ......................................................................................46 4.2.1. Kết quả kiểm định cho các mô hình hồi quy .....................................46 4.2.2. Kiểm định và khắc phục khuyết tật của mô hình REM ...........................47 4.3. Kiểm định giả thuyết thống kê và thảo luận kết quả nghiên cứu.....................50 4.3.1. Kiểm định giả thuyết thống kê ..........................................................50 4.3.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu ...........................................................51
viii TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ...........................................................................................56 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý...................................................................57 5.1. Kết luận ....................................................................................................57 5.2. Các hàm ý chính sách...............................................................................57 5.2.1. Gia tăng quy mô ngân hàng ...............................................................57 5.2.2. Gia tăng vốn chủ sở hữu ....................................................................58 5.2.3. Quản lý tốt chi phí hoạt động ............................................................59 5.2.4. Đảm bảo tăng trưởng tín dụng ổn định..............................................60 5.2.5. Giảm tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng ..................................................60 5.2.6. Đảm bảo mức tăng trưởng tiền gửi huy động cần thiết .....................61 5.2.7. Đối với các nhân tố thuộc ví mô nền kinh tế.....................................61 5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo...................................................62 5.3.1. Hạn chế nghiên cứu ...........................................................................62 5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo ..............................................................63 TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ...........................................................................................64 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................................i PHỤ LỤC 1: DỮ LIỆU THU THẬP ......................................................................... v PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ TÍNH TOÁN .....................................................................xi
ix DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tóm tắt các nghiên cứu liên quan ........................................................... 20 Bảng 3.1: Mô tả các biến số đề xuất trong mô hình nghiên cứu ............................ 26 Bảng 4.1: Thống kê mô tả ....................................................................................... 43 Bảng 4.2: Kết quả hồi quy các mô hình Pooled OLS, FEM và REM.................... 46 Bảng 4.3: Kết quả kiểm định các hiện tượng khuyết tật của mô hình REM.......... 48 Bảng 4.4: Kết quả ước lượng mô hình bằng phương pháp FGLS ......................... 48 Bảng 4.5: Kết quả tổng hợp ..................................................................................... 50 DANH MỤC HÌNH VẼ SƠ ĐỒ Hình 4.1: Tỷ lệ ROA trung bình của 24 NHTM Việt Nam từ năm 2013 – 2022 ... 42
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Lý do chọn đề tài Hiện nay toàn cầu hóa đang được đẩy với tốc độ nhanh và tạo ra các điều kiện thuận lợi cho các quốc gia phát triển. Nhưng song song với đó là những sự cạnh tranh rất khốc liệt với các ngành nghề kinh tế, trong đó Tài chính – Ngân hàng là một trong số đó. Ngân hàng thương mại (NHTM) là trung gian tài chính cho nền kinh tế, hay là xương sống của thị trường giúp luân chuyển các nguồn vốn từ các đối tượng thừa đến các đơn vị thiếu và có nhu cầu mở rộng kinh doanh làm ăn. Do đó, khi thực hiện chức năng trung gian các NHTM sẽ thu được các khoản lợi vô cùng to lớn, nên sự cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn cùng với đó là các áp lực về sự đổi mới không ngừng để bắt nhịp với nền kinh tế. Khi thực hiện trung gian tài chính NHTM sẽ tiếp nhận các khoản tiền gửi từ các đối tượng muốn gửi tiết kiệm sinh lợi an toàn trong thị trường, sau đó sử dụng các khoản đó để thực hiện hoạt động cho vay trực tiếp hay gián tiếp thông qua thị trường vốn (Nguyễn Văn Tiến, 2015). Vì thế, sức khỏe tài chính hay năng lực kinh doanh của ngân hàng rất quan trọng đối với quốc gia, nhờ có hoạt động của ngân hàng làm đòn bẩy để các ngành nghề kinh tế thực hiện kinh doanh thuận lợi và ổn định. Mặt khác, các NHTM cũng theo đuổi mục tiêu vì lợi nhuận từ khoản chênh lệch huy động – cho vay hay từ các nguồn từ các kênh đầu tư khác. Do đó, NHTM có lợi nhuận tốt chứng tỏ bức tranh chung của tài chính cũng phần nào tốt theo nên việc nghiên cứu về lợi nhuận của tổ chức này rất quan trọng với khía cạnh các nhà quản trị ngân hàng mà nó còn có ý nghĩa với các cơ quan chức năng quản lý thuộc phạm vi Nhà nước. Trong thời gian vừa qua tại các NHTM Việt Nam thì rất nhiều đơn vị công bố lợi nhuận lên đến hàng ngàn tỷ đồng, nhưng cũng có các ngân hàng chỉ dừng lại vài trăm tỷ đồng thậm chí có những ngân hàng không có lợi nhuận (Bình Khánh, 2023). Do đó, các NHTM đang trong quá trình không ngừng nâng cao hiệu quả
2 HĐKD của mình, chất lượng dịch vụ để duy trì sự ổn định với khách hàng nhằm tạo ra tính ổn định cho hệ thống ngân hàng. Mặt khác, sau đại dịch Covid – 19 thì những tác động không tốt của nó đến kinh tế Việt Nam nói chung và ngành ngân hàng nói riêng là không thể phủ nhận, đặc biệt là nước ta phải ưu tiên đóng cửa nền kinh tế để chống dịch nên có rất nhiều hệ quả kéo theo trong tiêu thụ hàng hóa, các đối tượng trong thị trường gặp rất nhiều khó khăn trong HĐKD dẫn đến dòng tiền bị tắc nghẽn,… Vì vậy, rủi ro tín dụng sẽ có khả năng tăng trong những năm tới vì khả năng trả nợ của cá nhân và doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, điều này dẫn đến dự phòng RRTD cũng tăng theo và tác động trực tiếp làm giảm lợi nhuận. Lãi suất cho vay cũng sẽ giảm nhưng nhu cầu cho vay cũng giảm và biên lợi nhuận ngân hàng cũng giảm. Các sản phẩm liên quan đến ngân hàng điện tử, ngân hàng số gia tăng sau đại dịch vì khách hàng thay đổi thói quen trong giai đoạn giãn cách, với nhu cầu gia tăng thanh toán gián tiếp thay vì đến ngân hàng trực tiếp vì vậy tại các ngân hàng phải nâng cao chi phí đầu tư. Đồng thời, các gói hỗ trợ của Chính phủ được duy trì nhưng thu nhập ngân hàng vẫn giảm vì các yếu tố khách quan (Bùi Phương Linh, 2022; Nhật Dương, 2023). Tuy NHNN đã nới lỏng cho các NHTM nhằm gia tăng tính thanh khoản nhưng nhu cầu vay yếu đi và sự cạnh tranh căng thẳng dẫn đến việc lợi nhuận của các NHTM suy giảm. Năm 2019, các NHTM tại Việt Nam đạt mức kỷ lục về lợi nhuận trước thuế là 120 ngàn tỷ đồng (tương đương 5,2 tỷ đô la), tăng 22% so với cùng kỳ năm 2018 (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2020). Đến năm 2020 thì lợi nhuận vẫn tăng, nhưng tốc độ không cao chỉ dừng tại mức 8% so với năm 2019. Nhưng đến năm 2021 thì lợi nhuận của các NHTM phục hồi mạnh mẽ với tốc độ tăng đến 31% so với năm 2020. Dù vậy tại năm 2022 thì với việc cắt giảm lãi suất chính sách và tăng dự phòng nên lợi nhuận tại năm này vẫn tăng nhưng chỉ đạt tốc độ 2% so với năm 2021 (Thái Phương, 2023). Trong báo cáo Điểm lại tháng 3/2023, Ngân hàng Thế giới nhận định triển vọng của nền kinh tế Việt Nam vẫn thuận lợi. Trước những khó khăn trong nước và ngoài nước, GDP dự báo tăng trưởng 6,3% năm 2023.
3 Đồng thời, NHNN tiến hành tái cơ cấu các NHTM yếu kém, đẩy nhanh quá trình số hóa và các nguồn doanh thu mới có thể hỗ trợ khả năng sinh lời trong trung hạn. Các NHTM quốc doanh tiếp tục kém hơn các tổ chức cho vay tư nhân và nước ngoài về mặt lợi nhuận, mặc dù chiếm lĩnh thị phần. Theo những thông tin trên có thể thấy lợi nhuận của các NHTM Việt Nam đã biến động trong những năm gần đây trong bối cảnh kinh tế bất ổn. Do đó, lợi nhuận của các NHTM Việt Nam đang là chủ đề quan trọng cần được phân tích, đặc biệt là giai đoạn Việt Nam tiếp tục trên con đường tăng trưởng và hội nhập kinh tế, hệ thống tài chính ngân hàng của Việt Nam đang phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, hệ thống NHTM nước ta vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt, chi phí hoạt động tăng, nợ xấu và kỹ thuật số đang gây áp lực lên lợi nhuận ngân hàng. Đồng thời, các ngân hàng cần duy trì lợi nhuận để đảm bảo sức khỏe tài chính và khả năng cung cấp các dịch vụ quan trọng cho doanh nghiệp và cá nhân. Tính đến thời điểm hiện nay thì các nghiên cứu tại Việt Nam có các nghiên cứu của Nguyễn Trần Thái Hà và Nguyễn Vĩnh Khương (2022); Tăng Mỹ Sáng và Nguyễn Quốc Anh (2022), Nguyễn Thị Thanh Bình và cộng sự (2022) thì các tác giả đang tập trung vào các yếu tố phổ biến như quy mô ngân hàng, nợ xấu, đòn bẩy tài chính, tăng trưởng tín dụng,… và các biến vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát có tác động đến lợi nhuận của ngân hàng. Nhưng các vấn đề liên quan đến sở hữu Nhà nước hay tác động của Covid 19 vẫn chưa được tập trung nghiên cứu. Khác với những nghiên cứu trước đây, do được thực hiện ở thời điểm hiện tại nên sẽ phù hợp hơn, gần gủi với thực tiễn hơn. Ngoài ra, các nhà hoạch định chiến lược còn có thể đánh giá tác động của các chương trình cải cách và tái cơ cấu ngành ngân hàng gần đây đến khả năng sinh lời của ngân hàng. Dẫn đến cái nhìn sâu sắc về việc liệu những thay đổi về quy định có đạt được kết quả như mong đợi hay không. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn và những điểm mới được nêu trên, đề tài nghiên cứu “Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam” sẽ
4 đưa ra mô hình nghiên cứu phù hợp với thực trạng hệ thống NHTM Việt Nam hiện tại. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định và đo lường mức độ tác động của các yếu tố đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam. Từ kết quả nghiên cứu đề xuất các hàm ý quản trị cho các NHTM Việt Nam nhằm gia tăng lợi nhuận trong tương lai. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Các mục tiêu cụ thể được chi tiết hóa từ mục tiêu tổng quát như sau: Thứ nhất, xác định các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam. Thứ hai, đo lường mức độ tác động của các yếu tố đến lợi nhuận của NHTM Việt Nam. Thứ ba, đề xuất các hàm ý quản trị khả thi cho các NHTM Việt Nam nhằm gia tăng lợi nhuận trong tương lai. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Tương ứng với các mục tiêu nghiên cứu thì các câu hỏi cần được trả lời như sau: Thứ nhất, các yếu tố nào tác động đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam ? Thứ hai, mức độ tác động của các yếu tố đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam như thế nào ? Thứ ba, các hàm ý quản trị khả thi nào được đề xuất cho các NHTM Việt Nam nhằm gia tăng lợi nhuận trong tương lai ? 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5 Đối tượng nghiên cứu: Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Nghiên cứu sẽ tiến hành phân tích dựa trên dữ liệu của 24 NHTM tại Việt Nam, nguyên nhân tác giả lựa chọn số lượng ngân hàng này vì tổng số này chiếm hơn 70% thị phần cũng như tổng tài sản của hệ thống NHTM Việt Nam, nên đủ làm tính đại diện để kết luận cho cả hệ thống. Về thời gian: Nghiên cứu này sử dụng dữ liệu thứ cấp của các NHTM Việt Nam từ năm 2013 – 2022. Luận văn chọn giai đoạn này vì đây có thể được xem là thời kỳ có nhiều biến động trong hệ thống tài chính trên thế giới cũng như trong nước, đặc biệt là tác động của đại dịch Covid – 19 trong 2 năm 2020 – 2021. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp hai phương pháp nghiên cứu đó là định tính và định lượng với những mục đích cụ thể sau: Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua việc tổng hợp các lý thuyết nền tảng liên quan đến lợi nhuận, chỉ tiêu đo lường và các yếu tố lý thuyết tác động đến nó tại các NHTM. Đổng thời lược khảo các nghiên cứu liên quan để xác định các khoảng trống nghiên cứu để đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu. Nghiên cứu định lượng thông qua việc thu thập số liệu liên quan đến các biến số của mô hình nghiên cứu, thiết kế dưới dạng bảng với giai đoạn từ 2013 – 2022. Từ đó, tính toán hồi quy số liệu qua các mô hình Pooled OLS, FEM, REM để đánh giá sự phù hợp của số liệu. Tiếp đó thực hiện kiểm định Hausman, F - test để tìm ra mô hình cuối cùng phù hợp để phân tích kết quả nghiên cứu. Đồng thời, sử dụng mô hình nghiên cứu được chọn tiến hành kiểm định khuyết tật đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi, tự tương quan và khắc phục chúng theo phương pháp FGLS. Cuối cùng, từ kết quả được khắc phục tiến hành thảo luận và đề xuất hàm ý.
6 1.6. Đóng góp của nghiên cứu Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thực nghiệm về các yếu tố tác động đến lợi nhuận tại các NHTM Việt Nam. Kết quả nghiên cứu này là cơ sở cho các nhà quản trị ngân hàng có những chiến lược hay hành động để gia tăng lợi nhuận trong tương lai. Mặt khác, kết quả nghiên cứu là cơ sở tiếp nối cho các công trình tiếp theo sau này có cùng sự quan tâm là lợi nhuận hay sự ổn định hoạt động của ngân hàng. 1.7 Bố cục của đề tài Luận văn nghiên cứu được chia thành 05 chương với bố cục như sau: Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu Nội dung chính của chương này tập trung vào trình bày lý do lựa chọn đề tài. Từ đó, xác định các mục tiêu, câu hỏi và đối tượng nghiên cứu. Đồng thời, trình bày tổng quát về phương pháp nghiên cứu và các đóng góp chính của luận văn về mặt lý luận cũng như thực tiễn của nó. Cuối cùng trình bày kết cấu và nội dung dự kiến của mỗi chương cần được hoàn thành. Chương 2: Cơ sở lý thuyết và tình hình nghiên cứu Nội dung chính của chương là tổng hợp các cơ sở lý thuyết nền tảng liên quan đến lợi nhuận của các NHTM và các nhân tố ảnh hưởng. Đồng thời thông qua lược khảo các nghiên cứu liên quan để phát hiện các khoảng trống nghiên cứu và làm cơ sở đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu tương ứng với bối cảnh NHTM Việt Nam. Chương 3: Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu Nội dung chính của chương này là tập trung và việc đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu tương ứng với sự ảnh hưởng của các nhân tố đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam. Ngoài ra, trình bày về phương pháp nghiên cứu bao gồm cách thức lẫy mẫu, thu thập số liệu và các phương pháp tính toán xử lý số liệu liên quan. Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận
7 Nội dung chính của chương này là tập trung vào việc trình bày kết quả xử lý số liệu từ các NHTM Việt Nam giai đoạn 2013 – 2022. Thông qua, thống kê mô tả mẫu nghiên cứu, phân tích tương quan, hồi quy đa biến và kiểm định tương ứng từ mô hình hồi quy được chọn. Từ kết quả khắc phục các hiện tượng sẽ tiến hành kết luận giả thuyết nghiên cứu và thảo luận kết quả này. Chương 5: Kết luận và hàm ý. Nội dung chính của chương này là tập trung vào kết luận kết quả đạt được của nghiên cứu. Từ kết quả hồi quy tiến hành đề xuất các hàm ý quản trị tương ứng với các biến số trong mô hình nghiên cứu nhằm giúp cho các NHTM Việt Nam để gia tăng lợi nhuận trong tương lai.
8 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 Trong chương này, tác giả trình bày tổng quan về đề tài đang nghiên cứu thông qua lý do dẫn dắt để hình thành đề tài, mục tiêu nghiên cứu, phạm vi đối tượng nghiên cứu và trình bày phương pháp nghiên cứu. Những nội dung này sẽ giúp ta có cái nhìn tổng quát về nội dung, quá trình hình thành đề tài, để từ đó tạo cơ sở cho việc tìm hiểu sâu sắc về các cơ sở lý thuyết liên quan sẽ được trình bày trong chương tiếp theo.
9 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 2.1. Lý thuyết về lợi nhuận của ngân hàng thương mại 2.1.1. Khái niệm lợi nhuận của ngân hàng thương mại Lợi nhuận của NHTM là khoản chênh lệch được xác định thông qua tổng doanh thu trừ đi tất cả các khoản chi phí hoạt động mà NHTM phải trả hợp lý, hợp lệ. Lợi nhuận của NHTM được thực hiện trong năm được xem là kết quả hoạt động kinh doanh của NHTM. Trong đó bao gồm lợi nhuận từ nghiệp vụ và các hoạt động kinh doanh khác (Nguyễn Văn Tiến, 2015). Trong đó: Lợi nhuận trước thuế = Tổng thu nhập – Tổng chi phí Lợi nhuận sau thuế = Lợi nhuận trước thuế - Thuế thu nhập doanh nghiệp Rose (2001) cho rằng các NHTM là các đơn vị kinh doanh đặc thù với vai trò là trung gian tài chính, sẽ tìm kiếm lợi nhuận dựa trên việc chênh lệch lãi huy động vốn tiết kiệm phải trả và lãi cho vay thu được, ngoài ra lợi nhuận còn được thu từ các hoạt động đầu tư hay tài chính khác của ngân hàng khi tiến hành đa dạng hóa các nguồn thu. Do đó, NHTM vẫn theo đuổi mục đích tối đa hóa lợi nhuận, tuy nhiên với vai trò quan trọng là huyết mạch của nền kinh tế thì mục đích này cần phải cân nhắc với một mức rủi ro cho phép để tránh tình trạng suy giảm cho cả hệ thống. Nhưng lợi nhuận của ngân hàng thường được thể hiện dưới dạng tỷ suất sinh lời khi được đảm bảo an toàn vốn, thị phần tăng trưởng hay sức cạnh tranh tăng lên và có dòng vốn đầu tư. Mặt khác, Trần Huy Hoàng (2011) cũng chỉ ra rằng lợi nhuận của ngân hàng được đánh giá dưới dạng tỷ suất cũng có thể đánh giá được việc ngân hàng sử dụng các nguồn lực của mình (tổng tài sản) hay nguồn vốn từ các chủ sở hữu (VCSH) hiệu quả như thế nào để tạo ra được lợi nhuận ròng cho tổ chức. Đồng với quan điểm này thì Nguyễn Thị Xuân Liễu (2010) cũng xem xét lợi nhuận của các NHTM dưới các tỷ số sinh lời để đánh giá toàn bộ quá trình hoạt động kinh doanh, chủ yếu là xem xét tình hiệu quả thông qua lợi nhuận được thu về các nguồn lực của vốn vay,