Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý tài chính tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý tài chính tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế" được thực hiện nhằm mục đích đề xuất định hướng và giải pháp góp phần quản lý tài chính tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý tài chính tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …………/………… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ THỊ PHƢỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC, ĐẠI HỌC HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …………/………… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ THỊ PHƢỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC, ĐẠI HỌC HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HOÀNG SỸ KIM THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
i LỜI CAM ĐOAN Tôi, tác giả luận văn, xin cam đoan số liệu được nêu và phân tích trong luận văn là những thông tin xác thực, có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng và đề tài “Quản lý tài chính tại trƣờng Đại học Khoa học, Đại học Huế” được trình bày là do chính tác giả nghiên cứu, thực hiện và chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào khác. TT Huế, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Ngô Thị Phƣợng
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và luận văn này, Tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, góp ý nhiệt tình của Quý Thầy, Cô giáo Học viện Hành chính, đặc biệt là Quý Thầy, Cô giảng dạy, phụ trách Lớp TC8.T2- chuyên ngành Tài chính ngân hàng- niên khóa 2015-2017 trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu . Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, cán bộ Phòng Quản lý đào tạo Khoa Sau đại học, Khoa Tài chính công và Quý Thầy, Cô giáo ở Học viện hành chính Quốc gia, cơ sở Khu vực miền Trung đã tạo điều kiện, giúp đỡ và tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ này. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Hoàng Sỹ Kim đã hướng dẫn và giúp đỡ Tôi trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, lãnh đạo và cán bộ Ban Kế hoạch - Tài chính Đại học Huế, lãnh đạo và cán bộ Tổ Kế hoạch - Tài chính trường Đại học Khoa học, Đại học Huế đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Mặc dù Tôi đã có nhiều cố gắng nghiên cứu và hoàn thành Luận văn bằng cả sự nhiệt huyết và năng lực của mình, song cũng không thể nào tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp của Quý Thầy, cô giáo và bạn bè. TT Huế, ngày tháng năm 2017 Tác giả Ngô Thị Phƣợng
iii MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................. iii Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt ............................................ vi Danh mục các bảng ......................................................................... vii Danh mục biểu đồ ........................................................................... viii Danh mục các sơ đồ.......................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn .......................................................... 4 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ................... 5 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ................................................. 5 7. Kết cấu của luận văn .................................................................................. 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CÁC TRƢỜNG ÐẠI HỌC CÔNG LẬP ....................................................... 7 1.1. Tổng quan về trường Đại học công lập (ĐHCL) .................................... 7 1.1.1. Khái niệm trường Đại học công lập.......................................................... 7 1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường ĐHCL ............................................. 8 1.2. Quản lý tài chính trong các trường ĐHCL ............................................. 9 1.2.1. Khái niệm, chức năng và tiêu chí đánh giá quản lý tài chính ................. 9 1.2.2. Tổng quan về quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL ........ 11 1.2.3. Mô hình quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL ................. 15 1.2.4. Công cụ quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL ................. 16 1.2.5. Quản lý nguồn thu trong các trường ĐHCL .......................................... 19
iv 1.2.6. Quản lý chi trong các trường ĐHCL ...................................................... 22 1.3. Tự chủ tài chính theo NĐ16//2015/NĐ-CP .......................................... 25 1.3.1. Khái niệm tự chủ, tự chủ tài chính và cơ chế tự chủ tài chính ............. 25 1.3.2. Lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công................................................ 26 1.3.3. Phân loại tự chủ tài chính......................................................................... 26 1.3.4. Nội dung tự chủ tài chính......................................................................... 26 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại trường ĐHCL ............ 30 1.4.1. Điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa........................................................... 31 1.4.2. Sự phát triển khoa học, công nghệ .......................................................... 32 1.4.3. Chính sách của Đảng và Nhà nước đối với giáo dục đào tạo ở các trường ĐHCL ...................................................................................................... 33 1.4.4. Bộ máy quản lý tài chính và năng lực quản lý tài chính của Nhà trường ........................................................................................................... 34 1.5. Kinh nghiệm của một số trường ĐHCL trong việc quản lý tài chính nội bộ trong cơ chế tự chủ tài chính .................................................................. 35 1.5.1. Kinh nghiệm của một số trường Đại học Công lập trong nước ........... 35 1.5.2. Kinh nghiệm của nước ngoài .................................................................. 37 1.5.3. Bài học kinh nghiệm ................................................................................ 39 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC, ĐẠI HỌC HUẾ ........................................................... 42 2.1. Giới thiệu về trường Đại học Khoa học, ĐHH ..................................... 42 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển........................................................... 42 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ............................................................... 42 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................... 43 2.1.4. Ngành nghề và quy mô đào tạo............................................................... 44 2.1.5. Đội ngũ cán bộ giảng viên, viên chức, lao động ................................... 46 2.1.6. Cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ............................................................... 46 2.2. Thực trạng quản lý tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH ......................... 48
v 2.2.1. Tổ chức bộ máy và trình độ chuyên môn của Tổ Kế hoạch Tài chính của trường ĐHKH, ĐHH ................................................................................... 48 2.2.2. Cơ sở pháp lý cho quản lý tài chính của trường ĐHKH, ĐHH ........... 49 2.2.3. Quy trình, nội dung quản lý tài chính của trường ĐHKH, ĐHH......... 52 2.2.4. Quản lý nhiệm vụ thu, chi tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH ............. 61 2.3. Đánh giá thực trạng về quản lý tài chính của trường ĐHKH, ĐHH .... 83 2.3.1.Những kết quả đạt được và nguyên nhân ................................................ 83 2.3.2. Những hạn chế .......................................................................................... 86 2.3.3. Nguyên nhân những hạn chế ................................................................... 88 Chƣơng 3 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC, ĐẠI HỌC HUẾ ................................ 93 3.1. Định hướng phát triển của trường ĐHKH, ĐHH ................................. 93 3.1.1. Sứ mệnh tầm nhìn của trường ĐHKH, ĐHH ........................................ 93 3.1.2. Mục tiêu chiến lược của Trường ĐHKH, ĐHH .................................... 93 3.1.3. Phương hướng quản lý tài chính của trường ĐHKH, ĐHH................. 94 3.2. Một số giải pháp chủ yếu quản lý tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH .. 95 3.2.1. Giải pháp quản lý nguồn thu chi tài chính ............................................. 95 3.2.2. Giải pháp quản lý chi và mức chi............................................................ 96 3.2.3. Giải pháp tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý tài chính ....................... 97 3.2.4. Giải pháp hoàn thiện việc sử dụng công cụ quản lý tài chính .............. 98 3.3. Kiến nghị............................................................................................. 100 3.3.1. Kiến nghị với Nhà nước.........................................................................100 3.3.2. Kiến nghị với Bộ Giáo dục & Đào tạo và Bộ tài chính ......................101 3.3.3. Kiến nghị với Chính quyền Tỉnh và Thành phố Huế..........................104 3.3.4. Kiến nghị với Đại học Huế ....................................................................104 KẾT LUẬN .................................................................................................. 106 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 107 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 111
vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Các ký hiệu và chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo BTC Bộ Tài chính CGCN Chuyển giao công nghệ ĐH Đại học ĐHCL Đại học Công lập ĐHH Đại học Huế ĐHKH Đại học Khoa học ĐVSN Đơn vị sự nghiệp ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập GD&ĐT Giáo dục và đào tạo HCNN Hành chính Nhà nước HĐSN Hoạt động sự nghiệp KHCN Khoa học công nghệ NĐ-CP Nghi định - Chính phủ NSNN Ngân sách nhà nước QLNN Quản lý nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh TT Thông tư XHCN Xã hội chủ nghĩa
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Đội ngũ CB, VC, LĐ từ năm 2014-2016 ....................................... 46 Bảng 2.2: Tình hình CSVC của trường ĐHKH, ĐHH ................................... 47 Bảng 2.3: Tình hình đầu tư TSCĐ của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ...48 Bảng 2.4: Bảng phân công công tác của tổ KHTC ......................................... 49 Bảng 2.5: Bảng tổng hợp tình hình thu - chi của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ...................................................................................... 62 Bảng 2.6: Bảng thu kinh phí NSNN cấp cho ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 . 65 Bảng 2.7: Bảng quy định mức phân bổ NSNN cho trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ...................................................................................... 66 Bảng 2.8: Bảng chi kinh phí NSNN cấp cho ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 67 Bảng 2.9: Bảng thu sự nghiệp của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ...... 70 Bảng 2.10: Bảng chi từ nguồn thu sự nghiệp của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ...................................................................................... 76 Bảng 2.11: Bảng chi từ nguồn thu sự nghiệp của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ...................................................................................... 78 Bảng 2.12: Bảng thu dịch vụ của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016........ 81 Bảng 2.13: Bảng chi dịch vụ của trường ĐHKH qua 3 năm 2014-2016 ........ 81 Bảng 2.14: Bảng tổng hợp tình hình cân đối thu - chi tại trường ĐHKH 2014- 2016 ............................................................................................... 82 Bảng 2.15: Bảng so sánh tình hình tuyển sinh chính quy thực tế so với kế hoạch của trường ĐHKH, ĐHH qua 3 năm 2014-2016................ 83
viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Biểu đồ cơ cấu nguồn thu của trường ĐHKH, ĐHH ................. 63
ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động thu chi tài chính của các ĐHCL ..................... 15 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của trường ĐHKH, ĐHH ............. 43
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục đào tạo đóng vai trò quan trọng là nhân tố chìa khóa, là động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Không chỉ ở Việt Nam mà ở hầu hết các quốc gia khác trên thế giới, các chính phủ đều coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia rất coi trọng sự phát triển của nền giáo dục, đã và đang củng cố xây dựng nền giáo dục thực sự vững mạnh và có chất lượng. Vì vậy mà trong suốt những năm qua Đảng và Nhà nước đã luôn quan tâm và tập trung đầu tư rất nhiều cho nền giáo dục Việt Nam. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, đã từng được khẳng định trong các văn kiện đại hội Đảng trước đây. Kế thừa quan điểm chỉ đạo này, trong Văn kiện đại hội XII Đảng ta đưa ra đường lối đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, xác định đây là một kế sách, quốc sách hàng đầu, tiêu điểm của sự phát triển, mang tính đột phá, khai mở con đường phát triển nguồn nhân lực Việt Nam trong thế kỷ XXI, khẳng định triết lý nhân sinh mới của nền giáo dục nước nhà “dạy người, dạy chữ, dạy nghề”. Tài chính là nguồn lực rất quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của giáo dục, trong đó có giáo dục đại học. Bởi lẽ có nguồn lực tài chính mới thực hiện được các mục tiêu và nhiệm vụ về giáo dục. Tự chủ tài chính là “chìa khóa” đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập. Việt Nam đang áp dụng hai cơ chế tự chủ tài chính là tự chủ toàn bộ và tự chủ một phần. Sau một số năm triển khai, thực tế cho thấy còn nhiều bất cập liên quan tới công tác quản lý thu chi tài chính trong các trường đại học, điển hình là:
2 Thứ nhất, đó là các bất cập liên quan tới nguồn thu. - Sự hạn chế mức trần của khoản thu. Mặc dù được giao quyền tự chủ về tài chính, nhưng các trường đại học vẫn phải tuân thủ mức trần học phí được quy định tại Nghị định 86/2015/NĐ-CP ngày 02/10/2015 của Chính phủ. - Chỉ tiêu đăng ký tuyển sinh hằng năm theo Thông tư 57/2011/TT- BGDĐT. Nhưng kết quả tuyển sinh thì theo nhu cầu, thị hiếu của xã hội. Một số hệ đào tạo không chính quy có sự thu hẹp quy mô dẫn đến giảm đáng kể đến nguồn thu. Ngoài ra, các trường vẫn còn bị quản lý chương trình khung rất chặt chẽ, nên chương trình giảng dạy ở các trường thường tương tự nhau, làm giảm tính cạnh tranh, giảm khả năng tuyển sinh của một số trường. - Đối với các trường tự chủ một phần, cơ chế khoán ngân sách nhà nước với mức khoán chưa gắn với nhiệm vụ được giao, với chất lượng đào tạo và sản phẩm đầu ra. Việc phân bổ ngân sách mang tính bình quân, do đó không khuyến khích tính năng động, không tạo động lực cạnh tranh cho các trường đại học. Thứ hai là, các bất cập liên quan tới việc chi tiêu tài chính. - Việc chi tiêu cho hoạt động chi thường xuyên còn phụ thuộc vào nguồn NSNN cấp. Quản lý chi tiêu tài chính là hoạt động không tách rời với các hoạt động quản lý khác của trường, nó giữ vị trí quan trọng, quyết định và ảnh hưởng tới các hoạt động khác. Song, việc sử dụng nguồn tài chính tại các trường chưa mang lại mục tiêu như mong muốn, vẫn còn tồn tại những yếu kém. - Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là chủ trương được đề cập, nêu cao hằng năm. Song kết quả thực hiện không cao. - Các trường đại học chưa được tự chủ hoàn toàn về bộ máy và biên chế. - Các trường dù là tự chủ về tài chính, nhưng vẫn phải tuân thủ các định mức kinh tế kỹ thuật tiêu chuẩn ngành đã lạc hậu, không hợp lý. Quản lý chi tiêu theo nhóm chi, mục lục ngân sách chứ chưa quản lý theo chất lượng đầu ra.
3 Trường Đại học Khoa học là đơn vị dự toán cấp 3 trực thuộc Đại học Huế; là đơn vị sự nghiệp công lập. Vấn đề tài chính của Trường ĐHKH, ĐHH thuộc vấn đề chi tiêu công, mà vấn đề chi tiêu công đang được Nhà nước coi là một trọng tâm của chính sách tài chính công của Nhà nước ta hiện nay. Hơn nữa, mục tiêu phát triển của Trường ĐHKH, ĐHH đến năm 2020 là phát triển quy mô đào tạo; nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; nâng cao khả năng cạnh tranh của Trường ĐHKH, ĐHH. Tuy nhiên, Việc thực hiện quản lý tài chính của trường ĐHKH, ĐHH theo hướng thắt chặt đang có nhiều lúng túng, làm cản trở nhất định công tác Giáo dục và Đào tạo của trường như: NSNN cấp ngày càng giảm xuống, Nhà nước khống chế mức trần học phí, Quy mô đào tạo ngày càng giảm... Điều này đặt Trường ĐHKH-ĐHH trong tình trạng rất khó khăn về tài chính, đòi hỏi Trường phải có các biện pháp để tăng nguồn thu, quản lý chi tiêu và sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm các nguồn lực tài chính. Vì những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý tài chính tại Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Về vấn đề quản lý tài chính các trường đại học công lập, tác giả có tham khảo các đề tài nghiên cứu sau: - “Hoàn thiện quản lý tài chính tại các trường Đại học công lập tự chủ tài chính trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”- Luận văn Thạc sỹ của Nguyễn Tấn Lượng, năm 2011. - “Tự chủ tài chính trong các trường ĐHCL trường hợp trường ĐH Đà Lạt”- Luận văn thạc sỹ kinh tế của Phan Thị Hoa Hạnh, năm 2012. - “Quản lý tài chính ở trường ĐH Ngoại Ngữ Đại học Huế ” - Luận văn thạc sỹ kinh tế của Hoàng Thị Ngọc Ánh, năm 2013.
4 Các công trình trên đã làm rõ nhiều vấn đề lý luận về tài chính, tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, cũng như những vấn đề thực tiễn liên quan đối với một số trường đại học trong nước. Tuy nhiên, về lý luận, chúng tôi vẫn muốn bàn thêm việc thực hiện tự chủ tài chính theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 với cơ chế tự chủ định mức thu theo giá phí và quản lý chi tiêu theo đầu ra . Về thực tế, đương nhiên là các công trình trên chưa đề cập tình hình của trường ĐHKH, ĐHH, đó là: - NSNN cấp bình quân theo quy mô sinh viên và giáo viên của trường. - ĐHH đã điều chỉnh việc cấp kinh phí theo từng ngành. Song việc điều chỉnh này chưa thực hiện được với Trường ĐHKH. - Nhu cầu, thị hiếu sinh viên theo trường ngày càng thu hẹp, tuyển sinh ngày càng giảm đã ảnh hưởng đến nguồn thu. - Chưa thực hiện được chế độ học phí sang giá phí vì trường chưa thực hiện kiểm định được chất lượng giáo dục (việc này đang thực hiện va fthuwcj hiện rất chậm) và chưa xây dựng được các ngành học chất lượng cao, chương trình tiên tiến như các trường ĐHKT, ĐHYD để trình Bộ GD&ĐT phê duyệt. - Quản lý chi tiêu theo nhóm chi, mục lục ngân sách chưa thực hiện chi tiêu theo chất lượng đầu ra. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Luận văn được thực hiện nhằm mục đích đề xuất định hướng và giải pháp góp phần quản lý tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH. - Nhiệm vụ: + Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập và của các trường đại học công lập. + Làm rõ thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH.
5 + Đề xuất một số định hướng và giải pháp để quản lý tài chính của trường được tốt hơn. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Là những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính và tự chủ tài chính tại các trường Đại học công lập. - Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu tại trường ĐHKH, Đại học Huế, trong thời gian 3 năm (2014-2016). 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn dựa trên cơ sở lý luận những nguyên lý cơ bản của khoa học kinh tế nghiên cứu những vấn đề lý luận liên quan đến cơ chế quản lý tài chính trong các trường đại học công lập và phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử Mác-Lênin. - Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp thu thập, tổng hợp, thống kê và phân tích… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn -Ý nghĩa lý luận Luận văn là sự đúc kết lý luận và đưa lý luận vào thực tiễn trong công tác quản lý tài chính trong các trường đại học công lập. -Ý nghĩa thực tiễn Đó chính là những ý kiến có giá trị tham khảo đối với Trường ĐHKH, ĐHH về quản lý tài chính và đưa ra định hướng để xây dựng tiêu chí và lộ trình thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP. Ngoài ra, luận văn còn là tài liệu tham khảo cho các tác giả khi nghiên cứu vấn đề quản lý tài chính tại các trường đại học công lập
6 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của Luận văn gồm có 3 chương Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý tài chính trong các trường ĐHCL. Chương 2: Thực trạng quản lý tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH Chương 3: Định hướng và giải pháp quản lý tài chính tại trường ĐHKH, ĐHH.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CÁC TRƢỜNG ÐẠI HỌC CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan về trƣờng Đại học công lập (ĐHCL) 1.1.1. Khái niệm trường Đại học công lập Theo luật Giáo dục Đại học của Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2012 thì: “Đại học là cơ sở giáo dục đại học bao gồm tổ hợp các trường cao đẳng, trường đại học, các viện nghiên cứu khoa học thành viên thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau tổ chức theo chuyên môn hai cấp để đào tạo các trình độ của giáo dục đại học” [44, Điều 4]; “Cơ sở giáo dục công lập thuộc sở hữu nhà nước, do Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất” [44, Điều 7]. Theo Ngô Thế Chi: “Nhà trường trong hệ thống giáo dục đại học quốc dân được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục và được tổ chức theo các loại hình công lập, bán công, dân lập, tư thục. Các loại hình này đều chịu sự quản lý của Nhà nước, của các cơ quan quản lý giáo dục theo sự phân công, phân cấp của Chính phủ”[16, trang 14]. Theo Phạm Văn Trường thì Trường Đại học Công lập được định nghĩa như sau: “Đại học công lập là trường đại học do Nhà nước đầu tư về kinh phí và cơ sở vật chất và hoạt động chủ yếu bằng kinh phí từ các nguồn tài chính hoặc các khoản đóng góp phi vụ lợi”[46]. Như vậy, các trường đại học công lập là đơn vị sự nghiệp công lập có thu tự bảo đảm một phần kinh phí hay toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên thực hiện chức năng giáo dục đại học, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận mà hướng về phục vụ lợi ích cộng đồng và xã hội. Các đơn vị này có nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và bồi dưỡng đội ngũ tri thức, đội ngũ
8 cán bộ khoa học, kỹ thuật có trình độ chuyên môn đáp ứng nhu cầu xây dựng và phát triển trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa của đất nước. Các trường đại học công lập do Nhà nước đầu tư kinh phí xây dựng và quản lý về mặt hoạt động. Như các đơn vị sự nghiệp công lập khác, các trường ĐHCL thực hiện theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm 2006 của Chính phủ, kinh phí họat động thường xuyên của trường ĐHCL chủ yếu do NSNN cấp, bên cạnh đó, trường còn có thêm kinh phí từ nguồn thu hoạt động sự nghiệp được giữ lại để đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên của trường. Theo Luật giáo dục đại học có hiệu lực từ 01/01/2013 thì cơ cấu tổ chức trường đại học gồm [44]: - Hội đồng đại học; - Giám đốc, phó giám đốc; - Văn phòng, ban chức năng; - Trường đại học thành viên; viện nghiên cứu khoa học thành viên. - Khoa, trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ. - Tổ chức phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và triển khai ứng dụng, cơ sở sản xuất và kinh doanh, dịch vụ. - Phân hiệu (nếu có); - Hội đồng khoa học và đào tạo, các hội đồng tư vấn. 1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường ĐHCL Theo Luật giáo dục đại học năm 2012 của Quốc hội khóa XIII, các trường đại học công lập có những nhiệm vụ và quyền hạn sau [44, Điều 28]: - Xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển cơ sở giáo dục đại học. - Triển khai hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế, đảm bảo chất lượng giáo dục đại học. - Phát triển các chương trình đào tạo theo mục tiêu đã xác định, đảm bảo sự liên thông giữa các chương trình và trình độ đào tạo.
9 - Tổ chức bộ máy; tuyển dụng, quản lý, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý, viên chức người lao động. - Quản lý người học, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của giảng viên, viên chức, nhân viên, cán bộ quản lý và người học; dành kinh phí để thực hiện chính sách xã hội đối với đối tượng được hưởng chính sách xã hội, đối tượng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; đảm bảo môi trường sư phạm cho hoạt động giáo dục. - Tự đánh giá chất lượng đào tạo và chịu sự kiểm định chất lượng giáo dục. - Được nhà nước giao hoặc cho thuê đất, cơ sở vật chất; được miễn giảm thuế theo quy định của pháp luật. - Huy động quản lý, sử dụng các nguồn lực; xây dựng và tăng cường cơ sở vật chất, đầu tư trang thiết bị. - Hợp tác với các tổ chức kinh tế, giáo dục, văn hóa, thể dục, thể thao, y tế, nghiên cứu khoa học trong nước và nước ngoài. - Thực hiện chế độ thông tin, báo cáo và chịu sự kiểm tra, thanh tra của Bộ Giáo dục và đào tạo, các bộ ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi cơ sở giáo dục đại học đặt trụ sở hoặc có tổ chức hoạt động đào tạo theo quy định. - Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật. 1.2. Quản lý tài chính trong các trƣờng ĐHCL 1.2.1. Khái niệm, chức năng và tiêu chí đánh giá quản lý tài chính 1.2.1.1. Khái niệm quản lý tài chính Quản lý tài chính là quản lý các hoạt ðộng huy ðộng, phân bổ và sử dụng các nguồn lực tài chính bằng những phương pháp tổng hợp gồm nhiều biện pháp khác nhau được thực hiện trên cơ sở vận dụng các quy luật khách quan về kinh tế-tài chính một cách phù hợp với điều kiện đổi mới, hội nhập quốc tế của đất nước.