Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi thuế quận Hai Bà Trưng - Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bố cục của luận văn gồm phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1 - Cơ sở khoa học về quản lý thuế giá trị gia tăng; Chương 2 - Thực trạng Quản lý Thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội; Chương 3 - Giải pháp tăng cường Quản lý Thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi thuế quận Hai Bà Trưng - Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ THU HƯỜNG QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN THỊ TÌNH Hà Nội, Năm 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Trần Thị Thu Hường
LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của bản thân còn có sự hướng dẫn nhiệt tình của quý Thầy Cô, cũng như sự động viên ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học tập nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến cô TS. Nguyễn Thị Tình người đã hết lòng giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể quý thầy cô trong khoa sau đại học Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và cho đến khi thực hiện đề tài luận văn. Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến các cơ quan chức năng đã hỗ trợ, cung cấp các tài liệu cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ. Hà Nội, tháng 5 năm 2021 Học viên Trần Thị Thu Hường
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ 1 NNT Người nộp thuế 2 GTGT Giá trị gia tăng 3 KT-XH Kinh tế - xã hội 4 NSNN Ngân sách nhà nước 5 UBND Uỷ ban nhân dân 6 NNT Người nộp thuế 7 TK Tờ khai 8 CQT Cơ quan thuế 9 (TMS - Tax Management System) Hệ thống quản lý thuế
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC VIẾT TẮT PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ............................................................................................................ 9 1.1. Tổng quan về thuế GTGT ........................................................................ 9 1.1.1. Khái niệm thuế GTGT .......................................................................... 9 1.1.2. Đặc điểm, vai trò của thuế GTGT ....................................................... 11 1.1.3. Đối tượng nộp thuế GTGT ................................................................. 14 1.1.4. Phương pháp tính thuế GTGT............................................................. 15 1.2. Quản lý thuế giá trị gia tăng................................................................... 18 1.2.1.Khái niệm Quản lý thuế giá trị gia tăng ............................................... 18 1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý thuế giá trị gia tăng ..................................... 20 1.2.3.Nguyên tắc của quản lý thuế GTGT .................................................... 23 1.2.4. Nội dung quản lý thuế giá trị gia tăng ................................................. 24 1.3. Nhân tố ảnh hưởng tới công tác quản lý thuế GTGT ............................. 30 1.3.1. Nhân tố chủ quan ................................................................................ 30 1.3.2. Nhân tố khách quan ............................................................................ 31 1.4. Kinh nghiệm quản lý thuế GTGT tại một số Chi cục và bài học rút ra cho Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng .................................................................. 35 1.4.1 Kinh nghiệm quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Cầu Giấy....... 35 1.4.2 Kinh nghiệm quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Thanh Xuân ........ 37 1.4.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý thuế GTGT cho Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng ...................................................................................................... 38
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN HAI BÀ TRƯNG - TP HÀ NỘI TỪ 2017 ĐẾN 2020 ............................................................................................................. 40 2.1. Khái quát chung về Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng ........................... 40 2.1.1. Bối cảnh kinh tế xã hội ....................................................................... 40 2.1.2 Khái quát về Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng ..................................... 41 2.1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ chi cục thuế quận Hai Bà Trưng .................... 42 2.1.2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy chi cục thuế quận Hai Bà Trưng .................. 44 2.2. Thực trạng thu thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội46 2.3. Thực trạng công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội ........................................................................................ 52 2.3.1. Công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT...................................................... 52 2.3.2 Công tác lập dự toán, thực hiện dự toán thu thuế giá trị gia tăng.......... 55 2.3.3. Quản lý đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế GTGT ............................... 56 2.3.4 Quản lý hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế GTGT ................................. 61 2.3.5 Quản lý nợ thuế và cưỡng chế thuế ..................................................... 63 2.3.6 Công tác thanh tra, kiểm tra thuế ......................................................... 67 2.4. Đánh giá chung về công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội ............................................................................. 72 2.4.1. Kết quả đạt được................................................................................. 72 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng ...................................... 73 2.4.2.1 Hạn chế ............................................................................................ 73 2.4.2.2 Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................... 78 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN HAI BÀ TRƯNG - TP HÀ NỘI ........ 89
3.1. Định hướng quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội.......................................................................................................... 89 3.1.1. Bối cảnh kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội ............................................................ 89 3.1.2. Định hướng quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội.......................................................................................................... 91 3.2. Giải pháp tăng cường quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội ......................................................................................... 93 3.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy ................................................................. 93 3.2.2. Nâng cao năng lực, phẩm chất đạo đức cán bộ thuế Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội ............................................................................. 94 3.2.3. Tăng cường công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT ................................... 95 3.2.4. Tăng cường công tác quản lý nợ thuế ................................................. 98 3.2.5. Tăng cường thanh tra, kiểm tra ........................................................... 99 3.2.6. Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế . 101 3.3. Kiến nghị ............................................................................................. 102 3.3.1. Kiến nghị với cấp ủy, chính quyền địa phương ................................. 102 3.3.2. Kiến nghị với cơ quan chức năng ..................................................... 103 3.3.3. Kiến nghị với ngành thuế.................................................................. 105 KẾT LUẬN ................................................................................................ 107 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 109
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Nhóm hàng hóa dịch vụ chịu thuế suất 5%.........................................15 Bảng 2: Nội dung công tác quản lý nợ thuế ....................................................... 28 Bảng 3: Số lượng doanh nghiệp hộ kinh doanh trên địa bàn Quận Hai Bà Trưng..... 47 Bảng 4: Tình hình nộp tờ khai thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng ..... 49 Bảng 5: Kết quả thực hiện dự toán Thuế GTGT Chi cục thuế Q. Hai Bà Trưng ....... 50 Bảng 6: Kết quả công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT ........................................... 53 Bảng 7: Kết quả thu thuế GTGT năm 2017-2020 tại chi cục thuế quận Hai Bà Trưng ................................................................................................................ 59 Bảng 8: Kết quả hoàn thuế GTGT tại Chi cục thuế Q. Hai Bà Trưng................. 61 Bảng 9: Tình hình nợ thuế tại chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng......................... 63 Bảng 10: Tình hình nợ thuế GTGT qua các năm 2017 – 2020 ........................... 66 Bảng 11: Kết quả công tác kiểm tra thuế 2017 – 2020 ....................................... 69
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự ra đời của thuế là một tất yếu khách quan gắn liền với sự ra đời, tồn tại và phát triển của nhà nước. Trong bất kỳ một chế độ xã hội nào, thuế luôn luôn là một công cụ quan trọng của nhà nước, thể hiện quyền lực của Nhà nước. Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nước (NSNN) và là công cụ quan trọng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, kích thích sản xuất phát triển. Đối với bất kỳ một quốc gia nào thì thuế cũng đóng một vai trò hết sức quan trọng và chiếm phần lớn trong tổng thu ngân sách Nhà nước. Việc thực thi một số chính sách thuế có hiệu quả sẽ đảm bảo ổn định cho nguồn thu này và trong cấu trúc các khoản thu về thuế thì thuế giá trị gia tăng (GTGT) đóng một vai trò quan trọng. Trong thời gian qua, việc xây dựng hệ thống chính sách thuế thường chú trọng nhiều đến mục tiêu tài chính (do áp lực của việc thoã mãn nhu cầu chi ngân sách nhà nước) và mục tiêu kinh tế (do yêu cầu phát triển kinh tế trong nước và xu thế hội nhập với nền kinh tế khu vực cũng như thế giới). Mục tiêu xã hội lại được thực hiện bằng cách lồng ghép trong chính sách thuế làm mất đi tính trung lập. Tính công bằng thực hiện tương đối ổn định giữa các thành phần kinh tế trong nước nhưng lại thường không ổn định khi thực hiện giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài (do hiệu quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài giảm). Đối với thuế GTGT, trong bối cảnh nền kinh tế mở cửa và hội nhập như hiện nay thì không những chỉ có những đối tượng như vậy mà còn xuất hiện nhiều đối tượng mới, vậy những trường hợp này thì sẽ xử lý như thế nào trong bối cảnh kinh tế xã hội thay đổi. Điều này tạo ra sự thiếu công bằng trong việc áp thuế và không bao quát hết các hàng hóa, dịch vụ. Vì vậy chính sách thuế thường xuyên thay đổi về thuế suất, hệ thống thuế suất khá phức tạp. Do đó, rất cần những đề tài đi sâu phân tích, nghiên cứu các sắc thuế, đặc biệt là thuế GTGT. 1
Trong các sắc thuế đang áp dụng ở Việt Nam hiện nay, thuế GTGT không chỉ là sắc thuế đem lại nguồn thu lớn cho NSNN, nó còn là một công cụ để Nhà nước thực hiện chính sách công bằng xã hội và điều tiết các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Đây cũng là sắc thuế khó quản lý và dễ gây thất thu lớn. Luật thuế GTGT cũng được ra đời từ rất sớm, qua nhiều lần sửa đổi, bên cạnh những thành tựu đạt được, còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập. Các vụ gian lận thuế GTGT ngày càng nhiều, các hình thức ngày càng tinh vi hơn cho thấy vấn đề gian lận thuế GTGT đã trở nên vô cùng nguy hiểm và đáng báo động bởi nó tạo ra sự bất công bằng cho NNT. Làm thế nào để quản lý thuế GTGT vừa đảm bảo thu ngân sách, thực hiện công bằng giữa các chủ thể kinh doanh, vừa kích thích phát triển sản xuất - kinh doanh đang là bài toán khó đối với cơ quan thuế nói chung và Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng - TP Hà Nội nói chung. Quận Hai Bà Trưng, là một quận nằm ở vị trí trung tâm của thành phố Hà Nội, các hoạt động kinh tế luôn diễn ra sôi động, số lượng các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh trên địa bàn quận khá lớn. Do vậy công tác quản lý nói chung và thuế GTGT nói riêng luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Bên cạnh những thành tích đạt được như số thuế GTGT năm sau thu được cao hơn năm trước, công tác quản lý nợ thuế ngày càng thắt chặt, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số vấn đề. Trong bối cảnh phát triển nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp tăng lên nhanh chóng cả về số lượng lẫn qui mô, điều này gây khó khăn cho công tác quản lý thuế. Đẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam đang đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản của pháp luật, cơ chế chính sách quản lý từ Trung ương đến địa phương. Điều đó đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản quản lý thuế GTGT nói chung và quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng - TP Hà Nội nói riêng. Việc nghiên cứu để tìm ra những giải pháp mới, cải tiến qui trình, thủ tục, cũng như kiến nghị đổi mới pháp luật, chính sách để làm tăng thêm hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý thuế trở nên rất bức xúc. Do vậy, đề tài “Quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi thuế quận Hai Bà Trưng - 2
Thành phố Hà Nội” được lựa chọn nghiên cứu nhằm đáp ứng đòi hỏi bức xúc đó của thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý thuế GTGT không phải là vấn đề nghiên cứu mới vì thế trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã có rất nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề này được thể hiện dưới các công trình nghiên cứu như giáo trình, luận án, luận văn thạc sĩ, các đề tài khoa học, bài đăng trên các báo, tạp chí,... Đây là nguồn tài liệu tham khảo phong phú trong việc nghiên cứu tại luận văn này. Tiêu biểu có thể kể đến các công trình nghiên cứu sau: Giáo trình thuế (Đại học kinh tế quốc dân - năm 2018), với tác giả là Ts. Phan Hữu Nghị và PGS-Ts. Nguyễn Thị Bất đã được biên soạn dựa trên sự tham khảo và kế thừa có chọn lọc những nguyên lý cơ bản về thuế của những cuốn sách và tài liệu nước ngoài. Giáo trình đã cập nhật những kiến thức mới phù hợp với điều kiện của nền kinh tế và những văn bản pháp quy về thuế. Về nội dung giáo trình đã trình bày tổng quan về thuế, các chính sách thuế và quản lý thuế, giáo trình cũng đi sâu chi tiết trình bày về các sắc thuế đang áp dụng tại Việt nam. Thuế GTGT cũng được trình bày một cách chi tiết tại chương 3 của giáo trình. Luận văn thạc sĩ “Tăng cường kiểm soát thuế GTGT tại Cục thuế tỉnh Bình Định", của tác giả Lê Thị Hồng Lũy, năm 2012 đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm soát thuế GTGT, luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng kiểm soát thuế GTGT tại Cục thuế tỉnh Bình Định và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Bình Định. Các giải pháp mà tác giả đưa ra đã hàm chứa ý tưởng hoàn thiện cơ cấu tổ chức tại các phòng trực thuộc Cục Thuế, cũng như các giải pháp về tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế GTGT đối với các doanh nghiệp từ khâu lập kế hoạch, xây dựng các tiêu chí đến công tác thanh tra, kiểm tra tại doanh nghiệp, chủ yếu dựa vào các quy trình hiện nay. Tuy nhiên hiện nay một số quy trình không còn phù hợp với thực tế, nếu thực hiện đầy đủ các bước công việc theo quy trình thì 3
tồn tại nhiều bất cập, mất nhiều thời gian và nguồn nhân lực. Trong khi đó số lượng biên chế không tăng. Luận văn thạc sĩ “Quản lý thuế giá trị gia tăng đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình” của Đoàn Văn Linh năm 2014, nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thuế giá trị gia tăng với doanh nghiệp ngoài quốc doanh do chi cục thuế Đồng Hới quản lý trực tiếp. Từ việc phân tích hiện trạng tác giả đưa ra đánh giá về những kết quả đạt được, hạn chế, trên cơ sở đó đưa ra được các nhóm giải pháp: Cải cách chính sách thuế GTGT, hoàn thiện quản lý thuế GTGT tại chi cục thuế Đồng Hới. Luận văn thạc sĩ “Phân tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế GTGT ở Cục thuế Thái Bình”, của tác giả Phạm Thị Thanh Yên, Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2014, đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về thuế GTGT; đã phân tích thực trạng công tác quản lý thu thuế GTGT ở Cục thuế Thái Bình; đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu thuế GTGT ở Cục thuế tỉnh Thái Bình, như: đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế; cải tiến tổ chức, bộ máy quản lý thuế; nâng cao trình độ cán bộ quản lý thuế; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra NNT. Luận văn thạc sĩ “Tăng cường quản lý thuế GTGT đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế quận Tây Hồ” của Đỗ Thanh Tùng, Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2014, đã phân tích cơ sở lý luận về thuế và quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh; phân tích, đánh giá tình hình quản lý thuế GTGT đối với các DN ngoài quốc doanh tại chi cục thuế quận Tây Hồ. Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý thuế GTGT đối với DN ngoài quốc doanh tại chi cục thuế quận Tây Hồ, đó là các giải pháp: quản lý chặt chẽ doanh nghiệp đăng ký thuế, kê khai thuế và hóa đơn chứng từ; tăng cường công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế; tăng cường công tác kiểm tra xử lý vi phạm về thuế đối với DN; tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về thuế và cung cấp dịch vụ hỗ trợ đến doanh nghiệp; tăng cường năng lực quản lý của Chi cục thuế. 4
Bài viết “Quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi cục Thuế huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh” năm 2020 của Ths. Trần Nữ Hồng Dung, Đại học Hà Tĩnh đăng trên Tạp chí Tài chính. Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng tình hình quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi cục Thuế huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh, bài viết đã chỉ ra các kết quả cũng như những hạn chế còn tồn tại trong công tác quản lý thuế giá trị gia tăng trên địa bàn. Đồng thời, tác giả đề xuất một số giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi cục Thuế huyện Lộc Hà. Việc tổng quan các công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến đề tài cho thấy hầu hết các công trình đều đã phân tích một vài khía cạnh hoặc hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về thuế GTGT và quản lý thuế GTGT. Nhiều công trình đã nghiên cứu thực tiễn quản lý thuế GTGT tại các Cục hoặc Chi cục thuế ở các địa phương của Việt Nam. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu về công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. Do đó đề tài “Quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng - Thành phố Hà Nội” là cần thiết và không trùng lặp với các công trình khoa học đã được công bố. Những công trình nghiên cứu nói trên là nguồn tài liệu vô cùng bổ ích cho tác giả tham khảo trong thực hiện đề tài luận văn của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu: Hoàn thiện công tác quản lý thuế giá trị gia tăng tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Hệ thống hoá cơ sở lý luận về thuế GTGT và quản lý thuế GTGT. Mô tả, phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi thời gian: Nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2020, định hướng giải pháp đến năm 2025. Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý thuế giá trị gia tăng. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài 5.1. Phương pháp luận Đề tài nghiên cứu dựa trên quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử xuyên suốt trong quá trình nghiên cứu, từ các luận điểm nghiên cứu, phân tích cho tới chứng minh các khía cạnh khác nhau của đề tài. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau đây: - Phương pháp phân tích thực chứng: Phân tích thực chứng có khuynh hướng tìm kiếm cách mô tả khách quan về các sự kiện hay quá trình trong đời sống kinh tế. Động cơ của phép phân tích thực chứng là cắt nghĩa, lí giải và dự đoán về các quá trình hay sự kiện kinh tế này. Trong luận văn này, tác giả lí giải khách quan bản thân các vấn đề về công tác quản lý thuế dựa trên việc thu thập và kiểm định số liệu, từ đó đưa ra những kết luận, nhận định. Câu hỏi trung tâm ở đây là: như thế nào? Việc xây dựng các lí thuyết kinh tế thực chứng khác nhau chính nhằm đưa ra những công cụ tư duy để có thể thực hiện dễ dàng hơn những phân tích này. - Phương pháp phân tích chuẩn tắc: phân tích để đưa ra những đánh giá và khuyến nghị dựa trên cơ sở các giá trị cá nhân của người phân tích. Tuy nhiên, việc phán xét các giá trị chuẩn tắc đòi hỏi phải có những điều kiện (giả thiết), và 6
khi điều kiện thay đổi thì giá trị cũng thay đổi. Câu hỏi trung tâm là phải làm gì trước những sự kiện và vấn đề đang phân tích. - Phương pháp phân tích thống kê: Để tổng kết thực tiễn, đề tài thực hiện thống kê số liệu theo thời gian, từ đó tìm ra tính quy luật, xu thế của sự phát triển, thực hiện phân tích thống kê điển hình để minh hoạ các nội dung nghiên cứu. - Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ các số liệu thống kê thu thập được, tác giả tiến hành xử lý phân tích thông tin để chỉ ra những đặc trưng, các vấn đề còn tồn tại. - Phương pháp phân tích so sánh: cố gắng làm rõ sự khác biệt hay những đặc trưng riêng có của đối tượng nghiên cứu; từ đó, giúp cho các đối tượng quan tâm có căn cứ để đề ra quyết định lựa chọn. Đề tài cũng tiếp thu, kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của một số công trình liên quan đã được công bố. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu của đề tài hệ thống hóa cơ sở lý thuyết, kinh nghiệm thực tế, xây dựng luận cứ cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Qua đó góp phần bổ sung, cụ thể hóa khoa học quản lý thuế nói chung và quản lý thuế GTGT nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội, từ đó tìm ra những hạn chế cũng như nguyên nhân của những hạn chế đó trong công tác quản lý thuế GTGT. Trên cơ sở đó đề ra những giải pháp nhằm giúp cho công tác quản lý thuế GTGT tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội ngày càng tốt hơn. Đồng thời, luận văn là tài liệu tham khảo cho các cán bộ quản lý ngành thuế tại địa bàn tại Chi cục thuế quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội và là tài liệu tham khảo cho những ai muốn quan tâm đến lĩnh vực quản lý thuế GTGT. 7. Kết cấu của luận văn 7
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cở sở khoa học về quản lý thuế giá trị gia tăng Chương 2: Thực trạng Quản lý Thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. Chương 3: Giải pháp tăng cường Quản lý Thuế GTGT tại Chi cục thuế Quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội 8
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG 1.1. Tổng quan về thuế GTGT 1.1.1. Khái niệm thuế GTGT Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc cho nhà nước do luật pháp quy định đối với các pháp nhân và thể nhân thuộc đối tượng chịu thuế nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nước. Thuế là hình thức phân phối lại bộ phận nguồn tài chính của xã hội, không mang tính hoàn trả trực tiếp cho người nộp. Do đó, tại thời điểm nộp thuế, người nộp thuế không được hưởng bất kỳ một lợi ích nào mà xem như đó là trách nhiệm và nghĩa vụ đối với nhà nước. Thuế luôn là vấn đề cốt lõi và là một công cụ điều tiết kinh tế của mỗi quốc gia. Các chính sách thuế được xây dựng ngày càng hoàn thiện hơn, không chỉ ở Việt Nam mà ở các quốc gia trên thế giới . Trước khi thuế GTGT ra đời và được đưa vào áp dụng, một số quốc gia đã áp dụng thuế doanh thu. Tuy nhiên loại thuế này dẫn đến tình trạng thuế chồng thuế, bởi để sản phẩm cuối cùng đến tay người tiêu dùng sẽ phải trải qua rất nhiều công đoạn, mỗi giai đoạn sản xuất lưu thông đều phải đóng thuế trên doanh thu thu được. Cuối cùng người tiêu dùng sẽ phải chịu thiệt khi mà người sản xuất và người lưu thông hàng hóa cố gắng đẩy gánh nặng thuế về người tiêu dùng. Để khắc phục hạn chế đó, thuế GTGT ra đời. Thuế giá trị gia tăng (Value-added tax) là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Và được nộp vào ngân sách Nhà nước theo mức độ tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ. [15] Thuế GTGT có nguồn gốc từ thuế doanh thu và Pháp là nước đầu tiên trên thế giới ban hành Luật thuế giá trị gia tăng vào năm 1954. Khai sinh từ nước Pháp, thuế GTGT đã được áp dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới. 9
Ngày nay, các quốc gia thuộc khối Liên minh Châu Âu, châu Phi, châu Mỹ La Tinh và một số quốc gia Châu á trong đó có Việt Nam đã chính thức áp dụng thuế GTGT. Tính đến nay đã có khoảng 130 quốc gia áp dụng thuế GTGT. Tại Việt Nam, Luật Thuế giá trị gia tăng được áp dụng chính thức trên toàn quốc ngày 01-01-1999. Trong từng bước phát triển của nền kinh tế, để phù hợp với từng giai đoạn, đặc biệt là sau khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của WTO, Luật thuế giá trị gia tăng có nhiều sửa đổi bổ sung để phù hợp với tình hình kinh tế xã hội mỗi thời kỳ. 1.1.2. Đặc điểm, vai trò của thuế GTGT a. Đặc điểm của thuế GTGT: - Thuế GTGT là thuế gián thu Đặc điểm nổi bật của thuế GTGT đầu tiên phải kể đến là thuế GTGT là một loại thuế gián thu. Thuế GTGT được tính trên giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ và được thu vào khâu tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ. Người nộp thuế GTGT là người bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ; người chịu thuế GTGT là người tiêu dùng cuối cùng. - Thuế GTGT là thuế tiêu dùng nhiều giai đoạn không trùng lắp Thuế GTGT đánh vào tất cả các giai đoạn luân chuyển của hàng hóa, dịch vụ nhưng chỉ tính trên giá trị gia tăng của mỗi giai đoạn luân chuyển của hàng hóa, dịch vụ, bởi vậy, thuế GTGT không tính trùng phần giá trị gia tăng đã tính thuế ở giai đoạn luân chuyển trước khi tính thuế GTGT của giai đoạn sau. - Thuế GTGT là sắc thuế có tính lũy thoái so với thu nhập. Do thuế GTGT tính trên giá bán của hàng hóa, dịch vụ mà người chịu thuế lại là người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ nên khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên thì tỷ lệ thuế giá trị gia tăng phải trả trong giá mua so với thu nhập của họ giảm đi. Điều này có nghĩa là, xét dưới góc độ tính công bằng, thuế GTGT là sắc thuế không công bằng, tỷ lệ thuế giá trị gia tăng so với thu nhập của người nghèo cao hơn người giầu. 10
Đặc điểm này hiện vẫn còn nhiều tranh cãi, có ý kiến cho rằng thuế GTGT đánh theo tỷ lệ % và về nguyên tắc thì thu nhập càng cao thì chi tiêu càng lớn, khái niệm chi tiêu ở đây bao gồm cả chi tiêu dùng và chi đầu tư, và khi chi tiêu càng lớn thì càng phải trả thuế GTGT nhiều hơn. - Thuế GTGT thường được đánh theo nguyên tắc điểm đến Theo đó, đối tượng đánh thuế GTGT căn cứ vào thân phận cư trú của người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ mà không dựa trên nguồn gốc tạo ra hàng hóa, dịch vụ. Quyền đánh thuế GTGT thuộc về quốc gia nơi có hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ, bất kể hàng hóa, dịch vụ đó được sản xuất ra ở đâu. - Thuế GTGT có phạm vi điều tiết rộng Thuế GTGT là loại thuế tiêu dùng thông thường, đánh vào hầu hết các hàng hóa, dịch vụ phục vụ đời sống con người. Số lượng các hàng hóa, dịch vụ thuộc diện miễn thuế GTGT theo thông lệ quốc tế thường rất ít. - Phạm vi của thuế giá trị gia tăng Đối tượng chịu thuế là người tiêu dùng trong phạm vi lãnh thổ quốc gia. Bởi vì không những hàng hóa xuất khẩu chịu thuế suất GTGT 0% ở khâu xuất khẩu mà còn được khấu trừ thuế GTGT đầu vào trước đó. b. Vai trò của thuế GTGT: Thuế giá trị gia tăng có vai trò rất lớn trong xã hội hiện nay, một số vai trò quan trọng và nổi bật của thuế GTGT như sau: - Thuế giá trị gia tăng là công cụ giúp điều tiết thu nhập của tổ chức, cá nhân tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ. Thuế GTGT không đánh trực tiếp lên thu nhập của người tiêu dùng, nhưng nó gián tiếp điều tiết thông qua giá cả của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế trên thị trường. - Thuế giá trị gia tăng là khoản thu quan trọng của ngân sách nhà nước. Trong các loại thuế gián thu thì thuế GTGT có đóng góp tích cực nhất cho ngân sách nhà nước. Thuế giá trị gia tăng tạo ra nguồn thu tương đối lớn cho ngân sách, chiếm khoảng 20-23% thu ngân sách. 11
- Thuế giá trị gia tăng giúp khuyến khích xuất khẩu hàng hóa. Thuế GTGT góp phần khuyến khích mạnh mẽ xuất khẩu hàng hoá vì hàng xuất khẩu không phải chịu thuế GTGT ở khâu xuất khẩu mà còn được thoái trả tổng số thuế GTGT đã nộp ở khâu trước. Vì vậy xuất khẩu hàng hóa được đẩy mạnh, khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu sản xuất các loại hàng hóa phục vụ cho xuất khẩu. - Hạn chế đươc tình trạng thuế chồng thuế, kiểm soát chặt chẽ các khâu nộp thuế, tránh thất thoát: Thuế GTGT được kiểm soát chặt chẽ, trưng thu ngay từ khâu đầu tiên là khâu sản xuất hoặc nhập khẩu, ở khâu sau còn kiểm tra được việc thu nộp thuế ở khâu trước nên hạn chế được thất thu thuế so với thuế doanh thu. Đây là ưu điểm vượt trội của thuế GTGT, không chỉ hạn chế đươc tình trạng thuế chồng thuế mà còn kiểm soát chặt chẽ các khâu nộp thuế, tránh thất thoát. Thuế GTGT được thực hiện chặt chẽ theo nguyên tắc căn cứ vào hoá đơn mua hàng để khấu trừ số thuế đã nộp ở khâu trước. Nếu không có hoá đơn mua hàng ghi rõ số thuế GTGT đã nộp ở khâu trước thì không được khấu trừ thuế. Vì vậy thuế GTGT khuyến khích các cơ sở kinh doanh khi mua hàng phải nhận hoá đơn và khi bán hàng cũng phải xuất hoá đơn theo quy định. Thuế GTGT hạn chế sai sót, gian lận trong việc ghi chép hoá đơn. Việc hạch toán thuế GTGT thông qua hóa đơn chứng từ, vì vậy khi mà hiện nay, các hình thức thanh toán ngày càng hiện đại và nhanh chóng, việc thu thuế GTGT cũng thúc đẩy chế độ hạch toán, kế toán, sử dụng hóa đơn, chứng từ và thanh toán qua ngân hàng. 1.1.3. Đối tượng nộp thuế GTGT a. Đối tượng chịu thuế GTGT: Đối tượng chịu thuế GTGT là hàng hóa, dịch vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam (bao gồm cả hàng hóa, dịch vụ mua của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài), trừ các đối tượng không chịu thuế GTGT. Để trở thành đối tượng chịu thuế GTGT thì hàng hóa đó phải bị tác động bởi một trong các hành vi sau: hoặc là sản xuất, hoặc là kinh doanh hoặc là tiêu dùng ở Việt Nam, 12