Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng công cụ tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học đáp ứng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn này nhằm xây dựng được công cụ tự đánh giá năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học và sử dụng bộ công cụ để tiến hành đánh giá theo các thành tố năng lực đề xuất làm cơ sở cho giáo viên có thể tự điều chỉnh được năng lực thường xuyên trong quá trình dạy học của bản thân góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng công cụ tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học đáp ứng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC CAO THỊ SINH XÂY DỰNG CÔNG CỤ TỰ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG “CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN CƠ SỞ GIÁO DỤC PHỔ THÔNG” LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐO LƢỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC Hà Nội - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC CAO THỊ SINH XÂY DỰNG CÔNG CỤ TỰ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG “CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN CƠ SỞ GIÁO DỤC PHỔ THÔNG” Chuyên ngành: Đo lƣờng và đánh giá trong giáo dục Mã số: 81 40 115 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐO LƢỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ THÁI HƢNG HÀ NỘI – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Cao Thị Sinh Học viên lớp cao học QH-2017-S, chuyên ngành Đo lường và Đánh giá trong giáo dục, Khoa Quản trị chất lượng, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội. Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ với đề tài “Xây dựng công cụ tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học đáp ứng Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông” này là kết quả học tập và nghiên cứu do tôi thực hiện. Các số liệu, kết luận trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa được công bố ở các nghiên cứu khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về cam đoan của mình. Tác giả Cao Thị Sinh i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc của mình đến Thầy giáo TS. Lê Thái Hưng, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã hướng dẫn tận tâm để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến quý thầy (cô) giáo tại Khoa Quản trị Chất lượng, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội và các giảng viên giảng dạy các bộ môn trong khóa học đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức chuyên ngành quý báu đến với tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và đồng nghiệp của tôi đã động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Mặc dù đã cố gắng hết sức trong quá trình thực hiện luận văn nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Kính mong các thầy giáo, cô giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia đóng góp ý kiến để tác giả hoàn thiện nội dung và bổ sung thông tin nhằm phát triển cho các hướng nghiên cứu tiếp theo. Trân trọng cảm ơn! Tác giả Cao Thị Sinh ii
DANH MỤC VIẾT TẮT Bộ Giáo dục và Đào tạo BGD & ĐT Giáo viên GV Học sinh HS Năng lực NL Năng lực dạy học NLDH Năng lực nghề nghiệp NLNN Đánh giá ĐG Kiểm tra đánh giá KTĐG Nghiên cứu NC Nghiên cứu khoa học NCKH iii
DANH MỤC BẢNG Bảng 1. 1. Tiêu chuẩn năng lực GV Liên minh Châu Âu ................................. 9 Bảng 1. 2. Bộ tiêu chí đánh giá hoạt động giờ lên lớp của giáo viên tiểu học theo mô hình VNEN........................................................................................ 21 Bảng 1. 4. Nội dung chuẩn nghề nghiệp Thông tư 20/2018/TT-BGD&ĐT... 42 Bảng 2.1. Tổng quan và cơ sở lí luận.............................................................. 54 Bảng 2. 1. Nội dung chỉ báo đo năng lực dạy học của giáo viên tiểu học ...... 69 Bảng 2. 2. Kiểm định Cronbach's Alpha thang đo năng lực dạy học ............. 75 Bảng 2. 3. Kết quả phân tích hệ số Cronbach's Alpha (N=202) ..................... 77 Bảng 2. 4. Kết quả kiểm định KMO và Bartlet .............................................. 79 Bảng 2. 5. Phương sai trích của các yếu tố về năng lực ................................. 80 Bảng 2.7. Bảng các biến quan sát sau khi phân tích nhân tố .......................... 81 Bảng 2. 6. Bảng mô hình điều chỉnh qua kiểm định Cronbach's Alpha và phân tích nhân tố khám phá ..................................................................................... 83 Bảng 3. 1. Bảng mô tả mẫu khảo sát ............................................................... 85 Bảng 3. 9. Thống kê mô tả kết quả đánh giá Năng lựcdaạy học trên từng nhóm nhân tố ................................................................................................... 92 Bảng 3. 10. Mô tả điểm trung bình phát triển chuyên môn bản thân ............. 93 Bảng 3. 12. Mô tả điểm trung bình năng lực xây dựng kế hoạch dạy học ..... 95 Bảng 3. 13. Mức độ năng lực xây dựng kế hoạch dạy học ............................. 97 Bảng 3. 14. Mô tả điểm trung bình năng lực .................................................. 98 hiểu đối tượng học sinh, quản lí lớp học ......................................................... 98 Bảng 3. 16. Mô tả điểm trung bình năng lực tổ chức dạy học trên lớp ........ 100 Bảng 3. 18. Mô tả điểm trung bình năng lực kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh........................................................ 103 Bảng 3. 19. Mức độ năng lực kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh .................................................................................. 104 iv
Bảng 3. 20. Thống kê điểm trung bình năng lực dạy học theo vùng ............ 106 :Bảng 3. 22. Kết quả kiểm định Levene........................................................ 108 Bảng 3. 23. Kết quả kiểm định ANOVA ...................................................... 108 Bảng 3. 24. Kết quả kiểm định Multiple Comparisons ................................ 108 Bảng 3.26. Thống kê tỷ lệ % lựa chọn các mức độ ảnh hưởng .................... 109 Bảng 3.27. Tương quan giữa các nhóm nhân tố NLDH và nhóm yếu tố ảnh hưởng............................................................................................................. 110 v
DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Hình 1. 1. Mô hình cấu trúc năng lực của giáo viên (OECD) ........................ 16 Hình 1. 2. Khung đánh giá phát triển (Patrick Grinffin và cộng sự) .............. 18 Hình 1. 3. Mô tả cấu trúc năng lực theo Hoàng Hòa Bình (2015) .................. 32 Bảng 1. 4. Mô hình tảng băng về cấu trúc năng lực Sigmund Freud ............. 32 Hình 1. 6. Quy trình đánh giá năng lực ........................................................... 40 Sơ đồ 2.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu ..................................................... 53 Biểu đồ 3. 1. Phân bố giới tính giáo viên tiểu học tham gia trả lời phiếu. ..... 86 Biểu đồ 3. 2. Phân bố độ tuổi giáo viên tiểu học tham gia trả lời phiếu. ........ 86 Bảng 3.2. Hệ số Cronbach’s Alpha các nhóm nhân tố của năng lực dạy học 88 Biểu đồ 3. 9. Điểm trung bình mức độ đánh giá của mỗi năng lực thành phần.. 105 vi
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii DANH MỤC VIẾT TẮT ............................................................................... iii DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... iv DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................. vi MỤC LỤC ...................................................................................................... vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ........ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu ................................................................................ 6 1.1.1. Các nghiên cứu về năng lực nghề nghiệp giáo viên ............................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu về năng lực dạy học của giáo viên .............................. 11 1.1.3. Các nghiên cứu về cách thức đánh giá năng lực dạy học của giáo viên ..... 17 1.1.4. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên một số nước trên thế giới ...................... 24 1.1.5. Chuẩn giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông ở Việt Nam ……………...26 1.1.6. Các nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến năng lực dạy học của giáo viên. ......................................................................................................................... 29 1.2. Cơ sở lý luận của nghiên cứu ................................................................... 31 1.2.1. Năng lực nghề nghiệp của giáo viên. .................................................... 31 1.2.2. Năng lực dạy học của giáo viên. ........................................................... 34 1.2.3. Đánh giá năng lực của giáo viên ........................................................... 37 1.3. Tiêu chuẩn đánh giá năng lực dạy học giáo viên tiểu học ....................... 45 1.3.1. Nhóm năng lực phát triển chuyên môn bản thân .................................. 46 1.3.2. Nhóm năng lực xây dựng kế hoạch dạy học. ........................................ 46 1.3.3. Nhóm năng lực hiểu đối tượng học sinh, quản lí lớp học. .................... 46 1.3.4. Nhóm năng lực tổ chức dạy học trên lớp. ............................................. 47 1.3.5. Nhóm năng lực kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, vii
năng lực học sinh............................................................................................. 47 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 49 CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU.............. 51 2.1 Tiến trình nghiên cứu ................................................................................ 51 2.1.1. Nghiên cứu lý luận ................................................................................ 51 2.1.2. Nghiên cứu thực tiễn ............................................................................. 51 2.1.3. Xử lý số liệu và hoàn thành luận văn .................................................... 52 2.2. Quy trình nghiên cứu và xây dựng công cụ tự đánh giá. ......................... 53 2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 53 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu định tính ....................................................... 53 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng .................................................... 65 2.4. Thu thập dữ liệu ....................................................................................... 66 2.5. Xây dựng công cụ đánh giá...................................................................... 66 2.5.1. Nguyên tắc xây dựng tiêu chí, chỉ báo đánh giá năng lực dạy học của giáo viên .......................................................................................................... 66 2.5.2. Xây dựng các chỉ báo và thang đo ........................................................ 67 2.6. Thử nghiệm và hoàn thiện phiếu khảo sát ............................................... 73 2.6.1. Thiết kế phiếu khảo sát: ........................................................................ 73 2.6.2 .Cách thức tiến hành khảo sát thử nghiệm phiếu: .................................. 74 2.6.3. Đánh giá thang đo ............................................................................... 75 2.6.4. Điều chỉnh bộ công cụ và hiệu chỉnh nhân tố ....................................... 82 2.6.5. Kết quả mô hình .................................................................................... 82 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 84 CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ TỰ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC .............................................................................. 85 3.1 Mô tả mẫu khảo sát ................................................................................... 85 3.2. Độ tin cậy của công cụ khảo sát ............................................................... 87 3.3. Năng lực dạy học của giáo viên tiểu học ................................................. 92 viii
3.3.1. Mô tả kết quả điểm trung bình năng lực dạy học theo từng nhân tố. ... 92 3.3.2. Mức độ năng lực dạy học của giáo viên tiểu học trong việc thực hiện các nhiệm vụ.................................................................................................... 93 3.3.3. So sánh sự khác biệt về điểm năng lực dạy học giữa các vùng nội thành và ngoại thành ............................................................................................... 106 3.3.4. So sánh sự khác biệt về năng lực dạy học giữa các nhóm tuổi. .......... 107 3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực dạy học ......................................... 109 3.5. Tương quan giữa các nhân tố năng lực dạy học với các yếu tố ảnh hưởng . 110 Tiểu kết Chƣơng 3 ....................................................................................... 111 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 113 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 118 PHỤ LỤC ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đất nước ta đang trên thời kì hội nhập cùng thế giới để bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cuộc cách mạng này sẽ đề cập rất nhiều về sự phát triển của công nghệ. Chính vì điều đó, nhà nước luôn chú trọng đầu tư về mọi mặt để nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của xã hội. Đổi mới kiểm tra đánh giá là một trong những nhiệm vụ quan trọng của nền giáo dục. Để thực hiện được nhiệm vụ này, người giáo viên cần có năng lực đánh giá trong giáo dục (Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2003), (Nguyễn Hữu Châu, 2008). Nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế, đánh giá năng lực dạy học của giáo viên là chủ đề được trao đổi trên nhiều diễn đàn khoa học ở nước ta. Khi giáo viên có thể tự đánh giá năng lực dạy học của bản thân, giúp giáo viên nhận ra ưu, nhược điểm và tự điều chỉnh hạn chế trong quá trình dạy học sẽ thúc đẩy sự tiến bộ của học sinh bằng những tiết học chất lượng đúng mục tiêu bài học. Bên cạnh đó, Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương 8 khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội Chủ nghĩa và hội nhập Quốc tế” đã đưa ra mục tiêu cụ thể, trong đó có nói đến giáo dục phổ thông: “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Chương trình hành động của Chính phủ nêu trong Nghị quyết 44/NQ-CP là “tổ chức bồi dưỡng đào tạo lại đội ngũ giáo viên phổ thông, 1
giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình, sách giáo khoa mới”. Đây là một trong những giải pháp thực hiện NQ29 hiệu quả. Đánh giá năng lực dạy học của giáo viên hiện nay theo yêu cầu đổi mới là nhiệm vụ quan trọng để thực hiện giải pháp nêu trên. Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá nghề nghiệp giáo viên. Cùng với sự phát triển của xã hội nói chung và ngành Giáo dục nói riêng, Bộ Giáo dục và Đào tạo nước ta đã ban hành Thông tư 20/2018/TT-BGD&ĐT Ban hành Quy định về “Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông. Thông tư 20/2018/TT-BGD&ĐT ban hành gồm 5 tiêu chuẩn và 15 tiêu chí tập trung vào chất lượng của giáo viên giảng dạy, quản lý lớp học theo hướng phát triển phẩm chất năng lực của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Như vậy, để thực hiện được các tiêu chí này, giáo viên cần có năng lực đánh giá để giúp học sinh học tập hiệu quả và giáo viên cũng cần có năng lực tự đánh giá để điều chỉnh hình thức dạy học, phương pháp dạy học, nội dung dạy học phù hợp và hiệu quả với học sinh. Sự đổi mới trong giáo dục nhằm tạo ra những con người biết chủ động học hỏi, chủ động nghiên cứu, chủ động tham gia học hỏi sáng tạo để thúc đẩy sự phát triển của đất nước là điều cần thiết và nổi bật hơn là định hướng cho giáo viên mục tiêu chính không phải là chạy đua theo bằng cấp, chứng chỉ mà thay vào đó là sự tâm huyết với nghề giáo dục. Trong hệ thống giáo dục phổ thông, giáo dục tiểu học là cấp học đầu tiên, học sinh tiểu học sẽ được cung cấp những tri thức, kỹ năng, giáo dục đạo đức, phẩm chất phù hợp để làm nền móng cho các em tiến đến cấp học tiếp theo. Để thực hiện được những nhiệm vụ kể trên, cần đòi hỏi giáo viên phải có năng lực dạy học tốt, luôn có ý thức tự học hỏi nghiên cứu. Tuy nhiên, chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến công cụ tự đánh giá “năng lực dạy học” của giáo viên tiểu học đáp ứng chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở phổ thông. Quy trình xây dựng chuẩn đánh giá năng lực dạy học cho giáo 2
viên phần lớn dựa vào phương pháp chuyên gia, chưa quan tâm vào việc sử dụng phương pháp thực nghiệm. Đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới là nhiệm vụ cấp bách, góp phần thực hiện thành công Thông tư 20 – Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông. Với những vấn đề nêu trên, chúng tôi chọn đề tài: Xây dựng công cụ tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học đáp ứng “chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông” để thực hiện nghiên cứu nhằm mục đích bước đầu tìm hiểu và xây dựng công cụ tự đánh giá về năng lực dạy học của giáo viên tiểu học. 2. Mục đích nghiên cứu. Mục đích chính của đề tài là nghiên cứu, xây dựng được công cụ tự đánh giá năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học và sử dụng bộ công cụ để tiến hành đánh giá theo các thành tố năng lực đề xuất làm cơ sở cho giáo viên có thể tự điều chỉnh được năng lực thường xuyên trong quá trình dạy học của bản thân góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 3. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu 3.1. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi 1: Các tiêu chí/chỉ báo của bộ công cụ tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học được xây dựng như thế nào và dựa trên cơ sở nào? Câu hỏi 2: Dựa trên cách thức nào để đánh giá độ tin cậy của bộ công cụ đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học? 3.2. Giả thuyết nghiên cứu Có thể xây dựng được bộ công cụ tự đánh giá năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học bước đầu áp dụng tại một số trường tiểu học trên địa bàn Hà Nội. Bộ công cụ đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học có độ tin cậy cao và có thể đánh giá phân loại được năng lực dạy học của giáo viên tiểu học. 3
4. Giới hạn nghiên cứu Đánh giá năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học có nhiều phương thức đánh giá. Trong đề tài này, tác giả giới hạn chỉ nghiên cứu ở phương thức tự đánh giá (Xây dựng bộ công cụ đánh giá để giáo viên tiểu học tự đánh giá về năng lực dạy học). 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu về lĩnh vực đo lường và đánh giá trong giáo dục. Tra cứu các công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài để tổng hợp và phân tích. Từ đó, đưa ra được tổng quan cơ sở lý luận và khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu. Nghiên cứu nội dung xây dựng chuẩn nghề nghiệp giáo viên ở một số nước trên thế giới. Phương pháp thu thập thông tin: Điều tra, khảo sát bằng bảng hỏi thực hiện thông qua phương pháp nghiên cứu định lượng. Phương pháp phỏng vấn sâu: phỏng vấn sâu một số giáo viên đang giảng dạy các trường tiểu học ở phạm vi nghiên cứu. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Tiến hành trao đổi, lấy ý kiến chuyên gia (giảng viên) về nội dung những tiêu chí đã xây dựng theo khung lý luận đáp ứng chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở phổ thông và chỉnh sửa theo sự góp ý của chuyên gia với mục đích cuối cùng là chuẩn hóa lại bộ công cụ tự đánh giá trước khi tiến hành khảo sát. Phương pháp xử lý số liệu: Số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 22 thống kê mô tả. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu. Tìm đọc và tổng hợp các tài liệu để xây dựng khung lý thuyết về năng lực giáo viên, cách thức đánh giá năng lực giáo viên; năng lực dạy học, cách thức đánh giá năng lực dạy học. 4
Xây dựng công cụ tự đánh giá năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học đáp ứng được yêu cầu về độ tin cậy theo lý thuyết đo lường đánh giá. Thu thập dữ liệu, xử lí dữ liệu để xây dựng và thử nghiệm chuẩn hóa công cụ đánh giá. 7. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu. 6.1. Đối tượng nghiên cứu Công cụ tự đánh giá về năng lực dạy học của giáo viên tiểu học đáp ứng “chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông”. 6.2. Khách thể nghiên cứu Hoạt động tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học. 8. Phạm vi nghiên cứu và thời gian khảo sát. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Xây dựng bộ công cụ tự đánh giá năng lực dạy học của giáo viên tiểu học. Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu tại một số trường tiểu học trên địa bàn Hà Nội. Thời gian khảo sát: Từ tháng 11 năm 2018 – tháng 11 năm 2019. 9. Những đóng góp của đề tài Đề tài nghiên cứu là nguồn tài liệu tìm hiểu thêm một số vấn đề lý luận về năng lực dạy học và chuẩn nghề nghiệp giáo viên, cách thức xây dựng năng lực dạy học và chuẩn giáo viên cơ sở phổ thông. Đề xuất bộ công cụ tự đánh giá năng lực dạy học cho các giáo viên tiểu học đang tham gia giảng dạy tại các trường. 10. Cấu trúc luận văn. Mở đầu Chương 1: Cở sở lý luận và tổng quan nghiên cứu Chương 2: Thiết kế và tổ chức nghiên cứu Chương 3: Kết quả tự đánh giá năng lực dạy học của GV tiểu học Kết luận, kiến nghị Tài liệu tham khảo Phụ lục 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu về năng lực nghề nghiệp giáo viên Hội đồng Châu Âu (2012) cho rằng nghề dạy học ngày nay phải đối mặt với nhiều thách thức, yêu cầu cần phải có một khung năng lực mới đối với giáo viên. Trong thế kỉ XXI, để GV có thể giảng đạt hiệu quả thì phía Hội đồng Châu Âu (2012) đã đề xuất khung năng lực của giáo viên gồm 3 nhóm nội dung chính là: Kiến thức và sự am hiểu; Kỹ năng; và khuynh hướng: thái độ, niềm tin, giá trị và cam kết. Cùng với quan điểm trên, Viện Giáo dục Quốc gia và cơ sở đào tạo giáo viên của Singapore đã tiến hành nghiên cứu để đề xuất mô hình VSK (Values – Skills – Knowledge) mô tả các đặc điểm mà một giáo viên cần có. Bên cạnh đó, Viện Giáo dục ở Singapore cũng cho rằng “người học thế kỉ XXI cần giáo viên của thế kỉ XXI - những người không chỉ sở hữu khả năng đọc viết của thế kỉ XXI mà còn có khả năng tạo ra môi trường học tập cho phép học sinh phát triển các kĩ năng của thế kỉ XXI. Giáo viên Singapore cần phải có khả năng thích ứng, sẵn sàng học tập, tự tin đối phó với các vấn đề không có giải pháp rõ ràng. Họ cần làm việc hiệu quả với những người khác chủng tộc, quốc tịch và có khả năng giao tiếp hiệu quả”. Khung mô hình VSK này được thể hiện ở 3 yếu tố giá trị của giáo viên: (i) Giá trị lấy người học làm trung tâm: Đặc điểm cần có đầu tiên của giáo viên là dành sự quan tâm của mình cho người học ở vị trí trung tâm và hãy tin rằng mọi đứa trẻ đều có thể học được. Quá trình đào tạo GV sẽ nhấn mạnh đến việc giáo viên cần nhận thức được tính cách cá nhân riêng lẻ của người học. (ii) Đặc tính của GV: Giáo viên có vai trò vô cùng quan trọng cần có trách nhiệm giáo dục với trẻ em, cần thể hiện được các tiêu chuẩn cao nghề nghiệp và sự nỗ lực học tập. (iii) Phục vụ nghề nghiệp và cộng đồng: GV luôn cần học hỏi những 6
người đi trước và luôn nhiệt tình sẵn sàng cố vấn cho những người khác ở giai đoạn sau trong sự nghiệp giáo dục. Họ cần có ý thức đóng góp công sức của bản thân, có trách nhiệm với sự phát triển của cộng đồng trong tương lai. Trong nghiên cứu của SIREP, các chuyên gia về đào tạo giáo viên được giao nhiệm vụ tham dự hội thảo và tham gia vào một loạt các hoạt động thảo luận nhóm và phân tích đánh giá. Dựa trên tiếp cận phân tích đáp ứng và thích ứng nghề theo mô hình DACUM (Development a Curriculum) các chuyên gia SEAMEO đề xuất 11 nhóm năng lực giáo viên trong thế kỉ 21 của khu vực ASEAN gồm có: (1) Năng lực tham gia và phát triển nghề nghiệp chuyên môn. (2) Năng lực phát triển, duy trì các nguồn lực, tài nguyên dạy và học. (3) Năng lực hỗ trợ người học học tập. (4) Năng lực hỗ trợ phát triển kĩ năng sống và kĩ năng nghề cho người học. (5) Năng lực thiết kế bài giảng phù hợp với sứ mạng và tầm nhìn của từng nhà trường. (6) Năng lực phát triển các kĩ năng tư duy bậc cao (Được chú trọng). (7) Năng lực phát triển các giá trị đạo đức, luân lí. (8) Năng lực thiết lập và duy trì môi trường học tập. (9) Năng lực đo lường và đánh giá khả năng thực hiện hành động của người học. (10) Năng lực kết nối với các đối tượng liên quan, các bên tham gia, đặc biệt với cha mẹ học sinh. (11) Năng lực quản lí các điều kiện, chính sách hỗ trợ và phúc lợi của học sinh và các yêu cầu khác. OECD (2009) đã đưa ra cách hiểu về năng lực giáo viên là nói đến một quan điểm có hệ thống và rộng hơn về nghiệp giáo viên bao gồm kiến thức, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp ở nhiều cấp độ: cá nhân, nhà trường, địa phương, cộng đồng xã hội và mạng lưới nghề nghiệp. OECD cũng đã đề xuất 7
mô hình về năng lực nghề nghiệp của giáo viên gồm 2 nhóm chính: Khả năng nhận thức và đặc điểm về động cơ – cảm xúc. Mục đích của việc xây dựng chuẩn, tiêu chí đánh giá là xác định cơ sở cho việc đánh giá năng lực của giáo viên. Theo OECD (2009), cơ sở cần thiết cho việc đánh giá là sự tồn tại của các tiêu chí rõ ràng được vận dụng nhất quán bởi người đánh giá có năng lực. Quy trình đánh giá năng lực giáo viên cần thiết lập các tiêu chí đánh giá để xác định các cấp độ thành tích của từng giáo viên ở mỗi khía cạnh được đánh giá. Với quan niệm năng lực là sự kết hợp của kiến thức, kỹ năng và thái độ. Liên minh Châu Âu (EU) đã đưa ra khuyến nghị những năng lực mà GV cần được trang bị. 8
Bảng 1. 1. Tiêu chuẩn năng lực GV Liên minh Châu Âu Năng lực Mô tả Kiến thức – Kiến thức về môn học. Hiểu biết Kiến thức nội dung sư phạm (kiến thức về nội dung và cấu trúc môn học). Kiến thức sư phạm (kiến thức về quá trình giảng dạy và học tập). Kiến thức về chương trình giáo dục (kiến thức về chương trình môn học) được kế hoạch hóa và hướng dẫn các nội dung cụ thể của môn học. Các cơ sở khoa học giáo dục (kiến thức liên văn hóa, lịch sử, khoa học, xã hội). Các khía cạnh về bối cảnh, giảng dạy, tổ chức của các chính sách giáo dục. Các vấn đề về hòa nhập và đa dạng. Sử dụng hiệu quả công nghệ trong học tập. Tâm lí học phát triển. Các quá trình và động lực nhóm, các lý thuyết học tập, các vấn đề động cơ. Các quy trình và phương pháp đánh giá và lượng giá. Các kỹ năng Lên kế hoạch, quản lý, phối hợp giảng dạy. Sử dụng tài liệu và công nghệ giảng dạy. Quản lí sinh viên và các nhóm. Giám sát, điều chỉnh, đánh giá mục tiêu và các quá trình giảng dạy, học tập. Thu thập, phân tích, giải thích các minh chứng và dữ liệu (kết quả học tập của nhà trường, kết quả đánh giá ngoài) cho quyết 9