Luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Thực trạng hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên cho người nhà người bệnh điều trị nội trú tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 năm 2020 và một số yếu tố liên quan

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án trình bày thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên cho người nhà bệnh nhân điều trị nội trú; một số vấn đề liên quan đến thực trạng tư vấn dinh của của điều dưỡng viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Thực trạng hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên cho người nhà người bệnh điều trị nội trú tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 năm 2020 và một số yếu tố liên quan

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ĐỖ ÁNH QUYÊN- C01394 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TƯ VẤN DINH DƯỠNG CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN CHO NGƯỜI NHÀ NGƯỜI BỆNH ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TRUNG ƯƠNG 1 NĂM 2020 VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN LUẬN VĂN THẠC SỸ Y TẾ CÔNG CỘNG Hà Nội năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG KHOA KHOA HỌC SỨC KHỎE BỘ MÔN Y TẾ CÔNG CỘNG ĐỖ ÁNH QUYÊN THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TƯ VẤN DINH DƯỠNG CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN CHO NGƯỜI NHÀ NGƯỜI BỆNH ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TRUNG ƯƠNG 1 NĂM 2020 VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN CHUYÊN NGÀNH: Y tế công cộng MÃ SỐ : 8 72 07 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS ĐÀO XUÂN VINH Hà Nội, năm 2020 LỜI CẢM ƠN Thang Long University Library
Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của các thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Trước hết tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Đào Xuân Vinh là người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới: Ban Giám hiệu, phòng đào tạo Sau đại học, bộ môn Y tế công cộng, thư viện và các phòng ban cùng các thầy cô giáo của trường đại học Thăng Long Hà Nội đã hết lòng giảng dạy, chỉ bảo và đóng góp những ý kiến quý báu, tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin cảm ơn Ban Lãnh đạo, khoa Dinh dưỡng, các khoa Lâm sàng và các điều dưỡng của Bệnh viện Tâm thần trung ương 1, thư viện trường Đại Học Y Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, thu thập số liệu, nghiên cứu và hoàn thành luận văn Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, chia sẻ khó khăn với tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 08 tháng 09 năm 2020 Đỗ Ánh Quyên LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, do chính bản thân tôi thực hiện. Tất cả các số liệu trong luận văn này là trung thực, khách quan và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Nếu có điều gì sai trái tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với cam đoan trên. Hà Nội, ngày 18 tháng 09 năm 2020 Tác giả luận văn Đỗ Ánh Quyên Thang Long University Library
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT MNA Bảng đánh giá dinh dưỡng giản lược (Mini Nutrion Assessment) BHYT Bảo hiểm y tế BMI Chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index) ĐDV Điều dưỡng viên DE Hệ số thiết kế (Design Effect) NB Người bệnh SGA Đánh giá tổng thể đối tượng (Subject Global Assessment) HS Học sinh SV Sinh viên VCNN Viên chức nhà nước
MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 4 1.1. Tư vấn dinh dưỡng ......................................................................................... 4 1.1.1. Khái niệm về dinh dưỡng ............................................................................ 4 1.1.2. Khái niệm về sức khỏe ................................................................................ 4 1.1.3. Mối liên quan giữa dinh dưỡng và sức khỏe ............................................... 4 1.1.4. Khái niệm về tư vấn dinh dưỡng: ................................................................ 5 1.1.5. Tầm quan trọng của tư vấn dinh dưỡng cho người bệnh ............................ 5 1.1.6. Đối tượng cần được tư vấn dinh dưỡng: ..................................................... 6 1.2. Điều dưỡng, vai trò và nhiệm vụ của điều dưỡng viên trong chăm sóc người bệnh nội trú ............................................................................................................ 6 1.2.1. Khái niệm về điều dưỡng ............................................................................ 6 1.2.2. Vai trò của điều dưỡng ................................................................................ 7 1.2.3. Nhiệm vụ của điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh nội trú ................... 8 1.2.4. Hoạt động dinh dưỡng, tiết chế trong bệnh viện: ...................................... 11 1.3. Một số nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam về tư vấn dinh dưỡng cho người bệnh ........................................................................................................... 14 1.3.1. Nghiên cứu trên thế giới ............................................................................ 14 1.3.2 Nghiên cứu tại Việt Nam............................................................................ 16 1.4. Yếu tố liên quan đến hoạt động tư vấn dinh dưỡng. .................................... 18 1.5. Giới thiệu về Bệnh viện Tâm Thần Trung Ương 1 ...................................... 20 1.6. Khung lý thuyết nghiên cứu ......................................................................... 23 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 24 2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu:.............................................. 24 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 24 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu: ................................................................................ 24 2.1.3. Thời gian nghiên cứu................................................................................. 25 2.2. Phương pháp nghiên cứu: ............................................................................. 25 Thang Long University Library
2.2.1 Thiết kế nghiên cứu: ................................................................................... 25 2.2.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu ........................................................... 25 2.3. Biến số, chỉ số nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá: ..................................... 26 2.3.1. Các biến số và chỉ số nghiên cứu .............................................................. 26 2.3.2. Tiêu chuẩn đánh giá .................................................................................. 31 2.4. Phương pháp thu thập thông tin ................................................................... 34 2.4.1. Công cụ thu thập thông tin ........................................................................ 34 2.4.2. Kỹ thuật thu thập thông tin ........................................................................ 34 2.4.3. Qui trình thu thập thông tin và sơ đồ nghiên cứu...................................... 35 2.5. Xử lý và phân tích số liệu ............................................................................. 36 2.6. Sai số có thể gặp trong nghiên cứu và cách khắc phục ................................ 37 2.6.1. Sai số ......................................................................................................... 37 2.6.2. Biện pháp khắc phục: ................................................................................ 37 2.7. Đạo đức trong nghiên cứu ............................................................................ 38 2.8. Hạn chế của nghiên cứu ............................................................................... 38 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU………………………………………39 3.1. Thông tin chung về đối tượng tham gia nghiên cứu .................................... 39 3.2. Thực trạng hoạt động tư vấn của điều dưỡng viên về các kiến thức dinh dưỡng ................................................................................................................... 43 3.3. Một số yếu tố liên quan đến thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng ... …………………………………………………………………………………..51 CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 58 4.1. Về thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng cho người nhà NB điều trị tại Bệnh viện tâm thần trung ương 1 năm 2020. ................................................. 59 4.2. Về một số yếu tố liên quan đến thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng cho người nhà NB................................................................................................ 68 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 74 1. Thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng cho người nhà người bệnh điều trị tại Bệnh viện tâm thần trung ương 1 năm 2020. ............................................ 74
2. Một số yếu tố liên quan đến thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng cho người nhà người bệnh. ......................................................................................... 74 KHUYẾN NGHỊ ................................................................................................. 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 77 Phụ lục 1 .............................................................................................................. 82 Thang Long University Library
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Biến số và chỉ số nghiên cứu .............................................................. 26 Bảng 3.1. Tuổi của điều dưỡng viên tham gia nghiên cứu .............................. 39 Bảng 3.2. Trình độ chuyên môn của đối tượng nghiên cứu ............................... 40 Bảng 3.3. Loại hình lao động của đối tượng nghiên cứu ................................... 41 Bảng 3.4. Vị trí công tác của đối tượng nghiên cứu .......................................... 41 Bảng 3.5. Kiến thức dinh dưỡng từng học của đối tượng nghiên cứu ............... 42 Bảng 3.6. Thời gian làm việc của đối tượng nghiên cứu ................................... 42 Bảng 3.7. Số buổi trực hàng tháng của đối tượng nghiên cứu ........................... 43 Bảng 3.8. Số người bệnh đối tượng nghiên cứu chăm sóc ................................. 43 Bảng 3.9. Thực trạng tư vấn về chế độ ăn của người bệnh theo lứa tuổi .......... 43 Bảng 3.10. Bảng đánh giá chung các tiểu mục về thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên cho người nhà NB . ............................................................ 44 Bảng 3.11. Đánh giá thực trạng tư vấn cho người nhà NB, sàng lọc sơ bộ về dinh dưỡng khi nhập viện của điều dưỡng viên ........................................................ 47 Bảng 3.12. Đánh giá thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên trong 24h đầu nhập viện ............................................................................................... 47 Bảng 3.13. Đánh giá thực trạng tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên trong quá trình điều trị ........................................................................................................ 48 Bảng 3.14. Đánh giá tư vấn của điều dưỡng viên về chế độ ăn cơ bản của người bệnh .................................................................................................................... 50 Bảng 3.15. Đánh giá tư vấn của điều dưỡng về dinh dưỡng và chế độ ăn theo lứa tuổi ....................................................................................................................... 51 Bảng 3.16. Mối liên quan giữa tuổi với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 51 Bảng 3.17. Mối liên quan giữa giới tính với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 52 Bảng 3.18. Mối liên quan giữa học vấn với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 53
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa thâm niên công tác với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 53 Bảng 3.20. Mối liên quan giữa loại hình lao động với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 54 Bảng 3.21. Mối liên quan giữa vị trí công tác với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 54 Bảng 3.22. Mối liên quan giữa số lần tập huấn dinh dưỡng với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ................................................................ 55 Bảng 3.23. Mối liên quan giữa kiến thức dinh dưỡng được học với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ......................................................... 55 Bảng 3.24. Mối liên quan giữa thời gian làm việc với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 56 Bảng 3.25. Mối liên quan giữa số buổi trực với thực trạng tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 56 Bảng 3.26. Thực trạng tư vấn sàng lọc dinh dưỡng khi nhập viện …………….87 Bảng 3.27. Thực trạng tư vấn dinh dưỡng trong 24h đầu nhập viện …………..87 Bảng 3.28. Thực trạng tư vấn dinh dưỡng trong quá trình điều trị …………….88 Bảng 3.29. Thực trạng tư vấn về chế độ ăn cơ bản của người bệnh ……………90 Thang Long University Library
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Giới tính của đối tượng nghiên cứu ............................................... 39 Biểu đồ 3.2. Thâm niên công tác của đối tượng nghiên cứu .............................. 40 Biểu đồ 3.3. Số lần tham gia tập huấn dinh dưỡng trong năm của đối tượng nghiên cứu .......................................................................................................... 41 Biểu đồ 3.4. Thực trạng chung tư vấn về dinh dưỡng của ĐDV cho người nhà NB ....................................................................................................................... 45 Biểu đồ 3.5. Thực trạng tư vấn dinh dưỡng cho người nhà NB theo lĩnh vực .. 46
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Dinh dưỡng là một nhu cầu không thể thiếu của cuộc sống, vấn đề này được coi là yếu tố sống còn của con người nói riêng và toàn nhân loại nói chung, nhờ có ăn uống mà nhân loại mới có thể sống và tồn tại. Nhưng dinh dưỡng như con dao hai lưỡi, nhiều vấn đề sức khỏe có thể được cải thiện hoặc ngăn ngừa nếu có một chế độ ăn uống khỏe mạnh, một chế độ ăn không khoa học thì lại làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tật. Dù trong hoàn cảnh nào thì việc cung cấp dinh dưỡng cũng rất cần thiết dù đó là khỏe mạnh, ốm đau hay bệnh tật. Và đặc biệt, việc cung cấp dinh dưỡng cho đối tượng NB là vô cùng quan trọng, điều này sẽ tác động trực tiếp đến việc điều trị bệnh cho NB, khi đó ăn không chỉ để giữ sức khỏe mà còn là phương tiện điều trị bệnh [20]. Dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý cho NB điều trị nội trú giúp làm giảm nguy cơ suy dinh dưỡng, tránh mắc thêm các bệnh nhiễm trùng, tăng khả năng hồi phục, giảm thời gian nằm viện, cải thiện chi phí điều trị, quá tải và nằm ghép trong bệnh viện, từ đó giúp nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và tăng sự hài lòng của NB [17]. Trong những năm 90, do chuyển sang nền kinh tế thị trường, các khoa dinh dưỡng trong bệnh viện hầu hết bị giải thể, thay thế vào đó là các dịch vụ ăn uống thông thường. Hậu quả là bữa ăn của NB không những không đảm bảo dinh dưỡng và vệ sinh thực phẩm mà còn không đảm bảo chế độ ăn theo bệnh lý, ảnh hưởng không tốt tới hiệu quả điều trị [9][14][41]. Tại các bệnh viện, điều dưỡng được đánh giá là lực lượng chính trực tiếp chăm sóc NB, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của NB. Theo quy định tại thông tư số 07/2011/TT-BYT của Bộ Y tế ngày 26 tháng 01 năm 2011 về hướng dẫn công tác điều dưỡng và chăm sóc NB trong bệnh viện, đồng thời thông tư số 08/2011/TT-BYT hướng dẫn về công tác dinh dưỡng, tiết chế trong bệnh viện Thang Long University Library
2 đã nêu rõ nhiệm vụ tư vấn và chăm sóc dinh dưỡng của điều dưỡng [2], [3]. Khi nhập viện, NB cần được tầm soát nguy cơ dinh dưỡng, cung cấp dinh dưỡng càng sớm càng tốt, được khám tư vấn về dinh dưỡng đồng thời theo dõi đánh giá tình trạng dinh dưỡng của NB nội trú trong quá trình điều trị, điều trị bằng chế độ ăn bệnh lý cho NB nội trú. Vì vậy hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng là một phần quan trong việc cải thiện, phòng ngừa và kiểm soát dinh dưỡng cho NB tại bệnh viện [42]. Bệnh viện Tâm Thần Trung Ương 1 được thành lập theo Quyết định số 519/BYT-QĐ ngày 07 tháng 06 năm 1963. Là chuyên khoa đầu ngành tiếp nhận và điều trị các bệnh nhân tâm thần nặng ở tuyến dưới chuyển đến. Đối tượng chăm sóc là người bệnh tâm thần, người bệnh giảm khả năng nhận thức, luôn có nhiều hành vi nguy hiểm gây ra khó khăn trong điều trị, chăm sóc [32]. Những gia đình có người thân bị bệnh tâm thần vừa chán nản trong chăm sóc, kinh tế kiệt quệ, lại là căn bệnh không chữa khỏi, thường phải chấp nhận chăm sóc suốt đời dẫn đến chỉ quan tâm đến chữa bệnh không còn kiên nhẫn và thiếu vật chất để quan tâm đến dinh dưỡng cho người bệnh [32]. Chế độ ăn uống và tình trạng dinh dưỡng của người bệnh là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và phát triển rối loạn tâm thần [52]. Công tác điều dưỡng của Bệnh viện Tâm Thần Trung Ương 1 luôn được đánh giá cao trong chăm sóc và hồi phục người bệnh, tuy nhiên chưa có một nghiên cứu nào đánh giá hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng đối với người bệnh. Câu hỏi đặt ra là điều dưỡng tại Bệnh viện Tâm Thần Trung Ương 1 đã thực hiện tư vấn dinh dưỡng cơ bản cho người nhà người bệnh như thế nào? Có những yếu tố nào đã liên quan đến tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng tại đây? Xuất phát từ thực tế trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng cho người nhà người bệnh điều trị tại Bệnh
3 viện Tâm Thần Trung Ương 1 năm 2020 và một số yếu tố liên quan” với 2 mục tiêu: 1. Mô tả thực trạng hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng cho người nhà người bệnh điều trị nội trú tại Bệnh viện Tâm Thần Trung Ương 1 năm 2020 2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến hoạt động tư vấn dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu Thang Long University Library
4 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Tư vấn dinh dưỡng 1.1.1. Khái niệm về dinh dưỡng Dinh dưỡng là việc cung cấp các chất cần thiết (theo dạng thức ăn) cho các tế bào và các sinh vật để hỗ trợ sự sống. Nó bao gồm các hoạt động ăn uống; hấp thu, vận chuyển và sử dụng các chất dinh dưỡng; bài tiết các chất thải [44]. Quá trình dinh dưỡng là nhằm cung cấp các chất cần thiết cho cơ thể sống, giúp các tế bào trong cơ thể có khả năng hoạt động được [10]. 1.1.2. Khái niệm về sức khỏe Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), “Sức khỏe là trạng thái lành mạnh về thể chất, thoải mái về tinh thần và đầy đủ về phúc lợi xã hội, chứ không đơn thuần chỉ là không bệnh tật”. Người có sức khỏe phải là người có chế độ dinh dưỡng tốt, phát triển thể chất bình thường khỏe mạnh, và tinh thần luôn được thoải mái không lo lắng buồn phiền [10]. 1.1.3. Mối liên quan giữa dinh dưỡng và sức khỏe Từ xưa đến nay, con người luôn biết rằng giữa dinh dưỡng và sức khỏe luôn có mối liên quan chặt chẽ với nhau. Có dinh dưỡng thì các tế bào trong cơ thể mới có thể sống và hoạt động bình thường, và lúc đó cơ thể mới khỏe mạnh. Chế độ dinh dưỡng tốt, hợp lý: thành phần dinh dưỡng gồm các chất protid, glucid, lipid, các vitamin, khoáng chất và nước, không thừa không thiếu [10]. Thiếu dinh dưỡng làm cho cơ thể chậm phát triển, giảm sức đề kháng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng. Đối với người bệnh nằm viện, suy dinh dưỡng làm tăng tỷ lệ biến chứng và tử vong, thời gian nằm viện kéo dài, do đó chi phí điều trị tăng.
5 Thừa dinh dưỡng là một trong những yếu tố nguy cơ gây bệnh mạn tính như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, thừa cân, béo phì … [31]. 1.1.4. Khái niệm về tư vấn dinh dưỡng: Tư vấn là một phương pháp làm việc với người khác nhằm giúp đỡ họ quyết định phải làm điều gì tốt nhất phù hợp với hoàn cảnh cụ thể [27]. Tư vấn dinh dưỡng là những hoạt động trao đổi, chia sẻ những thông tin, kiến thức về dinh dưỡng với các nhóm đối tượng nhằm thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi của các nhóm đối tượng. Khuyến khích động viên giúp đỡ họ thực hành chăm sóc đúng về dinh dưỡng [27]. 1.1.5. Tầm quan trọng của tư vấn dinh dưỡng cho người bệnh Tư vấn dinh dưỡng có một vị trí rất quan trọng trong phòng và điều trị bệnh. Tư vấn dinh dưỡng chủ yếu là giúp cho người bệnh biết áp dụng những kiến thức hiện đại về dinh dưỡng vào việc ăn uống hàng ngày, thay đổi những tập quán, những kiêng cữ không đúng [47]. Đồng thời tư vấn dinh dưỡng giúp cho người bệnh trong phòng và điều trị các bệnh thường gặp, truyền thông giáo dục cho người bệnh về dinh dưỡng hợp lý [32]. Lợi ích quan trọng nhất của tư vấn dinh dưỡng là cải thiện sức khỏe cho người bệnh [27]. - Thực trạng người bệnh hiện nay chưa tuân thủ đúng các hướng dẫn của cán bộ y tế nên ăn không hợp lý như ăn quá nhiều, ăn quá ít, ăn đủ lượng nhưng không ăn đủ chất đều phát sinh ra các bệnh có liên quan đến ăn uống [27]. - Giúp người bệnh hiểu một chế độ ăn đầy đủ, hợp lý sẽ giúp cho người bệnh mau chóng bình phục, giảm hoặc tránh được các biến chứng, tái phát hoặc chuyển sang giai đoạn mạn tính [1]. Thang Long University Library
6 - Trong một số trường hợp ăn uống có vai trò phòng bệnh khi bệnh còn ở giai đoạn tiềm tàng do đó rất cần sự hỗ trợ thường xuyên của cán bộ tư vấn [27]. - Tư vấn chế độ ăn uống hợp lý cho người bệnh nhằm giúp đỡ người bệnh những kiến thức và kỹ năng cần thiết để hỗ trợ thay đổi hành vi ăn uống bền vững [27]. 1.1.6. Đối tượng cần được tư vấn dinh dưỡng: - Các người bệnh có nguy cơ cao mắc các bệnh liên quan đến dinh dưỡng như bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư, béo phì, suy dinh dưỡng, tâm thần… [27]. - Người bệnh đã mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tim mạch, các bệnh về thận, đái tháo đường, gút, các bệnh gan mật, dị ứng thức ăn… [27]. - Trẻ em và phụ nữ: tư vấn dinh dưỡng theo lứa tuổi, tư vấn các rối loạn dinh dưỡng (biếng ăn, rối loạn tâm lý ăn uống, suy dinh dưỡng…) [27]. 1.2. Điều dưỡng, vai trò và nhiệm vụ của điều dưỡng viên trong chăm sóc người bệnh nội trú 1.2.1. Khái niệm về điều dưỡng Trình độ và sự phát triển của ngành điều dưỡng ở các nước rất khác nhau, vì vậy cho đến nay chưa có sự thống nhất về một định nghĩa chung cho ngành điều dưỡng. Dưới đây là một số định nghĩa đã được đa số các nước công nhận: Theo Florence Nightingale – người thành lập trường điều dưỡng đầu tiên trên thế giới thì: “điều dưỡng là nghệ thuật sử dụng môi trường của người bệnh để hỗ trợ sự phục hồi của họ”. Vai trò trọng tâm của người điều dưỡng là giải quyết các yếu tố môi trường xung quanh người bệnh để họ phục hồi sức khỏe một cách tự nhiên [2].
7 Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO): Điều dưỡng là một bộ phận quan trọng trong chăm sóc y tế, là trụ cột của hệ thống y tế. Ở mỗi nước, muốn nâng cao chất lượng y tế phải chú trọng đến nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo nên xây dựng và phát triển điều dưỡng theo các định hướng: Điều dưỡng là khoa học về chăm sóc người bệnh; điều dưỡng là một ngành học; điều dưỡng là một nghề chuyên nghiệp; điều dưỡng là một nghề mang tính khoa học, nghệ thuật [32]. Theo Hội đồng điều dưỡng Quốc tế (Internaltional Council of Nurses): “Điều dưỡng là một phần không thể tách rời của hệ thống chăm sóc sức khỏe, bao gồm việc thúc đẩy sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật và chăm sóc người bệnh, người tàn tật ở mọi lứa tuổi, ở cả các cơ sở y tế và cộng đồng”. Ngoài ra, việc nghiên cứu, tham gia xây dựng chính sách y tế, quản lý hệ thống y tế người bệnh và giáo dục sức khỏe cững là những vai trò quan trọng của điều dưỡng [18]. Theo Hội Điều dưỡng Hoa Kỳ (American Nurses Association): “điều dưỡng có thể mô tả như sự kết hợp giữa nghệ thuật và khoa học”. Điều dưỡng là sự bảo vệ, nâng cao sức khỏe và khả năng dự phòng bệnh, xoa dịu nỗi đau, chẩn đoán, điều trị, tư vấn và giáo dục sức khỏe, chăm sóc các cá nhân, gia đình, cộng đồng và xã hội [42]. 1.2.2. Vai trò của điều dưỡng Điều dưỡng là người thực hành chăm sóc: Áp dụng quy trình điều dưỡng để đáp ứng nhu cầu cho người bệnh; biết lập kế họach chăm sóc và thực hiện kế họach theo mục tiêu đề ra; giao tiếp được với người bệnh và những người liên quan đến việc lập kế họach chăm sóc người bệnh; cộng tác với những người liên quan đến người bệnh, người bệnh và với đồng nghiệp để kế họach chăm sóc đạt hiệu quả hơn [35]. Thang Long University Library
8 Điều dưỡng là người quản lý: Áp dụng những khả năng giao tiếp và suy nghĩ lý luận của mình cho những bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính, những người bệnh trong giai đọan cấp cứu, những người bệnh trong cộng đồng,…một cách khéo léo và đạt hiệu quả cao [35]. Điều dưỡng là nhà giáo dục: sử dụng phương pháp dạy và học cho đội ngũ kế thừa các kiến thức, kỹ năng và đạo đức điều dưỡng; thực hiện tốt công tác giáo dục sức khỏe cho mọi người [35]. 1.2.3. Nhiệm vụ của điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh nội trú - Theo thông tư số: 07/2011/TT-BYT hướng dẫn công tác điều dưỡng về chăm sóc người bệnh trong bệnh viện [6], nhiệm vụ của điều dưỡng là: Điều 4. Tư vấn, hướng dẫn giáo dục sức khỏe 1. Bệnh viện có quy định và tổ chức các hình thức tư vấn, hướng dẫn giáo dục sức khỏe phù hợp. 2. Người bệnh nằm viện được điều dưỡng viên, hộ sinh viên tư vấn, giáo dục sức khỏe, hướng dẫn tự chăm sóc, theo dõi, phòng bệnh trong thời gian nằm viện và sau khi ra viện. Điều 5. Chăm sóc về tinh thần 1. Người bệnh được điều dưỡng viên, hộ sinh viên và người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh khác chăm sóc, giao tiếp với thái độ ân cần và thông cảm. 2. Người bệnh, người nhà người bệnh được động viên yên tâm điều trị và phối hợp với người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh trong quá trình điều trị và chăm sóc. 3. Người bệnh, người nhà người bệnh được giải đáp kịp thời những băn khoăn, thắc mắc trong quá trình điều trị và chăm sóc.
9 4. Bảo đảm an ninh, an toàn và yên tĩnh, tránh ảnh hưởng đến tâm lý và tinh thần của người bệnh. Điều 6. Chăm sóc vệ sinh cá nhân 1. Chăm sóc vệ sinh cá nhân cho người bệnh hằng ngày gồm vệ sinh răng miệng, vệ sinh thân thể, hỗ trợ đại tiện, tiểu tiện và thay đổi đồ vải. 2. Trách nhiệm chăm sóc vệ sinh cá nhân: a) Người bệnh cần chăm sóc cấp I do điều dưỡng viên, hộ sinh viên và hộ lý thực hiện; b) Người bệnh cần chăm sóc cấp II và cấp III tự thực hiện dưới sự hướng dẫn của điều dưỡng viên, hộ sinh viên và được hỗ trợ chăm sóc khi cần thiết. Điều 7. Chăm sóc dinh dưỡng 1. Điều dưỡng viên, hộ sinh viên phối hợp với bác sĩ điều trị để đánh giá tình trạng dinh dưỡng và nhu cầu dinh dưỡng của người bệnh. 2. Hằng ngày, người bệnh được bác sĩ điều trị chỉ định chế độ nuôi dưỡng bằng chế độ ăn phù hợp với bệnh lý. 3. Người bệnh có chế độ ăn bệnh lý được cung cấp suất ăn bệnh lý tại khoa điều trị và được theo dõi ghi kết quả thực hiện chế độ ăn bệnh lý vào phiếu chăm sóc. 4. Người bệnh được hỗ trợ ăn uống khi cần thiết. Đối với người bệnh có chỉ định ăn qua ống thông phải do điều dưỡng viên, hộ sinh viên trực tiếp thực hiện. Điều 8. Chăm sóc phục hồi chức năng Thang Long University Library