PHẦN MỞ ĐẦU<br />
<br />
1. Tính cấp thiết của đề tài<br />
Với lợi thế về điều kiện địa hình và đất đai đồi núi chiếm phần lớn (70,6%),<br />
<br />
uế<br />
<br />
Thừa Thiên Huế là tỉnh có tiềm năng trong phát triển chăn nuôi đại gia súc, đặc biệt<br />
là chăn nuôi bò. Việc sử dụng hợp lý, hữu hiệu nguồn tài nguyên thiên nhiên và<br />
<br />
tế<br />
H<br />
<br />
điều kiện của địa phương để phát triển chăn nuôi bò sẽ đem lại nguồn lợi đáng kể<br />
cho người dân, nhất là các hộ nghèo ở vùng trung du và miền núi.<br />
<br />
Để hoạt động chăn nuôi bò thực sự đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho<br />
người dân ở địa phương, việc thay đổi từ phương thức chăn nuôi mang tính tận<br />
<br />
in<br />
<br />
h<br />
<br />
dụng, quảng canh sang phương thức mới có đầu tư tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất là<br />
điều hết sức quan trọng và cần thiết. Phương thức chăn nuôi mới này phải theo<br />
<br />
cK<br />
<br />
hướng sản suất hàng hóa, thỏa mãn được nhu cầu của thị trường và đem lại lợi<br />
nhuận cho người dân. Điều này đòi hỏi người sản xuất phải áp dụng các tiến bộ kỹ<br />
thuật (TBKT) vào hoạt động chăn nuôi cũng như yêu cầu đặt ra cho người làm công<br />
<br />
họ<br />
<br />
tác chuyển giao TBKT phải giới thiệu những kỹ thuật phù hợp để người dân có thể<br />
áp dụng vào hoạt động sản xuất.<br />
<br />
Đ<br />
ại<br />
<br />
Trong thời gian qua, có nhiều hoạt động chuyển giao TBKT trong chăn nuôi<br />
bò đã được triển khai ở địa phương và thu được những kết quả nhất định. Tuy nhiên,<br />
bên cạnh những thành tựu đáng khích lệ, việc chuyển giao TBKT cho chăn nuôi bò<br />
<br />
ng<br />
<br />
vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều TBKT đã chuyển giao không có tính bền vững, không<br />
phù hợp với điều kiện địa phương và trình độ năng lực của người dân. Thậm chí, có<br />
<br />
ườ<br />
<br />
một số TBKT không được người dân chấp nhận sử dụng hoặc chỉ thực hiện trong<br />
thời gian tham gia dự án và không còn được duy trì sau khi dự án kết thúc. Chính<br />
<br />
Tr<br />
<br />
những vấn đề này đã tạo nên khoảng cách lớn giữa các nhà nghiên cứu, chuyển giao<br />
và người nông dân, không phục vụ thiết thực cho nhu cầu và thực tiễn sản xuất. Đã<br />
gây nên phí tổn nhiều công sức, tiền của và nhân lực của các bên đồng thời làm<br />
giảm sụt niềm tin và động lực thực hiện của người chuyển giao và tiếp nhận.<br />
<br />
1<br />
<br />
Vì vậy, để có thể tìm hiểu nguyên nhân và tìm ra các giải pháp thiết thực<br />
nhằm khắc phục tình trạng này, chúng tôi đã chọn đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng<br />
đến việc chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi bò cho nông hộ ở tỉnh<br />
Thừa Thiên Huế” để nghiên cứu.<br />
<br />
uế<br />
<br />
2. Mục tiêu nghiên cứu<br />
2.1. Mục tiêu tổng quát<br />
<br />
tế<br />
H<br />
<br />
Xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nhằm góp phần nâng<br />
cao hiệu quả của công tác chuyển giao TBKT trong chăn nuôi bò cho nông hộ.<br />
2.2. Mục tiêu cụ thể<br />
<br />
- Đánh giá tình hình chuyển giao các TBKT trong chăn nuôi bò cho nông hộ ở<br />
<br />
in<br />
<br />
h<br />
<br />
tỉnh Thừa Thiên Huế.<br />
<br />
bò.<br />
<br />
cK<br />
<br />
- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc chuyển giao TBKT trong chăn nuôi<br />
<br />
- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc chuyển giao<br />
<br />
3. Câu hỏi nghiên cứu<br />
3.1. Câu hỏi tổng quát<br />
<br />
họ<br />
<br />
các TBKT trong chăn nuôi bò cho nông hộ.<br />
<br />
Đ<br />
ại<br />
<br />
Tại sao các TBKT trong chăn nuôi bò thời gian qua đã được nhiều cơ quan<br />
chuyển giao nhưng tỷ lệ hộ áp dụng không cao hoặc chỉ áp dụng một thời gian rồi<br />
lại bỏ?<br />
<br />
ng<br />
<br />
Tại sao vẫn còn một khoảng cách giữa các nhà khoa học và người nông dân<br />
trong việc chuyển giao TBKT vào sản xuất? Làm thế nào để thu hẹp khoảng cách<br />
<br />
ườ<br />
<br />
này?<br />
<br />
3.2 Câu hỏi cụ thể<br />
<br />
Tr<br />
<br />
- Tình hình chuyển giao TBKT trong chăn nuôi bò cho nông hộ ở tỉnh Thừa<br />
<br />
Thiên Huế đang diễn ra như thế nào?<br />
- Những yếu tố nào ảnh hưởng đến việc chuyển giao và tiếp nhận các TBKT<br />
<br />
trong chăn nuôi bò? Làm thế nào để hạn chế các yếu tố bất lợi để thực hiện thành<br />
công các chương trình chuyển giao TBKT trong chăn nuôi bò?<br />
<br />
2<br />
<br />
- Những giải pháp nào là có thể nhằm làm tăng hiệu quả của công tác chuyển<br />
giao TBKT trong chăn nuôi bò cho nông hộ?<br />
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br />
4.1 Đối tượng nghiên cứu<br />
<br />
uế<br />
<br />
Đề tài đi sâu tìm hiểu thực trạng việc chuyển giao các TBKT cho nông hộ<br />
chăn nuôi bò ở địa phương từ đó xác định các yếu tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả<br />
<br />
tế<br />
H<br />
<br />
của công tác chuyển giao và tiếp nhận TBKT cho nông hộ. Đối tượng nghiên cứu<br />
chủ yếu của đề tài là các nông hộ có chăn nuôi bò và được chuyển giao các TBKT<br />
trong sản xuất.<br />
4.2 Phạm vi nghiên cứu<br />
<br />
in<br />
<br />
h<br />
<br />
1. Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu tình hình chuyển giao TBKT cho<br />
nông hộ chăn nuôi bò tại 2 huyện Nam Đông và A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế. Đây<br />
<br />
cK<br />
<br />
là 2 huyện miền núi có số lượng bò lớn nhất tỉnh và là nơi tập trung chủ yếu của các<br />
chương trình chuyển giao TBKT trong chăn nuôi bò thời gian qua.<br />
2. Phạm vi thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu từ năm 2004 đến 2008, trong<br />
<br />
họ<br />
<br />
đó các số liệu được khảo sát chủ yếu vào năm 2008 ở cấp hộ và xã, huyện.<br />
5. Kết cấu của luận văn<br />
<br />
Đ<br />
ại<br />
<br />
Ngoài phần mở đầu, kết thúc, phụ lục, danh mục các bảng biểu và danh mục<br />
tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành 3 chương:<br />
Chương I: Tổng quan tài liệu nghiên cứu<br />
<br />
ng<br />
<br />
Chương II: Đặc điểm vùng nghiên cứu, nội dung và phương pháp nghiên cứu<br />
<br />
Tr<br />
<br />
ườ<br />
<br />
Chương III: Kết quả nghiên cứu và thảo luận<br />
<br />
3<br />
<br />
CHƯƠNG I<br />
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU<br />
1.1 Những vấn đề lý luận cơ bản<br />
1.1.1 Khái niệm về tiến bộ kỹ thuật và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật<br />
<br />
uế<br />
<br />
Theo từ điển Việt - Việt [44], kỹ thuật là toàn thể những phương tiện lao động<br />
và những phương pháp chế tạo ra những giá trị vật chất. Còn tiến bộ là trở nên giỏi<br />
<br />
tế<br />
H<br />
<br />
hơn, hay hơn trước.<br />
<br />
Theo định nghĩa về công tác khoa học công nghệ của Đại học Cần Thơ [39],<br />
tiến bộ kỹ thuật (TBKT) là các phương pháp, các qui trình (công nghệ, cơ khí hóa,<br />
tự động hóa); các phương pháp tổ chức sản xuất; các cơ cấu (máy, tổ hợp máy); các<br />
<br />
in<br />
<br />
h<br />
<br />
nguyên vật liệu mới, các giống cây con mới có lợi đã được kiểm nghiệm và đánh<br />
giá trong điều kiện sản xuất được hội đồng khoa học, các cơ quan quản lý khoa học<br />
<br />
cK<br />
<br />
có thẩm quyền quyết định. Kỹ thuật tiến bộ (KTTB) là kết quả của công trình<br />
nghiên cứu triển khai, các kỹ thuật mới của nước ngoài áp dụng có hiệu quả trong<br />
điều kiện cụ thể của nước ta.<br />
<br />
họ<br />
<br />
Hiện nay có rất nhiều ý kiến tranh luận về ngữ nghĩa của 2 cụm từ TBKT và<br />
KTTB, có người cho rằng 2 cụm từ trên chỉ là một, đều nói đến quy trình chuyển<br />
<br />
Đ<br />
ại<br />
<br />
giao các kỹ thuật mới, tiên tiến cho người nông dân song cũng có không ít ý kiến<br />
phản đối khi cho rằng 2 cụm từ này mang ý nghĩa hoàn tòan khác biệt. Đỗ Kim<br />
Chung [10] là một trong những người ủng hộ ý kiến đó. Theo ông, “Tiến bộ kỹ<br />
<br />
ng<br />
<br />
thuật là một danh từ mang tính trừu tượng và bao quát. TBKT thể hiện những nét<br />
mới và “tiến bộ” của một yếu tố kỹ thuật nào đó nhưng chưa thật đồng bộ, chưa thật<br />
<br />
ườ<br />
<br />
khả thi ở thực tiễn sản xuất, nhất là bên ngoài cơ quan nghiên cứu”. Ông cho rằng,<br />
“chuyển giao TBKT tức là chỉ chuyển giao một yếu tố kỹ thuật nào đó, chưa đồng<br />
<br />
Tr<br />
<br />
bộ, chưa hoàn thiện, chưa được kiểm định tính thích nghi về sinh thái, kinh tế và xã<br />
hội của yếu tố kỹ thuật đó ở đồng ruộng của nông dân”. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn<br />
chưa có một sự công nhận chính thức nào hay sự thống nhất chung nào về cách gọi<br />
của 2 cụm từ này cũng như chưa có quy định nào phủ định tên gọi và bản chất của<br />
cụm từ TBKT cả.<br />
<br />
4<br />
<br />
Đứng ở góc độ kinh tế, chúng tôi đồng ý với Fred Davis [48] khi cho rằng, một<br />
kỹ thuật được xem là tiến bộ khi cùng 1 mức chi phí có thể đem lại hiệu quả cao<br />
hơn, cho nhiều sản lượng hơn hay cùng một mức sản lượng đạt được nhưng tốn ít<br />
chi phí hơn so với những kỹ thuật trước đó.<br />
<br />
uế<br />
<br />
a) Chuyển giao tiến bộ kỹ thuật<br />
Chuyển giao tiến bộ kỹ thuật đề cập đến một tiến trình, bằng tiến trình đó<br />
<br />
tế<br />
H<br />
<br />
những kỷ thuật đã được cải tiến sẽ được chuyển giao đến những ai có thể hưởng lợi<br />
<br />
hoặc họ có thể hưởng lợi từ những kỷ thuật đó. Theo Swanson và Cloor [55] thì<br />
chuyển giao tiến bộ kỹ thuật hay công nghệ là một quá trình tiếp diễn nhằm tiếp<br />
nhận thông tin có ích cho con người và từ đó giúp đỡ họ tiếp thu những kỹ năng,<br />
<br />
in<br />
<br />
h<br />
<br />
kiến thức và quan điểm cần thiết để sử dụng có hiệu quả lượng thông tin hoặc công<br />
nghệ đó. Theo Maunder [50] cho rằng đó là một dịch vụ hay hệ thống nhằm thông<br />
<br />
cK<br />
<br />
qua các phương pháp đào tạo để giúp đỡ người dân cải thiện các phương thức, kỷ<br />
thuật canh tác, làm tăng hiệu quả sản xuất và thu nhập, tăng mức sống và nâng cao<br />
trình độ giáo dục xã hội của cuộc sống nông thôn.<br />
<br />
họ<br />
<br />
Theo định nghĩa của từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia [47], chuyển<br />
giao kỹ thuật lại là quá trình chia sẽ các kỹ năng, kiến thức, kỹ thuật, những phương<br />
<br />
Đ<br />
ại<br />
<br />
pháp sản xuất, mô hình sản xuất hay chế tạo giữa các ngành công nghiệp, các<br />
trường đại học, các tổ chức hay chính phủ nhằm đảm bảo những tiến bộ khoa học<br />
kỹ thuật sẽ được chuyển giao rộng rãi cho nhiều đối tượng sử dụng để phục vụ cho<br />
<br />
ng<br />
<br />
việc khai thác và ứng dụng những TBKT này vào quy trình sản xuất, chế tạo ra các<br />
sản phẩm dịch vụ mới.<br />
<br />
ườ<br />
<br />
Còn theo Đỗ Kim Chung [10], chuyển giao tiến bộ kỹ thuật là quá trình đưa<br />
<br />
các kỹ thuật tiến bộ đã được khẳng định là đúng đắn trong thực tiễn vào áp dụng<br />
<br />
Tr<br />
<br />
trên diện rộng để đáp ứng nhu cầu của sản xuất và đời sống của con người.<br />
Thông thường, quá trình phát triển kỹ thuật và công nghệ bao gồm các hoạt<br />
<br />
động nghiên cứu, chuyển giao thử nghiệm và chuyển giao ở diện rộng. Trong giai<br />
đoạn nghiên cứu, các vấn đề nghiên cứu được đặt ra do đòi hỏi của thực tiễn sản<br />
xuất và đời sống và được giải quyết tập trung chủ yếu ở trong phạm vi cơ quan<br />
<br />
5<br />
<br />