Luận văn Thạc sỹ Khoa học kinh tế: Chuyển dịch cơ cấu lao động trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế

MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Sau hơn 20 năm thực hiện sự nghiệp đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo,<br /> <br /> uế<br /> <br /> kinh tế nước ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Nền kinh tế tiếp tục phát triển, và<br /> có sự chuyển dịch theo hướng gia tăng sự đóng góp của các ngành công nghiệp, tiểu<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> thủ công nghiệp và dịch vụ. Cùng với đó, trong thời gian qua ngành nông nghiệp đã<br /> <br /> góp phần đáng kể, đưa nền kinh tế nước ta thoát khỏi tình trạng khủng hoảng, phát<br /> triển hàng hóa xuất khẩu, chiếm lĩnh vị trí hàng đầu về một số mặt hàng nông sản trên<br /> thế giới. Những thành tựu đó là đáng tự hào, tuy nhiên, nhìn nhận lại thực tế, nền kinh<br /> <br /> h<br /> <br /> tế Việt Nam nói chung và các địa phương nói riêng vẫn chậm phát triển, phổ biến vẫn<br /> <br /> cK<br /> <br /> tế chuyển dịch chậm, năng suất lao động thấp.<br /> <br /> in<br /> <br /> là sản xuất nhỏ, thu nhập của đa số lao động nông nghiệp vẫn ở mức thấp, cơ cấu kinh<br /> <br /> Để có thể tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi, song song với đòi<br /> hỏi phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế đó là vấn đề chuyển dịch cơ cấu lao động, trong<br /> <br /> họ<br /> <br /> thực tế, vấn đề này còn tự phát, diễn ra chậm và vấp phải nhiều khó khăn hạn chế về<br /> cả mặt kinh tế và xã hội. Vì vậy, để giải quyết những vấn đề bức bách hiện nay về tăng<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> trưởng và phát triển kinh tế, cần phải có những quy hoạch, kế hoạch, giải pháp cụ thể<br /> về chuyển dịch cơ cấu lao động nhằm đảm bảo cho việc chuyển dịch cơ cấu và tăng<br /> trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống người dân.<br /> <br /> ng<br /> <br /> Phú Vang là một huyện thuần nông của tỉnh Thừa Thiên Huế, có ưu thế về phát<br /> triển nông nghiệp và các ngành dịch vụ, du lịch. Những năm qua, cùng với sự phát<br /> <br /> ườ<br /> <br /> triển chung cả nước, huyện đã đạt được nhiều thành quả quan trọng trong xây dựng và<br /> phát triển kinh tế - xã hội. Tuy vậy, hiện tại Phú Vang vẫn là một huyện nghèo, cơ cấu<br /> <br /> Tr<br /> <br /> kinh tế chuyển dịch chậm, sản xuất vẫn phân tán, nhỏ lẻ, năng suất, chất lượng và khả<br /> năng cạnh tranh thấp, đời sống nhân dân, mà phần đông là nông dân vẫn chưa có bước<br /> cải thiện đột phá. Để thực hiện mục tiêu đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, phấn<br /> đấu đến năm 2020 trở thành một huyện có cơ cấu kinh tế dịch vụ-công nghiệp-nông<br /> nghiệp phát triển, Phú Vang cần phải đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá; mà vấn<br /> đề quan trọng cần thực hiện đó là việc chuyển dịch cơ cấu lao động.<br /> <br /> 1<br /> <br /> Với vấn đề chuyển dịch cơ cấu lao động, đã có nhiều công trình nghiên cứu đề<br /> cập đến như:<br /> - Chuyển dịch cơ cấu lao động trong xu hướng hội nhập quốc tế của PGS-TS<br /> Phạm Quý Ngọ, nhà xuất bản Lao động – Xã hội, 2006.<br /> - Báo cáo tổng hợp chuyển dịch cơ cấu lao động 5 huyện ngoại thành Thành phố<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> dân TP Hồ Chí Minh, Viện kinh tế TP Hồ Chí Minh (2006) thực hiện.<br /> <br /> uế<br /> <br /> Hồ Chí Minh trong quá trình đô thị hóa – Thực trạng và giải pháp. Do Ủy ban nhân<br /> <br /> - Luận văn Thạc sỹ: "Chuyển dịch cơ cấu lao động trong tiến trình công nghiệp<br /> hóa, hiện đại hóa trên địa bàn thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế” của Nguyễn<br /> Văn Nhật, năm 2012.<br /> <br /> h<br /> <br /> - Luận văn Thạc sỹ: "Chuyển dịch cơ cấu lao động trong tiến trình công nghiệp hóa,<br /> <br /> in<br /> <br /> hiện đại hóa ở thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên”, của Cao Thị Nhung, năm 2011.<br /> Ngoài ra, còn có nhiều khóa luận, luận văn cũng như các bài viết cũng đề cập đến<br /> <br /> cK<br /> <br /> vấn đề này; tuy nhiên, trên địa bàn huyện Phú Vang, chưa có công trình khoa học nào<br /> nghiên cứu một cách có hệ thống, tổng quát và đầy đủ về chuyển dịch cơ cấu lao động<br /> <br /> họ<br /> <br /> của địa phương.<br /> <br /> Với những lý do trên, tác giả chọn vấn đề: "Chuyển dịch cơ cấu lao động trong<br /> tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế" làm<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> đề tài luận văn Thạc sỹ, chuyên ngành Kinh tế chính trị của mình.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 2.1. Mục tiêu của luận văn<br /> <br /> ng<br /> <br /> Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về cơ cấu lao động và chuyển dịch cơ cấu lao<br /> <br /> động; đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa<br /> <br /> ườ<br /> <br /> Thiên Huế; từ đó đề xuất phương hướng, giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu lao<br /> động ở huyện Phú Vang trong thời gian tới.<br /> <br /> Tr<br /> <br /> 2.2. Nhiệm vụ của luận văn<br /> - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về cơ cấu<br /> <br /> lao động và chuyển dịch cơ cấu lao động.<br /> - Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động ở huyện Phú Vang và đánh<br /> giá những ưu điểm, nhược điểm và các vấn đề cần làm để đẩy nhanh chuyển dịch cơ<br /> cấu lao động trong thời kỳ mới.<br /> <br /> 2<br /> <br /> - Đề xuất phương hướng và các giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh chuyển dịch cơ<br /> cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu cơ cấu lao động, xét trên<br /> <br /> uế<br /> <br /> hai mặt chủ yếu: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động và cơ chế, chính sách để đẩy<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> mạnh chuyển dịch cơ cấu lao động ở huyện Phú Vang.<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> - Về nội dung: nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu lao động theo ngành kinh tế, theo<br /> vùng lãnh thổ và theo trình độ văn hóa, chuyên môn kỹ thuật.<br /> <br /> h<br /> <br /> - Về thời gian: giai đoạn 2007 - 20012 và giải pháp, định hướng đến 2020.<br /> <br /> in<br /> <br /> - Về không gian: địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> cK<br /> <br /> - Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ<br /> nghĩa Mác- Lê nin vận dụng vào điều kiện thực tế của địa phương.<br /> <br /> họ<br /> <br /> - Phương pháp thu thập thông tin:<br /> <br /> + Số liệu thứ cấp: sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống, so<br /> sánh, thống kê, đánh giá thông qua các tư liệu, sách tham khảo, các tạp chí chuyên<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> ngành, báo cáo của phòng, sở, ban, ngành trong huyện và cả tỉnh; niên giám thống kê,<br /> các luận văn thạc sỹ, luận án tiến sỹ,...<br /> + Số liệu sơ cấp: tiến hành phát phiếu điều tra ngẫu nhiên một số xã trên địa bàn<br /> <br /> ng<br /> <br /> huyện Phú Vang theo ba vùng: vùng đồng bằng thuần nông, vùng ven biển, vùng ven<br /> đầm phá; ở mỗi vùng chọn 2 xã, mỗi xã phát 20 phiếu điều tra. Tổng số phiếu phát ra<br /> <br /> ườ<br /> <br /> là 120 phiếu, thu về đủ 120 phiếu.<br /> - Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: phỏng vấn một số lãnh đạo của ủy ban<br /> <br /> Tr<br /> <br /> nhân dân huyện, lãnh đạo các phòng ban, các xã trên địa bàn huyện Phú Vang về các<br /> vấn đề liên quan đến tình hình việc làm, thu nhập, các chính sách kinh tế - xã hội,...<br /> 5. Kết cấu của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung luận văn được kết cấu thành 3 chương:<br /> Chương 1. Lý luận và thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu lao động trong tiến trình<br /> CNH,HĐH<br /> <br /> 3<br /> <br /> Chương 2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động trong tiến trình CNH,HĐH ở<br /> huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> Chương 3. Phương hướng và giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động<br /> <br /> Tr<br /> <br /> ườ<br /> <br /> ng<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> họ<br /> <br /> cK<br /> <br /> in<br /> <br /> h<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> uế<br /> <br /> trong tiến trình CNH,HĐH ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> <br /> 4<br /> <br /> NỘI DUNG NGHIÊN CỨU<br /> CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ<br /> CẤU LAO ĐỘNG TRONG TIẾN TRÌNH CÔNG NGHIỆP HÓA,<br /> <br /> uế<br /> <br /> HIỆN ĐẠI HÓA<br /> <br /> 1.1. Tính khách quan của chuyển dịch cơ cấu lao động trong tiến trình CNH, HĐH<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> 1.1.1. Những khái niệm<br /> 1.1.1.1. Lao động và nguồn lao động<br /> * Lao động<br /> <br /> h<br /> <br /> Lao động là một trong ba nhân tố của bất cứ một quá trình sản xuất nào và trong<br /> <br /> in<br /> <br /> thời đại ngày nay khi mà các nguồn lực trở nên khan hiếm thì nó được xem xét là yếu<br /> tố quan trọng nhất của quá trình sản xuất. Theo giáo trình kinh tế chính trị Mác- Lênin:<br /> <br /> cK<br /> <br /> “Lao động là hoạt động có mục đích, có ý thức của con người nhằm tạo ra các sản<br /> phẩm phục vụ các nhu cầu của đời sống con người”.<br /> <br /> họ<br /> <br /> Giáo trình kinh tế nguồn nhân lực đưa ra khái niệm về lao động: “Lao động là<br /> hoạt động có mục đích của con người, thông qua hoạt động đó, con người tác động<br /> vào giới tự nhiên, cải biến chúng thành những vật có ích nhằm đáp ứng nhu cầu nào<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> đó của con người”. [3;10]<br /> <br /> Với cách tiếp cận trong kinh tế học, lao động được hiểu là một yếu tố sản xuất do<br /> con người tạo ra và là một hàng hóa, dịch vụ. Người có nhu cầu về hàng hóa này là<br /> <br /> ng<br /> <br /> người sản xuất. Còn người cung cấp hàng hóa này là người lao động. Cũng như mọi<br /> hàng hóa và dịch vụ khác, lao động được trao đổi trên thị trường, gọi là thị trường lao<br /> <br /> ườ<br /> <br /> động. Giá cả của lao động là tiền công thực tế mà người sản xuất trả cho người lao<br /> động. Nó là nhân tố quyết định của bất cứ quá trình sản xuất nào. Như vậy động lực<br /> <br /> Tr<br /> <br /> của quá trình triến kinh tế, xã hội quy tụ lại là ở con người. Nói cách khác, để có thể<br /> giải phóng sức sản xuất, khai thác có hiệu quả các tiềm năng thiên nhiên, trước hết giải<br /> phóng người lao động, phát triển kiến thức và những khả năng sáng tạo của con người.<br /> Vậy, có thế hiểu, lao động là hoạt động tự giác và hợp lí của con người, thông<br /> qua đó làm thay đổi các thành phần của tự nhiên và làm cho chúng thích ứng để thỏa<br /> mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của con người.<br /> <br /> 5<br /> <br />