LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “TÌM HIỂU TIỂU THUYẾT “BÁU VẬT CỦA ĐỜI” CỦA MẠC NGÔN”

Chia sẻ: Pham Ngoc Linhdan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

229
lượt xem 44
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn tốt nghiệp đề tài: “tìm hiểu tiểu thuyết “báu vật của đời” của mạc ngôn”', luận văn - báo cáo, khoa học xã hội phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “TÌM HIỂU TIỂU THUYẾT “BÁU VẬT CỦA ĐỜI” CỦA MẠC NGÔN”

TÌM HI U LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “TÌM HI U TI U THUY T “BÁU V T C A I” C A M C NGÔN”
I U THUY T “BÁU V T C A I” C A M C NGÔN NGUY N TRUNG NAM L P H6C2 LU N VĂN T T NGHI P TÌM HI U TI U THUY T “BÁU V T C A I” C A M C NGÔN Gi ng viên hư ng d n Ths. PHÙNG HOÀI NG C LONG XUYÊN, 05/2009 TRI ÂN Trư c h t, tôi xin g i l i c m ơn chân thành n th y Phùng Hoài Ng c, ngư i hư ng d n tôi th c hi n khoá lu n t t nghi p. Tôi xin bày t lòng tri ân n các th y cô trong b môn Ng văn, các th y cô ph n bi n giúp tôi hoàn thành t t khoá lu n. C m ơn ngư i thân, b n bè ã ng viên và khích l tôi r t nhi u trong th i gian tôi th c hi n khoá lu n t t nghi p. TRÂN TR NG C M ƠN!
M CL C ó PH N M U 1. Lí do ch n tài ……………………………………………………………………………………….. 1. 2. M c ích nghiên c u …………………………………………………………………………………. 2. 3. L c h s v n ………………………………………………………………………………………… …. 2 4. i tư ng, ph m vi nghiên c u…………………………………………………………………….. 3 5. óng góp c a tài…………………………………………………………………………………….. 3 6. Phương pháp nghiên c u………………………………………………………………………………. 3 7. Dàn ý c a khoá lu n…………………………………………………………………………………….. 4 PH N N I DUNG CHƯƠNG 1: CƠ S LÍ LU N 1. Nhân v t trong tác ph m văn h c…………………………………………………………………….. 6 2. Quan ni m ngh thu t v con ngư i – ph m trù trung tâm c a thi pháp h c hi n i……………………………………………………………………………………. 7 CHƯƠNG 2: VÀI NÉT V TI U THUY T TRUNG QU C
VÀ NHÀ VĂN M C NGÔN 1. Ti u thuy t Trung Qu c……………………………………………………………………………….. 8 1.1. Ti u thuy t Trung Qu c c i n……………………………………………………………. 8 1.2. Ti u thuy t trung Qu c th i kì i m i…………………………………………………. 8 1. 2. Nhà văn M c Ngôn ………………………………………………………………………………………. 12 CHƯƠNG 3: TÌM HI U TI U THUY T “BÁU V T C A I” C A NHÀ VĂN M C NGÔN 1. Hình tư ng ngư i m vĩ i và au thương …………………………………………………. 16 1.1. a con dâu c a xã h i phong ki n Trung Qu c……………………………… 16 1.2. Ngư i m L th – thân ph n t nư c Trung Hoa vĩ i và au thương 18 1. Hình tư ng nh ng cô gái bi t ư c mơ, khao khát s ng và hành ng…………….. 22 2. Hình tư ng ám con r gia ình Thư ng Quan – nh ng quy n l c chi ph i vùng Cao M t………………………………………………………………………………………… …. 38 3.1. Kháng chi n ch ng Nh t, n i chi n và nh ng l c lư ng chính tr trong bu i bình minh th i i………………………………………………………………………………………… …………………. 38 3.1.1. Sa Nguy t Lư ng, t du kích n Hán gian………………………….. 40 3.1.2. Tư Mã Kh và L L p Nhân, hai th l c i di n cho cu c n i chi n…………………………………………………………………… 41
3.2. t nư c trong th i kì m i, nh ng th l c m i và s thác lo n………… 51 1. M t k t c u c áo ư c xây d ng thông qua ôi m t c a Kim ng………… 53 KT LU N……………………………………………………………………………………… ………………….. 58 PH L C 1…………………………………………………………………………………………… …………….. 59 PH L C 2…………………………………………………………………………………………… …………….. 63 PH L C 3…………………………………………………………………………………………… …………….. 70 DANH M C TÀI LI U THAM KH O………………………………………………………………… 75 PH N M U ó 1. Lý do ch n tài N n văn h c Trung Qu c ương i có nh ng thành t u r c r v i s xu t hi n c a m t lo t tác gi n i ti ng: Gi Bình Ao, V Tu , M c Ngôn, Tào ình, Lưu Qu c Phương, Ngô Huy n,… V i nh n th c m i v th i i, nh ng tác gi Trung Qu c ương iã ưa hi n th c. Cu c s ng xã h i vào trong tác ph m c a mình m t cách t nhiên và chân th t, h ã ư a vă n h c v úng v i ch c năng cơ b n c a nó, t c là ph n ánh s ph n
con ngư i. Ti u thuy t “Báu v t c a i” c a nhà văn M c Ngôn là m t tác ph m th hi n rõ nét quan i m sáng tác y. “Báu v t c a i” ã khái quát c m t giai o n l ch s hi n i y bi tráng c a t nư c Trung Hoa thông qua các th h trong gia ình Thư ng Quan. Gia ình Thư ng Quan là m t hình nh thu nh c a t nư c Trung Qu c qua các th i kì l ch s . (Ph m Xuân Nguyên, tanvien.net) c “Báu v t c a i” chúng ta th y ư c m t xã h i tr n tr i ư c M c Ngôn mô t r t t m . Trong xã h i y, chi n tranh, t n n xã h i mà i n hình là cái x u cái ác luôn è n ng lên m i con ngư i. Hi n th c trong “Báu v t c a i” khái quát r ng l n nhưng c th . Cái nhìn c a tác gi d a trên quan i n c a nhân dân vì v y nh ng s ki n l ch s không h có i m gãy, ng th i soi r i vào t n cùng nh ng góc khu t t ó tr l i ý nghĩa th t s cho l ch s . “Báu v t c a i” có m t k t c u ch ng ch t, dày c các hình nh chi ti t ngh thu t nhưng v n gi a ư c nét truy n th ng qua hình th c biên niên s ; m t h th ng hình tư ng nhân v t a hình a d ng, sâu s c và mang nhi u ý nghĩa; phương th c “l ” hóa c áo m i l ; i m nhìn tr n thu t sáng t o th hi n s quan sát tinh tư ng và khéo léo c a nhà văn; cùng v i m t l i vi t t nh táo l thư ng khi ng trư c các v n l ch s … M t phong cách c áo, s t ng hòa c a văn h c phương ông và phư ng Tây, s dung hòa gi a truy n th ng và hi n i… ó là nh ng gì chúng ta có th c m nh n ư c khi c “Báu v t c a i” c a nhà văn M c Ngôn. “Báu v t c a i” ưa ngư i c i t b t ng này n b t ng khác, t n i xót xa này n n i xót xa khác, t thú v này n thú v khác, t thái c c tình c m này n thái c c tình c m khác – ó là s c hút mà ti u thuy t này t o ra ư c iv i c gi . ó cũng là tài văn c a nhà văn. T nh ng i u nêu trên, chúng tôi c m nh n r ng “Tìm hi u ti u thuy t Báu v t c a ” c a M c Ngôn” là m t v n r t thú v . Chúng tôi mu n i sâu khám phá có nh ng hi u bi t úng n v m t s giá tr c áo c a ti u thuy t “Báu v t c a i”. Hi v ng r ng tài này cũng s giúp b n c
quan tâm t i ti u thuy t ương i Trung Qu c có th ti p c n tác ph m m t cách d dàng và tr n v n hơn. M c ích nghiên c u 2. Nghiên c u tài “Tìm hi u ti u thuy t Báu v t c a i c a M c Ngôn”, chúng tôi hư ng vào nh ng m c tiêu sau: - Nghiên c u các hình tư ng nhân v t t ó làm sáng t tư tư ng c a nhà văn. - Tìm hi u m t k t c u c á o v a hi n i v a truy n th ng. - Ph c v cho vi c h c t p, nghiên c u văn h c Trung Qu c, c bi t là văn h c Trung Qu c ương i trong nhà trư ng và công tác gi ng d y sau này. L ch s v n 3. Ti u thuy t “Báu v t c a i” c a M c Ngôn là m t b ti u thuy t ương i ang t o ư c s c hút m nh m iv i c gi và gi i nghiên c u b i tính hi n th c và nh ng nét ngh thu t c s c c a nó. Nhưng vì là m t tác ph m ương i nên s lư ng nh ng bài nghiên c u v “Báu v t c a i” tương i í t i. ng th i nh ng bài nghiên c u y cũng ch ti p c n sơ lư c tác ph m dư i góc xã h i ho c xoay quanh các y u t l ch s , chính tr … mà chưa có công trình nào chuyên i sâu nghiên c u v ngh thu t xây d ng nhân v t và tìm hi u k t c u trong “Báu v t c a i” . 3.1. Nghiên c u nư c ngoài Các nhà nghiên c u Trung Qu c, Nh t và cã ng dư i góc xã h i ho c d a trên các y u t chính tr , l ch s … ánh giá v n i dung và ngh thu t c a “Báu v t c a i”. T quan i m xu t phát ó, h ch ra nh ng i m ti n b và h n ch c a nhà văn. Có th chia thành hai nhóm quan i m như sau: Th nh t, nhóm các nhà nghiên c u Trung Qu c ng trên phương di n chính tr ã lên ti ng bài tr “Báu v t c a i” ngay khi tác ph m này ư c xu t b n t i Trung Qu c (Tác gia xu t b n xã, 9/1995) v i lí do tác ph m ã vi ph m vào “vùng c m” c a văn h c (M c Ngôn và nh ng l i t b ch, 2004). Th hai, nhóm các nhà văn nghiên c u dư i góc xã h i tìm ra nh ng nét c áo trong “Báu v t c a i”. Trong các bài vi t này,
h ã ch ra nh ng s sáng t o trong vi c t o ra m t th pháp “l hoá” c áo, sáng t o nh ng huy n tho i m i bên c nh nh ng huy n tho i c xưa (Trương Thành, Chu Ân, Ta- chi-gang). Có ngư i l i tìm s nh hư ng c a văn h c phương Tây và Mĩ Latin iv i M c Ngôn thông qua ti u thuy t“Báu v t c a i” (Wolfgan Kunbim, GS. Các H ng Binh, Ths. T ng H ng Lĩnh). B n thân tác gi M c Ngôn cũng vi t cu n “T b ch” giãi bày thêm v vi c vi t văn c a mình. 3.2. Nghiên c u Vi t Nam Nhà văn M c Ngôn ư c c gi Vi t Nambi t nhi u khi “Báu v t c a i” ư c d c h gi Tr n ình Hi n d ch và xu t b n tháng 2 năm 2001. Các nhà nghiên c u Vi t Nam cũng d a trên nhi u góc ưa ra nh ng quan i m, nh ng nh n xét riêng c a mình v ti u thuy t “Báu v t c a i”. Nhà văn Nguy n Kh c Phê ào sâu vào th pháp l hoá c a M c Ngôn b ng cái nhìn t ng quát toàn b nh ng tác ph m ã ư c d ch sang ti ng Vi t (Tài “phù phép” c a M c Ngôn, Báo Ti n Phong online). Trong bài “S sinh, s ch t, s s ng: c “Báu v t c a i” c a M c Ngôn” ăng trên trang tanviet.net ngày 04/08/2005, nhà phê bình Ph m Xuân Nguyên ã tóm lư c nh ng i m chính trong “Báu i” và ưa ra nh ng nh n nh v tác gi , tác ph m. Có ngư i l i d a vào “Báu v tc a tìm ra s sáng t o c a M c Ngôn trong vi c ưa hơi th hi n i vào v tc a i” tài l ch s (Vương Trí Nhàn, Lê Huy Tiêu, Tr n Trung H ). Trong Ti u lu n “M t s v n i” (2007), PGS.TS H Sĩ Hi p cũng ã i m qua nh ng văn h c Trung Qu c ương nét c s c c a M c Ngôn thông qua nh ng tác ph m ã ư c d ch. Trên ây là sơ lư c m t s công trình nghiên c u v ti u thuy t “Báu v t c a i” c a các nhà nghiên c u nư c ngoài và Vi tNam. Chúng tôi chưa c th y công trình nào i sâu nghiên c u phương di n hình tư ng nhân v t và k t c u c a ti u thuy t làm th y ư c nh ng giá tr áng ghi nh n c a các sáng tác cũng như nh ng sáng t o c áo c a các nhà văn M c Ngôn. V i tinh th n h c t p không ng ng, chúng tôi s k th a và ti p thu có ch n l c nh ng thành t u nghiên c u, nh ng ý ki n b ích t ngư i i trư c i sâu tìm hi u các hình
tư ng nhân v t và k t c u c a ti u thuy t “Báu v t c a i” m t cách c th , có h th ng. i tư ng, ph m vi nghiên c u 4. i tư ng nghiên c u chính là b ti u thuy t “Báu v t c a i” c a nhà văn M c Ngôn, trong ó i sâu vào các hình tư ng nhân v t n i b t và k t c u c a ti u thuy t. Trong ph m vi nghiên c u c a tài này, chúng tôi chưa có i u ki n nghiên c u toàn b nh ng c i m c a m t ti u thuy t. Cũng như chưa có i u ki n tìm hi u nguyên tác do h n ch v m t ngôn ng . tài c a chúng tôi ch y u d a trên b n d ch c a d ch gi Tr n ình Hi n do Nhà xu t b n Văn ngh Hà N i n hành năm 2001 có dài 860 trang. óng góp c a tài 5. nv i tài này, chúng tôi mu n bư c u nghiên c u các hình tư ng nhân v t và tìm hi u nét c s c c a k t c u, t ó th y ư c tài năng c áo c a nhà văn M c Ngôn. Nghiên c u tài này s giúp cho ngư i c nói chung và ngư i làm khóa lu n nói riêng có ư c cái nhìn úng n, sâu s c và toàn di n hơn v n i dung tư tư ng cũng như phong cách ngh thu t c a nhà văn M c Ngôn. m t ph m vi nh t nh, tài hi v ng s cung c p m t s tài li u tham kh o cho nh ng ai yêu thích tác ph m này, ph c v cho vi c h c t p, gi ng d y và nghiên c u “Báu v t ca i” nói riêng, văn h c Trung Qu c ương i nói chung. 6. Phương pháp nghiên c u 6.1. Phương pháp h th ng Nghiên c u tài này, chúng tôi ã tuy n ch n các lo i hình tư ng nhân v t ngư i trong tác ph m và ng th i tìm hi u k t c u c c hi n i c a “Báu v t c a i”. Do ó, vi c nghiên c u ư c thu n l i, chúng tôi ã ch n phương pháp h th ng. Phương pháp này giúp chúng tôi hi u bao quát tác ph m th y ư c s g n k t c a các hình tư ng, ng th i th y ư c c i m n i b t và m i liên h c a các nhân v t và k t c u c a ti u thuy t.
6.2. Phương pháp li t kê Chúng tôi ti n hành li t kê, ghi l i nh ng d n ch ng c n thi t trong các b n d ch và nhi u tài li u khác có liên quan d n ch ng phù h p v i t ng m c c a khoá lu n. 6.3. Phương pháp phân tích t ng h p Chúng tôi ti n hành phân tích các d n ch ng nh m làm n i b t các lu n i m c n tri n khai. Sau ó thâu tóm, khái quát chúng l i. 7. Dàn ý c a khóa lu n Tên khóa lu n “Tìm hi u ti u thuy t “Báu v t c a i” c a M c Ngôn” PH N M U 1. Lý do ch n tài 2. M c ích nghiên c u 3. L c h s v n 4. i tư ng, ph m vi nghiên c u 5. óng góp c a tài 6. Phương pháp nghiên c u 7. Dàn ý c a khóa lu n PH N N I DUNG Chương 1: Cơ s lí lu n 1. Nhân v t trong tác ph m văn h c 2. Quan ni m ngh thu t v con ngư i – ph m trù trung tâm c a thi pháp h c hi n i Chương 2: Vài nét v ti u thuy t Trung Qu c và nhà văn M c Ngôn 1. Ti u thuy t Trung Qu c ` 1.1. Ti u thuy t Trung Qu c c in 1.2. Ti u thuy t Trung Qu c th i kì im i 1. Tác gi M c Ngôn Chương 3: Tìm hi u ti u thuy t “Báu v t c a i” c a nhà văn M c Ngôn 1. Hình tư ng ngư i m vĩ i và au thương 1.1. a con dâu c a xã h i phong ki n Trung Qu c
1.2. Ngư i m L th – thân ph n t nư c Trung Hoa vĩ i và au thương 1. Hình tư ng nh ng cô gái bi t mơ ư c, khao khát s ng và hành ng 2. Hình tư ng ám con r gia ình Thư ng Quan – nh ng quy n l c chi ph i vùng Cao Mt 3.1. Kháng chi n ch ng Nh t, n i chi n và nh ng l c lư ng chính tr trong bu i bình minh th i i 3.1.1. Sa Nguy t Lư ng, t du kích n Hán gian 3.1.2. Tư Mã Kh và L L p Nhân, hai th l c i di n cho cu c n i chi n 3.2. t nư c trong th i i m i, nh ng th l c m i và s thác lo n 1. M t k t c u c áo ư c xây d ng thông qua ôi m t c a Kim ng T NG K T PH N N I DUNG ó CHƯƠNG 1 CƠ S LÍ LU N 1. NHÂN V T TRONG TÁC PH M VĂN H C “Nhân v t văn h c” là m t thu t ng ch hình tư ng ngh thu t v con ngư i, m t trong nh ng d u hi u v s t n t i c a con ngư i trong ngh thu t ngôn t . Bên c nh con ngư i, nhân v t văn h c có khi còn là các con v t, các loài cây, các sinh th hoang ư ng ư c gán cho nh ng c i m gi ng v i con ngư i. Nhân v t văn h c là m t ơn v ngh thu t, nó mang tính ư c l , không th b ng nh t v i con ngư i có th t, ngay c khi tác gi xây d ng nhân v t v i nh ng nét r t g n v i nguyên m u có th t… Nhân v t văn h c là s th hi n quan ni m ngh thu t c a nhà văn v con ngư i; nó có th ư c xây d ng ch d a trên quan ni m y. Ý nghĩa c a nhân v t văn h c ch có ư c trong h th ng m t tác ph m c th .
Nhân v t văn h c là m t trong nh ng khái ni m trung tâm xem xét sáng tác c a m t nhà văn, m t khuynh hư ng, trư ng phái ho c phong cách. Nh ng nét chung v nhân v t văn h c có th cho phép nêu lên nh ng hi n tư ng văn h c như : văn h c v “con ngư i th a” ( văn h c Nga th k XIX), văn h c v “th h v t i”( Mĩ th k XX) … T nh ng nh nghĩa trên, chúng ta có th rút ra m t k t lu n : nhân v t trong tác ph m văn h c chính là con ngư i ho c các loài cây, các sinh th hoang ư ng, vt nhưng mang nh ng c i m gi ng v i con ngư i. Nhân v t y là a con tinh th n c a nhà văn, là máu th t c a nhà văn th hi n quan ni m th m mĩ và lí tư ng th m mĩ c a nhà văn v cu c i và con ngư i. Các nhà lí lu n cũng nh n m nh n tính ngh thu t, tính ư c l c a nhân v t văn h c. Nhân v t văn h c có th không hoàn toàn gi ng như con ngư i th t ngoài i vì chúng có nh ng c trưng ngh thu t và ư c th hi n trong tác ph m b ng các phương ti n văn h c thông qua quan ni m và bi n pháp ngh thu t c a nhà văn, nhưng không vì th mà chúng kém ph n chân th t. ã là tác ph m văn h c thì không th thi u nhân v t văn h c. Như v y nhân v t văn h c là hình th c cơ b n qua ó nhà văn miêu t i s ng m t cách hình tư ng. B n ch t c a văn h c là có quan h m t thi t v i i s ng, nó ch tái hi n i s ng qua nh ng ch th nh t nh, óng vai trò t m gương ph n chi u cu c s ng. Nhân v t văn h c vì th là ơn v ngh thu t y tính ư c l , không th ng nh t v i con ngư i có th t trong cu c i. Tác ph m văn h c nào cũng là m t h th ng ch nh th c a nh ng h th ng nh hơn. Các nhân v t trong các tác ph m cũng th c s t o thành m t h th ng hoàn ch nh, chúng liên quan v i nhau, móc n i v i nhau không ch b ng ti n trình các s kiên miêu t , mà suy cho cùng còn b ng logic c a n i dung ngh thu t c a nhà văn. H th ng nhân v t em l i cho h th ng ngh thu t c a tác ph m m t s th ng nh t, ng th i quan h gi a các nhân v t trong m i h th ng ít hay nhi u u ph n ánh m i quan h xã h i hi n th c c a con ngư i. 1. 2. QUAN NI M NGH THU T V CON NGƯ I – PH M TRÙ TRUNG TÂM C A THI PHÁP H C HI N I
Con ngư i trong tác ph m văn h c là con ngư i ư c th hi n trong tác ph m b ng phương ti n văn h c. M t nhà văn không th miêu t hi n th c n u không thông qua hình tư ng ngh thu t và không có quan ni m ngh thu t c a mình v con ngư i. Theo GS. Tr n ình S trong giáo trình “D n lu n thi pháp h c” (NXB Giáo d c 1998) thì “Quan ni m ngh thu t v con ngư i là nguyên t c lí gi i, c m th và miêu t con ngư i trong ngh thu t”. Quan ni m ngh thu t là cách c t nghĩa, lí gi i v con ngư i trên cơ s h p thu các y u t th gi i quan nh t n h c a th i i, t o ra m t quan ni m c a mình v th gi i và con ngư i. Văn h c là nhân h c, là ngh thu t miêu t , bi u hi n con ngư i. Con ngư i là i tư ng ch y u c a văn h c. Dù miêu t th n linh, ma qu , miêu t v t, ho c gi n ơn là miêu t các nhân v t, văn h c u th hi n con ngư i. M t khác, ngư i ta không th miêu t v con ngư i n u như không hi u bi t, c m nh n và có các phương ti n, bi n pháp nh t nh. M t th hai này t o thành chi u sâu, tính c áo c a hình tư ng con ngư i trong văn h c. Quan ni m ngh thu t v con ngư i là s lí gi i, c t nghĩa, s c m th y con ngư i ã ư c hóa thân thành các nguyên t c, phương ti n, bi n pháp th hi n con ngư i trong văn h c, t o nên giá tr ngh thu t và th m mĩ cho các hình tư ng nhân v t trong ó. Quan ni m ngh thu t v con ngư i hư ng cho ngư i ta cách c m th và bi u hi n ch quan sáng t o c a ch th , là nguyên t c c m th y, hi u và miêu t con ngư i trong văn h c và các nguyên t c ó có cơ s sâu xa trong th c t l ch s , nó là m t s n ph m c a l ch s và cũng ng th i là s n ph m c a văn hóa, tư tư ng và quan ni m ngh thu t v con ngư i, cũng mang d u n sáng t o c a cá tính ngh sĩ, g n li n v i cái nhìn ngh s ĩ. Trong các th lo i văn h c khác nhau, do ch c năng và h th ng phương ti n bi u hi n khác nhau, quan ni m ngh thu t cũng có s khác nhau. M t n n ngh thu t m i bao gi cũng ra i cùng v i quan ni m v con ngư i m i. Quan ni m con ngư i t o thành cơ s , thành nhân t v n ng c a ngh thu t, thành b n ch t n i t i c a hình tư ng ngh thu t. Qu là s v n ng c a th c t làm n y sinh nh ng con ngư i m i và miêu t nh ng con ngư i y s làm cho văn h c i m i. i
m i cách gi i thích và c m nh n con ngư i cũng làm cho văn h c thay i c ă n b n. Trong l ch s văn h c, vi c s d ng l i các tài, c t truy n, nhân v t truy n th ng là r t ph bi n nhưng cách gi i thích và c m nh n c a h là m i, t o thành ti ng nói ngh thu t m i. Cũng v n là con ngư i ã bi t, nhưng hôm qua ư c nhìn m t góc , hôm nay nhìn sang góc m i cũng t o thành sáng tác văn h c m i. (GS. Tr n ình S , 1998) Quan ni m ngh thu t v con ngư i luôn hư ng vào con ngư i trong m i chi u sâu c a nó, cho nên ây là tiêu chu n quan tr ng nh t ánh giá giá tr nhân văn c a văn h c. Ngh sĩ là ngư i suy nghĩ v con ngư i, cho con ngư i, nêu ra nh ng tư tư ng m i hi u v con ngư i, do ó càng khám phá nhi u quan ni m ngh thu t v con ngư i thì càng i sâu vào th c ch t sáng t o c a h , càng ánh giá úng thành t u c a h . Quan ni m ngh thu t v con ngư i bi u hi n trong toàn b c u trúc c a tác ph m văn h c, nhưng bi u hi n t p trung trư c h t nhân v t, b i nhân v t văn h c là con ngư i ư c miêu t , th hi n trong tác ph m, b ng phương ti n văn h c. Nhân v t bi u hi n cách hi u c a nhà văn v con ngư i theo m t quan i m nh t nh và các c im mà anh ta l a ch n. Nhân v t văn h c chính là mô hình v con ngư i c a tác gi . Mu n tìm hi u quan ni m ngh thu t v con ngư i ph i xu t phát t các bi u hi n c a nhân v t, thông qua các y u t t o nên nó. Như v y, quan ni m ngh thu t v con ngư i là cách c t nghĩa, lí gi i v con ngư i trên cơ s h p thu các y u t th gi i nh t n h c a th i i, t o ra m t quan ni m c a nó v th gi i và con ngư i. CHƯƠNG 2 VÀI NÉT V TI U THUY T TRUNG QU C VÀ NHÀ VĂN M C NGÔN 1. 1. TI U THUY T TRUNG QU C 1.1. TI U THUY T TRUNG QU C C IN
M m m ng ti u thuy t Trung Qu c xu t hi n r t s m, vào i Ng y T n (th k th III – IV) dư i d ng “chí quái” – chuy n ghi chép l i nh ng vi c quái d ho c nh ng vi c thu c sinh ho t cá nhân c a các danh sĩ, ngoài gi i h n kinh s . n i ư ng, giai c p phân hóa, i l p sâu s c, l i thêm thành th phát tri n, t o cơ s cho lo i văn h c ngoài kinh s phát tri n. Cũng như phương Tây, ti u thuy t “truy n kì” i ư ng th hi n nh ng nhu c u c a i s ng cá nhân, phê phán các thói t c x u xa ho c s b t bình ng xã h i, kh ng nh các ph m ch t tính cách cá nhân cao p. Ti u thuy t “tho i b n” i T ng (th k X – XIII) ti p t c th hi n v n s ph n và ph m ch t cá nhân trong i s ng. Nh ng truy n “gi ng s ”, “gi ng kinh” i T ng, Nguyên – t c truy n k t ng êm theo s tích l ch s ho c kinh truy n – n i Minh ư c liên k t, xâu chu i thành các ti u thuy t chương h i n i ti ng như Tam qu c chí di n nghĩa c a La Quán Trung, Th y h c a Thi N i Am, Tây du kí c a Ngô Th a Ân. Nhu c u kh ng nh nhà Hán chính th ng trong Tam qu c chí di n nghĩa, cao lí tư ng “thay tr i hành o”, di t tr yêu ma trong Th y h , Tây du kí làm cho các ti u thuy t m ch t s thi anh hùng. Sang i Thanh, xã h i tr nên th i nát, xu t hi n nh ng ti u thuy t xu t s c k v i tư v à o c th s như H ng lâu m ng c a Tào Tuy t C n,Chuy n làng Nho c a Ngô Kính T . Ti u thuy t Minh – Thanh là thành t u r c r nh t c a ti u thuy t c i n Trung Qu c, nó góp ph n t o m t n n móng v ng ch c v c hình th c l n ngh thu t cho l p h u b i sau này t ư c nhi u k t qu to l n l n góp ph n vào kho văn h c s c a Trung Qu c. 1.2. TI U THUY T TRUNG QU C TH I KÌ IM I Theo s th ng kê chưa y , ch tính riêng năm 1978 ã xu t b n ư c hơn 55 b ti u thuy t, năm 1979 tăng lên 61 b và năm 1980 tăng lên 90 b . T năm 1980 n nă m 1982 bình quân m i năm có hơn 200 b ti u thuy t ư c xu t b n. Mư i b y năm trư c “Cách m ng văn hóa” nh cao c a sáng tác ti u thuy t là năm 1959, năm th 10 c a Trung Hoa m i ra i (1949) cũng ch có 32 b . i u này ch ng t th lo i ti u thuy t c a th i kì m i g t hái nhi u k t qu r c r . Không ch trên s lư ng mà ch t lư ng c a
ti u thuy t trong th i kì này cũng ư c nâng lên chưa t ng th y. Ch t lư ng c a ti u thuy t trong th i kì m i ư c th hi n hai bình di n ngh thu t và tư tư ng. - M r ng lĩnh v c tài: Ti u thuy t c a “mư i b y năm” (mư i b y năm trư c “Cách m ng văn hóa”) vi t v l ch s cách m ng, ch y u t p trung miêu t phong trào cách m ng qu n chúng trong cu c u tranh ch ng Nh t, cu c u tranh gi i phóng và cu c u tranh ph n , ph n phong c a nhân dân Trung Qu c do ng C ng s n lãnh o. Ti u thuy t c a th i kì m i cũng cp n tài này nhưng l i không h n ch v th i gian. Dư i ngòi bút c a nhà văn, phong trào cách m ng sau cách mang Tân H i (1911) n khi thành l p ng C ng s n Trung Qu c (1921) kéo dài th i kì im im c a u ư c miêu t chân th c, s ng ng và y k ch tính. ó là s ph n kháng anh dũng và s àn áp tàn b o, cu c kình ch ng k ch li t gi a các l c lư ng chính ph và các giai c p; s tranh giành quy n l c c a ch t Trung Qu c; ghi chép l i nh ng trang l ch s c c kì quan tr ng trong l ch s phát tri n c a Trung Qu c; các tác ph m d a trên nh ng bình di n khác nhau bi u hi n con ư ng trư ng thành c a ph n t trí th c ti n b ph n kháng l i s gian ác, x u xa i tìm chân lí và ánh sáng; l t t m t cách hình tư ng v n m nh bi th m c a ngư i ph n trong th i i cũ và con ư ng s ng m i c a h . - Tăng cư ng tình c m l ch s và tình c m th i i: Ti u thuy t miêu t l ch s cách m ng trong “mư i b y năm” (mư i b y năm trư c “Cách m ng văn hóa”) coi tr ng vi c theo u i tình ti t câu chuy n và s c thái truy n kì, còn r t nhi u ti u thuy t th i kì m i vi t v l ch s cách m ng thì coi tr ng vi c b c l hoàn c nh, ph n ánh s thay i, cu c s ng r ng l n, c trưng bàn ch t c a th i i và s phát tri n l ch s . Th hi n s phát tri n và b m t th i i c a th i kì cách m ng dân ch cũ Trung Qu c t cách m ng Tân H i n trư c cu c chi n tranh B c ph t, miêu t sinh ho t xã h i r ng l n c a th i i ó: cu c chi n tranh quân phi t gay g t; s gian kh c a ph n t nhân sĩ trí th c; s tha hóa c a con ngư i trong th i i m i; nh ng góc khu t c a l ch s cùng v i s chìm n i c a thân ph n nh bé. - S xu t hi n tác ph m văn h c có tính “s truy n” tương i nhi u:
Ti u thuy t có tính “s truy n” là m t thành t u quan tr ng c a sáng tác ti u thuy t th i c i. Trong ti u thuy t c a th i kì “mư i b y năm”, lo i tác ph m này r t ít. Trong th i k ì m i, s “ t o n” c a “dòng ch y” này l i ư c ti p t c và càng “ch y” m nh hơn. Ch m y năm ng n ng i, tác ph m mang tính “s truy n” xu t hi n không ít. Nh ng tác ph m này không nh ng tái hi n l i b m t tinh th n c a m t s nhân v t mà còn lưu l i r t nhi u s li u có liên quan n nh ng m t chính tr , quân s và văn hóa c a th i i ó.S t phá c a ti u thuy t l ch s ã dành ư c thu ho ch to l n mà văn h c th i kì m i ã em n cho c gi . Trong ti u thuy t c a th i kì “mư i b y năm” ngay c th i “Ngũ t ”, ti u thuy t l ch s c a Trung Qu c là vùng tr ng v ng trong sáng tác văn h c Trung Qu c. Nguyên nhân này ch y u là do s can thi p c a tư trào “t ” làm cho tài l ch s tr thành “vùng c m” không có ai dám vi ph m. Trong văn h c th i kì m i tình hình này có s i khác. “Vùng c m” ư c xóa b , không còn ranh gi i, không còn c m k , phân bi t. Ti u thuy t l ch s ã dám t phá vào th lo i này, vi t nên nhi u tác ph m mang nhi u tính s thi, “s truy n” ư c c gi ón nh n n ng nhi t. Ti u thuy t mang tính s truy n trong th i kì m i có m y c i m sau ây: + Ph n ánh i s ng l ch s r ng l n mà sâu s c. Có th nói, nh ng tác ph m này ã ph n ánh l ch s lâu dài cu c s ng xã h i ph c t p và phong phú c a xã h i phong ki n Trung Qu c, n cu c cách m ng Tân H i và kéo dài n c nh ng năm Trung Qu c bư c vào c i cách m c a. Nh ng tác ph m này không nh ng chú ý dùng hình tư ng sáng t o trên cơ s s li u tương i chính xác, ph n ánh s chân th t c a phong trào l ch s mà còn chú ý tái hi n b m t chân th c c a th i i. T tc u không h n ch vi c miêu t s nghi p và tinh th n c a nhân v t chính mà t b i c nh th i i r ng l n miêu t nhân v t, miêu t th i i. + a d ng hóa tài l ch s . Ti u thuy t l ch s c a th i kì m i v phương di n tài có s t phá và m r ng hơn trư c r t nhi u. Vn m u ch t c a sáng tác ti u thuy t là x lí như th nào v m i quan h gi a chân th t l ch s và hư c u ngh thu t. V n này, do quan ni m văn h c c a các tác gi
không gi ng nhau nên trên bi u hi n ngh thu t cũng khác nhau. Tuy v y, i th c ó m y con ư ng sau ây: Lo i th nh t là : l y tài li u l ch s làm căn c i chi u v i tình ti t câu chuy n và • tính cách c a s nhân v t nào ó và nh t nh ph i hư c u. Lo i th hai: cũng là l y tài li u l ch s làm căn c nhưng trên tình ti t câu chuy n có • s hư c u. Lo i th ba là: tôn tr ng s th c l ch s , y u t hư c u r t ít, ó t c là ki u “bác kh o • văn hi n, ngôn t t h u c ” (uyên bác vi c tham kh o văn hi n, l i nói t t u c ó căn c ). ây không có s phân bi t ph i trái, cao th p. B i vì ti u thuy t l ch s không ph i là sách s ơn thu n mà là tác ph m văn h c l y s li u làm căn c sáng tác. Ti u thuy t c a th i kì m i còn xu t hi n tác ph m ph n ánh cu c s ng c a nư c Trung Hoa m i. Các tác ph m miêu t “cu c i cách m ng văn hóa” là m t lĩnh v c hoàn toàn m i, m ra m t tài c a ti u thuy t th i kì m i. Và không ch vi t v “cách m ng văn hóa” mà i v i l ch s cũng có s tìm tòi, suy nghĩ làm cho c gi ti p nh n m t cách tích c c. Nh ng tác ph m này có tài m i, ch m i và quan tr ng hơn là s lí gi i, n m v ng, xu t và bi u hi n c a tác gi i v i cu c s ng cũng là m i. lo i tác ph m này mang n dòng máu m i m i ngư i i vào th i kì m i. Qua s trình bày có th rút ra nh ng thành tích áng chú ý c a ti u thuy t th i kì m i: - Trư c h t, nhi u tác ph m ã duy trì, ng h và phát huy m t s truy n th ng ưu tú c a sáng tác ti u thuy t truy n th ng. T trong dòng ch y m nh m c a i s ng, các tác gi ã ch n l a ch và tài có liên quan m t thi t n v n m nh c a nhân dân và tình hình c a t nư c. V m t ngh thu t, nhi u tác gi ã th hi n nhi u hình th c th hi n m i, t rõ phong cách, phong thái c a ngư i sáng tác văn h c, làm cho m i ngư i ph n kh i sáng t o ra cái m i, nh t là vi c sáng t o ra hình tư ng ngh thu t m i. Nhân v t anh hùng m i ư c xây d ng ep , sáng t o và có s c thuy t ph c cao. tài c a ti u thuy t th i kì m i tương i r ng l n, bao quát có tính khái quát cao. Trong th i kì m i, t m nhìn c a các nhà văn ư c m r ng và ư c gi i phóng. H m t
m t v n không t b vi c miêu t cu c u tranh c a giai o n cách m ng, m t khác h em t m nhìn ó t vào i s ng v i giá tr th m mĩ m i. Ti u thuy t c a th i kì m i v m t phương pháp ngh thu t cũng d n d n có s cách tân sáng t o. Ti t t u tr n thu t, k chuy n ư c tăng nhanh; phê phán, tr n thu t cũng d n d n a d ng hóa. V m t k t c u, các nhà văn s d ng phương pháp “t u, n i u, n i t i”, ng th i xu t hi n phương pháp k t c u nhi u ki u, nhi u d ng c áo. V kh c h a tính cách nhân v t, các tác gi ã s d ng c trưng tính cách t hành ng c trưng ơn nh t d n d n i sâu vào miêu t th gi i nhân v t làm cho th pháp miêu t phong phú, m i m , gây s h p d n cho ngư i c. (PSG.TS H Sĩ Hi p, 2003) 1. 2. NHÀ VĂN M C NGÔN M c Ngôn tên th t là Qu n M c Nghi p, ngư i vùng Cao M t, t nh Sơn ông, Trung Qu c. Ông sinh ngày 17 tháng 02 năm 1955, xu t thân trong m t gia ình nông dân. Do “Cách m ng Văn hóa”, ông ph i ngh h c khi ang h c ti u h c và ph i tham gia lao ng nhi u năm nông thôn. Trong th i gian ó ông ã làm r t nhi u vi c, t ng làm công nhân h p ng nhà máy ch bi n bông, có cu c s ng g n gũi v i ngư i nông dân. Tháng 02 năm 1976, ông nh p ngũ, t ng làm chi n sĩ , r i ti u i trư ng, giáo viên, r i sau ó chuy n sang làm sáng tác. Năm 1984, trúng tuy n vào khoa văn thu c H c vi n ngh thu t Quân Gi i phóng và t t nghi p năm 1986. năm 1988, ông l i trúng tuy n l p nghiên c u sinh sáng tác thu c H c vi n Văn h c L T n, trư ng i h c Sư p h m B c Kinh, năm 1991 t t nghi p v i h c v th c sĩ. Hi n nay, ông là sáng tác viên b c M t c a C c Chính tr – B T ng tham mưu Quân Gi i phóng Nhân dân Trung Qu c. T năm 1980, M c Ngôn b t tay vào sáng tác. Nh ng tác ph m n i ti ng c a ông có: Gia i, àn hương hình, T u qu c, S ng o thác ày,… t c H ng Cao Lương, Báu v t c a Ngoài ti u thuy t ra ông còn vi t hai mươi b n truy n v a, trên sáu mươi truy n ng n và nhi u v k ch cho sân kh u. Nhà văn M c Ngôn t ng ư c th gi i bi t n qua tác ph m Cao lương . B phim cùng tên do o di n n i ti ng Trương Ngh Mưu chuy n th t tác ph m này ã o t gi i “Cành c vàng” t i Liên hoan phim Canne (Pháp) năm 1994. M c Ngôn ã óng góp cho n n văn h c Trung Qu c nhi u tác ph m có giá tr và ư c d ch ra nhi u th ti ng trên th gi i.
i, nguyên tác: Phong nhũ phì n (丰乳肥臀), là m t tác ph m n i ti ng Báu v t c a c a nhà văn Trung Qu c M c Ngôn. Tác ph m ư c xu t b n tháng 9 năm1995 ã tr thành m t hi n tư ng, tác ph m ã ư c trao gi i cao nh t c a H i Nhà văn Trung Qu c v truy n trong năm ó. Ti u thuy t ã cung c p cho b n c m t lư ng thông tin l n, khái quát c giai o n l ch s hi n i c a Trung Qu c thông qua câu chuy n v các s ph n c a m i th h gia ình nhà Thư ng Quan. B i c nh chính c a câu truy n là vùng Cao M t, Trung Qu c. Có nhi u con ư ng c m th tác ph m văn chương, vì v y trư c m t “hi n tư ng văn h c” xu t hi n nhi u ý ki n khác nhau cũng là i u bình thư ng làm phong phú thêm i s ng văn h c. Báu v t c a i c a M c Ngôn, m t trong nh ng tác ph m ư c ánh giá là xu t s c nh t c a văn h c Trung Qu c hi n i. Trong n n văn h c ương i Trung Qu c, M c Ngôn cùng v i Vương Mông, Gi Bình Ao, Trương Hi n Lư ng, Phùng Ký Tài, L c Văn Phu, Trương T Long, Cao Hi u Thanh, Hàn Thi u Công… ã tr thành nhà văn có tên tu i ư c b n c trong và ngoài nư c bi t n. tài truy n c a ông r t r ng. Ph n ánh sinh ho t c a quân i t h i hi n i có Bãi cát en, o n Th ,…; miêu t phong t c t p quán nông thôn có V t hõm trong dép c , Âm nh c dân gian…; “ph n tư l ch s ”, suy ng m nhân sinh có Dòng sông khô c n, C cà r t trong su t, Thu th y, Làm ư ng…; ph n ánh hi n th c nông thôn, miêu t s xung t gi a ý th c cũ và m i trong công cu c c i cách có Ánh ch p hình c u, Bùng n , Cây u chó tr ng…; ph n ánh cu c kháng chi n ch ng quân xâm lư c có Gia t c Cao lương (g m Cao Lương , Rư u Cao Lương, Nhà quàn Cao Lương, C u o, Da chó), Báu v tc a i (Mông to vú n ), àn hương hình… Nhi u ngư i g i nh ng tác ph m c a M c Ngôn là ti u thuy t “c m giác m i”. C m giác m i b t ngu n t nh n th c lu n c a ch nghĩa bi u hi n và phương pháp bi u hi n tư tư ng c a ch nghĩa a a. Ti u thuy t c m giác m i i l p v i ti u thuy t hi n th c truy n th ng, nó không ơn thu n miêu t hi n th c b ngoài, mà nh n m nh c m th tr c giác, ưa c m giác ch quan vào trong khách th ng sáng t o ra m t hi n th c m i m . Ti u thuy t c a M c Ngôn ch u nh hư ng c a trư ng phái c m giác m i c a ch