zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Giải Trí - Thư Giãn

Mô hình quản lý tham dự trong phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Báo xấu

39
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đề xuất mô hình quản lý tham dự nhằm xác định rõ vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan đến việc vận hành các hoạt động du lịch trên địa bàn huyện Tây Giang - một huyện miền núi phía tây tỉnh Quảng Nam, nơi có tiềm năng du lịch to lớn từ nguồn tài nguyên tự nhiên và giá trị văn hóa tộc người Cơ Tu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mô hình quản lý tham dự trong phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam

VĂN HÓA NGHIÊN CỨU VĂN HÓA DU LỊCH MÔ HÌNH QUẢN LÝ THAM DỰ TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TẠI HUYỆN TÂY GIANG, TỈNH QUẢNG NAM ĐẶNG THỊ PHƯƠNG ANH Tóm tắt Phát triển du lịch cộng đồng đang được coi là một xu hướng giúp các địa phương có nguồn lực tài nguyên phong phú cải thiện điều kiện kinh tế và văn hóa xã hội. Sự phát triển này sẽ đi ngược lại quan điểm phát triển bền vững nếu địa phương không có biện pháp quản lý phù hợp. Bài viết đề xuất mô hình quản lý tham dự nhằm xác định rõ vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan đến việc vận hành các hoạt động du lịch trên địa bàn huyện Tây Giang - một huyện miền núi phía tây tỉnh Quảng Nam, nơi có tiềm năng du lịch to lớn từ nguồn tài nguyên tự nhiên và giá trị văn hóa tộc người Cơ Tu. Tại đây, chính quyền và người dân địa phương đang từng bước xây dựng kế hoạch phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Từ khóa: Phát triển du lịch, du lịch cộng đồng, quản lý tham dự, Tây Giang, tộc người Cơ Tu Abstract Community based tourism is considered a trend to help localities where own diversity resources improve economic and cultural social condition. The development will be against the point of sustainable development if the localities do not have the suitable management. This study proposes framework of participatory management for community based tourism in order to specify the role and responsibility of stakeholders who related to the operation of tourist activities in this area. Tay Giang is a mountainous district in the Western of Quang Nam province where has great tourism potential with natural resources and Co Tu ethnic minority cultural values. The government and local people of Tay Giang are planning to develop tourism based on community. Keywords: Tourist development, community based tourism, participatory management, Tay Giang, Co Tu ethnic people P hát triển du lịch dựa vào cộng đồng địa phương như cung cấp cơ hội việc làm, tạo đang rất được quan tâm, đặc biệt ở điều kiện phát triển kinh tế địa phương, đóng các quốc gia đang phát triển - nơi có góp vào việc bảo tồn di sản, nâng cao hình ảnh nhiều nguồn lực nhưng chưa biết cách khai cho địa phương và quốc gia. Mặc dù mang lại thác, phát huy để cải thiện đời sống cộng nhiều tác động tích cực cho cộng đồng về kinh đồng. Những địa phương được coi là có tiềm tế, xã hội và môi trường nhưng du lịch cộng lực phát triển du lịch cộng đồng là nơi giàu tài đồng cũng làm gia tăng nguy cơ ô nhiễm môi nguyên tự nhiên và văn hóa - nhân văn, có khả trường, tăng phí sinh hoạt, tăng tỷ lệ tội phạm, năng mang lại cho du khách sự trải nghiệm làm xuống cấp các giá trị văn hóa cộng đồng… cao như các vùng làm nông nghiệp hay nơi Điều này đòi hỏi một địa phương trước khi xây sinh sống của dân tộc thiểu số. Du lịch cộng dựng kế hoạch phát triển du lịch cộng đồng đồng đem lại nhiều nguồn lợi cho người dân cần thiết lập một mô hình quản lý phù hợp, 82 Số 30 (Tháng 12 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH hạn chế tối đa những tác động tiêu cực, mang từ bao đời nay không chỉ mang lại nguồn sống lại nguồn lợi cho cộng đồng địa phương. cho hàng ngàn hộ dân ở các bản làng mà còn Tây Giang là một huyện miền núi phía Tây tạo ra hệ thống thác, suối hùng vĩ và nên thơ. tỉnh Quảng Nam, nằm trên dãy Trường Sơn, Đại ngàn sản sinh cho vùng đất này thảm thực giữa khu rừng nguyên sinh đại ngàn. Đây là vật vô cùng đa dạng với những loài cỏ cây địa bàn sinh sống chính của đồng bào dân tộc được coi là vô giá, độc nhất vô nhị ở Việt Nam. Cơ Tu với các giá trị văn hóa truyền thống đặc Cả núi đồi thơm ngát bởi các loại lan rừng, sắc. Vùng đất này mới được hồi sinh từ năm hoa Pôl’lang, hoa T’rách… Đỉnh A Rung được 2003 sau khi chính phủ ký quyết định chia ghi nhận là nơi lưu giữ các loại thông năm lá, tách huyện Hiên thành hai huyện Đông Giang thông tre cổ thụ quý hiếm bậc nhất Đông Nam và Tây Giang, thúc đẩy cán bộ và nhân dân Á, đặc biệt là quần thể đỗ quyên cổ thụ bao huyện Tây Giang bắt tay vào xây dựng nông trùm diện tích 70ha được ví như vương quốc thôn mới. Từ một trong những huyện nghèo của một trong những loài hoa đẹp nhất Việt Nam. Đặc biệt, vào tháng 5 năm 2015, 725 cây nhất nước, sau hơn 10 năm nỗ lực xây dựng, Pơ mu có đường kính 1,5m trở lên trong quần Tây Giang đã có một diện mạo mới, một nguồn thể 1.396 cây nằm trên núi Zi’liêng đã được năng lượng dồi dào sẵn sàng cho bất cứ dự án Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt phát triển kinh tế nào. Nhìn thấy tiềm năng Nam công nhận là “cây di sản”. Bên cạnh đó, phát triển du lịch, đầu năm 2016, địa phương thiên nhiên còn mang đến cho Tây Giang các đã khởi động “Năm du lịch Tây Giang” với mũi loại đặc sản như cá liêng phơi khô, ếch suối, ốc nhọn hướng đến du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, đá, những loại thức uống đặc sản tuyệt vị như sau một thời gian ngắn triển khai thí điểm ở rượu sâm ba kích, rượu đẳng sâm, rượu tà đin, một số thôn bản, du lịch cộng đồng đã cho thấy tà vạc, rượu cần, rượu a viết… Những điều kiện cả những mặt tích cực và tiêu cực của nó. Để có tự nhiên này là tiền đề cho Tây Giang tạo ra các định hướng tốt nhất cho một địa phương mới sản phẩm du lịch đặc trưng thu hút khách du tham gia phát triển du lịch, bài viết đề xuất mô lịch khắp các vùng miền. hình quản lý tham dự trong phát triển du lịch cộng đồng cho Tây Giang như một nghiên cứu Bên cạnh đó, tài nguyên nhân văn cũng là trường hợp. Nếu thành công, mô hình này có thế mạnh cho địa bàn này phát triển du lịch. Toàn huyện Tây Giang có 14 dân tộc sinh sống, thể nhân rộng trong quản lý phát triển du lịch trong đó đồng bào Cơ Tu chiếm 91% dân số, cộng đồng ở nhiều địa phương khác trên toàn nên bản sắc Cơ Tu trở thành đặc trưng văn hóa quốc. cho vùng đất này. Người Cơ Tu sinh sống chủ 1. Một số vấn đề về phát triển du lịch tại yếu trên dãy Trường Sơn với đời sống kinh tế huyện Tây Giang chủ đạo là trồng cây lương thực theo lối phát Huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam là địa rừng làm rẫy, thu hái các lâm, thổ sản. Khi triển phương có tài nguyên du lịch dồi dào, phong khai chính sách xây dựng nông thôn mới, chính phú. Nằm ở độ cao 1.583m so với mực nước quyền giúp họ giải phóng mặt bằng và hỗ trợ biển, Tây Giang có khí hậu trong lành, mát mẻ. xây dựng nhà mới nhưng vẫn dựa vào mô hình Đặc biệt, vào mùa hè, nhiệt độ trung bình ở đây nhà sàn truyền thống, có mái tròn hình mui chỉ khoảng 20oC - 25oC, rất phù hợp cho khai rùa, đầu đốc có trang trí khau cút. Người Cơ thác du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái. Nằm Tu sống quần cư trong các buôn, bản; quan hệ trên dãy Trường Sơn, giữa khu rừng nguyên cộng đồng rất chặt chẽ. Các buôn làng sống sinh đại ngàn, nơi đây có hệ thống cảnh quan trên một địa vực nhất định và riêng biệt. Họ tự núi rừng ngoạn mục. Dòng sông Bung và A quản dựa vào tập tục, đứng đầu là “già làng” - Vương uốn lượn quanh co trên các sườn núi người rất được người dân trong làng nể trọng. Số 30 (Tháng 12 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 83
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU Sống giữa đại ngàn nên đời sống văn hóa Cơ chung, trước sự biến động không ngừng của Tu có nét tương đồng với đồng bào các dân thời cuộc, Tây Giang là một trong những địa tộc Tây Nguyên khác. Trung tâm của buôn là bàn còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn các nhà cộng đồng, mà người Cơ Tu gọi là nhà giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc Cơ Tu. Gươl. Đây là nơi tập trung các hoạt động tập Chính điều này tạo nên sức hấp dẫn cho du thể của cả buôn làng, đặc biệt là các lễ hội. Lễ khách trong xu hướng du lịch trải nghiệm các hội của người Cơ Tu diễn ra quanh năm nhưng giá trị văn hóa đích thực hiện nay. lớn nhất là lễ hội mừng cơm mới. Trong lễ hội Nguồn tài nguyên tự nhiên và nhân văn này có tục đâm trâu (bò) như vật hiến sinh đó là nguồn lực để Tây Giang phát triển kinh cho thánh thần cầu xin sự an bình, may mắn, tế nói chung và du lịch nói riêng. Trong định thịnh vượng cho cả buôn làng (Ảnh 1). Người hướng phát triển du lịch của cả nước, Tây Cơ Tu thường ngày ăn cơm tẻ, ngày lễ hội có Giang cũng xác định phát triển du lịch là mũi thêm cơm nếp với đặc sản “bánh sừng trâu”. nhọn trong chiến lược phát triển kinh tế của Ăn bốc là tập quán cổ truyền của người Cơ Tu. vùng. Năm 2013, sau 10 năm nhìn lại quá trình Họ thích các món nướng, ướp và ủ trong ống đổi mới sau tái lập, Tây Giang đã xây dựng Đề tre. Họ hút thuốc lá bằng tẩu. Nghệ thuật biểu án phát triển du lịch Tây Giang đến năm 2015, diễn truyền thống của người Cơ Tu là điệu múa tầm nhìn 2020. Việc xác định được nguồn tài Tân tung Ya yá thể hiện tinh thần thượng võ nguyên vô giá đã giúp vùng đất này quy hoạch mang đậm âm hưởng núi rừng Tây Nguyên. Ya các điểm du lịch. Năm 2015 đánh dấu sự ra đời yá là điệu múa của nữ uyển chuyển và đầy nội của một số điểm du lịch nổi tiếng như làng văn lực. Tân tung là điệu múa của nam cùng cồng hóa truyền thống Cơ Tu ở trung tâm huyện lỵ chiêng và hát lý thể hiện sức mạnh không và quần thể cây Pơ Mu trên núi Zi’liêng được khuất phục trước thiên nhiên. Nghệ thuật gắn biển công nhận “cây di sản”. Làng truyền trang trí đặc sắc thể hiện trong các hình tượng thống ra đời với mục đích trở thành trung điêu khắc ở đầu trâu, chim, rắn, gà, thú rừng,… tâm sinh hoạt văn hóa nghệ thuật của người ở nhà mồ, nhà Gươl, hay các họa tiết hình học Cơ Tu trong toàn vùng, là nơi lưu giữ, bảo tồn phân bố khéo léo trên các đồ án hoa văn bằng các giá trị văn hóa tộc người, đồng thời chính sợi màu, kết hợp với chỉ và cườm trên vải. Nhìn là một điểm triển khai mô hình du lịch cộng đồng. Việc quần thể 725 cây Pơ Mu được công nhận là “cây di sản” đã tạo tiếng vang, thu hút khách du lịch, nên ở đây đang triển khai xây dựng một ngôi làng cổ Cơ Tu làm điểm dừng chân cho du khách trên hành trình chinh phục rừng Pơ mu. Ngoài ra, khu du lịch sinh thái cộng đồng Đỉnh Quế đã được đưa vào hoạt động. Dựa vào đặc điểm tự nhiên mát mẻ quanh năm và vị trí địa lý có cảnh quan “thiên đường” với các tầng mây bao phủ quanh Ảnh 1. Tục đâm trâu (bò) trong lễ hiến sinh thung lũng vào sáng sớm và của đồng bào dân tộc Cơ Tu (Nguồn: Tác giả) chiều muộn, nơi đây đã được 84 Số 30 (Tháng 12 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH quy hoạch thành điểm du lịch với 10 nóc nhà này đòi hỏi người dân tộc phải được đào tạo cho du khách nghỉ ngơi bên cạnh việc phục vụ những kỹ năng phục vụ khách du lịch cơ bản. các món ăn đặc sản và dịch vụ cắm trại, biểu Việc này cũng chưa được triển khai tại các làng diễn nghệ thuật dân tộc. Trong tương lai, Tây du lịch cộng đồng tại Tây Giang. Giang chủ trương xây dựng cụm thôn: Pơ’ning, Để phát triển du lịch theo hướng bền vững, R’cung và Tà Vàng - ba thôn văn hóa điển hình, vừa cải thiện được điều kiện kinh tế cho địa trở thành những hạt nhân du lịch cộng đồng. phương vừa bảo tồn được nguồn tài nguyên, Không gian văn hóa làng cổ sẽ trở thành điểm Tây Giang còn rất nhiều việc phải làm. Trong dừng chân lưu trú của du khách muốn khám bước đầu triển khai, việc lựa chọn mô hình du phá bản sắc văn hóa tộc người bên cạnh tận lịch cộng đồng là phương án tối ưu, bởi sức hưởng thiên nhiên. Theo đề án, các làng cổ mạnh cộng đồng hiện nay được xem là lợi trên sẽ được huyện đầu tư nhiều hạng mục thế giúp Tây Giang bảo vệ được tài nguyên tự công trình, nhiều thiết chế văn hóa bên cạnh nhiên và bảo tồn được bản sắc văn hóa truyền việc phục dựng một số loại hình kiến trúc, điêu thống. Mặt khác, để phát triển cộng đồng tại khắc như nhà Gươl, nhà dài, nhà sàn… các địa phương, nơi có đồng bào dân tộc thiểu Rõ ràng, Tây Giang đang nỗ lực không số sinh sống, thoát nghèo đang là xu hướng ngừng để phát triển du lịch, nhưng trong giai được khuyến khích trên thế giới, đặc biệt là đoạn đầu này vẫn còn rất nhiều khó khăn và phát triển cộng đồng dựa vào du lịch. Phát thách thức. Là một huyện vùng cao, hệ thống triển cộng đồng dựa vào du lịch bằng cách giao thông kết nối trung tâm du lịch Đà Nẵng triển khai mô hình du lịch cộng đồng sẽ mang với Tây Giang là vô cùng quan trọng. Nhưng lại hiệu quả khi nguồn lợi giúp người dân địa chỉ với 120km, du khách thường phải mất 5 - 6 phương cải thiện đời sống kinh tế, nâng cao giờ để di chuyển, đây là một cản trở không nhỏ chất lượng đời sống văn hóa, thúc đẩy tiến cho du lịch Tây Giang. Các tuyến đường liên bộ xã hội và phát triển bền vững. Để đạt được thôn, liên xã đã được đầu tư chỉnh trang từ sau mục tiêu đó, ngay trong những bước đi đầu kế hoạch xây dựng nông thôn mới năm 2003 tiên này, Tây Giang cần xác định mô hình quản là một tín hiệu đáng mừng, nhưng việc thiếu lý phù hợp để việc khai thác tài nguyên phục vắng phương tiện vận chuyển khách du lịch từ vụ phát triển cộng đồng không đi ngược với trung tâm đến các điểm du lịch, hay chất lượng quan điểm bảo tồn và phát triển bền vững. những chuyến xe khách đến với Tây Giang còn 2. Mô hình quản lý tham dự trong phát triển rất thấp, là điều mà chính quyền huyện trong du lịch cộng đồng quá trình phát triển cần lưu ý, xem xét. Cơ sở Quản lý tham dự là một mô hình thường vật chất kỹ thuật tại các điểm đã đưa vào khai được các dự án phát triển cộng đồng áp dụng thác còn chưa đạt tiêu chuẩn phục vụ khách trên cơ sở triết lý tham dự. Triết lý này thừa du lịch quốc tế hay khách chi trả cao. Hiện nay, nhận rằng, để cho cộng đồng phát triển tốt Tây Giang mới thu hút được đối tượng khách đẹp, bền vững thì phải có sự hợp đồng tác du lịch tự do (còn gọi là du lịch “phượt”), trẻ chiến của tất cả các lực lượng xã hội, của các tuổi, đi theo nhóm nhỏ và tự trang bị dịch vụ tổ chức và thiết chế xã hội; trong đó có 4 lực như phương tiện vận chuyển, đồ ăn và vật lượng chủ chốt tham dự vào phát triển cộng dụng cần thiết. Đối tượng này thường có mức đồng: 1) Bản thân cộng đồng; 2) Nhà nước; chi trả thấp, mặt khác, ở một bộ phận du khách, 3) Thị trường; 4) Các nhân tố xã hội khác [4]. ý thức bảo tồn tài nguyên, bảo vệ môi trường Để áp dụng được mô hình này vào phát triển chưa tốt. Tây Giang nhận ra thế mạnh của mình du lịch cộng đồng ở một địa phương, cần xác là phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Điều định rõ mục tiêu và nguyên tắc xây dựng. Số 30 (Tháng 12 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 85
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU * Mục tiêu: trò định hướng và giám sát. Tác động của các Xây dựng mô hình căn cứ vào những tồn nhân tố khác, trong đó công tác nghiên cứu tại trong thực trạng khai thác tài nguyên cho của các nhóm chuyên gia khoa học có vai trò hoạt động du lịch, căn cứ định hướng phát rất quan trọng trong kế hoạch phát triển. triển du lịch của nhà nước và khả năng quản lý - Các bên tham gia có trách nhiệm dựa trên của địa phương. Từ đó, xác định mục tiêu xây vai trò tham dự của mình và có sự cân bằng về dựng mô hình dựa vào lý thuyết quản lý 5W1H lợi ích tương xứng. [13]. Trước tiên, mục tiêu xây dựng mô hình 3. Ứng dụng mô hình quản lý tham dự trong quản lý hoạt động du lịch cộng đồng được xác phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Tây định bởi câu hỏi: 1) Ai làm du lịch cộng đồng Giang và mang lại lợi ích cho ai?; 2) Tại sao cần phải Trên cơ sở những tiềm năng sẵn có cho quản lý hoạt động du lịch cộng đồng trong bối phát triển du lịch và những tồn tại hiện thời cảnh hiện nay? (Bảng 1). trong quản lý hoạt động du lịch tại huyện Tây Bảng 1. Mục tiêu xây dựng mô hình quản lý tham dự trong phát triển du lịch cộng đồng 5W1H Kết quả đạt được Mục tiêu hướng tới - Xác định được tiềm năng phát triển du - Xác định được tiềm năng phát triển du lịch theo định hướng của nhà nước. lịch theo định hướng của nhà nước. - Triển khai du lịch cộng đồng dựa trên - Triển khai du lịch cộng đồng trên tiềm Tại sao? tiềm lực của cộng đồng chủ thể. lực của cộng đồng chủ thể và các bên liên quan khác dưới sự quản lý của nhà nước. - Cộng đồng chủ thể. - Cộng đồng chủ thể - Các nhân tố xã hội khác: người kinh - Nhà nước Ai làm? Cho ai? doanh dịch vụ phụ, dân chúng. - Thị trường và nhà đầu tư - Các nhân tố xã hội khác: nhà khoa học, người kinh doanh dịch vụ phụ và dân chúng * Nguyên tắc: Giang, căn cứ vào việc xác định mục tiêu và Với mục tiêu đó, mô hình quản lý tham dự nguyên tắc xây dựng mô hình quản lý hoạt được xây dựng dựa trên một số nguyên tắc động du lịch cộng đồng, bài viết đề xuất mô nhất định như sau: hình quản lý tham dự đối với du lịch cộng đồng - Mô hình quản lý tham dự được hoàn thiện tại huyện Tây Giang như một cách thức hướng trên cơ sở hợp tác của hai thành phần chủ yếu: đến mục tiêu phát triển bền vững (Sơ đồ 1). 1) Quản lý nhà nước; 2) Tự quản cộng đồng. Mô hình này cho thấy vai trò, chức năng, Cần tạo thế cân bằng tương đối giữa hai yếu nhiệm vụ của các bên liên quan trong việc tham tố này. gia phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Tây - Cộng đồng tổ chức, phát triển có sự quản Giang: 1) Nhà nước quản lý; 2) Cộng đồng tự lý của nhà nước và sự tham dự của các nhân quản; 3) Thị trường điều tiết; 4) Nhà nghiên cứu tố khác. Cộng đồng có vai trò chủ chốt trong và nhân tố xã hội khác tham gia. Trên cơ sở mô phát huy năng lực tự quản. Nhưng sự tự quản hình này, có thể ứng dụng đánh giá đối với từng đó nằm trong khuôn khổ luật pháp thống đối tượng cụ thể trong trường hợp phát triển nhất của nhà nước. Nghĩa là nhà nước giữ vai du lịch cộng đồng tại huyện Tây Giang. 86 Số 30 (Tháng 12 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH trò tự quản của cộng đồng địa phương rất cao. Cơ sở vật chất của cộng đồng như nhà ở, sân vườn, nhà Gươl,… trở thành cơ sở vật chất của ngành Du lịch. Chính người dân địa phương trở thành nguồn nhân lực du lịch. Họ phải đối mặt với một số vấn đề như: Một số lượng không nhỏ những người từ nơi khác Sơ đồ 1. Mô hình quản lý tham dự trong phát triển du lịch cộng đồng đến xâm nhập vào đời sống tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam (Nguồn: Tác giả) cộng đồng của họ; hay việc chuyển đổi từ nghề lao động Du lịch cộng đồng dựa chủ yếu vào sự tham chính là làm nương phát rẫy gia của cư dân bản địa nên cộng đồng giữ vai sang nghề dịch vụ. Điều này đòi hỏi mỗi cá trò chủ chốt bên cạnh vai trò tham dự của các nhân trong cộng đồng phải ý thức rất rõ vai bên liên quan khác trong mô hình này. Thực tế trò của mình đối với cộng đồng chung trong phát triển du lịch tại Tây Giang cho thấy, nguồn việc bảo tồn và giữ gìn tài nguyên và nếp sống tài nguyên được giữ gìn gần như nguyên vẹn văn hóa lành mạnh, trách nhiệm trong từng là nhờ sức mạnh của cộng đồng. 725 cây Pơ bước xây dựng mô hình du lịch cộng đồng và mu cổ thụ được công nhận là “cây di sản” nhờ những lợi ích mà họ được hưởng từ kế hoạch nỗ lực ngăn chặn phá rừng, chặt cây đem bán đó. Từ những nhận thức đúng đắn, người dân của từng người dân, bởi người Cơ tu coi đó là sẽ tham gia phát triển du lịch cộng đồng tại rừng cây thiêng, là nơi thánh thần cư trú, chở làng bản của họ ngay từ những bước đầu tiên che cho cả buôn làng. Người Cơ Tu vẫn dựa vào như đề xuất ý tưởng, xây dựng kế hoạch đến nhau để lao động và sinh sống nên từ cách ăn, triển khai, thực hiện và đánh giá, giám sát. cách ở, cách mặc đến tổ chức lễ hội, trình diễn Hoàn thành được tất cả những điều này, cộng nghệ thuật vẫn như chưa hề biến đổi trước tác đồng mới thể hiện được vai trò tự quản của họ động của thời cuộc. Sau chính sách xây dựng trong mô hình quản lý tham dự đối với du lịch nông thôn mới, nhiều con em Cơ Tu được cử đi cộng đồng. học, người Cơ Tu được tiếp cận phương tiện đại Mô hình quản lý tham dự cần thế cân bằng chúng nên trình độ dân trí được nâng cao. Họ giữa hai yếu tố cộng đồng và Nhà nước. Hiện nhận thức rất rõ những hủ tục lạc hậu cần loại nay, quản lý nhà nước ở huyện Tây Giang đã bỏ như việc tốn quá nhiều thời gian và của cải thể hiện sự hậu thuẫn cho phát triển du lịch cho cưới xin, ma chay hay sát sinh trâu bò quá bằng hệ thống chính sách cởi mở. Trước tiên, nhiều cho một lễ hội. Họ cũng nhận thức rõ đó là sự đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng - điện, những giá trị bản sắc văn hóa cần bảo tồn, gìn đường, trường, trạm nằm trong chính sách xây giữ và phục hồi như hình thức sinh hoạt cộng dựng nông thôn mới. Tiếp theo là chi phí tập đồng tại nhà Gươl, nghệ thuật điêu khắc, trang trung bảo tồn các giá trị văn hóa tộc người Cơ trí, nghệ thuật biểu diễn… Đây chính là nguồn Tu, quy hoạch và xây dựng các điểm du lịch, lực lớn mạnh nhất để Tây Giang phát triển du thực hiện xúc tiến, quảng bá như các sự kiện lịch cộng đồng. Nhưng để tham gia xây dựng gắn biển cây di sản cho rừng Pơ Mu, hay năm và phát triển du lịch cộng đồng đòi hỏi vai du lịch Tây Giang 2016 “Tiếng vọng đại ngàn”. Số 30 (Tháng 12 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 87
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU Chính quyền Tây Giang đang khuyến khích thức du lịch đáp ứng tốt nhất nhu cầu được các nhà đầu tư thiết kế sản phẩm du lịch, xây trải nghiệm đời sống thực tại điểm đến của dựng và chỉnh trang cơ sở vật chất kỹ thuật. khách du lịch, đồng thời hướng đến sự phát Đối tượng các nhà đầu tư mà chính quyền triển bền vững khi mang lại sự cải thiện kinh tế hướng đến trước tiên là các doanh nghiệp, cá và đời sống văn hóa xã hội trực tiếp cho người nhân trên địa bàn, sau đó mới là các nhà đầu dân địa phương. Tuy nhiên trong thời gian đầu tư có tên tuổi ở nơi khác đến. Tuy nhiên, bước hoạt động, thị trường du lịch ở huyện miền núi đầu thực hiện phát triển du lịch tại địa phương này chưa thực sự mang lại hiệu quả. Nhu cầu cho thấy còn nhiều trở ngại khi hoạt động du du lịch đến đây đa phần là bộc phát, lẻ tẻ và lịch rất manh mún, dựa chủ yếu vào nhu cầu thưa thớt. Điều cần nhất hiện nay là sự tham tự phát của khách du lịch, trong khi đối tượng gia của các công ty lữ hành trong việc kết nối, khách chính hiện nay có mức chi trả thấp, ý xây dựng thị trường khách mục tiêu. Từ giữa thức bảo tồn chưa cao. Mặc dù Tây Giang cũng năm 2015 đến nay, chính quyền Tây Giang đã là một trong ba địa phương của tỉnh Quảng hỗ trợ rất nhiều các chuyến Farm trip đưa các Nam có đơn vị phụ trách du lịch chuyên biệt công ty lữ hành có tiếng đến khảo sát các điểm nhưng hoạt động tuyên truyền, quảng bá của du lịch cộng đồng trên địa bàn. Trong đó tập Trung tâm xúc tiến, đầu tư và phát triển du trung vào các công ty khai thác khách quốc tế lịch này chưa mang lại kết quả cao. Điều này với loại hình du lịch bằng xe máy, xe đạp hay đòi hỏi cần tăng cường vai trò quản lý của du lịch mạo hiểm… Đây là tín hiệu đáng mừng Nhà nước, trước tiên trong liên kết với cộng cho tương lai của du lịch Tây Giang khi các công đồng, để xây dựng khả năng cung ứng du lịch ty lữ hành kết hợp cùng chính quyền có chính sẵn sàng đảm bảo chất lượng tốt nhất phục sách xúc tiến, quảng bá hiệu quả. Điều này sẽ vụ khách du lịch. Sau đó, các chủ thể quản lý không chỉ tạo ra một thị trường sôi động mà nhà nước cần thiết lập mối quan hệ mạnh mẽ còn thu hút sự đầu tư của các doanh nghiệp với các nhà đầu tư để tạo ra thị trường du lịch lớn trong và ngoài nước. Tuy nhiên, để hướng sôi động và cốt lõi, nhằm thu hút du khách đến hoạt động du lịch bền vững, Tây Giang cần đến với một điểm đến thân thiện, đa dạng tài hướng đến khai thác tập trung một tập khách nguyên và đậm đà bản sắc. nhất định. Đó là đối tượng khách có khả năng Trong bối cảnh nền kinh tế xã hội hiện nay, chi trả đồng thời có ý thức bảo tồn tài nguyên thị trường đóng vai trò quy định sự tồn tại và khi tham gia du lịch. Không nên khai thác xô phát triển của bất kỳ hình thức xã hội nào. Thị bồ, vì nguồn lợi trước mắt để tận diệt nguồn trường du lịch được tạo ra trước hết từ nhu cầu tài nguyên quý giá, một khi mất đi không bao đi du lịch của du khách. Xu hướng đi du lịch giờ lấy lại được. Sự điều tiết này hoàn toàn phụ hiện nay đang ngày càng hướng đến các giá thuộc vào thị trường nhưng dưới sự chỉ đạo và trị trải nghiệm, trải nghiệm sự hoang sơ của quản lý của Nhà nước. tự nhiên, trải nghiệm đời sống văn hóa khác Đóng vai trò không kém phần quan trọng lạ của tộc người thiểu số. Bởi thế Tây Giang trong mô hình là vai trò tham dự của các hoàn toàn có khả năng trở thành một điểm nhân tố khác, trong đó nhấn mạnh chức năng đến đầy hấp dẫn với du khách trong nước và nghiên cứu tham dự của nhóm chuyên gia quốc tế. Thị trường du lịch còn được tạo ra bởi và các nhà khoa học. Du lịch là ngành kinh khả năng cung ứng của điểm du lịch. Nắm bắt tế tổng hợp nên để hoạt động du lịch phát được điều này, chính quyền địa phương đã triển tại một địa phương rất cần sự tham gia định hướng và tạo điều kiện cho Tây Giang của các ngành kinh tế khác như nông nghiệp phát triển du lịch cộng đồng. Đây chính là hình cung cấp thực phẩm, thủ công nghiệp cung 88 Số 30 (Tháng 12 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH cấp các sản phẩm thủ công, các mặt hàng lưu hướng và quản lý của Nhà nước, hoạt động niệm… hay sự đảm bảo của hệ thống an ninh, này chỉ mang tính chất tự phát, có thể đi chệch quốc phòng, giao thông, y tế… Tất cả chung hướng và không phát triển một cách bền tay với nhau trong định hướng phát triển du vững. Thông qua hệ thống chính sách, Nhà lịch sẽ tạo ra một bộ mặt an toàn và thân thiện nước có khả năng lôi kéo sự tham dự của nhà cho điểm đến thu hút khách du lịch. Tây Giang đầu tư nhằm phát triển thị trường và các nhân với chính sách mở về du lịch cũng đã và đang tố xã hội khác. Nếu Nhà nước thực hiện chức khuyến khích các lĩnh vực khác dần hoàn thiện năng của mình một cách hiệu quả thì vai trò để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng và phát triển của các đối tượng khác tự động được phát huy của du lịch. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu này, để có thể mang lại lợi ích nhiều mặt cho nhau. khi mọi dự định còn nằm trong kế hoạch thì sự Bởi vậy, giữa các yếu tố trong mô hình quản lý tham gia nghiên cứu và tư vấn của các nhóm tham dự, quản lý nhà nước đóng vai trò điều chuyên gia và nhà khoa học là vô cùng cần phối các bên liên quan khác. Thực trạng phát thiết. Các nhà khoa học sẽ giúp chính quyền triển du lịch cộng đồng hiện nay tại huyện Tây và các nhà đầu tư trả lời cho câu hỏi: Nên khai Giang cho thấy địa phương còn thiếu và yếu thác cái gì phục vụ du lịch và khai thác đến về sự tương tác giữa các bên tham dự. Nếu như đâu? Học hỏi kinh nghiệm của các điểm du lịch không có sự liên kết chặt chẽ giữa các bên liên trước đó, việc khai thác quá mức sẽ ảnh hưởng quan trong quá trình tham dự, tình trạng hoạt đến môi trường và phá hủy vĩnh viễn nguồn tài động manh mún, chộp giật, phát triển nóng nguyên, các nhà khoa học sẽ tư vấn về chuyên dẫn tới hoang phí và mất mát tài nguyên rất môn để Tây Giang có sự khai thác trọng tâm, dễ xảy ra. Bởi vậy, ngay từ giai đoạn đầu này, trọng điểm. Họ cũng là người đưa ra sự cảnh rất cần sự vào cuộc ngay lập tức của quản lý báo về các giới hạn cho phép để khách du lịch nhà nước trong vai trò điều phối các bên liên không gây tổn hại đến tài nguyên tự nhiên và quan tham dự mô hình quản lý để mỗi bên làm biến dạng bản sắc văn hóa tộc người Cơ Tu. nhận thức rõ trách nhiệm và cùng tham gia Bước đầu, các nhà chuyên môn và khoa học đã gây dựng hoạt động phát triển cộng đồng một thể hiện vai trò của họ trong việc khẳng định cách hiệu quả và bền vững. và ghi nhận các giá trị tự nhiên và văn hóa của Kết luận Tây Giang, góp phần giúp nó trở thành nguồn Sự phát triển du lịch cộng đồng một cách lực trong khai thác du lịch. Nhưng trong quá tự phát và nóng vội sẽ dẫn đến hệ quả khó trình khai thác, sự đồng hành của họ là nhân lường trong bảo tồn nguồn tài nguyên, bảo vệ tố không thể thiếu cho bức tranh phát triển du đời sống văn hóa xã hội địa phương. Đây chính lịch tổng thể và lâu dài của một vùng đất. là bài học kinh nghiệm cho những nơi mà du Mô hình quản lý tham dự đặt ra trách nhiệm lịch cộng đồng mới nhen nhúm như Tây Giang. và lợi ích của các bên liên quan trong phát Việc này đòi hỏi ngay từ những bước đi đầu triển du lịch cộng đồng tại huyện Tây Giang, tiên, Tây Giang cần xác định một mô hình quản tỉnh Quảng Nam. Ngoài sự tương tác của các lý phù hợp đối với hoạt động phát triển du lịch bên liên quan đến sự phát triển du lịch cộng cộng đồng tại địa phương. Mô hình này nhất đồng trên địa bàn, mô hình còn thể hiện mối thiết phải đặt ra vai trò và trách nhiệm của các quan hệ của các nhóm đối tượng với nhau. bên liên quan trong việc vận hành các hoạt Mối quan hệ này cho thấy vai trò chủ đạo của động du lịch gắn với phát triển cộng đồng. quản lý nhà nước. Mặc dù để phát triển du lịch Trong mô hình này, cộng đồng có vai trò chính cộng đồng tại địa phương, cộng đồng bản địa yếu trong việc tham gia vào các hoạt động du giữ vai trò chính yếu nhưng nếu thiếu sự định lịch và cũng là người hưởng lợi từ sự phát triển Số 30 (Tháng 12 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 89
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU du lịch tại địa phương của mình. Nhưng quản 3. Nguyễn Đình Hòe, Vũ Văn Hiếu (2001), Du lý nhà nước sẽ giữ vai trò chủ đạo trong việc lịch bền vững, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà điều phối, đánh giá, giám sát các hoạt động Nội. diễn ra tại địa phương. Mô hình không chỉ 4. Tô Duy Hợp, Lương Hồng Quang (2000), thể hiện sự tương tác của các bên liên quan Phát triển cộng đồng: Lý thuyết và vận dụng, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội. đến hoạt động chính là du lịch cộng đồng mà còn thể hiện mối quan hệ của các bên đó với 5. Lê Hồng Lý (chủ biên) (2010), Giáo trình Quản lý di sản văn hóa với sự phát triển du lịch, nhau, trong đó, quản lý nhà nước giữ vai trò Giáo trình do quỹ Ford tài trợ, Trường Đại học Văn kết nối cộng đồng với thị trường, cộng đồng hóa Hà Nội. với các nhà chuyên môn và khoa học, cộng 6. Nguyễn Minh Tuệ (chủ biên) (1999), Địa lý đồng với các nhân tố khác. Trong khuôn khổ du lịch, Nxb. Tp. Hồ Chí Minh, Tp. Hồ Chí Minh. của bài viết, tác giả dừng lại ở việc đặt ra vấn 7. Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch (2011), đề xây dựng một mô hình quản lý phù hợp cho Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm sự phát triển cộng đồng tại một địa phương 2020, tầm nhìn đến năm 2030, Hà Nội. trong sự khởi đầu khai thác và phát triển du 8. Viện Nghiên cứu và Phát triển ngành nghề lịch như Tây Giang. Hy vọng rằng, từ nền tảng nông thôn Việt Nam (2012), Tài liệu hướng dẫn này, chính quyền địa phương kết hợp với các phát triển du lịch cộng đồng, Hà Nội. nhà chuyên môn, nhà khoa học có thể đưa ra Tiếng Anh những giải pháp cụ thể hơn trong quy hoạch 9. Berker. M (1983), Traditional landscape and điểm du lịch, xây dựng sản phẩm du lịch đặc mass tourism in the Alps, The Geogr Review, Vol. thù, xây dựng thang bậc giám sát, đánh giá sự 4, 395 - 415. phát triển bền vững… Là một điểm đến đầy 10. Bien, Amos (2004), The simple user’s hấp dẫn với nguồn tài nguyên hoang sơ, giàu guide to cetification for subtailnabe tourism and bản sắc, Tây Giang sẽ khởi sắc nhờ phát triển ecotourism, The international Ecotuorism Society. du lịch bằng sức mạnh nội lực của mình, nhưng 11. Donald G. Reid (2003), Tourism, nhất thiết phải đặt trong một mô hình quản lý Globalization and Development Responsible chặt chẽ để sự phát triển hôm nay không ảnh Tourism Planning, Pluto Press, USA. hưởng đến quyền lợi của các thế hệ mai sau. 12. Liedewij van Breugel (2013), Community- based tourism: Local participation and perceived Đ.T.P.A impacts - A comparative study between two (TS., Khoa Việt Nam học, communities in Thailand, Faculty of Social Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) Sciences Radboud University Nijmegen. 13. Silvers, Julia Rutherford (2003), Professional coordination, John Wiley & Sons, Inc., Tài liệu tham khảo Hoboken. Tiếng Việt 14. Sue Beeton (2006), Community 1. Chương trình phát triển năng lực du lịch development through tourism, Landlinks Press, có trách nhiệm với môi trường và xã hội do liên Australia. minh châu Âu tài trợ (2013), Giới thiệu về du lịch 15. The Mountain Institute (2000), Community có trách nhiệm, Tờ thông tin số 1, Bộ Văn hóa, Thể - Based Tourism for Conservation and Development: thao và Du lịch, Hà Nội. A Resource Kit, The Mountain Institute, USA. 2. Chương trình phát triển năng lực du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội do liên Ngày nhận bài: 25 - 11 - 2019 minh châu Âu tài trợ (2013), Du lịch có trách nhiệm Ngày phản biện, đánh giá: 4 - 12 - 2019 và ngành lữ hành ở Việt Nam, Tờ thông tin số 2, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hà Nội. Ngày chấp nhận đăng: 27 - 12 - 2019 90 Số 30 (Tháng 12 - 2019)

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.