Nền hành chính công trong toàn cầu hoá - Lê Anh Tuấn

Chia sẻ: Nguyễn Thị Mỹ Diệu | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

98
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Toàn cầu hóa đã duy trì những thay đổi trong nền hành chính công ở các nước phương Tây cũng như các nước khác và rất dễ so sánh những điểm giống nhau giữa các nước phương Tây và các nước khác về hệ thống hành chính công và quản trị Nhà nước. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu dưới đây để tìm hiểu về nền hành chính công trong toàn cầu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nền hành chính công trong toàn cầu hoá - Lê Anh Tuấn

NỀN HÀNH CHÍNH CÔNG TRONG THỜI KỲ TOÀN CẦU HOÁ LÊ ANH TUẤN Viện nghiên cứu Khoa học Tổ chức Nhà nước - Bộ Nội vụ T oàn cầu hoá với cuộc cách mạng về công nghệ thông tin đã làm thay đổi đột ngột hành vi của con người, quá trình hợp tác và việc quản trị nhà nước nhiều hơn cuộc cách mạng công nghiệp đã chuyển đổi xã hội nông nghiệp trước đây. Trên thực tế, các thị trường và việc giao lưu buôn bán xuyên quốc gia, tiếp cận thông tin dễ dàng hơn qua Internet và các phương tiện di động đã khiến thế giới càng trở nên gần gũi hơn. Mặc dù toàn cầu hoá là tác nhân đột ngột đã biến đổi các quốc gia trở nên hùng mạnh hoặc suy yếu có sự liên quan đến công nghệ thông tin, thương mại và kinh tế thì những người thắng và kẻ thua chắc chắn sẽ diễn ra trên thị trường toàn diện Trong khi đó, hệ thống hành chính công trở nên có vai trò quan trọng trong việc giúp một số nước thu được lợi ích nhiều hơn các nước khác, th ậm chí đã có rất nhiều nhà khoa học xã hội tin rằng kinh t ế, th ương m ại và h ệ th ống chính tr ị quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp một số nước kiếm được lợi ích nhiều hơn các nước khác. Nền hành chính công ở cả các nước phát triển và các nước đang phát triển có xu hướng đáp ứng theo các cách khác nhau đ ối v ới nh ững thách thức do tác động mạnh mẽ của toàn cầu hoá. Tại sao một vài nước có th ể thu được nhiều lợi ích hơn các nước khác do toàn cầu hoá? Liệu có ph ải đó là do vai trò nền hành chính công và quản trị nhà nước? Nếu không ph ải nh ư vậy thì t ại sao và làm thế nào mà hệ thống hành chính phát triển và chuy ển đổi đáp ứng khác nhau trước những thách thức để hoạt động hiệu quả hơn, trách nhiệm hơn và minh bạch hơn trong khi vẫn phải tuân theo các giá trị dân chủ trong thời kỳ toàn cầu hoá... Tác động của toàn cầu hoá, một mặt có ảnh hưởng xuyên suốt đối với bộ máy chính quyền các cấp ở nhiều nước và mặt khác, nó đã tác đ ộng đ ến chính sách ở cấp độ quốc gia và từng địa phương. Trên thực t ế, áp l ực c ủa toàn c ầu hoá đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp bộ máy chính quy ền ở các nước Tây Âu và Bắc Mỹ sắp xếp lại nhân sự, ngân sách và các t ổ ch ức theo h ướng t ư nhân hoá, thuê khoán, hợp đồng bên ngoài, phi quy chế hoá, giảm biên chế và điều chỉnh lại chức năng và các hoạt động của Chính phủ. Trên thực t ế, các ch ức năng và hoạt động của Chính phủ đã được thuê khoán lại ở tất cả các c ấp chính quy ền và các bằng chứng cho thấy việc thuê khoán của Chính phủ vẫn đang tiếp tục tăng lên. Ví dụ, tất cả các cấp chính quyền đã thuê khoán hầu h ết các ch ức năng v ề nguồn nhân lực và dịch vụ từ tuyển dụng đến đãi ngộ và thu được nhiều l ợi ích từ
việc điều hành hệ thống thông tin về nguồn nhân lực. Hơn nữa, chính quyền TƯ và chính quyền địa phương đã thực hiện việc h ợp đồng hầu h ết các ch ương trình dịch vụ xã hội. Tác động của toàn cầu và các nguyên tắc của thị trường hiện đại đã làm cho nền hành chính chuyển nhanh theo hướng "kinh doanh". Cũng nh ư việc quản trị kinh doanh, hệ thống hành chính đã phát triển nhanh hơn, tập trung vào hiệu quả, hiệu lực, năng suất, thực thi, trách nhiệm và linh hoạt qua vi ệc áp d ụng công ngh ệ chính trong hợp tác, phối hợp. Mô hình hành chính quan liêu truy ền th ống đã không phù hợp cho việc quản lý hiện đại các tổ chức công. Chính quyền trung ương và địa phương được mong đợi phải hoạt động hiệu quả, hiệu lực, trách nhiệm hơn qua việc điều chỉnh cấu trúc và hành vi. Toàn cầu hoá mang lại nhiều tự do và tự chủ hơn cho chính quyền c ấp d ưới nhờ vào cách mạng về công nghệ thông tin. Để thu hút đầu tư và thúc đ ầy th ương mại, chính quyền địa phương đã trực tiếp giao dịch với các chính ph ủ n ước ngoài và các tập đoàn lớn để tạo ra nhiều công ăn việc làm cũng như thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. Hơn nữa, các chương trình của của địa phương và dịch vụ được cung cấp và quản lý hiệu quả hơn qua Chính phủ điện tử. Việc đáp ứng của nền hành chính công trước tác động của toàn cầu hoá Tác động của toàn cầu hoá đòi hỏi những thay đổi cơ bản về xã hội, kinh tế, chính trị và hệ thống hành chính ở mọi nước trên thế giới. Tuy nhiên, tác động c ủa toàn cầu hoá đối với quản lý công ở mỗi nước cũng có sự khác bi ệt, đ ặc bi ệt gi ữa các nước phương Tây và các nước khác, giữa nước phát triển nhiều và các nước kém phát triển, giữa các nước Thiên chúa giáo và không Thiên chúa. B ộ máy công vụ cũng có những đáp ứng khác nhau với những tác động của toàn cầu trong khi môi trường quốc tế đang gia tăng những tác động, ảnh hưởng đến nền hành chính. Có 3 xu hướng thay đổi sau đối với nền hành chính công của các n ước trên th ế giới. - Loại xu hướng thứ nhất diễn ra ở nền hành chính của các n ước phát tri ển (như các nước Tây Âu và Bắc Mỹ) mà ở đó toàn cầu hoá s ẽ d ẫn t ới m ột h ệ th ống hành chính mạnh mẽ để phản ứng tích cực tới toàn cầu hoá. - Xu hướng thứ hai diễn ra ở hệ thống hành chính công của các n ước có các nhà lãnh đạo tôn giáo, các nhà lãnh đạo độc tài dường như kiểm soát hầu h ết các luồng thông tin thì những ảnh hưởng, tác động tích cực giữa toàn cầu hoá và nền hành chính công không có hiệu quả. Ví dụ nh ư ở các nước đang phát tri ển ở châu Phi, châu á và Nam Mỹ; các nước Hồi giáo (I-ran, A-rập Xê út, Xy-ri)... Các n ước này mở cửa với toàn cầu hoá nhưng vẫn cố giữ gìn nguyên vẹn bản sắc văn hoá, quy tắc, hệ thống xã hội và hệ thống chính trị, trong khi đó công ngh ệ, khoa học,
tài chính và các hoạt động kinh tế đã ảnh hưởng và thay đổi nhanh chóng do toàn cầu hoá. Vai trò của nền hành chính công trong toàn cầu hoá ở các nước này rất hạn chế. Bộ máy hành chính ở nhiều nước đang phát triển dường như đã nỗ lực để kiểm soát và điều khiển việc cung cấp và lưu hành các thông tin Chính ph ủ nhằm duy trì chế độ của họ bảo đảm các lợi ích công. Sử dụng công nghệ thông tin, công dân của các nước phương Tây dường như có thể ti ếp c ận đ ến các thông tin của Chính phủ, trong khi đó công dân của các nước khác không có s ự bình đ ẳng khi tiếp cận thông tin của Chính phủ. Hệ thống thông tin tiên tiến thường có sẵn ở các nước phát triển, trong khi đó rất nhiều nước đang phát triển h ạn ch ế trong việc áp dụng các công nghệ thông tin tối tân cho việc quản lý công. - Xu hướng cuối cùng đang diễn ra nhanh chóng ở nền hành chính công c ủa các nước đang phát triển mạnh, bao gồm các nước Đông Á và các n ước Đông Âu, nơi mà nền kinh tế đang bùng nổ và công nghệ thông tin đang nổi lên. Tuy nhiên, dường như có một câu hỏi vẫn tồn tại đó là li ệu các nước thu đ ược nhi ều l ợi ích từ toàn cầu hóa có phải nhờ vào hệ thống hành chính công hay không? Các nước và vùng lãnh thổ hàng đầu kinh tế công nghiệp mới (NIEs) ở Đông Á như Hồng Kông, Xinh-ga-po, Đài Loan, Hàn Quốc và các nước Đông Âu nh ư Hung -ga-ri, Ba Lan, Bun-ga-ri và Séc đã đạt được nhiều lợi ích từ quá trình toàn c ầu hoá là do có các nhà lãnh đạo chính trị mạnh mẽ, kế hoạch phát tri ển kinh t ế công ngh ệ và những nỗ lực của công dân hơn là việc chuyển đổi hệ thống hành chính công. Các yếu tố nằm ngoài phạm vi nền hành chính công trong thời kỳ toàn cầu hoá Các nước phát triển, bao gồm các nước Tây Âu và B ắc Mỹ đã đ ạt được các lợi ích rõ ràng nhiều hơn từ toàn cầu hoá hơn các n ước khác vì b ản ch ất c ủa toàn cầu hoá cũng như hệ thống hành chính công mạnh mẽ. Ngược lại, rất nhi ều nước đang phát triển thu được lợi ích ít hơn từ toàn cầu hoá bởi vì các n ước này có những bất lợi đáng kể trong thương trường quốc tế cộng với sự yếu kém của h ệ thống hành chính. Vấn đề này là bản chất của toàn cầu hoá và hệ thống thị trường toàn cầu đã vượt ra ngoài phạm vi của hệ thống hành chính công. Và nh ững hạn chế của nền hành chính trong việc đáp ứng các nhân tố nằm ngoài phạm vi của nền hành chính. Những nhân tố này liên quan trực tiếp những lý do mà hệ th ống hành chính công của các nước đang phát triển đã không hiệu quả khi ứng phó v ới toàn cầu hoá và cũng là lý do các nước đang phát tri ển đã giành đ ược ít l ợi ích h ơn từ toàn cầu hoá so với các nước phát triển. Toàn cầu hoá đã và đang trở thành nguyên nhân trước tiên, được chủ nghĩa tư bản và thị trường thúc đẩy nhanh hơn dân chủ, chính trị và hành chính công. Khi có những thay đổi từ chủ nghĩa tư bản quốc gia tới chủ nghĩa t ư bản toàn c ầu,
logic của dòng vốn và thị trường dường như thống trị các nguyên t ắc dân ch ủ. Tuy nhiên, chủ nghĩa tư bản cũng tìm kiếm một Nhà nước mạnh cùng với môi trường ổn định cho sự phát triển thịnh vượng. Các thị trường toàn cầu s ẽ không th ực hiện chức năng của nó một cách hiệu quả nếu thiếu sự can thiệp phù h ợp c ủa m ỗi nước và quốc tế vào những thất bại của thị trường và trên thực tế những khiếm khuyết này đã kìm giữ thị trường quốc gia và toàn cầu hoạt động một cách hiệu quả và công bằng. Ví dụ, trong một thị trường toàn cầu, cạnh tranh không bình đẳng, thương mại không công bằng, kiểm soát giá cả, điều khiển các luồng vốn tài chính đã có những tác động nổi bật xuyên qua biên giới các quốc gia. Một vài nước và vùng lãnh thổ ở châu Á như Hàn Quốc, Đài Loan đã t ừng b ị kh ủng ho ảng tài chính vào cuối những năm 1990 do không điều hoà được các luồng vốn tài chính và ngoại hối từ các tập đoàn tài chính quốc tế. Hàng tri ệu người lao đ ộng ở khu vực tư và khu vực công ở các nước này đã bị mất việc làm và nh ững quan tâm về con người cũng như xã hội đã phải hy sinh. Nền hành chính công ở các nước này sẽ không thể đáp ứng hiệu quả trước khủng hoảng tài chính vì sự tấn công của hệ thống tài chính toàn cầu vượt ngoài phạm vi của nền hành chính công hoặc sự quản trị nhà nước. Vì thế, các nhà nước đòi hỏi phụ thuộc lẫn nhau trong việc quản lý các vấn đề trong nước và quốc tế. Các vấn đề mới hiện nổi lên hiện nay, bao gồm vi ệc b ảo v ệ môi tr ường và hệ sinh thái, cuộc chiến chống khủng bố sẽ không thể kiểm soát trong biên gi ới một quốc gia mà sẽ là vấn đề toàn cầu và có những nền tảng chung của quốc tế. Trên thực tế, một trong những yếu tố quan trọng là nguyên nhân gây ra và đóng góp cho quá trình toàn cầu hoá là chủ nghĩa t ư b ản toàn c ầu, trong đó các l ợi ích và việc tích trữ các giá trị thặng dư đã vượt qua các ranh giới lãnh thổ và lớn hơn là biên giới quốc gia. Tổng số tăng trưởng thương mại quốc tế trong những năm 1980 đạt tỷ lệ trung bình 4,5% và trong những năm 1990, tỷ lệ tăng trưởng này là 6,8%. Trong khi đó, việc đo lường sản xuất của thế giới từ việc bán hàng hàng năm của các tập đoàn đa quốc gia đã lớn hơn thương mại thế giới nh ư các phương tiện chính của trao đổi kinh tế thế giới. Các tập đoàn đa quốc gia hoặc xuyên quốc gia như GE, Nike, Coca - Cola và IBM đã kiếm được lợi nhuận qua việc sử dụng không ch ỉ l ực l ượng lao đ ộng r ẻ và nguyên liệu mà còn ở địa điểm sản xuất đã giảm chi phí thấp h ơn các nước phát triển. Hầu hết các tập đoàn đa quốc gia đã thực sự thuê và sử dụng các ảnh hưởng của các chính khách quốc tế và trong nước như các thành viên trong Ban điều hành của họ để có thể tiếp cận đến hành pháp và lập pháp khi xây dựng và thực hiện các chính sách ưu đãi liên quan đến lợi ích của t ập đoàn. K ết qu ả là, chính phủ ở các nước phát triển hơn đã tiếp tục thực hiện các chính sách ưu đãi,
các quy định và luật lệ phản ánh lợi ích của các t ập đoàn đa qu ốc gia t ừ nông nghiệp tới các sản phẩm công nghiệp. Hơn nữa, để thực hiện lợi ích của các tập đoàn đa quốc gia, chính phủ của họ đã phải sử dụng ngoại giao, ch ủ nghĩa đơn phương, các tổ chức quốc tế xuyên quốc gia và các tổ chức phi chính ph ủ. Kết quả là, các hàng hoá và dịch vụ của các tập đoàn đa qu ốc gia do nh ững giám đ ốc điều hành và các cổ đông chính phần lớn là người ph ương Tây đã th ống trị th ị trường mà sự chia sẻ không chỉ các nước phương Tây mà còn các nước khác còn lại. Toàn cầu hoá đã chuyển đổi các nhà nước quốc gia truyền thống và s ự chuyển đổi này có vai trò của các tổ chức xuyên quốc gia, các tổ chức lợi nhuận và phi lợi nhuận hay có thể gọi là tổ chức phi chính phủ (NGOs). T ổng s ố các t ổ chức phi chính phủ khắp thế giới, từ các tổ chức là một nhóm những ng ười s ống cùng nhau cho đến các tổ chức lớn có số lượng lên đến hàng triệu. Chủ quyền của các quốc gia đã bị ảnh hưởng và năng lực của các Chính phủ có thể hiểu rõ và giải quyết các vấn đề mới nảy sinh và các xung đột về kinh tế, tài chính, môi trường, sinh thái, văn hoá, lao động và các vấn đề về quyền con người. Liên quan đến việc bảo vệ môi trường, các chính phủ đang phân vân trong việc chia sẻ quyền lực, chuyển lên trên cho các tổ chức và thể chế quốc tế và chuyển xuống dưới cho các tổ chức phi chính phủ và các khu vực hợp tác. Như vậy, các chính phủ phải dựa vào các tổ chức lợi nhuận và phi lợi nhuận cung cấp các hàng hoá và dịch vụ. Tuy nhiên, công dân ở rất nhiều nước châu á, châu Phi và Nam Mỹ tin rằng các tổ chức xuyên quốc gia có xu hướng đại diện đơn ph ương cho l ợi ích c ủa các siêu quyền lực hơn là đại diện cho quyền lợi của hàng triệu người dân ở các nước đang phát triển. Ví dụ, các nước nghèo trở nên tồi tệ h ơn khi gia nh ập WTO do áp lực phải mở cửa các thị truờng cho các nước công nghiệp tiên tiến. Hơn nữa, rất nhiều chính sách của các tổ chức toàn cầu, xuyên quốc gia, mà các thành viên ch ủ chốt thường bao gồm các nước phát triển hơn đã làm tăng thêm sự phụ thuộc về chính trị, kinh tế, tài chính, quân sự, công ngh ệ và thông tin vào các n ước này. Các nước đang phát triển thiếu các thông tin quan trọng về khoa học, công ngh ệ và các nguồn lực huy động, mặc dù các nước này có một trữ lượng lớn các tài nguyên thiên nhiên. Các yếu tố nằm ngoài phạm vi của hệ thống hành chính công đã làm hạn chế hành chính công của các nước đang phát triển trong thời kỳ toàn cầu hoá. Kết luận Toàn cầu hoá đã duy trì những thay đổi trong nền hành chính công ở các nước phương Tây cũng như các nước khác và rất dễ so sánh những điểm giống nhau giữa các nước phương Tây và các nước khác về hệ thống hành chính công và quản trị Nhà nước. Tuy nhiên, tác động của toàn cầu hoá đối với h ệ th ống hành
chính của các nước phương Tây và các nước khác không đáng chú ý như việc phản đối các nước phương Tây và các nước phát triển. Như vậy, hệ thống hành chính công ở các nước đang phát triển đã có vai trò tiên phong và phản ứng tích cực tới toàn cầu hoá. Nền hành chính mạnh mẽ dường như có thể giúp các nước thu được nhiều lợi ích hơn từ toàn cầu hoá hơn các nước khác thay vì một th ực tế rằng ở các hệ thống xã hội - chính trị đa dạng đã làm h ạn ch ế vai trò tiên phong c ủa hành chính công. Hành chính công của các nước Tây Âu và B ắc Mỹ đã có nh ững c ải cách quan trọng theo hướng tinh gọn hệ thống bao gồm nhân sự, ngân sách và một số các tổ chức được tư nhân hoá, thuê khoán, hợp đồng bên ngoài, phi quy chế hoá, tinh giản biên chế và chuyển đổi các chức năng của chính phủ và các dịch vụ và làm cho chúng hiệu quả, hiệu lực, năng suất, trách nhiệm và minh bạch. Những thay đổi này có thể đóng một vai trò quan trọng giúp cho các nước duy trì hệ thống kinh tế, tài chính và thương mại mạnh mẽ. Tuy nhiên, một vấn đề vẫn tồn tại ở đây là liệu các hệ thống hành chính yếu kém có thể khiến các nước sẽ thu được lợi ích ít hơn do toàn c ầu hoá h ơn các nước khác do hệ thống hành chính công và quản trị ở các nước đang phát triển, bao gồm các nước châu Á, châu Phi và Nam Mỹ dường như được quyết định từ cấu trúc chính trị và trạng thái không ổn định, một h ệ th ống kinh t ế ch ưa phát tri ển, lạc hậu về công nghệ, cơ sở hạ tầng yếu kém và giáo dục kém. Các nước nghèo phải cân nhắc những bất lợi trong thị trường toàn cầu do ít nguồn l ực bao g ồm nhân lực có kỹ năng và công nghệ. Tuy nhiên, có một điều thú vị là các nước Đông Á và Đông Âu, còn gọi là các nước đang phát triển nhanh đã thu được nhiều lợi ích từ toàn cầu hoá đã có những nỗ lực tinh giảm bộ máy chính quyền qua những cải cách về tư nhân hoá, phi quy chế hoá, giảm chức năng của Chính phủ, các dịch vụ cũng như áp dụng công nghệ thông tin trong nền hành chính công. Các hệ thống hành chính chuyển đổi của Xinh-ga-po, Đài Loan, Hàn Quốc, Hung-ga-ry, Ba Lan, Bun-ga-ry và Cộng hoà Séc đã có những đóng góp quan trọng để giúp các nước này đạt được lợi ích từ quá trình toàn cầu hoá./. (Dịch và biên tập theo bài viết Public Administration in the age of globalzation của Chon -Kyun Kim, International Public Management Review, Volume 9 Issue 1-2008).