Phân tích Tràng giang để làm rõ nhận định: "Tràng giang đã tiếp nối mạch thi cảm truyền thống với sự cách tân đích thực"

Đề bài: Phân tích Tràng giang để làm rõ nhận định: "Tràng giang đã tiếp nối mạch  <br /> thi cảm truyền thống với sự cách tân đích thực"<br /> Bài làm:<br /> Nếu Xuân Diệu là nhà thơ  của nỗi ám  ảnh thời gian thì Huy Cận lại là nhà thơ  của nỗi  <br /> khắc khoải không gian, nhà thơ  của nỗi sầu nhân thế. Tài năng nghệ  thuật độc đáo của  <br /> một hồn thơ, "ảo não nhất" trong phong trào thơ  mới đã sáng tạo thành công nhiều dòng <br /> thơ  độc đáo với sự kết hợp hài hoà giữa vẻ  đẹp cổ  điển và hiện đại. Có nhận định cho <br /> rằng "Trường giang đã tiếp nối mạch thi cảm truyền thống với sự cách tân đích thực".<br /> Mạch thi cảm truyền thống hiểu nôm na là nguồn cảm hứng của văn học truyền thống <br /> thường thiên về những nỗi buồn, ẩn chứa những tâm trạng của thi nhân. Đó là những nỗi  <br /> buồn về nhân tình thế thái, sự chia li về không gian và thời gian địa lí diễn tả qua sự vận  <br /> động của cảnh vật nhưng được nhìn bằng lăng kính của nỗi niềm tâm sự như cách diễn <br /> tả  của đại thi hào Nguyễn Du "Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ". Còn sự  cách tân <br /> đích thực được hiểu là sự đổi mới trong thơ ca, sáng tạo từ lời thơ, ý thơ với sự nhận của  <br /> những hồn thơ mang hơi hướng của văn học phương Tây hiện đại. Tràng giang là một bài <br /> thơ  vừa mang một nét buồn của thơ  ca truyền thống vừa mang chất lãng mạn của thơ <br /> mới với cách nhìn, cách tiếp cận đầy mới mẻ dưới ngòi bút tài hoa của Huy Cận.<br /> Tràng giang là bài thơ  được sông Hồng gợi tứ. Là nỗi niềm tâm trạng của một hồn thơ <br /> mới mỗi khi đối diện trước cảnh thiên nhiên sông nước bao la, hiu quạnh nơi bến Chèm <br /> trong một buổi chiều tà. Bài thơ  được in trong tập "Lửa thiêng" 1940 và là "bài thơ  đạt  <br /> đến trình độ cổ điển của một hồn thơ mới".<br /> Sự  tiếp nối mạch thi cảm truyền thống của Tràng giang được thể  hiện qua cảm hứng  <br /> chủ đạo bao trùm toàn bộ bài thơ  là nỗi buồn, tâm trạng bơ vơ  của một "cái tôi cô đơn"  <br /> khi đang một mình đối diện với vũ trụ để cảm nhận được sự bao la, vô tận, vô cùng của  <br /> đất trời và nỗi cô đơn nhỏ  bé của kiếp người. Điều đó được thể  hiện ngay từ  nhan đề <br /> của tác phẩm. Hai chữ "tràng giang" không chỉ gợi hình ảnh về một con sông có chiều dài, <br /> chiều rộng địa lí mà còn là con sông cổ  kính có chiều sâu của lịch sử. Đó cũng là một  <br /> không gian mênh mang, lớn lao, vô tận. Ở câu thơ để từ "Bâng khuâng trời rộng nhớ sông  <br /> dài", chất cổ điển và hiện đại hiện hữu ngay cách dùng từ và thủ pháp nghệ thuật. Đó là <br /> nỗi niềm bâng khuâng, buồn man mác lan tỏa vào trong không gian rộng lớn, đa chiều <br /> "trời rộng, sông dài". Đây cũng chính là mạch cảm xúc chủ  đạo của bài thơ  và cũng thể <br /> hiện rõ phong cách nghệ  thuật của Huy Cận trước cách mạng. "Bâng khuâng" và "nhớ"  <br /> được thể hiện xuyên suốt và dàn trải trong cả bốn khổ thơ của Tràng giang qua cách diễn <br /> đạt những sắc thái khác nhau của cảnh và tình.<br /> Trong khổ thơ thứ nhất, nhà thơ Huy Cận đã mượn những hình ảnh của "sóng", "thuyền", <br /> "củi" để diễn tả nỗi buồn sầu trước cảnh sông nước mênh mông. Dòng thơ mở đầu của <br /> tác phẩm khi được cảm nhận như một hình  ảnh so sánh mà  ở  đó sóng gợn được ví với <br /> nỗi buồn của lòng người, giống như  cách nói quen thuộc trong ca dao "Sóng bao nhiêu  <br /> gợn dạ  em sầu bấy nhiêu". Các từ  láy "điệp điệp", "song song" đã làm nổi bật nỗi buồn  <br /> triền miên không dứt, cứ lặp đi lặp lại vô hồi, vô hạn như những sóng nước Tràng giang.  <br /> Câu thơ "Thuyền về nước lại sầu trăm ngả" được tác giả  vận dụng nghệ thuật tiểu đối  <br /> nhằm diễn tả sự chia ly giữa thuyền và nước phá vỡ thế sóng đôi, cân bằng mỏng manh ở <br /> câu thơ trên "Con thuyền xuôi mái nước song song". Qua cái nhìn của Huy Cận, hình bóng <br /> con thuyền nhỏ bé cô đơn đã hoàn toàn mất hút, chỉ  còn lại mỗi sóng nước mênh mang.  <br /> Đối diện trước thế giới thiên nhiên  ấy, nỗi buồn vô hạn của nhà thơ  như  càng thêm sâu <br /> sắc thấm thía trở thành nỗi "sầu trăm ngả", "một cành củi khô lạc giữa dòng".<br /> Nếu ở khổ thứ nhất, tác giả chủ yếu miêu tả cảnh mặt sông nước với sự trống trải, khắc  <br /> khoải thì  ở  khổ  thơ  thứ  2, tác giả  diễn tả  nỗi cô đơn và lạc lõng trước thiên nhiên hiu <br /> quạnh, cô liêu, hình tượng Tràng giang tiếp tục mở ra trong tầm vóc cao xa và rộng hơn. <br /> Những hình ảnh "gió đìu hiu", "vãn chợ chiều" diễn tả cảm giác thưa thớt, trống trải của <br /> thiên nhiên cảnh vật gợi sự  liên tưởng đến những hình  ảnh tương đồng "tiều vài chú", <br /> "chợ mấy nhà" trong bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan. Cách đặt vấn đề <br /> "Đâu tiếng làng xa vãn chợ  chiều" như nhấn mạnh thêm sự  hoang vắng, heo hút khi âm  <br /> thanh duy nhất của bài thơ thể hiện dấu hiệu của sự sống con người chỉ là một dấu vết <br /> vô cùng nhỏ bé, mong manh, mơ hồ bị chìm lấp giữa một thế giới toàn thiên nhiên ngự trị.<br /> Thiên nhiên được cảm nhận  ở  tầm cao, tầm xa bằng cái nhìn khái quát toàn cảnh giống  <br /> như thiên nhiên trong thơ cổ trong tương quan nội tại về mặt ý nghĩa ở hai dòng thơ trên.  <br /> Qua cách cảm nhận của Huy Cận, sông như dài thêm, trời như rộng hơn và bến cũng cô  <br /> liêu thêm đi.<br /> Sang đến khổ thơ thứ ba, nỗi cô đơn hoang hoải, bơ vơ, lạc loài được diễn tả cụ thể, sâu  <br /> lắng trước bối cảnh hoang vắng đến rợn ngợp. Dòng thơ "Bèo dạt về đâu hàng nối hàng"  <br /> trong cái tầm quan sát của nhà thơ đã trở lại với khung cảnh nơi dòng sông mặt nước. Lời  <br /> thơ  vẫn diễn tả  sự vận động của thiên nhiên nhưng là sự  vận động vô định, vô hướng, <br /> giống như các hình ảnh con thuyền xuôi mái, "củi một cành khô lạc mấy dòng". Một dòng  <br /> sông toàn củi trôi, bèo dạt là một dòng sông hoang. Với dòng sông ấy, Huy Cận cũng kín  <br /> đáo bộc lộ một nỗi buồn, nỗi sầu trước một thế giới không có chút dấu vết sự sống của  <br /> con người.<br /> Bèo dạt về đâu hàng nối hàng<br /> Mênh mông không một chuyến đò ngang<br /> Không cầu gợi chút niềm thân mật<br /> Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng<br /> Từ láy "mênh mông" được tác giả đẩy lên đầu câu thơ nhằm khéo léo mở ra tầm nhìn bao  <br /> quát toàn cảnh "tràng giang". Trong cái nhìn bao quát  ấy, Huy Cận càng như  thất vọng  <br /> trước cái hoang vắng lạnh lẽo của thiên nhiên. Hình  ảnh cây cầu và chuyến đò ngang  <br /> xuất hiện trong đoạn thơ  không chỉ  là hiện thân cho dấu vết của sự sống con người mà  <br /> còn là những nhịp cầu nối những bờ sông, là con đò nối hai bờ sông nước. Tuy nhiên, cách <br /> nói phủ  định "không cầu, không một chuyến đò ngang" và hình  ảnh "bờ  xanh tiếp bãi  <br /> vàng" đã khiến cho cảnh vật thiên nhiên càng hoang vắng, trống trải.Lời thơ đó của Huy  <br /> Cận gợi nhớ cảm nhận về thiên nhiên của Truyện Kiều khi nàng đang đứng ở lầu Ngưng <br /> Bích:<br /> Bốn bề bát ngát xa trông<br /> Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia<br /> Đến khổ thơ cuối cùng, nỗi cô đơn trước thiên nhiên cảnh vật cái nhìn của nhà thơ không <br /> chỉ  là  ở  ngoại cảnh nữa mà đi sâu vào trong tâm cảnh thể  hiện nỗi hoài hương sầu xứ,  <br /> khắc khoải khôn nguôi của một người dân mất nước. Các thi liệu "mây, núi", "cánh  <br /> chim", "bóng chiều" xuất hiện rất phổ  biến trong thơ  ca cổ  điển. Nếu hai câu thơ  đầu <br /> miêu tả cảnh ngoại cảnh trời cao cùng lớp lớp mây trắng đùn ra như những núi bạc thật  <br /> đẹp thì hai câu thơ cuối là bức tranh tâm cảnh của người thi sĩ đang mang một nỗi niềm  <br /> tâm sự chung với Bà Huyện Thanh Quan "nỗi nhớ nhà", "nhớ quê hương, đất nước".<br /> Lòng quê dợn dợn vời con nước<br /> Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà<br /> Đến đây, nỗi niềm nhớ quê hương, đất nước được dồn nén từ đầu giờ được mới được hé <br /> mở, bộc bạch. Nếu  ở  khổ  thơ  đầu là "sóng gợn" nghiêng về  tả  cảnh thật thì bây giờ   ở <br /> khổ thơ cuối ý thơ là một phép nhân hoá giữa sóng sông và sóng lòng đang dâng trào. Câu  <br /> thơ cuối cùng đã kín đáo diễn tả "mối lòng với quê hương" đang nặng trĩu. Hình ảnh con  <br /> người và nỗi lòng nhớ  nhà vốn đã quen thuộc trong thơ  cổ. Những ý vị  cổ  điển của lời <br /> thơ Huy Cận còn được tô đậm thêm nỗi nhớ kín đáo gợi nhớ một nỗi thơ Đường:<br /> "Quê hương khuất bóng hoàng hôn<br /> Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai"<br /> (Hoàng Hạc Lâu ­ Thôi Hiệu)<br /> Bên cạnh việc sử dụng các từ  ngữ, hình ảnh, thủ  pháp nghệ  thuật vốn quen thuộc trong <br /> thơ ca cổ điển, sự tiếp nối mạch nguồn truyền thống  ấy còn được nhà thơ  thể  hiện qua  <br /> việc vận dụng nhuần nhuyễn thể thơ thất ngôn với cách cách gieo nhịp 2/2/3, hoặc 4/3, <br /> gieo vần, cấu trúc thơ  đăng đối, mượn cảnh để  giãi bày tâm trạng,...Và hơn hết, "cái tôi <br /> lãng mạn" trong phong cách thơ  của Huy Cận còn được thể  hiện  ở  những dấu  ấn "cách <br /> tân đích thực". Đó là "nỗi buồn của cái tôi cô đơn" thơ mới thời mất nước "chưa tìm được <br /> lối ra". Huy Cận tiếp cận "Tràng giang" theo không gian truyền thống mênh mông, hùng <br /> vĩ, hoang vu, rợn ngợp nhưng đã mở rộng không gian đó theo ba chiều tít tắp, vô tận đến <br /> mênh mông (dài ­ rộng ­ cao) qua các hình ảnh "nắng", "trời", "sông", "bến" ở hai câu thơ <br /> sau càng khiến cho không gian Tràng giang được mở ra vô tận, vô cùng hơn:<br /> Nắng xuống trời lên sâu chót vót<br /> Sông dài trời rộng bến cô liêu<br /> Sự cách tân còn được thể hiện trong cách dùng từ để miêu tả cảnh vật, diễn tả tâm trạng, <br /> cách sử  dụng các thi liệu: củi, sông, bèo, nắng, thuyền, cát, cánh chim, hoàng hôn,... Tất <br /> cả đã mang đến một bức tranh thiên nhiên quê hương gần gũi, quen thuộc. Hình ảnh "cánh <br /> bèo" trong thơ  ca cổ là biểu tượng cho thân phận trôi dạt, không nơi nương tựa, thì đến  <br /> với Huy Cận, cách sử dụng từ "bèo dạt hàng nối hàng" đã thể hiện một cái tôi thơ mới rất <br /> tinh tế, nhạy cảm, đầy trắc  ẩn luôn rung động cùng một nhịp với thiên nhiên. Ba chữ <br /> "hàng nối hàng" làm nổi bật cảnh tượng những đám bèo nối tiếp nhau trôi qua ngay trước  <br /> mắt nhà thơ. Hay trong câu thơ  "Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa", sau bốn chữ <br /> đầu, Huy Cận đã khéo léo sử  dụng dấu (:) tạo thành lối thơ  giải thích cắt nghĩa mà vế <br /> trước là hệ quả vế sau là nguyên nhân. Trong cảm nhận của riêng nhà thơ, chim nghiêng <br /> cánh nhỏ vì bóng chiều sa xuống. "Bóng chiều" vốn vô hình hư ảo "Bóng chiều dường có <br /> lại dường không" (Trần Nhân Tông), qua cảm nhận của nhà thơ bỗng trở lên vô cùng, cụ <br /> thể  như  có hình có khối có trọng lượng đè trĩu lên đôi cánh chim mỏng manh. Dấu  ấn <br /> cách tân được thể  hiện qua lời thơ  tinh tế diễn tả cái mong manh, nhỏ  nhoi cô đơn của <br /> cánh chim trời, cũng như  cái cảm giác trêu ngươi bất lực của một sinh linh vô tội khi <br /> đứng trước cái vô cùng.<br /> Sự sáng tạo của Huy Cận mang dấu  ấn cá nhân riêng biệt nhất, có lẽ nằm ở hai câu thơ <br /> cuối cùng. Nhà thơ đã mượn tứ thơ của Thôi Hiệu cho câu kết của Tràng giang nhưng về <br /> mặt âm điệu, ngữ nghĩa, cách truyền tải nội dung có sự khác biệt rất lớn. Nếu như Thôi  <br /> Hiệu nhớ nhà được gợi lên từ khói hoàng hôn thì Huy Cận lại không phụ  thuộc vào khói <br /> hoàng hôn, mà nỗi nhớ xuất phát từ nội tâm, không phải do ngoại cảnh gợi lại. Như vậy,  <br /> nỗi nhớ của Huy Cận là nỗi nhớ vừa mới mẻ, vừa sâu sắc mãnh liệt, nhưng cũng rất mực  <br /> cổ điển.<br /> Với nỗi niềm khát khao hơi ấm của tình người tình đời, thiết tha gắn bó với quê hương  <br /> xứ  sở  với đất nước, hồn thơ  Huy Cận đã mang đến một Tràng giang "bài thơ  đạt đến <br /> trình độ  cổ  điển của một hồn thơ mới" (Xuân Diệu) và cũng là tứ  thơ  "Ca ngợi cảnh trí  <br /> non sông và dọn đường cho lòng yêu quê hương đất nước" (Xuân Diệu)<br />  <br />