Phương pháp Quản trị hiệu quả trường học

Chia sẻ: Thúy Vinh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:344

Thêm vào BST

Báo xấu

246
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Quản trị hiệu quả trường học có mục đích chính là giúp cho các giáo viên chịu trách nhiệm quản lý cao cấp trong trường học, cũng như các trường phổ thông và cao đẳng hiệu quả hơn. Đây là Tài liệu được viết bởi hai tác giả có kinh nghiệm quản lý cấp cao trong các ngành công nghiệp Bertie Everard và Geoffrey Morris. Hy vọng Tài liệu này sẽ giúp ích cho người đọc cũng như giáo viên biết cách quản trị hiệu quả trường học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phương pháp Quản trị hiệu quả trường học

K.B. EVERARD GEOFREY MORRIS IAN WILSON QU¶N trÞ HIÖU QU¶ TR¦êNG HäC
Effective School Management Fourth Edition K. B. Everard, Geoffrey Morris and Ian Wilson Paul Chapman Publishing A SAGE Publishing Company 1 Oliver’s Yard 55 City Road London EC1Y 1SP Dù ¸n SREM sðu tÇm vμ biªn dÞch Biªn dÞch : Vò V¨n Hïng Bïi ThÞ Thanh HiÒn §oμn V©n Anh HiÖu ®Ýnh : Vò V¨n Hïng - NguyÔn ThÞ Th¸i
MôC LôC Lêi nãi ®Çu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 1. GIíI THIÖU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 GI¸O VI£N PHæ TH¤NG Cã CÇN HäC VÒ QU¶N Lý KH¤NG? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 B¶N N¡NG, HIÓU BIÕT CHUNG, Kü N¡NG Vμ Kü THUËT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 QU¶N Lý Lμ G×? AI Lμ NG¦êI QU¶N Lý? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 NG¦êI QU¶N Lý Vμ Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 §¹O §øC Vμ NG¦êI QU¶N Lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 VAI TRß Vμ Sø MÖNH CñA TR¦êNG HäC: Cã PH¶I GI¸O DôC Vμ QU¶N Lý KH¤NG T¦¥NG THÝCH VíI NHAU? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 PHÇN I. QU¶N Lý CON NG¦êI 2. NG¦êI QU¶N Lý Lμ NHμ L·NH §¹O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 C¸C Kü N¡NG C¦ Xö GI÷A NG¦êI VíI NG¦êI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 C¸C M¤ H×NH C¸CH QU¶N Lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 §ÞNH H¦íNG Vμ HμNH VI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 C¸C PH¦¥NG PH¸P TIÕP CËN CHI PHèI Vμ Dù PHßNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 §IÒU CHØNH HμNH VI PHï HîP VíI HOμN C¶NH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 NHËN RA C¸CH C¦ Xö KH¤NG PHï HîP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 VAI TRß L·NH §¹O Vμ KINH NGHIÖM LμM VIÖC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 §ÞNH H¦íNG THô §éNG/ MANG TÝNH CHÝNH TRÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 PHONG C¸CH Vμ NG¦êI QU¶N Lý TR¦êNG HäC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 C¸C PH¹M TRï L·NH §¹O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 CHUÈN QU¶N Lý Vμ L·NH §¹O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 §ÆC §IÓM CñA HIÖU TR¦ëNG Vμ PHã HIÖU TR¦ëNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 3. §éNG VI£N CON NG¦êI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 §éNG VI£N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 CHóNG TA CÇN §éNG VI£N AI? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 THáA M·N NHU CÇU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 B¶NG XÕP H¹NG C¸C NHU CÇU CñA MASLOW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47 TÝNH X¸C §¸NG CñA HÖ THèNG THø BËC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 Lý THUYÕT X Vμ Lý THUYÕT Y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 Môc lôc 3
Srem FREDERICK HERZBERG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 Sù THAM GIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 NHU CÇU THμNH TÝCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 NG¦êI THμNH ®¹t DO §éNG C¥ C¸ NH¢N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 Lý LUËN VÒ Sù §éNG VI£N Vμ NG¦êI QU¶N Lý TR¦êNG HäC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 4. TIÕP NHËN Vμ THùC HIÖN QUYÕT §ÞNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 BIÕN ý T¦ëNG THμNH HIÖN THùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 RA QUYÕT §ÞNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 C¸C TUÇN Tù LOGIC TRONG VIÖC RA QUYÕT §ÞNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 THI HμNH QUYÕT §ÞNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74 C¥ CÊU THùC HIÖN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74 C¸CH RA QUYÕT §ÞNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75 RA QUYÕT §ÞNH KIÓU THAM VÊN - “HîP §åNG QU¶N Lý” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 CAM KÕT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 Sù Uû QUYÒN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 NH÷NG NGUY£N T¾C CHÝNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82 5. QU¶N Lý C¸C CUéC HäP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 C¸C CUéC HäP Vμ NHμ QU¶N Lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83 NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83 TR¾C NGHIÖM VÒ MéT CUéC HäP HIÖU QU¶ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 MôC §ÝCH CUéC HäP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 C¸C CUéC HäP LíN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 RA QUYÕT §ÞNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 TRAO §æI TH¤NG TIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 TæNG HîP ý KIÕN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 NHãM N¡NG §éNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 CHUÈN BÞ CHO MéT CUéC HäP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 6. TUYÓN DôNG, Sö DôNG, THÈM §ÞNH, PH¸T TRIÓN Vμ SA TH¶I C¸N Bé . . . . . . . . .103 CON NG¦êI NH¦ MéT NGUåN LùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 VIÖC TUYÓN DôNG C¸N Bé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104 THU£ C¸N Bé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116 THáA THUËN VÒ KHèI L¦îNG C¤NG VIÖC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118 QU¶N Lý VIÖC §¸NH GI¸ Vμ KÕT QU¶ C¤NG T¸C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 §¸P øNG NHU CÇU PH¸T TRIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 VÊN §Ò T¸I HßA NHËP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 HUÊN LUYÖN NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 4 Môc lôc
Srem SA TH¶I C¸N Bé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 CñNG Cè §OμN KÕT TËP THÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 7. QU¶N Lý XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 Kü N¡NG C¥ B¶N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 GI¸ TRÞ CñA Sù XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 Lý DO Vμ T×NH C¶M TRONG XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 NGUY C¥ CñA XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 Sù GANH §UA GI÷A C¸C NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 TH¸I §é §èI VíI XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 GI¶I QUYÕT C¸C VÊN §Ò CñA Sù XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 GI¶I QUYÕT XUNG §éT TRONG Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141 PHßNG NGõA NH÷NG XUNG §éT KH¤NG MONG MUèN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143 H¦íNG DÉN GI¶I QUYÕT XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143 C¸C Kü N¡NG QU¶N Lý XUNG §éT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 8. QU¶N Lý B¶N TH¢N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 NG¦êI QU¶N Lý Lμ MéT NGUåN LùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 VIÖC Sö DôNG Vμ L¹M DôNG THêI GIAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 THIÕT LËP C¸C ¦U TI£N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160 CHØ TI£U VÒ TÝNH HIÖU QU¶ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161 C¸C Kü THUËT QU¶N Lý THêI GIAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161 CHÕ NGù Sù C¡NG TH¼NG (strees) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 TÝnh QUYÕT §O¸N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166 PH¸T TRIÓN N¡NG LùC CñA B¶N TH¢N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167 QU¶N Lý VIÖC HäC CñA B¹N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170 KIÓM SO¸T TH¸I §é Vμ C¸CH HμNH VI CñA CHóNG TA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173 C¸C C¥ HéI B×NH §¼NG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176 C¸CH QU¶N Lý TÝCH CùC Vμ TI£U CùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177 PHÇN II. QU¶N Lý tæ chøc 9. Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 QUY M¤ Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 C¸C MôC TI£U CñA Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 C¸C B£N LI£N QUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185 vËn dông vμo b¶n th©n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 M¤I TR¦êNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 Môc lôc 5
Srem C¸C M¤ H×NH CñA Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190 THμNH PHÇN CñA C¸C Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198 C¸C HÖ THèNG §AN XEN NHAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201 DÊU HIÖU PH¢N BIÖT TR¦êNG HäC HIÖU QU¶ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204 10. C¸C NHãM C¤NG T¸C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 B¶N CHÊT CñA NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 C¸C VAI TRß TRONG NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .207 §ÞNH H¦íNG VμO HμNH §éNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209 §ÞNH H¦íNG VμO CON NG¦êI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209 NH÷NG VAI TRß LI£N QUAN §ÕN TRÝ N·O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 X¢Y DùNG NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .213 QU¶N Lý HIÖU QU¶ HO¹T §éNG CñA NHãM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219 11. QU¶N Lý Vμ ®iÒu chØnh CH¦¥NG TR×NH GI¸O DôC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222 §IÒU CHØNH CH¦¥NG TR×NH CHO PHï HîP VíI NHU CÇU THùC TÕ . . . . . . . . . . . . .222 CH¦¥NG TR×NH QUèC GIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223 §¸P øNG NHU CÇU CñA NH÷NG C¤NG D¢N T¦¥NG LAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224 X¢Y DùNG TH¸I §é TÝCH CùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226 THU HóT Sù THAM GIA CñA C¸C B£N LI£N QUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228 LËP KÕ HO¹CH TËP THÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228 MôC §ÝCH Vμ C¸C HÖ THèNG GI¸ TRÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229 X¢Y DùNG CH¦¥NG TR×NH TRONG THùC TÕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 QU¶N Lý GI¸O DôC MÇM NON, CH¡M SãC TRÎ, T¹O DùNG Vμ DUY TR× KH¤NG GIAN CH¥I CHO TRÎ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232 L·NH §¹O Vμ QU¶N Lý TRONG CH¦¥NG TR×NH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 QU¶N Lý VIÖC §¸NH GI¸ HäC SINH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 NHU CÇU §ÆC BIÖT Vμ KÕ HO¹CH HOμ NHËP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236 C¸C TR¦êNG CHUY£N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238 12. QU¶N Lý CHÊT L¦îNG, RñI RO, SøC KHáE Vμ AN TOμN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239 CHÊT L¦îNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239 §ÇU T¦ VμO Nç LùC CHUÈN BÞ THAY V× Nç LùC SöA SAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 TËP TRUNG VμO QUY TR×NH THAY V× TËP TRUNG VμO KÕT QU¶ . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 RñI RO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 SøC KHOÎ Vμ Sù AN TOμN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247 QU¶N Lý Sù AN TOμN CñA TR¦êNG HäC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249 MéT Sè VÊN §Ò CÇN QUAN T¢M CHUNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253 6 Môc lôc
Srem 13. QU¶N Lý NGUåN LùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 NGUåN LùC Lμ §éNG LùC HAY NHU CÇU Lμ §éNG LùC? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 PHô N÷ Vμ QU¶N Lý GI¸O DôC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259 §ÇU T¦ TIÒN CñA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260 QU¶N Lý TR¦êNG HäC THEO L·NH THæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260 PH¢N TÝCH QUAN HÖ VèN - L·I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262 GI¸ TRÞ TèT NHÊT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .263 KIÓM SO¸T TμI CHÝNH Vμ NG¢N S¸CH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264 KIÓM SO¸T NGUåN LùC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266 §IÒU CHØNH NGUåN LùC HIÖN Cã §Ó PHï HîP VíI NHU CÇU . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266 VAI TRß CñA THñ QUü Vμ VIÖC G¢Y QUü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .268 C¸C NHμ THÇU §éC LËP Vμ §ÊU THÇU C¹NH TRANH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269 14. QU¶N Lý M¤I TR¦êNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .271 M¤I TR¦êNG Tù NHI£N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .271 QUAN HÖ §èI NGO¹I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272 PHô HUYNH GIËN D÷ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273 PHô HUYNH Lμ §èI T¸C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273 ñY VI£N HéI §åNG TR¦êNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274 C¸C Kü N¡NG CÇN THIÕT §Ó §èI PHã VíI PHô HUYNH, C¸C ñY VI£N HéI §åNG Vμ NG¦êI Sö DôNG LAO §éNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275 QU¶N Lý CUéC THANH TRA CñA C¥ QUAN CHUÈN GI¸O DôC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277 TR¦êNG HäC TRONG CéNG §åNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .281 PHÇN III. QU¶N lý sù thay ®æi 15. M¤ T¶ Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286 B¶N CHÊT Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286 §¸NH GI¸ §óNG TÝNH PHøC T¹P CñA Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .290 T¹I SAO KÕ HO¹CH THùC HIÖN THAY §æI L¹I THÊT B¹I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291 16. nh÷ng TIÒN lÖ CñA sù THAY §æI THμNH C¤NG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294 C¸C §IÒU KIÖN DÉN §ÕN Sù THAY §æI THμNH C¤NG CñA Tæ CHøC . . . . . . . . . . . . . . . . . .294 CHÊT L¦îNG QU¶N Lý CÇN THIÕT §Ó TIÕN HμNH Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301 17. TIÕP CËN sù THAY §æI mét c¸ch HÖ THèNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306 GIíI THIÖU C¸CH TIÕP CËN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306 §¸NH GI¸ MøC §é HîP Lý CñA §Ò XUÊT VÒ Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309 Sù TH¡M Dß . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .311 Môc lôc 7
Srem M¤ T¶ T¦¥NG LAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .313 M¤ T¶ HIÖN T¹I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .315 Sù S½N SμNG Vμ KH¶ N¡NG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317 PH¢N TÝCH YÕU Tè ¶NH H¦ëNG - M¤I TR¦êNG T¢M Lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .319 NH÷NG VÊN §Ò CÇN GI¶I QUYÕT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321 NGUåN LùC CHO Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .322 18. QU¶N Lý sù QU¸ §é . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326 C¥ CÊU QU¶N Lý Sù QU¸ §é . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326 C¸C NHIÖM Vô §èI VíI VIÖC QU¶N Lý Sù QU¸ §é . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330 X¢Y DùNG KÕ HO¹CH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .331 THø BËC CñA C¸C MôC TI£U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .333 Sù CAM KÕT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334 LËP BIÓU §å TR¸CH NHIÖM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .337 THEO DâI Vμ §¸NH GI¸ Sù THAY §æI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .341 8 Môc lôc
LêI NãI §ÇU N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý trðêng häc vÉn lμ mét trong nh÷ng mèi quan t©m chñ yÕu cña chóng ta. (C¬ quan Rμ so¸t Gi¸o viªn phæ th«ng, 1995, ®o¹n 134) Môc ®Ých chÝnh cña cuèn s¸ch nμy lμ gióp cho c¸c gi¸o viªn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cÊp cao trong nhμ trðêng, còng nhð c¸c trðêng phæ th«ng vμ cao ®¼ng n¬i hä ®ang c«ng t¸c, trë nªn hiÖu qu¶ h¬n. §©y kh«ng ph¶i lμ cuèn s¸ch cña nh÷ng nhμ lý thuyÕt viÕt cho nh÷ng nhμ lý thuyÕt, mμ cña nh÷ng ngðêi thùc hμnh viÕt cho nh÷ng ngðêi thùc hμnh. Nhðng thùc hμnh c«ng viÖc g×? Ian Wilson lμ mét nhμ l·nh ®¹o thùc hμnh vμ hai t¸c gi¶ kh¸c cña cuèn s¸ch lμ Bertie Everard vμ Geoffrey Morris ®Òu ®· tõng lμ c¸n bé qu¶n lý cÊp cao trong c¸c ngμnh c«ng nghiÖp, vμ chóng t«i ®· dμnh rÊt nhiÒu thêi gian trong sù nghiÖp cña m×nh ®Ó gióp ®ì nh÷ng ngðêi kh¸c, c¶ trong ngμnh c«ng nghiÖp vμ gi¸o dôc, häc ®ðîc c¸ch trë thμnh nh÷ng nhμ qu¶n lý hiÖu qu¶ h¬n, còng nhð n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c tæ chøc thð¬ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, gi¸o dôc vμ gi¸o héi. Do vËy chóng t«i cã thÓ nãi r»ng chóng t«i kh«ng chØ thμnh th¹o vÒ thùc hμnh qu¶n lý vμ ho¹t ®éng cña tæ chøc mμ cßn vÒ phð¬ng ph¸p ®Ó c¶i thiÖn hai lÜnh vùc nμy. Trong hai t¸c gi¶ ®Çu tiªn cña cuèn s¸ch, mét ngðêi (Morris), ®· gi¶ng d¹y vμ qu¶n lý ë c¸c trðêng häc vμ ë c«ng ty Unilever, lμ gi¸m ®èc ®iÒu hμnh cña mét c«ng ty tð vÊn vÒ qu¶n lý cña Ch©u ¢u, c«ng ty nμy ®· ®ãng mét vai trß rÊt n¨ng ®éng trong viÖc ph¸t triÓn ®μo t¹o qu¶n lý trðêng häc tõ n¨m 1971. T¸c gi¶ cßn l¹i (Everard) lμ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc vμ ®μo t¹o cña ICI, vμ tõ n¨m 1982 ®· ®μo t¹o trªn 1000 HiÖu trðëng c¸c trðêng phæ th«ng vÒ lÜnh vùc qu¶n lý, chñ yÕu víi tð c¸ch lμ gi¸o sð thØnh gi¶ng t¹i Häc viÖn Gi¸o dôc thuéc §¹i häc Lu©n ®«n. Chóng t«i cho r»ng ®iÒu nμy khiÕn cuèn s¸ch cña chóng t«i lμ ®éc nhÊt v« nhÞ, bëi rÊt Ýt ngðêi cã ®ñ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vμ kinh nghiÖm ®μo t¹o trong c¶ nhμ trðêng vμ trong c¸c ngμnh c«ng nghiÖp ®Ó lÊp kÝn chç trèng vÒ v¨n ho¸ vμ thuËt ng÷. Chóng t«i ®Òu tham gia Tæ chøc Gi¸o Lêi nãi ®Çu 9
Srem dôc vμ Héi ®ång qu¶n trÞ cña CNAA trong viÖc c«ng nhËn gi¸ trÞ c¸c kho¸ häc cã cÊp b»ng vÒ qu¶n lý gi¸o dôc, vμ ®Òu ®· tõng gi¶ng d¹y c¸c kho¸ ®ã. Do vËy chóng t«i cã chç ®øng trong giíi häc thuËt vμ rÊt quen thuéc víi chð¬ng tr×nh gi¶ng d¹y vÒ qu¶n lý ë bËc ®¹i häc, vμ víi hÖ thèng gi¸ trÞ réng kh¾p ë c¸c c¬ së gi¸o dôc. Thùc vËy, ®ã lμ phÈm chÊt vμ n¨ng lùc cña chóng t«i. TÊt nhiªn lμ nh÷ng kinh nghiÖm nμy ®· ®Þnh h×nh c¸ch nh×n cña chóng t«i vÒ qu¶n lý vμ l·nh ®¹o nhμ trðêng. Nh÷ng kinh nghiÖm nμy ®· thuyÕt phôc chóng t«i vÒ gi¸ trÞ cña viÖc x©y dùng “cÇu nèi häc tËp” gi÷a c¸c tæ chøc gi¸o dôc vμ phi gi¸o dôc (chñ yÕu lμ thð¬ng m¹i), ®Ó viÖc thùc hμnh qu¶n lý vμ x©y dùng tæ chøc thμnh c«ng cã thÓ ®ðîc chuyÓn giao qua l¹i gi÷a hai nhãm tæ chøc. Tuy nhiªn, do c¸c ngμnh c«ng nghiÖp cã bÒ dμy truyÒn thèng vÒ ph¸t triÓn qu¶n lý vμ l·nh ®¹o l©u h¬n, vμ ®Çu tð nhiÒu h¬n cho c¸c lÜnh vùc nμy h¬n ngμnh gi¸o dôc, nªn phÇn lín viÖc chuyÓn giao qua cÇu nèi nμy lμ hðíng vÒ gi¸o dôc. Chóng t«i tin r»ng chØ mét sè bÝ quyÕt sÏ ®ðîc chuyÓn giao qua cÇu nèi nμy, vμ ngay c¶ ®iÒu nμy cã thÓ còng cÇn ph¶i chuyÓn ®æi hoÆc ®iÒu chØnh cho thÝch hîp trðíc khi ®ða vμo sö dông mét c¸ch h÷u Ých. LuËn ®iÓm cña chóng t«i lμ nh÷ng ngðêi kh«ng tin lμ nhμ trðêng cã thÓ häc tËp tõ c¸c ngμnh c«ng nghiÖp ®· c¨n cø vμo c¸c lý luËn sai lÇm vμ thiÕu kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ qu¶n lý c«ng nghiÖp. Hä cã kh¸i niÖm vÒ c¸c tæ chøc vμ c¸n bé qu¶n lý trong ngμnh c«ng nghiÖp mμ chóng t«i rÊt Ýt khi c«ng nhËn lμ thËt, hoÆc nÕu lμ thËt, th× kh«ng hiÖu qu¶. Chóng t«i biÕt nh÷ng lêi buéc téi viÖc bãc lét vμ ®iÒu ngðêi ta cho lμ xÊu xa vÒ ®éng c¬ lîi nhuËn, nhðng chóng t«i kh«ng chÊp nhËn r»ng ®¹o ®øc cña phÇn lín c¸c tæ chøc kinh doanh ®Òu lμ xÊu c¶. NhËn ®Þnh cña chóng t«i lμ: Mét sè c«ng ty cã hiÖu qu¶, cã tð c¸ch tèt vμ thμnh c«ng, mét phÇn bëi v× hä ®ðîc l·nh ®¹o vμ tæ chøc tèt, mμ ®ã l¹i mét phÇn nhê nh÷ng c¸n bé qu¶n lý cña hä ®· häc qu¶n lý mét c¸ch cã hÖ thèng. Tð¬ng tù nhð vËy, mét sè trðêng phæ th«ng vμ cao ®¼ng cã hiÖu qu¶ vμ thμnh c«ng, mét phÇn bëi v× hä ®ðîc l·nh ®¹o vμ tæ chøc tèt, trong ®ã mét phÇn l¹i nhê vμo HiÖu trðëng vμ c¸c c¸n bé qu¶n lý cña hä ®· häc qu¶n lý mét c¸ch cã hÖ thèng. ChÝnh v× vËy mμ HiÖu trðëng vμ c¸n bé qu¶n lý ë c¸c trðêng phæ th«ng vμ cao ®¼ng cã thÓ häc ®ðîc c¸ch qu¶n lý tèt h¬n nhê viÖc häc tËp nh÷ng ngðêi cã cïng tr¸ch nhiÖm ë c¸c c«ng ty vμ nhμ trðêng thμnh c«ng vμ thËm chÝ c¶ ë nðíc ngoμi, nhð vïng §¹i T©y Dð¬ng hay BiÓn B¾c. ViÖc häc tËp nhð vËy cÇn cã thêi gian. Chóng ta kh«ng ý kiÕn g× khi ®Çu tð 4 ®Õn 6 n¨m ®Ó ®μo t¹o ®ðîc mét b¸c sÜ, luËt sð, dðîc sÜ hay b¸c sÜ thó y, nhðng thö hái cã 10 Lêi nãi ®Çu
Srem bao nhiªu c¸n bé qu¶n ®ðîc ®μo t¹o víi sè tuÇn nhð vËy? Mμ qu¶n lý còng phøc t¹p vμ ®ßi hái cao nhð nh÷ng nghÒ kia. Gièng nhð nh÷ng sai lÇm cña b¸c sÜ vμ b¸c sÜ thó y cã thÓ lμm chÕt con bÖnh, c¸n bé qu¶n lý cã thÓ khaituwr tæ chøc cña m×nh. Chóng ta cã thÓ häc tõ sai lÇm cña nh÷ng ngðêi kh¸c, vμ ngμnh c«ng nghiÖp ®· m¾c rÊt nhiÒu sai lÇm (ngμnh gi¸o dôc còng vËy). Cho nªn chóng ta cÇn ph©n biÖt nh÷ng g× chóng ta sÏ øng dông tõ ngμnh c«ng nghiÖp sang ngμnh gi¸o dôc. Ngμnh c«ng nghiÖp còng ®· cã sù ph©n biÖt tð¬ng tù v× nhiÒu ý tðëng míi vÒ tæ chøc vμ qu¶n lý b¾t nguån tõ c¸c trðêng ®¹i häc. Mét sè cã t¸c dông vμ mét sè th× kh«ng. Cuèn s¸ch nμy viÕt vÒ nh÷ng ý tðëng cã t¸c dông, vμ c¶nh b¸o ngðêi ®äc vÒ mét sè bÉy cÇn c¶nh gi¸c. Trong mét thêi gian rÊt dμi s¸ch vë vμ c¸c kho¸ häc vÒ qu¶n lý gi¸o dôc bÞ sinh viªn coi lμ qu¸ “nÆng vÒ lý thuyÕt”, “hμn l©m”, “kh«ng thùc tÕ”, thËm chÝ lμ “kh«ng phï hîp”; s¸ch vë vμ kho¸ häc kh«ng ®Ò cËp ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn thùc vÒ c¸n bé qu¶n lý, mμ l¹i nãi ®Õn mét vai trß ®ðîc lý tðëng ho¸ nμo ®ã. Tõ n¨m 1988, kh¸i niÖm vÒ viÖc häc tËp dùa trªn n¨ng lùc vμ v¨n b»ng dùa theo tiªu chÝ ®· chøng tá ®ã lμ mét lùc lðîng ®èi lËp m¹nh mÏ, ®ðîc khuyÕn khÝch bëi c¬ quan TriÓn khai tiªu chuÈn Bé Lao ®éng (Employment Department’s Standards Initiative) trðíc ®©y vμ bëi Héi ®ång quèc gia c¸c V¨n b»ng vÒ nghÒ (ë Scotland lμ SCOTVEC) vμ nay ®ðîc thay thÕ bëi C¬ quan qu¶n lý V¨n b»ng vμ Chð¬ng tr×nh häc tËp. Sù ph¸t triÓn nμy cã lÏ lμ mét chØ c¸ch lín nhÊt trong gi¸o dôc vμ d¹y nghÒ kÓ tõ khi §¹o luËt vÒ Thî thñ c«ng ®ðîc ¸p dông n¨m 1543. §iÒu nμy còng cã tÝnh c¸ch m¹ng nhð viÖc ban hμnh Chð¬ng tr×nh quèc gia. C¸c trðêng ®· nhËn thøc ®ðîc ¶nh hðëng cña hÖ thèng chøng chØ quèc gia vÒ nghÒ nhð mét phð¬ng ph¸p thay thÕ c¸c v¨n b»ng phæ th«ng trung häc vμ dù bÞ ®¹i häc. Héi ®ång quèc gia vÒ chøng chØ bËc ®¹i häc thðêng lÊy nguyªn t¾c sau ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c kho¸ ®μo t¹o nghÒ: Phð¬ng hðíng häc tËp cña häc sinh ph¶i vð¬n tíi hiÓu biÕt cao h¬n vμ n¨ng lùc tèt h¬n. Do vËy, trong khi mét chð¬ng tr×nh cã thÓ bao gåm víi viÖc tiÕp thu kü thuËt vμ kü n¨ng, ho¨c häc tËp c¸c d÷ liÖu lμ thÝch hîp, th× nh÷ng kiÕn thøc nμy ph¶i n©ng n¨ng lùc thùc hiÖn trÝ tuÖ vμ s¸ng t¹o lªn møc cao h¬n nh÷ng g× tån t¹i bªn trong viÖc häc tËp c¸c kü n¨ng kü thuËt vμ c¶ chÝnh thùc tÕ n÷a. Chóng t«i hoμn toμn t¸n thμnh nguyªn t¾c trªn, vμ toμn bé tÝnh ®ét ph¸ cña cuèn s¸ch nμy lμ nh»m n©ng cao n¨ng lùc vμ kÕt qu¶ c«ng t¸c. Chóng t«i kh«ng ®¸nh gi¸ thÊp lý thuyÕt; c©u c¸ch ng«n cña Lewin cã nãi kh«ng cã g× cã tÝnh thùc hμnh h¬n lμ Lêi nãi ®Çu 11
Srem mét lý thuyÕt tèt lμ rÊt ®óng, nhðng chóng t«i còng tin r»ng cã qu¸ nhiÒu s¸ch vÒ qu¶n lý gi¸o dôc ®ðîc viÕt tõ quan ®iÓm cña nhμ lý thuyÕt. Môc ®Ých cña chóng t«i lμ lËp l¹i thÕ c©n b»ng vμ bæ sung thªm mét sè vÊn ®Ò cã tÝnh thùc hμnh vμo nh÷ng bμi viÕt cña nh÷ng häc gi¶ chØ nghiªn cøu vÒ qu¶n lý mμ thiÕu thùc hμnh (mÆc dï nhiÒu ngðêi trong sè hä lμ nh÷ng häc gi¶ xuÊt s¾c). Cã lÏ gîi ý cho nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c n»m ngay trong nh÷ng tõ ®ðîc dïng ®Ó miªu t¶ “qu¶n lý” (management). Tõ nμy kh¸c víi “qu¶n trÞ” hay “hμnh chÝnh” (administration) (mÆc dï ë B¾c Mü tõ nμy ®ðîc dïng gÇn víi nghÜa chóng t«i dïng cho “qu¶n lý”) vμ “l·nh ®¹o”, nhðng bao gåm c¶ hai. Do vËy, theo chóng t«i th× c¸n bé qu¶n lý lμ ngðêi: (1) BiÕt ®iÒu hä muèn x¶y ra vμ lμm cho nã x¶y ra; (2) ChÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t c¸c nguån tμi nguyªn vμ ®¶m b¶o chóng ®ðîc dïng mét c¸ch tèi ðu; (3) KhuyÕn khÝch tÝnh hiÖu qu¶ trong c«ng viÖc ®ang lμm vμ t×m kiÕm sù c¶i thiÖn kh«ng ngõng. (4) Lμ ngðêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ lμm viÖc cña bé phËn hä qu¶n lý, mμ trong ®ã hä còng lμ mét thμnh phÇn. (5) T¹o ra m«i trðêng vμ tinh thÇn chung cã Ých gióp mäi ngðêi cã thÓ ph¸t huy tèt nhÊt kh¶ n¨ng cña hä. (Everard, 1984) Tõ khi cuèn s¸ch ®ðîc xuÊt b¶n lÇn thø ba vμo n¨m 1996, cã mét sù chuyÓn biÕn dÇn dÇn tõ “qu¶n lý” sang “sù l·nh ®¹o”. §iÒu nμy ®ðîc minh häa b»ng sù ra ®êi cña Trðêng cao ®¼ng quèc gia vÒ l·nh ®¹o trong trðêng häc (www.ncsl.org.uk) vμ viÖc ®æi tªn c¸c tiªu chuÈn qu¶n lý cña MCI (c¬ quan t¹o lËp c¸c tiªu chuÈn vÒ nghÒ nghiÖp quèc gia trong qu¶n lý) thμnh “c¸c tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý vμ l·nh ®¹o” (www.management-standards.org.uk); H×nh 1 lμ mét b¶n ®å chøc n¨ng míi mμ c¸c tiªu chuÈn ®ã dùa vμo, vμ môc ®Ých quan träng míi nhÊt ®ðîc ®Þnh nghÜa lμ: Cung cÊp phð¬ng hðíng, dμnh ®ðîc sù cam kÕt, ¸p dông c¸c thay ®æi vμ ®¹t ®ðîc kÕt qu¶ th«ng qua viÖc sö dông con ngðêi vμ c¸c nguån tμi nguyªn kh¸c mét c¸ch hiÖu qu¶, s¸ng t¹o vμ cã tr¸ch nhiÖm. 12 Lêi nãi ®Çu
Srem H×nh 1. Qu¶n lý vμ l·nh ®¹o tÝch hîp Lêi nãi ®Çu 13
Srem PhÇn lín nh÷ng ngðêi ®äc cña chóng t«i sÏ nhËn thÊy r»ng c¶ hai ®Þnh nghÜa ®Òu miªu t¶ vai trß cña HiÖu trðëng, ngðêi ®øng ®Çu, nhμ l·nh ®¹o trong c¸c trðêng phæ th«ng vμ cao ®¼ng. Mét sè hðíng tíi nh÷ng vÞ trÝ nhð vËy, hoÆc cÊp thÊp h¬n tiÕp theo: HiÖu phã, Trî lý hiÖu trðëng, HiÖu trðëng c¸c trðêng ë khèi thÊp h¬n, ngðêi ®øng ®Çu c¸c phßng ban, gi¸o viªn chÝnh. Nh÷ng ®iÒu chóng t«i nãi ®Òu hðíng ®Õn tiÓu häc, trung häc vμ c¸c trðêng ®Æc biÖt, còng nhð c¸c trung t©m gi¸o dôc mÇm non (mÆc dï c¸c phÇn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò gi÷a cÊp phßng ban cña c¸c c¬ së gi¸o dôc lín ch¾c ch¾n lμ kh«ng ¸p dông víi trðêng tiÓu häc ë mét lμng nhá); vμ ®iÒu nμy lμ phï hîp víi c¸c trðêng d©n lËp còng nhð c«ng lËp. Chóng t«i tin r»ng nhiÒu ®iÒu chóng t«i nãi còng ¸p dông ®ðîc víi viÖc qu¶n lý c¸c trðêng cao ®¼ng vμ ®¹i häc vμ chóng t«i hy väng ®iÒu nμy còng sÏ ®ðîc nh÷ng ngðêi ®äc lμm viÖc trong c¸c trðêng nhð vËy nhí trong ®Çu. MÆc dï vËy, chóng t«i muèn dμnh sù hðíng dÉn cho c¸c gi¸o viªn lμm c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc dù c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n vμ dμi h¹n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mμ theo kinh nghiÖm cña chóng t«i, nh÷ng gi¸o viªn víi tð c¸ch lμ c¸n bé qu¶n lý thùc sù muèn häc hái. Dï cuèn s¸ch dùa vμo c¸c nghiªn cøu vÒ qu¶n lý hiÖu qu¶ vμ nh÷ng tæ chøc thμnh c«ng, vμ nã ®ðîc diÔn ®¹t ë møc ®é rÊt cã tÝnh thùc hμnh, nã còng vÉn ®ðîc g¾n liÒn víi lý thuyÕt. NÕu cuèn s¸ch kh«ng ®¸nh gi¸ ®ðîc mét sè trðêng ph¸i quan träng, th× ®ã lμ bëi v× chóng t«i ®· cè t×nh chän c¸c c¸ch tiÕp cËn mμ chóng t«i ®· sö dông, vμ thÊy r»ng chóng thÝch hîp. Chóng t«i ®· thªm vμo nh÷ng bμi tËp ng¾n mμ ngðêi ®äc cã thÓ liªn hÖ ®Õn hoμn c¶nh nhμ trðêng cña hä. Mét trong sè c¸c bμi tËp cã thÓ dïng cho viÖc th¶o luËn nhãm - häc nhãm lμ mét phð¬ng ph¸p h÷u Ých cã thÓ ®ðîc lËp ra ë bÊt cø trðêng nμo hoÆc trong nhãm ®ång nghiÖp tõ c¸c trðêng kh¸c nhau trong khu vùc. Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c dμnh cho th¶o luËn còng ®ðîc bæ sung vμo b¶n in lÇn thø tð. Khi nμo cã thÓ, chóng t«i ®Òu thªm vμo c¸c vÝ dô tõ nhμ trðêng. Nh÷ng sù liªn hÖ cã ý thøc tõ cuèn s¸ch ®Õn víi hoμn c¶nh cña ngðêi ®äc gióp cho qu¸ tr×nh häc tËp. Chóng t«i t¸n thμnh m« h×nh häc tËp kinh nghiÖm ®ðîc m« t¶ bëi Kolb (1984, trang 33), m« h×nh nμy dùa trªn c«ng tr×nh cña Lewin vμ Dewey trðíc ®ã. M« h×nh nμy ®ßi hái mét chu kú n©ng cao n¨ng lùc b»ng viÖc quan s¸t vμ thÓ hiÖn b»ng kinh nghiÖm cô thÓ, råi t¹o ra c¸c kh¸i niÖm trõu tðîng hoÆc kh¸i qu¸t, sau ®ã kiÓm tra ý nghÜa cña nh÷ng kh¸i niÖm nμy trong c¸c hoμn c¶nh míi. Do vËy viÖc häc tËp tæng hîp c¸c qu¸ tr×nh kinh nghiÖm, nhËn thøc, tð duy vμ hμnh vi; nã kh«ng chØ lμ sù truyÒn ®¹t hay tiªu ho¸ kiÕn thøc. Cuèn s¸ch nμy kh«ng cung cÊp kinh nghiÖm cô thÓ, nªn nã sÏ kh«ng cã Ých cho ngðêi ®äc kh«ng lμm c«ng t¸c qu¶n lý, nhðng 14 Lêi nãi ®Çu
Srem chóng t«i hy väng nã sÏ gióp Ých cho viÖc nhËn biÕt, thÓ hiÖn l¹i vμ chuyÓn thμnh kh¸i niÖm, vμ chóng t«i gîi ý nh÷ng c¸ch ®ða kÕt qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh trÝ tuÖ nμy vμo thùc tÕ. Chóng t«i nh×n thÊy cuèn s¸ch sÏ ®ðîc dïng cho viÖc tù häc ë nhμ vμ ë c¬ quan; lμ mét phÇn cña tμi liÖu thªm cho c¸c kho¸ häc ng¾n vμ dμi h¹n; dïng cho th¶o luËn nhãm kh«ng chÝnh thøc; hay nhð mét cuèn sæ tay tham kh¶o dμnh cho c¸n bé thùc hμnh qu¶n lý. Chóng t«i kh«ng nghÜ r»ng qu¸ nhiÒu môc tiªu nhð vËy lμ nhiÒu tham väng bëi v× ®ã lμ c¸ch chóng t«i ®· dïng c¸c cuèn s¸ch cã néi dung tð¬ng tù vÒ qu¶n lý. Mèi quan t©m lín nhÊt cña chóng t«i lμ nhiÒu ngðêi cã thÓ thu ®ðîc nhiÒu lîi Ých tõ cuèn s¸ch th× l¹i ®¬n gi¶n lμ kh«ng cã thêi giê ®Ó ®äc; sù ðu tiªn cña hä kh«ng dμnh chç cho sù ph¸t triÓn b¶n th©n. Chóng ta nªn nghÜ kü xem sù s¾p xÕp nhð vËy th× cã lîi nhÊt cho nhμ trðêng hay kh«ng bëi v× kh«ng thÓ c¶i thiÖn t×nh h×nh ë mét nhμ trðêng mμ kh«ng cã sù thay ®æi trong con ngðêi. B¶n b¸o c¸o cña Lùc lðîng ®Æc biÖt vÒ qu¶n lý nhμ trðêng (1990), cã tªn lμ Ph¸t triÓn qu¶n lý nhμ trðêng con ®ðêng lªn phÝa trðíc, kªu gäi mét “c¸ch tiÕp cËn míi trong ph¸t triÓn qu¶n lý, trong ®ã tËp trung sù chó ý vμo viÖc hç trî bªn trong vμ gÇn víi nhμ trðêng vμ nh÷ng c¬ së gi¸o dôc kh«ng chó träng vμo huÊn luyÖn bªn ngoμi nhμ trðêng.” Quan ®iÓm nμy nh×n sù ph¸t triÓn qu¶n lý nhð mét qu¸ tr×nh quyÕt ®Þnh trong viÖc gióp ®ì c¸c tæ chøc ®¹t ®ðîc môc ®Ých cña hä, vμ dÉn ra ®Þnh nghÜa cña Everard vÒ qu¸ tr×nh nμy nhð lμ “mét c¸ch tiÕp cËn hç trî, thóc ®Èy, vμ liªn hÖ mét c¸ch hμi hoμ víi sù ph¸t triÓn cña tæ chøc”. Lý luËn nμy bao trïm lªn toμn bé cuèn s¸ch cña chóng t«i, cuèn s¸ch chó träng ®Õn hÇu nhð tÊt c¶ c¸c tÝnh chÊt cña c¸c nhμ trðêng hiÖu qu¶ ®· ®ðîc b¶n b¸o c¸o kÓ ®Õn, vμ cho thÊy mçi tÝnh chÊt cã thÓ ®ðîc nhμ trðêng tù ph¸t triÓn nhð thÕ nμo. Chóng t«i chia sÎ quan ®iÓm cña lùc lðîng ®Æc biÖt r»ng nhμ trðêng ph¶i vËn ®éng hðíng tíi mét c¸ch tiÕp cËn kÕt hîp hμi hoμ ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc lðîng lao ®éng, dðíi sù chØ ®¹o cña HiÖu trðëng, ®Ó viÖc dμnh ®ðîc c¸c môc tiªu tËp thÓ vμ ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña c¸ nh©n trë thμnh vÊn ®Ò thuéc vÒ lîi Ých chung thay v× thuéc vÒ c¸c nhu cÇu c¹nh tranh nhau. B¶n b¸o c¸o còng khuyªn c¸c trðêng nªn ¸p dông nghiÖp vô trong ngμnh c«ng nghiÖp; cuèn s¸ch cña chóng t«i ®· bao gåm ®iÒu nμy dðíi d¹ng tð¬ng t¸c mμ nhμ trðêng cã thÓ sö dông tù lùa chän chñ ®Ò, kü thuËt vμ bμi tËp nμo ®¸p øng ®ðîc nhu cÇu cña hä. N¨m 1995, c¬ quan ®μo t¹o gi¸o viªn (TTA) ®· nhËn tr¸ch nhiÖm hðíng dÉn ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cho gi¸o viªn trong toμn quèc, bao gåm c¶ nh÷ng ngðêi lμm c«ng t¸c qu¶n lý, ®· khëi ®éng chð¬ng tr×nh HEADLAMP víi môc ®Ých huÊn luyÖn cho c¸c hiÖu trðëng míi ®ðîc bæ nhiÖm, chð¬ng tr×nh nμy nay ®ðîc ®æi tªn lμ Chð¬ng tr×nh Lêi nãi ®Çu 15
Srem NhËp m«n HiÖu trðëng (HIP), vμ cã rÊt nhiÒu ngðêi tham gia. KÓ tõ ®ã hai chð¬ng tr×nh kh¸c còng ®· ®ðîc bæ sung thªm vμ c«ng viÖc nμy ®ðîc Trðêng Cao ®¼ng Quèc gia L·nh ®¹o trong ngμnh Gi¸o dôc chÞu tr¸ch nhiÖm. Chóng t«i xin thó nhËn lμ trong qu¸ tr×nh viÕt cuèn s¸ch nμy, chóng t«i lμ nh÷ng kÎ ®¹o s¸ch cã s¸ng t¹o, mét hiÖn tðîng lan trμn trong giíi ®μo t¹o vÒ qu¶n lý. Tõ l©u chóng t«i ®· thu thËp tõ nh÷ng bμi gi¶ng, nh÷ng tμi liÖu ®ðîc ph¸t, nh÷ng bμi b¸o, nh÷ng b¸o c¸o néi bé, s¸ch vë vμ c¸c cuéc th¶o luËn víi c¸c ®ång nghiÖp cã chuyªn m«n c¶ mét c¬ së nh÷ng ý tðëng ®an xen lÉn nhau mμ tõ ®ã chóng t«i ®· x©y dùng thμnh vèn riªng cña m×nh, nhð nh÷ng con chim x©y tæ. Thðêng th× gèc cña ý tðëng ban ®Çu bÞ mÊt ®i v× nã ®ðîc sang söa vμ s¾p xÕp l¹i ®Ó ®ðîc dïng theo c¸ch míi. Chóng t«i còng biÕt m×nh mang nî rÊt nhiÒu nh÷ng nhμ tð tðëng lín trong qu¶n lý. Còng nhð sù biÕt ¬n ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ngðêi mμ chóng t«i ®· dïng ý tðëng cña hä, chóng t«i cè g¾ng viÕt ra hÕt tªn hä nÕu chóng t«i biÕt ®ðîc nguån cña ý tðëng. Nhðng còng cã nh÷ng ngðêi mμ chóng t«i mang mét mãn nî ®Æc biÖt. Bertie Everard cã h©n h¹nh ®ðîc lμm viÖc nhiÒu n¨m víi Gi¸o sð Dick Beckhard cña MIT, khi «ng tham vÊn cho ICI, vμ víi nh÷ng ®ång nghiÖp cña ICI kh¸c nhð Arthur Johnston vμ Derek Sheane. PhÇn III sö dông nhiÒu nh÷ng kiÕn thøc s©u s¾c ®ðîc x©y dùng tõ kinh nghiÖm nμy. Gi¸o sð Bill Reddin, «ng Ralph Coverdale ®· qu¸ cè vμ c¸c häc trß cña «ng, Meredith Belbin còng ®· gióp ®ì ®Ó gät giòa nh÷ng ý tðëng cña «ng. Sau nμy lμ nh÷ng ®ång nghiÖp ë Häc viÖn Gi¸o dôc thuéc §¹i häc Lu©n ®«n vμ Héi ®ång ph¸t triÓn qu¶n lý gi¸o dôc BEMAS, ®Æc biÖt lμ Janet Ouston. Geoff Morris muèn göi lêi c¸m ¬n ®Õn nh÷ng ®ång nghiÖp cña «ng ë EMAS (DÞch vô tð vÊn Qu¶n lý ch©u ¢u), nh÷ng ngðêi ®· ®ãng gãp cho viÖc ph¸t triÓn ý tðëng ®ðîc sö dông trong cuèn s¸ch nμy, ®Õn Tom Lea tõ B¸ch khoa Brighton, ngðêi ®· lμm viÖc cïng «ng trong nhiÒu kho¸ häc trong suèt 20 n¨m; ®Õn Malcolm Mander tõ §¹i häc Brunel, ®Õn Carmen Newsome, HiÖu trðëng trðêng tiÓu häc Tockwith - Yorkshire, ngðêi ®· cung cÊp nh÷ng th«ng tin bªn trong vÒ c¸c ®iÒu tra cña Ofsted (C¬ quan Tiªu chuÈn Gi¸o dôc) vμ sù thay ®æi trong trðêng tiÓu häc. ¤ng còng muèn bμy tá sù biÕt ¬n ®èi víi sù chØ trÝch (phÇn lín cã tÝnh tÝch cùc) cña vî «ng (nguyªn lμ gi¸o viªn), con g¸i «ng (còng lμ gi¸o viªn) vμ con trai «ng (mét c¸n bé qu¶n lý), vμ c¸m ¬n hä v× ®· cho phÐp «ng v¾ng mÆt tinh thÇn mét c¸ch t¹m thêi trong gia ®×nh. Ian Wilson muèn bμy tá sù biÕt ¬n cña m×nh tíi nh÷ng cuéc th¶o luËn h÷u Ých mμ anh ®· cã ®ðîc víi ban l·nh ®¹o cÊp cao cña trðêng Rydens vμ Trung häc Woodcote. ¤ng còng chÞu ¶nh hðëng bëi c¸c ®ång nghiÖp lμm viÖc t¹i dù ¸n quèc tÕ nghiªn cøu vÒ l·nh ®¹o nhμ trðêng mμ «ng cã tham gia. ¤ng còng ®¸nh gi¸ rÊt cao sù hç trî vμ 16 Lêi nãi ®Çu
Srem ®éng viªn cña c¸c thÇy hiÖu trðëng, trong ®ã cã Sandy Davies, Roy Blatchford vμ Keith Sharp vμ c¸c ®ång nghiÖp ë Surrey, ®Æc biÖt lμ Judy Nettleton ®· cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c trðêng ®Æc biÖt. Gia ®×nh cña «ng lu«n lu«n, nhð mäi khi, rÊt vÞ tha cho nh÷ng thêi gian «ng ngåi bªn m¸y tÝnh thay v× dμnh cho hä. TÊt c¶ chóng t«i còng lu«n ®ðîc ®èc thóc mét c¸ch ®óng ®¾n bëi Marianne Lagrange, ngðêi biªn tËp cña chóng t«i, Berteke Ibbett vμ Irene Greenstreet, c¸c thð ký cña Morris, nh÷ng ngðêi ®· xö lý v¨n b¶n cho b¶n th¶o. Chóng t«i muèn bμy tá sù biÕt ¬n ®Õn hä vμ nh÷ng ngðêi chða ®ðîc nªu tªn. Bertie Everard Geoffrey Morris Ian Wilson ¸p dông vμo b¶n th©n H·y nghiªn cøu b¶n ®å chøc n¨ng qu¶n lý vμ l·nh ®¹o ë H×nh 1. C«ng viÖc cña b¹n ®ðîc thÓ hiÖn tèt ®Õn møc nμo trong ®ã? B¹n cã muèn thªm vμo chøc n¨ng nμo kh«ng? Nh×n chung, c¸c chøc n¨ng cña HiÖu trðëng kh¸c víi chøc n¨ng cña c¸n bé qu¶n lý vμ l·nh ®¹o nhð thÕ nμo? NÕu b¹n kÕt luËn r»ng chóng gièng nhau rÊt nhiÒu, b¹n cã s½n sμng chÊp nhËn c¸c vai trß tù nhiªn cña chóng vμ tõ ®ã chÊp nhËn sù liªn quan cña c«ng viÖc b¹n lμm víi nh÷ng suy nghÜ bªn trong tõ nh÷ng sù s¾p xÕp kh«ng mang tÝnh chÊt cña ngμnh gi¸o dôc kh«ng? Lêi nãi ®Çu 17
1 GIíI THIÖU GI¸O VI£N PHæ TH¤NG Cã CÇN HäC VÒ QU¶N Lý KH¤NG? Cã ®óng nh÷ng nhμ qu¶n lý giái lμ do bÈm sinh chø kh«ng ph¶i do ®ðîc ®μo t¹o hay kh«ng? N¨ng lùc qu¶n lý cã tù nhiªn ®Õn víi chóng ta hay kh«ng? Trðíc khi tr¶ lêi c¸c c©u hái trªn, b¹n sÏ thÊy tr¶ lêi phiÕu hái ng¾n dðíi ®©y sÏ rÊt bæ Ých. B¹n h·y lÇn lðît tr¶ lêi tõng c©u hái, kh«ng cÇn do dù qu¸ l©u, vμ còng ®õng ®äc trðíc. PhiÕu hái vÒ nguyªn t¾c qu¶n lý H·y cho tõ ®iÓm 0 (hoμn toμn kh«ng ®ång ý) ®Õn 4 (hoμn toμn ®ång ý) ®Ó cho thÊy b¹n ®ång ý hoÆc kh«ng ®ång ý ®Õn møc nμo víi tõng ý kiÕn dðíi ®©y. B¹n nhí sau khi tr¶ lêi xong c¸c c©u hái tõ 1 ®Õn 5 míi xem c¸c c©u hái tõ 6 ®Õn 10. (1) Ngðêi ta nªn bá qua mét sè lçi nhÊt ®Þnh trong c«ng viÖc cña cÊp dðíi ®Ó kh«ng lμm hä n¶n chÝ. 0 1 2 3 4 (2) T«i ®· mÊt rÊt nhiÒu thêi gian ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mμ ®¸ng ra cÊp dðíi cña t«i ph¶i tù gi¶i quyÕt ®ðîc. 0 1 2 3 4 (3) T«i cè g¾ng truyÒn ®¹t mét c¸ch chÝnh x¸c cho nh÷ng ngðêi cÊp dðíi biÕt nh÷ng g× hä ph¶i lμm vμ t«i muèn hä lμm nh÷ng viÖc ®ã nhð thÕ nμo. 0 1 2 3 4 (4) T«i ®ñ biÕt vÒ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm ®Ó cã thÓ ra phÇn lín quyÕt ®Þnh mét c¸ch nhanh chãng mμ kh«ng cÇn ph¶i tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ngðêi cÊp dðíi. 0 1 2 3 4 (5) T«i lu«n gi¶i thÝch cho c¸n bé cña t«i biÕt t¹i sao chóng t«i cã nh÷ng thay ®æi. 0 1 2 3 4 18 1 - Giíi thiÖu
Srem (6) NÕu nhð cã ai ®ã ph¸t hiÖn ra bÊt cø lçi g× trong viÖc t«i lμm, t«i muèn hä nãi th¼ng víi t«i h¬n. 0 1 2 3 4 (7) NÕu t«i cã vÊn ®Ò g×, t«i muèn sÕp cña t«i tiÕp qu¶n viÖc ®ã vμ gi¶i quyÕt. 0 1 2 3 4 (8) T«i muèn ®ðîc chØ b¶o cÆn kÏ chÝnh x¸c lμ t«i sÏ ph¶i lμm viÖc nhð thÕ nμo. 0 1 2 3 4 (9) NÕu sÕp cña t«i muèn ®ða ra quyÕt ®Þnh g× cã ¶nh hðëng ®Õn t«i hay phßng ban cña t«i th× t«i muèn ®ðîc sÕp hái ý kiÕn cña t«i trðíc. 0 1 2 3 4 (10) Khã cã thÓ ®¸nh gi¸ logic ®»ng sau nhiÒu quyÕt ®Þnh cña c¬ quan gi¸o dôc. 0 1 2 3 4 Gi¶i thÝch phiÕu hái Khi lμm gÇn hÕt phiÕu hái, b¹n ch¾c ®· nhËn ra cã mèi liªn hÖ gi÷a c©u 1 vμ c©u 6, c©u 2 vμ c©u 7, v.v. Thùc tÕ, 5 c©u hái ®Çu liªn quan ®Õn c¸ch chóng ta qu¶n lý ngðêi kh¸c hoÆc tin r»ng ta ph¶i qu¶n lý ngðêi kh¸c. Trong khi ®ã, c¸c c©u hái 6-10 l¹i liªn quan ®Õn c¸ch chóng ta tin lμ chóng ta ®ðîc qu¶n lý, hoÆc ph¶i ®ðîc qu¶n lý. Cã vÎ hîp lý lμ chóng ta ph¶i qu¶n lý ngðêi kh¸c nhð c¸ch chóng ta vÉn muèn ®ðîc qu¶n lý. Tuy nhiªn, b¹n sÏ n»m trong sè lín nh÷ng ngðêi ®· tr¶ lêi phiÕu hái nμy b»ng c¸ch cho ®iÓm “4”, nÕu b¹n kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng “NÕu nhð cã ai ®ã ph¸t hiÖn ra bÊt cø lçi g× trong viÖc t«i lμm, t«i muèn hä nãi th¼ng víi t«i h¬n” (C©u hái 6), nhðng l¹i ®ång thêi ®Ò xuÊt ®iÓm “3” hoÆc “4” lμ “Ngðêi ta nªn bá qua mét sè lçi nhÊt ®Þnh trong c«ng viÖc cña cÊp dðíi ®Ó kh«ng lμm hä n¶n chÝ” (C©u hái 1). C¸c c©u tr¶ lêi cña mét nhãm n¨m mð¬i gi¸o viªn chñ nhiÖm tiªu biÓu ®· cho mét b¶n kÕt qu¶ trung b×nh thÓ hiÖn trong H×nh 1.1. 0 1 2 3 4 0 1 2 3 4 1 X 6 X 2 X 7 X 3 X 8 X 4 X 9 X 5 X 10 X H×nh 1.1. B¶ng ®iÓm cña phiÕu hái vÒ nguyªn t¾c qu¶n lý 1 - Giíi thiÖu 19
Srem Khi nh×n vμo sè ®iÓm b¹n ®· cho hoÆc vμo b¶ng ®iÓm trªn, cã thÓ sÏ xuÊt hiÖn 2 c¸ch ph¶n ®èi. (1) “C¸c c©u hái kh«ng hoμn toμn tð¬ng xøng”. §óng nhð vËy, nhðng cÇn thiÕt v× kh«ng muèn ®Ó viÖc trao ®æi qu¸ lé liÔu khi tr¶ lêi phiÕu hái. Nhðng sù tð¬ng xøng rÊt gÇn nhau ®Ó thÊy ®ðîc vÊn ®Ò. (2) “C¸ch b¹n qu¶n lý hay muèn ®ðîc qu¶n lý rÊt kh¸c nhau tõ cÊp nμy sang cÊp kh¸c.” C¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm muèn ®ðîc nghe nãi vÒ c¸c sai lÇm cña hä, (vμ cã thÓ hoμn toμn yªn t©m khi nghe vÒ c¸c sai lÇm cña hä v× hä ®ñ chÝn ch¾n ®Ó kh«ng c¶m thÊy bÞ n¶n lßng), tuy nhiªn víi c¸c c¸n bé trÎ h¬n, mäi chuyÖn kh«ng ph¶i nhð thÕ.” ThÕ nhðng, phiÕu hái nμy ®ðîc ®ða cho c¸c nhãm c¸n bé nhμ trðêng ë mäi cÊp vμ kÕt qu¶ chung gÇn nhð gièng nhau. Nhð trong trðêng hîp C©u hái sè 10, c¸ch dïng tõ ®ðîc ®æi thμnh: “NhiÒu quyÕt ®Þnh cña gi¸o viªn chñ nhiÖm…”. C©u tr¶ lêi còng ®ða ra quan ®iÓm râ rμng lμ ë mäi cÊp chóng ta ®Òu tin r»ng m×nh ®· th«ng b¸o cho ngðêi kh¸c biÕt lý do cña sù thay ®æi. Tuy nhiªn, trong phÇn lín c¸c trðêng hîp, chóng ta ®ang sèng trong ¶o tðëng. B¶N N¡NG, HIÓU BIÕT CHUNG, Kü N¡NG Vμ Kü THUËT Tõ nh÷ng ®iÒu chóng ta nh×n thÊy trªn ®©y, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng “b¶n n¨ng tù nhiªn” cña chóng ta vÒ qu¶n lý ngðêi kh¸c cã vÎ nhð kh«ng ®óng thùc tÕ l¾m. Trong thùc tÕ, chóng ta cã thÓ v× suy tÝnh mét c¸ch lý trÝ mμ tr¸nh viÖc ®èi ®Çu víi b¹n ®ång nghiÖp hoÆc ngðêi cÊp dðíi trong viÖc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò, nhðng sù l¶ng tr¸nh c¸c vÊn ®Ò cã thùc lμ mét viÖc lμm rÊt g©y bùc m×nh, mang tÝnh tiªu cùc vμ mÊt thêi gian cho c¸c bªn. HÇu nhð nh÷ng ®iÒu chóng t«i muèn nãi ®Õn trong cuèn s¸ch nμy cã thÓ chØ lμ sù nh÷ng lÏ th«ng thðêng, vÝ dô nhð nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh ph¶i ®ðîc suy nghÜ thÊu ®¸o Ýt nhÊt 1 lÇn. §¸ng tiÕc lμ trong cuéc sèng b×nh thðêng, nhð ta vÉn nh×n thÊy nh÷ng ngðêi xung quanh, con ngðêi thðêng kh«ng xö sù theo ®óng víi c¸c nguyªn t¾c mμ lÏ ra rÊt hiÓn nhiªn ®èi víi hä. Phð¬ng thuèc ch÷a trÞ cã lÏ lμ hä ph¶i nhËn biÕt ®ðîc râ: (1) Nh÷ng c¸i bÉy, (2) Nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o gióp chóng ta tr¸nh ®ðîc c¹m bÉy - hoÆc tho¸t ra khái nh÷ng c¹m bÉy mμ ta t×nh cê sa vμo; vμ (3) Nh÷ng c¶nh b¸o sím vÒ nh÷ng ®iÒu r¾c rèi. LuyÖn tËp ph¶n øng theo c¸c nguyªn t¾c nμy sÏ ph¸t triÓn ®ðîc c¸c “kü n¨ng” qu¶n lý. 20 1 - Giíi thiÖu