Quản lý dự án - Một số nguyên lý cơ bản (Tái bản lần 1): Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:139

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn "Quản lý dự án - Một số nguyên lý cơ bản" trình bày các nội dung: Quản lý nguồn lực dự án, quản lý giá thành dự án, quản lý chất lượng dự án, quản lý rủi ro dự án, giám sát và điều chỉnh dự án. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý dự án - Một số nguyên lý cơ bản (Tái bản lần 1): Phần 2

CHƯƠNG 6 QU N LÝ NGU N L C D ÁN 1. M t s khái ni m v ngu n l c và qu n lý ngu n l c __________________________ 101 1.1. Các lo i ngu n l c _________________________________________________________ 101 1.1.1. Ngu n l c có th thu h i _________________________________________________________101 1.1.2. Ngu n l c không th thu h i ______________________________________________________101 1.1.3. M t s lưu ý khác_______________________________________________________________101 1.2. Các bài toán qu n lý ngu n l c ______________________________________________ 102 2. Qu n lý ngu n l c v i th i h n th c hi n d án ñã xác ñ nh ____________________ 102 2.1. ði u hoà ngu n l c ________________________________________________________ 102 2.1.1. Khái ni m ñi u hoà ngu n l c _____________________________________________________102 2.1.2. Bài toán ñi u hoà bi u ñ nhân l c _________________________________________________102 2.2. Gi m chi u dài ñư ng găng _________________________________________________ 104 3. Qu n lý trong ñi u ki n ngu n l c có h n ___________________________________ 104 3.1. Quy t c phân ph i ngu n l c có h n __________________________________________ 104 3.2. Các phương pháp phân ph i ngu n l c________________________________________ 105 3.3. Bài toán phân ph i ngu n l c trong gi i h n ___________________________________ 106 3.3.1. Phân ph i ngu n l c theo phương pháp n i ti p _______________________________________106 3.3.2. Phân ph i ngu n l c theo phương pháp song song _____________________________________108 Câu h i ôn t p____________________________________________________________ 113 Bài t p __________________________________________________________________ 114 99 https://tieulun.hopto.org
Qu n lý th i gian và ti n ñ d án là quá trình qu n lý bao g m vi c thi t l p m ng công vi c, xác ñ nh th i gian th c hi n t ng công vi c cũng như toàn b d án và vi c l p k ho ch, qu n lý ti n ñ th c hi n d án. Trong qu n lý th i gian và ti n ñ còn chưa quan tâm t i v n ñ ngu n l c. Trong chương 5 ta m i ch d ng l i vi c chuy n sơ ñ m ng lên tr c th i gian và chuy n sang d ng sơ ñ m ng ngang. Bư c ti p theo là ph i lên các bi u ñ nhu c u ngu n l c (tài nguyên). Hình 6.1 th hi n bi u ñ nhu c u nhân l c c a ví d sơ ñ m ng ñã trình bày trong hình 5.16, ñã chuy n lên tr c th i gian hình 5.18 và ñã chuy n sang d ng sơ ñ ngang hình 5.19 trong chương 5. y Nhu cÇu nh©n lùc cña c«ng viÖc 5 !4! 6 6' 4 !5! 6 45 3 !3! 5 5' 3 !5! 4 2 !5! 4 4' 2 !3! 3 1 !4! 3 3' 1 !5! 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 t Sè ng−êi 12 9 9 8 5 5 3 R=128 Rtb = 8 K1 = 0.67 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ngµy H×nh 6.1. BiÓu ®å nh©n lùc ð lên ñư c bi u ñ nhu c u nhân l c, cũng như b t c nhu c u ngu n l c nào khác, ta ñã ph i gi ñ nh r ng b t c lúc nào nhu c u v ngu n l c cũng ñư c tho mãn. Trong th c t thư ng g p các trư ng h p nhu c u ngu n l c phân b không ñ u theo th i gian, có lúc ít hơn, có lúc l i vư t quá kh năng cung c p. 100 https://tieulun.hopto.org
V n ñ ñ t ra là ph i nghiên c u cách qu n lý, ñi u ph i ngu n l c ñ có th ñi u hoà, cân ñ i gi a kh năng cung c p và nhu c u ngu n l c ñòi h i. Chương này xem xét v n ñ qu n lý các ngu n l c luôn luôn b gi i h n c a d án. 1. M T S KHÁI NI M V NGU N L C VÀ QU N LÝ NGU N L C 1.1. Các lo i ngu n l c Các ngu n l c ñ th c hi n m t d án bao g m nh ng kh năng hi n có v lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng và tư li u lao ñ ng. ðó chính là nhân l c, MMTB, nguyên v t li u, năng lư ng, tài chính.... Trong qu n lý, ngư i ta thư ng chia các ngu n l c này theo ñ c tính c a chúng th hi n trong quá trình s d ng. ð c tính ñó là có thay ñ i kh i lư ng hay không khi ñư c s d ng. 1.1.1. Ngu n l c có th thu h i Ngu n l c có th thu h i là các ngu n l c không thay ñ i kh i lư ng c a nó trong quá trình s d ng. Lo i này g m nhân l c, MMTB... ðây là lo i ngu n l c không x p kho ñư c. S lư ng/kh i lư ng c a chúng không thay ñ i trong quá trình s n xu t. ði u ki n ràng bu c ñ i v i ngu n l c có th thu h i là cư ng ñ s d ng không ñư c vư t quá m c hi n có ho c có th huy ñ ng. 1.1.2. Ngu n l c không th thu h i Ngu n l c không th thu h i là các ngu n l c thay ñ i kh i lư ng c a nó trong quá trình s d ng. Kh i lư ng c a các ngu n l c lo i này bi n ñ i t l thu n v i kh i lư ng công vi c hoàn thành do bi n thành s n ph m. ði n hình c a lo i ngu n l c này là ñ i tư ng lao ñ ng như nguyên v t li u, c u ki n, bán thành ph m, ti n v n... ði u ki n ràng bu c thư ng là cư ng ñ s d ng không ñư c vư t m c ñ cung c p. C n lưu ý là do tài nguyên không thu h i có th ñư c d tr trong kho nên ñi u ki n trên, trong m t s trư ng h p, không nh t thi t ph i tuân th . 1.1.3. M t s lưu ý khác - M t ngu n l c A có th ñư c thay th b ng ngu n l c B, nhưng chưa ch c ngu n l c B l i có th thay th ñư c ngu n l c A. Ví d th xây có th thay th cho th ñ bê-tông, nhưng th ñ bê-tông chưa ch c ñã xây ñư c. - Có nh ng ngu n l c n u không dùng có th lưu l i dùng vào th i ñi m khác như các ngu n l c có hình thái v t ch t c th như ti n, v t tư... Nhưng cũng có lo i ngu n l c n u không dùng thì coi như là m t, không lưu l i ñư c. Lo i này ch y u là các ngu n l c vô hình như công th , ca máy... N u ñã thuê th , thuê máy mà không dùng thì v n ph i tr ti n. - Có nh ng ngu n l c b tiêu hao b i công vi c (ngu n l c không thu h i), nhưng cũng có ngu n l c ñư c s n sinh t công vi c như các lo i v t li u s n xu t t i ch . - Trong quá trình th c hi n d án ta ph i ti n hành nhi u lo i công vi c. M i công vi c s d ng m t vài lo i ngu n l c khác nhau. M t khác vi c s d ng các ngu n l c l i ñan xen vào nhau trong su t c quá trình. Vai trò, kh i lư ng s d ng c a m i lo i cũng khác nhau làm cho v n ñ càng tr nên ph c t p. S lo i ngu n l c càng nhi u thì v n ñ càng ph c t p, ñôi khi ph c t p ñ n m c không gi i quy t n i. Th c t , ngư i ta tìm cách ñơn gi n hoá ñ ph c 101 https://tieulun.hopto.org
t p c a v n ñ sao cho l i gi i ñ t yêu c u s n xu t là ñ . M t trong nh ng cách ñó là ch n ra lo i ngu n l c có ý nghĩa nh t và gi i quy t v n ñ v i ngu n l c ch ñ o ñó. L y l i gi i c a bài toán trên làm cơ s ñ xét ti p ñ n nh ng ngu n l c ti p theo. Trong ñ i ña s các d án, ngu n l c ch ñ o chính là ngu n l c con ngư i - nhân l c. Thông thư ng m c ñ s d ng các ngu n l c khác luôn luôn song hành và t l thu n v i m c ñ s d ng nhân l c. Vì v y trong các bài toán ti p theo, ta gi i các bài toán trư c h t v i ngu n l c con ngư i - nhân l c. 1.2. Các bài toán qu n lý ngu n l c Trong qu n lý ngu n l c, m c tiêu ñ t ra là s d ng chúng sao cho có l i nh t. V n ñ này r t ph c t p và ña d ng. Có th x y ra các trư ng h p trong m i quan h gi a ngu n l c và th i gian, ñó là: ngu n l c c ñ nh hay/và th i gian c ñ nh. Bài toán t ng quát còn b ng , ngư i ta ch gi i m t s bài toán c th thư ng g p sau: 1. Trư ng h p th i h n th c hi n d án ñã xác ñ nh: - Nhu c u ngu n l c t i m i th i ñi m n m trong ph m vi cho phép nhưng m c ñ s d ng không hài hoà (bài toán ñi u hoà ngu n l c không thay ñ i chi u dài ñư ng găng). - Chi u dài ñư ng găng vư t quá th i h n cho phép, c n ph i thu ng n l i. 2. Trư ng h p th i h n th c hi n d án có th kéo dài: nhu c u ngu n l c t i m t s th i ñi m vư t quá kh năng cung c p, c n ph i ñi u ch nh (có cho phép kéo dài ñư ng găng). 3. T i ưu hoá quan h th i gian - chi phí (v n ñ này s ñư c xem xét trong chương 7). 2. QU N LÝ NGU N L C V I TH I H N TH C HI N D ÁN ðÃ XÁC ð NH 2.1. ði u hoà ngu n l c 2.1.1. Khái ni m ñi u hoà ngu n l c Cư ng ñ s d ng m t ngu n l c r nào ñó c a công vi c i-j ñư c ký hi u là rij. Th i gian th c hi n công vi c i-j là tij. V y t ng s ngu n l c mà d án tiêu th h t là: R = ∑∑ r i , j t i , j (6.1) i j Th i gian th c hi n toàn b d án là T. Cư ng ñ s d ng ngu n l c trung bình c a d án là: R 1 = = ∑∑ R T T i j r i, j t i, j tb (6.2) Cư ng ñ s d ng ngu n l c cao nh t trong toàn b các công vi c d án là Rmax. H s ñi u hoà ngu n l c: K1 = Rtb/Rmax (6.3) H s này càng g n 1 thì d án s d ng ngu n l c càng ñư c coi là ñi u hoà. 2.1.2. Bài toán ñi u hoà bi u ñ nhân l c Bài toán ñi u hoà bi u ñ nhân l c ñ t ra khi th i gian th c hi n d án ñã n ñ nh và ñ dài ñư ng găng cũng ñã ñ m b o ñư c ch tiêu này. Nhưng bi u ñ nhân l c v ñư c có ño n 102 https://tieulun.hopto.org
nhô cao có ño n trũng sâu quá so v i m c trung bình. ði u này d n ñ n lãng phí nhân l c trong s n xu t. Ví d : hôm nay c n 10 ngư i, ngày mai ch c n 5 ngư i, ngày kia l i c n 10 ngư i. Như v y ñã lãng phí 5 công lao ñ ng. Bi u ñ nhân l c ñư c coi là ñi u hoà khi nó ít bi n ñ ng nh t. ði u này ñ ng nghĩa v i K1 ti n g n t i 1. V y ph i ñi u hoà bi u ñ nhân l c như th nào? - Trư c tiên trên bi u ñ nhân l c ta tìm nh ng kho ng có nhân l c tăng ho c gi m ñ t ng t. - Tìm các công vi c n m trong kho ng th i gian có bi u ñ nhân l c tăng gi m ñ t ng t ñó. - Gi m ho c tăng nhân l c cho các công vi c ñó sao cho ñ t ñư c bi u ñ nhân l c b ng ph ng như mong mu n. ð làm ñư c vi c ñó có th xê d ch các công vi c (thay ñ i th i ñi m kh i công) ho c gi m s nhân l c c n thi t (kéo dài th i gian th c hi n v i ñi u ki n không vư t quá th i gian d tr ). y 5 !4! 6 6' 4 !5! 6 45 3 !3! 5 5' 3 !5! 4 2 !5! 4 2 !3! 3 1 !4! 3 1 !5! 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 t Sè ng−êi 9 10 9 7 8 5 5 R = 128 Rtb = 8 Rmax = 10 K1 = 0.8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ngµy H×nh 6.2. BiÓu ®å nh©n lùc khi ®· dÞch chuyÓn mét sè c«ng viÖc trong cè g¾ng ®iÒu hoµ Ví d trong bi u ñ nhân l c hình 6.1 ngày 4 và 5 c n 12 ngư i, nhưng ngày 6 ch c n 3 ngư i. Trong kho ng th i gian này có các công vi c 1-3; 2-3 và 2-4. Trong s ñó, công vi c 2- 3 là găng, không th thay ñ i, công vi c 1-3 có d tr th i gian nhưng ñang th c hi n, công vi c 2-4 có th ñ y lùi l i sau. Vi c ñ y lùi l i sau có th làm cho th i gian sau x y ra tăng 103 https://tieulun.hopto.org
gi m nhân l c ñ t ng t. Ta l i tìm ki m công vi c nào còn d tr và có th ñ y lùi ho c kéo dài th i gian th c hi n. Quá trình c th kéo dài ñ n khi bi u ñ nhân l c b ng ph ng thì thôi. Ch v i các ñ ng tác xê d ch các công vi c trong ph m vi th i gian d tr ta ñã có th thu ñư c bi u ñ nhân l c ñi u hoà hơn (hình 6.2). 2.2. Gi m chi u dài ñư ng găng Có trư ng h p chi u dài ñư ng găng vư t quá th i h n cho phép (ti n ñ không ñáp ng quy ñ nh). Ta ph i ñi u ch nh sơ ñ m ng sao cho chi u dài ñư ng găng ng n l i. Có các cách sau ñ rút ng n chi u dài ñư ng găng: 1. Tăng ngu n l c cho các công vi c găng trong ñi u ki n cho phép. 2. Tăng ca làm vi c cho m t s công vi c găng v i ñi u ki n ñ m b o công nhân làm vi c bình thư ng. 3. ði u ngu n l c t công vi c có d tr th i gian sang cho các công vi c găng v i ñi u ki n là các công vi c này có cùng tính ch t k thu t và sau khi ñi u ch nh các công vi c không găng không vư t quá th i gian d tr . 4. T ch c th c hi n song song cho m t s công vi c găng. 5. Thay ñ i bi n pháp, công ngh th c hi n công vi c nh m rút ng n th i gian. 3. QU N LÝ TRONG ðI U KI N NGU N L C CÓ H N Bi u ñ nhu c u ngu n l c l n ñ u xây d ng thư ng không ñ u, có nh ng lúc nhu c u vư t quá gi i h n cho phép, vì v y c n ph i s p x p các công vi c ñ hoàn thành d án trong th i h n ñã ñ nh. ðôi khi vì ñi u ki n ngu n l c có h n mà th i h n ñã ñ nh không th ñ m b o và b kéo dài. V n ñ này thư ng n y sinh trong th c t . Ví d không ñ ti n ñ thi công nên r t nhi u công trình "ñ p chi u ñ ñ y" và cu i cùng là gây lãng phí, th t thoát. Nhi u công trình không ñ ti n ho c m t s ñi u ki n khác ñ gi i phóng m t b ng mà th i ñi m kh i công ph i hoãn l i nhi u năm... S p x p công vi c ñây trư c h t cũng là xê d ch ho c kéo dài các công vi c trong d tr cho phép như trong bài toán ñi u hoà bi u ñ nhân l c. Nhưng khi g p nhi u công vi c có th xê d ch, t c là có nhi u công vi c c n ngu n l c, mà ngu n l c l i không ñ thì c n ph i phân ph i như th nào? Trư c h t c n nghiên c u các quy t c và phương pháp phân ph i. C n ph i lưu ý thêm là có th x y ra các trư ng h p sau khi th c hi n t t c các bi n pháp xê d ch, kéo dài công vi c mà v n không ñ m b o ñư c ñi u ki n v gi i h n ngu n l c thì lúc này bu c ph i cân nh c ưu tiên m t trong hai m c tiêu: - ð m b o th i h n thì ph i vư t quá gi i h n v ngu n l c, lúc ñó có th áp d ng các bi n pháp ñã ñ ra trong m c 2.2 (gi m chi u dài ñư ng găng); - ð m b o v gi i h n ngu n l c thì th i h n th c hi n d án bu c ph i ñ y lùi v sau. 3.1. Quy t c phân ph i ngu n l c có h n Khi ngu n l c có h n, ta ph i phân ph i chúng theo m t s quy t c ưu tiên. Quy t c ưu tiên do con ngư i ñ ra. Nó ñóng vai trò quan tr ng trong vi c phân ph i ngu n l c. D a vào các quy t c này ngư i ta quy t ñ nh nh ng công vi c nào ñư c quy n ưu tiên trư c. Trong ña 104 https://tieulun.hopto.org
s các trư ng h p, không có m t quy t c ưu tiên nào ñ m b o cho ta ñư c phương án phân ph i t i ưu. Song có th tìm ñư c phương án g n t i ưu. M t s quy t c ưu tiên sau ñây thư ng ñư c áp d ng: 1. Ưu tiên các công vi c găng vì các công vi c này quy t ñ nh th i h n th c hi n d án. 2. Ưu tiên các công vi c có d tr th i gian nh nh t (n u trong các công vi c ñang xét không có công vi c găng). 3. Ưu tiên các công vi c có th i gian th c hi n nh nh t (ñ có th nhanh chóng thoát ra kh i tình tr ng khó khăn). 4. Ưu tiên các công vi c có th i ñi m kh i công hay hoàn thành s m nh t. 5. Ưu tiên các công vi c th c t ñòi h i ph i hoàn thành trư c. 6. Ưu tiên các công vi c theo ý mu n ch quan ho c ý nghĩa chính tr c a con ngư i. 3.2. Các phương pháp phân ph i ngu n l c 3.2.1. Phương pháp n i ti p Theo phương pháp n i ti p ta l p b ng kê các công vi c, s p x p chúng theo tr t t lô- gic c a sơ ñ m ng. T i m i th i ñi m có nhi u công vi c thì l i s p x p chúng theo m t quy t c ưu tiên nào ñó. Sau ñó, theo tr t t ñã s p x p, các công vi c ñư c l y ra và ti n hành phân ph i ngu n l c. Công vi c nào ñư c phân ph i ngu n l c ngay thì có nghĩa là nó ñư c kh i công s m. N u ngu n l c không ñ thì công vi c nào không ñư c phân ph i ngu n l c s b ñ y lùi th i ñi m kh i công s m c a nó. M i khi m t công vi c b ñ y lùi th i ñi m kh i công s m mà nh hư ng ñ n các công vi c sau thì các th i ñi m kh i công s m c a các công vi c ti p theo cũng ph i lùi l i tương ng và nh ng công vi c ñã s p x p r i ph i s p x p l i. Phương pháp n i ti p c g ng phân ph i ngu n l c trong toàn d án m t l n. Trong quá trình tính toán, toàn b công vi c c a d án ñ u n m b ng kê ban ñ u v i th t ưu tiên c a chúng và th t này không thay ñ i trong su t quá trình s p x p. 3.2.2. Phương pháp song song Phương pháp song song ñư c th c hi n t th i ñi m b t ñ u ti n hành d án ñ n th i ñi m cu i cùng. L n lư t d ng l i các th i ñi m b t ñ u và hoàn thành các công vi c trên sơ ñ m ng. T i t ng th i ñi m có m t s công vi c k t thúc, m t s công vi c ti p t c, m t s công vi c b t ñ u và m t s công vi c b ñ y lùi t th i ñi m trư c ñó. L p b ng danh sách cho t t c các công vi c này và x p th t theo quy t c ưu tiên nào ñó. Sau ñó phân ph i ngu n l c cho các công vi c theo th t ưu tiên ñã l p ñ n h t gi i h n cho phép. Nh ng công vi c còn l i vì không ñ ngu n l c s b ñ y lùi ñ n th i ñi m sau. T i th i ñi m ti p theo, các công vi c ñã b ñ y lùi l i ñư c ñưa vào b ng ñ s p x p l i theo quy t c ưu tiên ñã ch n. C th quá trình s p x p, phân ph i, ñ y lùi (n u không ñ ngu n l c) ñư c l p l i cho ñ n h t. Phương pháp song song nghiên c u t ng th i ñi m, ti n hành s p x p d n trong su t th i gian d án. 105 https://tieulun.hopto.org
0/0 2/2 3\4 2\16 2\6 1 2 2\10 8/8 12/12 14/14 1\8 2\14 2\12 4\12 2\16 3 4 5 7 8 4/4 6/6 3\6 2\6 6 9/10 3\6 a. S¬ ®å m¹ng ban ®Çu tij rij 4 6 16 12 14 12 12 16 1 2 3 4 5 7 8 6 8 6 6 6 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ngµy b. S¬ ®å m¹ng trªn trôc thêi gian Sè ng−êi 28 24 Rlim = 22 20 16 12 8 4 R = 268 Rtb = 19.14 K1 = 0.8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ngµy c. BiÓu ®å nh©n lùc H×nh 6.3. S¬ ®å m¹ng ban ®Çu, s¬ ®å m¹ng chuyÓn lªn trôc thêi gian vµ biÓu ®å nh©n lùc ch−a ®iÒu chØnh 3.3. Bài toán phân ph i ngu n l c trong gi i h n 3.3.1. Phân ph i ngu n l c theo phương pháp n i ti p Cho m t sơ ñ m ng v i các s li u ban ñ u như hình 6.3a. Chuy n lên tr c th i gian hình 6.3b và bi u ñ nhân l c hình 6.3c. M c cung c p nhân l c Rlim = 22 ngư i. Hãy ch n 106 https://tieulun.hopto.org
quy t c ưu tiên, sau ñó dùng phương pháp n i ti p ñ phân ph i nhân l c cho các công vi c d án này. Quy t c ưu tiên ñư c ch n ñây là d tr th i gian t i thi u. Theo tr t t lô-gic c a sơ ñ m ng và theo quy t c ưu tiên d tr t i thi u ta l p ñư c b ng kê các công vi c c a d án như b ng 6.1. B ng 6.1. B ng kê ban ñ u các công vi c theo th t ưu tiên d tr t i thi u Th t Tên công vi c (i-j) Th t Tên công vi c (i-j) 1 1-2 7 4-5 2 1-3 8 4-6 3 2-3 9 5-7 4 2-4 10 6-7 5 2-5 11 6-8 6 3-4 12 7-8 Ti n hành phân ph i ngu n l c, b t ñ u t s ki n 1. - T i s ki n 1: Phân ph i cho 1-2 ñ 16 ngư i, còn công vi c 1-3 c n 8 ngư i trong 1 ngày, v y phân ph i cho 4 ngư i ñ th c hi n công vi c trong 2 ngày. - T i s ki n 2: Theo b ng công vi c ñư c ưu tiên th nh t là công vi c găng 2-3 ñư c phân ph i ñ 12 ngư i. Công vi c ñư c ưu tiên ti p là 2-4 c n 6 ngư i. Công vi c ti p là 2-5 c n 4 ngư i là v a h t. - T i s ki n 3: Công vi c 2-5 ñang th c hi n (còn 1 ngày v i 4 ngư i). Công vi c ti p theo b ng là 3-4 là công vi c găng c n 14 ngư i. - T i s ki n 4: Lúc này công vi c 2-5 và công vi c 3-4 ñã hoàn thành. Các công vi c b t ñ u kh i công lúc này theo th t b ng ưu tiên là 4-5 và 4-6. C 2 công vi c này ñ u ñư c phân ph i ñ nhân l c. - T i s ki n 5: Công vi c 4-6 còn 1 ngày (v i 6 ngư i) ñư c ưu tiên làm ti p. Công vi c 5-7 găng (c n 12 ngư i) là ưu tiên ti p theo. - T i s ki n 6: Công vi c 5-7 ñang th c hi n v i 12 ngư i. Công vi c ưu tiên ti p theo là 6-7. Còn 4 ngư i chuy n cho công vi c 6-8. Công vi c 6-7 ñư c th c hi n trong 2 ngày. Sau ñó 6 ngư i ñư c gi i phóng chuy n cho công vi c 6-8 lúc này ñã có 4 ngư i làm ñư c 2 ngày. Như v y, ngày th 3 công vi c này ñư c 10 ngư i làm là v a xong. - T i s ki n 7: Ch còn m t công vi c 7-8. Sau khi phân ph i xong ta có sơ ñ m ng trên tr c th i gian và bi u ñ nhân l c ñã ñi u ch nh như hình 6.4. 107 https://tieulun.hopto.org
4 6 16 12 14 12 12 16 1 2 3 4 5 7 8 6 4 6 4 10 6 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ngµy a. S¬ ®å m¹ng trªn trôc thêi gian Sè ng−êi 28 24 Rlim =22 20 16 12 8 4 R = 268 Rtb = 19.14 K1 = 0.87 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ngµy b. BiÓu ®å nh©n lùc H×nh 6.4. S¬ ®å m¹ng chuyÓn lªn trôc thêi gian vµ biÓu ®å nh©n lùc sau ®iÒu chØnh 3.3.2. Phân ph i ngu n l c theo phương pháp song song Cho m t d án có sơ ñ m ng ban ñ u như hình 6.5a. Gi i h n nhân l c là 14 ngư i. Dùng phương pháp song song ñ phân ph i ngu n l c con ngư i có h n này cho các công vi c c a d án. Trư c h t ta chuy n sơ ñ m ng sang d ng sơ ñ m ng ngang (hình 6.5b) và v ñư c bi u ñ nhân l c (hình 6.5c). Quy t c ưu tiên ñây v n là d tr t i thi u, ngoài ra c n th ng nh t là công vi c ñang th c hi n s ñư c làm ti p. Ta ti n hành phân ph i ngu n l c b t ñ u t s ki n 1. T i m i s ki n ta l p b ng (ho c danh sách) các công vi c v i th t ưu tiên theo quy t c ñã ch n là d tr th i gian t i thi u. 108 https://tieulun.hopto.org
4\2 3\3 5 2/2 6/11 2\4 4\4 2 5\5 14/14 0/0 4\4 3\7 4\6 1 3 6 7 7/7 10/10 3\3 6\4 4 3/11 a. S¬ ®å m¹ng ban ®Çu c/v 6_7 !6! 5_7 !3! 4_7 !4! 3_6 !7! 2_6 !4! 2_5 !2! 2_3 !5! 1_4 !3! 1_3 !4! 1_2 !4! 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 b. S¬ ®å m¹ng ngang Sè ng−êi 18 16 14 Rlim=14 12 10 8 6 4 2 R = 160 Rtb = 11.43 K1 = 0.6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 c. BiÓu ®å nh©n lùc H×nh 6.5. S¬ ®å m¹ng ban ®Çu, s¬ ®å m¹ng ngang vµ biÓu ®å nh©n lùc ch−a ®iÒu chØnh 109 https://tieulun.hopto.org
- Ngày ñ u tiên: Ta có b ng các công vi c ñã ñư c s p x p theo th t ưu tiên ñã ch n: t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 1-2 găng 0 4 2 1-3 3 4 3 1-4 5 3 Như v y nhân l c ñ cho c 3 công vi c. - Sang ngày th 3: Công vi c 1-2 ñã hoàn thành, gi i phóng ñư c 4 ngư i. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr (ngày) Nhu c u (ngư i) 1 2-3 găng 0 5 2 1-3 ti p t c, còn 2 ngày 3 4 3 1-4 ti p t c, còn 1 ngày 5 3 4 2-6 b tñ u 4 4 5 2-5 b tñ u 5 2 Trong ngày th 3 này nhân l c ch ñ cho các công vi c 2-3; 1-3 và 1-4. Còn dư 2 ngư i, theo th t ưu tiên thì ph i dành cho 2-6, nhưng 2-6 c n 4 ngư i vì v y 2 ngư i này chuy n cho 2-5. V y 2-6 b ñ y lùi, t m th i ít nh t là 1 ngày. - Sang ngày th 4: Công vi c 1-4 hoàn thành gi i phóng ra 3 ngư i. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 2-3 găng, ñang làm 0 5 2 1-3 ti p t c, còn 1 ngày 3 4 3 2-5 ti p t c, còn 3 ngày 5 2 4 2-6 b ñ y lùi t trư c xu ng 3 4 5 4-7 b tñ u 4 4 110 https://tieulun.hopto.org
Nhân l c ch ñ cho các công vi c: 2-3; 1-3 và 2-5. Dư 3 ngư i (m i gi i phóng do 1-4 hoàn thành) chuy n cho 2-6. Như v y 2-6 thi u 1 ngư i trong ngày b t ñ u th c hi n công vi c. Công nhân có th ph i tăng năng su t, n u không ñư c thì ph i kéo dài công vi c trong ph m vi d tr cho phép. Công vi c 4-7 b ñ y lùi ít nh t 1 ngày. - Sang ngày th 5: Công vi c 1-3 hoàn thành gi i phóng 4 ngư i. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 2-3 găng, còn 3 ngày 0 5 2 2-5 ti p t c, còn 2 ngày 5 2 3 2-6 ti p t c, thi u 1 ngư i 3 4 4 4-7 b ñ y lùi t trư c xu ng 3 4 Có 4 ngư i m i gi i phóng, có th bù thêm ngư i cho 2-6, s còn l i chuy n cho 4-7. Nhưng xét ra như th công vi c 4-7 l i thi u ngư i, trong khi c 2-6 và 4-7 cùng có d tr 3 ngày. T m ch n phương án dành c 4 ngư i cho 4-7. V y công vi c 4-7 kh i công, công vi c 2-6 ti p t c th c hi n v i 3 ngư i. - Sang ngày th 7: Công vi c 2-5 hoàn thành, gi i phóng ra 3 ngư i. Công vi c 2-6 ñã th c hi n ñư c 3 ngày v i 3 ngư i. N u công nhân không tăng năng su t ho c làm thêm gi ho c công ngh không cho phép nh ng c g ng trên thì công vi c này c n 7 công lao ñ ng n a. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 2-3 găng, còn 1 ngày 0 5 2 2-6 ti p t c, thi u 1 ngư i (ñã làm ñư c 3 3 4 nhưng còn ngày) thi u 1 3 4-7 ti p t c, còn 4 ngày 3 4 4 5-7 b tñ u 5 3 Như v y, 2 ngư i m i gi i phóng do công vi c 2-5 hoàn thành bù cho 2-6. Công vi c 2-6 còn thi u 7 công lao ñ ng nhưng ngày th 7 này có 5 ngư i làm. Công vi c 5-7 b ñ y lùi. 111 https://tieulun.hopto.org
- Sang ngày th 8: Công vi c 2-3 hoàn thành gi i phóng ra 5 ngư i. Xu t hi n công vi c 3-6 là công vi c găng. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 3-6 găng, b t ñ u 0 7 2 2-6 ti p t c (còn thi u 2 công) 3 4 (hi n có 5 ngư i làm) 3 4-7 ti p t c, còn 3 ngày 3 4 4 5-7 b ñ y lùi xu ng 4 3 Như v y, 5 ngư i m i gi i phóng do 2-3 hoàn thành không ñ cho 3-6 là công vi c găng b t ñ u. Nh n th y, công vi c 2-6 ch còn thi u có 2 công trong khi có 5 ngư i làm. V y ta rút t ñây 2 ngư i, chuy n sang ñ m b o cho 3-6. Tóm l i ngày này có 3-6; 2-6 và 4-7 ñư c th c hi n, còn 5-7 b ñ y lùi ti p. - Sang ngày th 9: Công vi c 2-6 hoàn thành gi i phóng ra 3 ngư i, 3 ngư i này chuy n sang cho 5-7 ñã b lùi 2 ngày, hôm nay ñ ngư i ñ kh i công. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 3-6 găng, ti p t c, còn 2 ngày 0 7 2 4-7 ti p t c, còn 2 ngày 3 4 4 5-7 b ñ y lùi xu ng l n 2 3 3 - Sang ngày th 11: Các công vi c 3-6 và 4-7 hoàn thành, gi i phóng ra 11 ngư i. Xu t hi n công vi c 6-7 là công vi c găng. t/t Công vi c (i-j) ð c ñi m D tr Nhu c u (ngày) (ngư i) 1 6-7 găng 0 6 2 5-7 ti p t c, còn 1 ngày 3 3 112 https://tieulun.hopto.org
Sang ngày th 12 thì công vi c 5-7 cũng hoàn thành, 3 ngày còn l i ch có công vi c 6-7 v i 6 ngư i làm. Vi c phân ph i ngu n l c ñ n ñây k t thúc, ta có sơ ñ m ng ngang và bi u ñ nhân l c sau ñi u ch nh như hình 6.6. c/v 6_7 !6! 5_7 !3! 4_7 !4! 3_6 !7! 2_6 3 5 2 2_5 !2! 2_3 !5! 1_4 !3! 1_3 !4! 1_2 !4! 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ngµy a. S¬ ®å m¹ng ngang Sè ng−êi 14 Rlim =14 12 10 8 6 4 2 R = 160 Rtb = 11.43 K1 = 0.82 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ngµy b. BiÓu ®å nh©n lùc H×nh 6.6. S¬ ®å m¹ng ngang vµ biÓu ®å nh©n lùc sau ®iÒu chØnh CÂU H I ÔN T P 11. Các ngu n l c ñ th c hi n d án là gì? Các lo i ngu n l c và ñ c ñi m c a chúng? 12. Hi u th nào là phân b ngu n l c ñi u hoà? Trình bày phương pháp ñi u hoà bi u ñ nhân l c khi th i gian th c hi n d án ñã xác ñ nh. 13. Trình bày các quy t c và phương pháp phân ph i ngu n l c có h n. 113 https://tieulun.hopto.org
BÀI T P Cho sơ ñ m ng sau, hãy: a. chuy n lên tr c th i gian và l p bi u ñ nhân l c. b. ñi u hoà bi u ñ nhân l c nh n ñư c m c a. c. chuy n sơ ñ sang d ng sơ ñ ngang r i th c hi n phân ph i l i nhân l c theo 2 phương pháp n u m c gi i h n nhân l c là 30 ngư i. 1\10 2\16 5\18 1 2 4 6 6\16 3\14 0 3 5 5\20 5\12 3\10 114 https://tieulun.hopto.org
CHƯƠNG 7 QU N LÝ GIÁ THÀNH D ÁN 1. Nh ng nguyên t c cơ b n qu n lý giá thành d án ____________________________ 116 2. Phân tích chi phí vòng ñ i d án ___________________________________________ 116 2.1. Khái ni m chi phí vòng ñ i __________________________________________________ 116 2.1.1. Khái ni m _____________________________________________________________________116 2.1.2. Tác d ng c a phân tích chi phí vòng ñ i _____________________________________________117 2.2. Trình t phát tri n mô hình LCC ____________________________________________ 117 2.3. Cơ c u phân chia chi phí CBS _______________________________________________ 118 2.3.1. Khái ni m _____________________________________________________________________118 2.3.2. Các lo i cơ c u phân chia chi phí ___________________________________________________119 2.4. Các ư c tính và ñánh giá LCC _______________________________________________ 122 2.5. Các ng d ng c a phân tích LCC ____________________________________________ 124 3. Ngân sách d án ________________________________________________________ 125 3.1. Khái ni m, phân lo i ngân sách d án_________________________________________ 125 3.1.1. Khái ni m ngân sách d án _______________________________________________________125 3.1.2. ý nghĩa c a ngân sách____________________________________________________________126 3.1.3. Phân lo i ngân sách _____________________________________________________________126 3.1.4. Các giai ño n l p ngân sách _______________________________________________________126 3.2. D toán ngân sách d án____________________________________________________ 127 3.2.1. Khái ni m d toán ngân sách d án _________________________________________________127 3.2.2. Các phương pháp d toán ngân sách d án ___________________________________________128 3.2.3. Các d toán ch y u cho m t d án ñ u tư xây d ng công trình ___________________________130 4. Ki m soát giá thành d án ________________________________________________ 133 4.1. Phương pháp ki m soát giá thành d án theo truy n th ng _______________________ 134 4.2. Phương pháp giá tr thu ñư c________________________________________________ 135 4.3. D báo giá thành __________________________________________________________ 137 5. Quan h gi a th i gian và chi phí th c hi n d án ____________________________ 138 5.1. Mô hình lý thuy t__________________________________________________________ 138 5.2. Bài toán rút ng n th i gian th c hi n d án v i m c chi phí tăng lên ít nh t _________ 141 5.3. Gi m chi phí b ng cách kéo dài các công vi c không găng ________________________ 147 Câu h i ôn t p____________________________________________________________ 147 Bài t p __________________________________________________________________ 148 115 https://tieulun.hopto.org
1. NH NG NGUYÊN T C CƠ B N QU N LÝ GIÁ THÀNH D ÁN Giá thành d án ñư c xác ñ nh b i t p h p giá tr các ngu n l c, chi phí và th i gian th c hi n các công vi c c a d án. ð i v i các d án có xây d ng ngư i ta còn xác ñ nh ch tiêu giá tr công trình xây d ng, ñó là t t c các chi phí tính b ng ti n ñ hoàn thành công trình. Giá tr công trình xây d ng là m t thành ph n c a giá thành d án có xây d ng. Giá thành d án là toàn b các chi phí tính b ng ti n ñ hoàn thành t t c các công vi c c a d án cho ñ n khi ñưa d án vào khai thác s d ng theo ñúng m c tiêu ñã ñ t ra. Qu n lý giá thành d án là t p h p các bi n pháp qu n lý nh m ñ m b o d án ñư c hoàn thành trong ph m vi ngân sách ñư c duy t. Trong ph m vi các v n ñ xem xét trong chương này, khái ni m qu n lý giá thành và khái ni m qu n lý chi phí có th coi như tương ñ ng nhau vì m c ñích ñ u là xác l p chi n lư c, các th t c, các bi n pháp ñ l p k ho ch và ki m soát chi phí. Qu n lý giá thành d án bao g m các n i dung sau: 1. Phân tích chi phí vòng ñ i d án. 2. D toán ngân sách d án - xác ñ nh các ch tiêu chi phí c n thi t ñ th c hi n d án. 3. Ki m soát giá thành d án - thư ng xuyên ñánh giá các chi phí th c t , so sánh v i các s li u k ho ch trong ngân sách ñã l p ñ ñ ra các bi n pháp ngăn ch n và ñi u ch nh nh ng sai l ch không mong mu n. Tài li u chính dùng trong qu n lý giá thành d án là b n ngân sách. Ngân sách là m t tài li u có tính ch t ch th ph n ánh các kho n thu, chi theo k ho ch, có s phân b theo kho n m c trong m t kho ng th i gian xác ñ nh. Ngân sách xác ñ nh các h n ch v ngu n l c c a d án, vì th trong qu n lý giá thành d án ngư i ta quan tâm nhi u hơn t i ph n chi c a nó. Ph n chi c a ngân sách thông thư ng ñư c g i là d toán. D toán c a m t d án là tài li u bao g m các lu n ch ng và các tính toán giá thành d án, thư ng là d a trên kh i lư ng các công vi c d án, các ngu n l c yêu c u và b ng giá. Qu n lý giá thành d án ñư c th c hi n trong toàn b vòng ñ i c a nó. Trong các giai ño n c a vòng ñ i d án, qu n lý giá thành có vai trò khác nhau và ñư c th c hi n khác nhau. ði u này ñư c th hi n r t rõ ràng trong h th ng lý lu n v qu n lý chi phí vòng ñ i d án. 2. PHÂN TÍCH CHI PHÍ VÒNG ð I D ÁN 2.1. Khái ni m chi phí vòng ñ i 2.1.1. Khái ni m Chi phí vòng ñ i (LCC - Life-Cycle Costing) là t ng chi phí c a vi c s h u m t s n ph m, k t c u ho c m t h th ng trong su t tu i th h u ích c a nó. ð i v i các s n ph m ñư c mua bán s n các thành ph n chính c a LCC là: giá mua, chi phí v n t i x p d , chi phí v n hành, b o qu n, b o dư ng, b o hi m, chi phí lưu kho bãi (n u có)... ð i v i các s n ph m không có s n, có th ph i ñưa thêm vào các chi phí khác liên quan ñ n nghiên c u, thi t k , s n xu t th . 116 https://tieulun.hopto.org
Trong phân tích chi phí vòng ñ i c n phân bi t vòng ñ i c a m t s n ph m và c a m t d án. S khác bi t ñó là m t d án thông thư ng ñư c coi là k t thúc khi h th ng ho c s n ph m c a d án chuy n sang giai ño n khai thác, v n hành. Trong khi ñó vòng ñ i c a b n thân h th ng ho c s n ph m thì còn ti p t c di n ra vư t xa ñi m này. 2.1.2. Tác d ng c a phân tích chi phí vòng ñ i Phân tích chi phí vòng ñ i có tác d ng giúp các nhà qu n lý trong vi c nh n di n và ñánh giá h u qu kinh t c a các quy t ñ nh do h ñưa ra. Các quy t ñ nh ñư c ñưa ra trong giai ño n ñ u có th có nh ng nh hư ng l n và kéo dài trong vòng ñ i c a d án/s n ph m. ð c bi t ñ i v i các d án phát tri n s n ph m m i, khi trong quá trình thi t k ngư i ta có th gi m chi phí s n xu t b ng cách l a ch n các k t c u, b ph n r hơn. ði u này có th d n ñ n các sai h ng và t ñó là chi phí l n hơn trong th i kỳ v n hành khai thác s n ph m/d án. M t ví d khác là ngư i ta có th ti t ki m m t s chi phí trong giai ño n lu n ch ng ho c l p k ho ch d án, ñi u này có th d n ñ n nh ng sai sót trong thi t k ho c k ho ch ñã xây d ng và kéo theo nh ng chi phí ñôi khi không lư ng h t ñư c. Th m chí có nh ng d án ph i hu b . Hình 7.1 trình bày ñư ng chi phí tích lu theo vòng ñ i c a d án (theo các giai ño n) và ñư ng cong nh hư ng c a quy t ñ nh qu n lý trong các giai ño n d án t i chi phí vòng ñ i. % LCC tÝch luü % 100 Møc ®é ¶nh h−ëng cña 100 90 quyÕt ®Þnh ®Õn LCC 90 80 80 70 70 60 60 50 50 40 40 30 30 20 20 10 10 0 0 X©y dùng LuËn chøng LËp kÕ ho¹ch Thùc hiÖn KÕt thóc ý t−ëng H×nh 7.1. LCC tÝch luü vµ møc ®é ¶nh h−ëng cña quyÕt ®Þnh ®Õn LCC 2.2. Trình t phát tri n mô hình LCC ð phát tri n m t mô hình LCC, trư c tiên ph i nh n di n ñư c lo i phân tích mà mô hình LCC ñư c d ki n ph c v . Sau khi th ng nh t v m c ñích phân tích, mô hình LCC có th ñư c tri n khai theo các bư c sau: 1. Phân lo i chi phí Li t kê các ho t ñ ng chính phát sinh chi phí và các h ng m c chi phí cơ b n. B ng 7.1 là m t ví d cho mô hình LCC 3 chi u. 2. L p cơ c u phân chia chi phí (CBS - Cost Breakdown Structure). 117 https://tieulun.hopto.org
3. Ư c tính và ñánh giá các thành ph n chi phí và t ng chi phí vòng ñ i. ð có th tính toán và phân tích LCC trư c tiên ngư i ta ph i l p ñư c cơ c u phân chia chi phí. B¶ng 7.1. Mét vÝ dô vÒ m« h×nh LCC C¸c giai ®o¹n vßng ®êi cña dù ¸n ý t−ëng ph¸t triÓn chÕ t¹o khai th¸c thanh lý Quý NC VL NC VL NC VL NC VL NC VL Tæng 1 2 2 2 3 3 3 3 3 4 1 3 4 5 4 1 5 6 5 1 10 3 19 7 5 1 12 4 22 8 3 1 15 6 25 9 10 5 3 1 19 10 7 3 4 2 16 11 5 3 8 12 5 3 8 13 5 3 8 14 5 3 1 9 15 4 2 1 7 16 4 2 6 17 3 1 1 5 18 Tæng 9 20 4 54 21 38 20 3 169 2.3. Cơ c u phân chia chi phí CBS ð theo dõi sâu sát t ng thành ph n c a LCC, các chi phí có th ñư c t ch c trong m t cơ c u nhi u c p b c, nhi u chi u theo các tiêu chí ñã l a ch n t trư c. Cơ c u ñó ñư c g i là cơ c u phân chia chi phí (CBS - Cost Breakdown Structure). M i thành ph n t i m i c p trong cơ c u này ñư c mã hoá, ñi u này khi n cho ta có th t ng h p chi phí trong m t CBS theo t ng tiêu chu n nh n bi t ph c v các nhu c u khác nhau. CBS là hình th c bi u hi n c a LCC. 2.3.1. Khái ni m Cơ c u phân chia chi phí CBS là hình th c t ch c các kho n m c chi phí theo nhi u c p b c t chung ñ n riêng, t khái quát ñ n chi ti t theo các tiêu chí phân lo i khác nhau t o thành m t cơ c u th ng nh t. 118 https://tieulun.hopto.org