Sáng kiến kinh nghiệm kĩ thuật xây dựng ma trận Vận dụng kĩ thuật xây dựng ma trận đề và biên soạn câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong dạy học chủ đề sắt, crom và hợp chất của chúng

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> 1) Lí do chọn đề tài<br /> Quá trình giáo dục là quá trình tương tác qua lại giữa thầy và trò thông<br /> qua các yếu tố gồm: mục tiêu giáo dục; nội dung chương trình giáo dục; hình<br /> thức tổ chức và phương pháp giáo dục; kiểm tra, đánh giá.<br /> Mục tiêu giáo dục<br /> <br /> Nội dung chương<br /> trình giáo dục<br /> <br /> Giáo viên<br /> <br /> Hình thức tổ chức và<br /> phương pháp giáo dục<br /> <br /> Học sinh<br /> <br /> Kiểm tra, đánh giá kết<br /> quả giáo dục<br /> Sơ đồ 1. Sơ đồ cấu trúc của quá trình dạy học<br /> Trong những năm gần đây, nền giáo dục Việt Nam đang có những thay<br /> đổi lớn, từ nền giáo dục tinh hoa sang nền giáo dục đại chúng, từ tiếp cận nội<br /> dung sang tiếp cận năng lực... Nghị quyết 29 – NQ/TW của Ban chấp hành<br /> trung ương Đảng, nhiệm vụ, giải pháp số 3 nêu rõ: đổi mới căn bản hình thức và<br /> phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung<br /> thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần<br /> từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới<br /> tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với<br /> đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của<br /> người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội. Đổi<br /> mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông theo hướng<br /> giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh<br /> giá đúng năng lực học sinh, làm cơ sở cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp<br /> và giáo dục đại học. Đổi mới phương thức đánh giá và công nhận tốt nghiệp<br /> giáo dục nghề nghiệp trên cơ sở kiến thức, năng lực thực hành, ý thức kỷ luật và<br /> đạo đức nghề nghiệp…<br /> Quan điểm thứ 4 của dự thảo xây dựng chương trình giáo dục phổ thông<br /> tổng thể: Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi , kiểm tra và đánh giá<br /> chất lượng giáo du ̣c, bảo đảm trung thực, khách quan, góp phần hướng dẫn, điều<br /> 1<br /> <br /> chỉnh cách học và cách dạy. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình<br /> học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá<br /> của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội;<br /> thực hiện đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông ở cấp độ quốc gia, địa phương<br /> và tham gia các kỳ đánh giá quốc tế để làm căn cứ đề xuất chính sách, giải pháp<br /> cải thiện chất lượng giáo dục phổ thông. Đổi mới phương thức thi và công nhận<br /> tốt nghiệp trung học phổ thông theo hướng giảm áp lực và tốn kém cho xã hội<br /> mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, cung<br /> cấp dữ liệu làm cơ sở cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại<br /> học.<br /> Năm học 2014 – 2015, trường đại học quốc gia Hà Nội tổ chức thành<br /> công 2 kì thi đánh gia năng lực để tuyển sinh vào đại học chính quy, thu hút rất<br /> nhiều thí sinh tham gia, được dư luận xã hội đồng tình, ủng hộ, đạt được các<br /> mục tiêu ĐHQGHN đề ra, khẳng định hướng đi triển khai đổi mới của<br /> ĐHQGHN là đúng đắn, phù hợp. Đây là phương thức lần đầu tiên được triển<br /> khai ở Việt Nam và ĐHQGHN là đơn vị tiên phong thực hiện thành công.<br /> ĐHQGHN đang tiếp tục giới thiệu sâu rộng hơn về các quy trình của kỳ thi;<br /> Tiếp tục bổ sung thêm các câu hỏi mới vào bộ đề năm 2016 sao cho phù hợp<br /> với thực tế và chuẩn kiến thức phổ thông, tăng cường các câu hỏi đòi hỏi thí<br /> sinh phải vận dụng các kiến thức đã học ở bậc phổ thông để giải quyết các vấn<br /> đề thực tiễn cuộc sống; Tăng các đợt tuyển sinh theo phương thức này, tiến tới<br /> “thường xuyên hóa” kỳ thi; Tiếp tục phát triển, hoàn thiện phần mềm, kỹ thuật.<br /> Năm học 2016 – 2017, Bộ GD&ĐT tiếp tục đổi mới kiểm tra – đánh giá<br /> theo hướng tăng cường các môn thi trắc nghiệm, chuyển từ các mã đề chỉ khác<br /> nhau về trật tự câu và thứ tự đáp án sang nhiều đề có nội dung trùng nhau không<br /> quá 20% (nhưng vẫn đảm bảo mức độ tương đương) nhằm đảm bảo tính khách<br /> quan trong thi cử và thuận tiễn cho học sinh.<br /> Trên cơ sở pháp lí, lí luận và thực tiễn đó, tôi chọn đề tài nghiên cứu:<br /> Vận dụng kĩ thuật xây dựng ma trận đề và biên soạn câu hỏi trắc nghiệm<br /> khách quan trong dạy học chủ đề “sắt, crom và hợp chất của chúng”.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về kiểm tra, đánh giá dạy học, từ đó đề xuất<br /> phương án đổi mới kiểm tra - đánh giá, vận dụng kĩ thuật xây dựng ma trận đề<br /> và biên soạn câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong dạy học chủ đề “sắt, crom và<br /> hợp chất của chúng”, góp phần thực hiện thành công nghị quyết 29 – NQ/TW,<br /> thực hiện đúng quan điểm của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và đáp<br /> ứng được yêu cầu của thực tiễn giáo dục.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> Kiểm tra – đánh giá trong dạy học môn Hóa học ở trường THPT.<br /> 2<br /> <br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ<br /> thống hóa và khái quát hóa các văn bản, tài liệu thể hiện quan điểm của Đảng,<br /> Nhà nước về kiểm tra – đánh giá quá trình dạy học để hình thành cơ sở lí luận<br /> của đề tài.<br /> Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: nhằm thu thập kinh nghiệm của bản<br /> thân và các đồng nghiệp về kiểm tra – đánh giá và đổi mới kiểm tra – đánh giá<br /> quá trình dạy học.<br /> Phương pháp phỏng vấn: tiến hành phỏng vấn một số cá nhân như đồng<br /> nghiệp, học sinh trong trường THPT Nam Lý nhằm thu thập thông tin, bổ sung<br /> cho việc đánh giá hiệu quả của việc đổi mới kiểm tra – đánh giá.<br /> Phương pháp chuyên gia: tiến hành lấy ý kiến của một số chuyên gia, một<br /> số thầy cô giáo am hiểu về kiểm tra – đánh giá quá trình dạy học nhằm đánh giá<br /> chính xác hiệu quả của kiểm tra – đánh giá quá trình dạy học.<br /> Phương pháp thống kê toán học: tiến hành sử dụng các phép toán thống<br /> kê nhằm xử lí các số liệu điều tra, từ đó đánh giá được hiệu quả của việc đổi<br /> mới kiểm tra – đánh giá quá trình dạy học.<br /> 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.<br /> Đề tài nghiên cứu về kiểm tra – đánh giá trong quá trình dạy học và việc<br /> đổi mới kiểm tra – đánh giá dạy học môn Hóa học của trường THPT.<br /> <br /> 3<br /> <br /> II. NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> 1.1) Khái niệm kiểm tra – đánh giá dạy học<br /> Kiểm tra – đánh giá dạy học là sự thu nhập, chỉnh lí, xử lí một cách toàn<br /> diện và khoa học thông tin về thành tựu học tập của học sinh ở giai đoạn khác<br /> nhau đối chiếu với mục tiêu học tập ở từng giai đoạn nhằm giúp học sinh tiến<br /> bộ không ngừng đối chiếu với mục tiêu học tập của cả môn học, bậc học nhằm<br /> đánh giá chất lượng trong quá trình dạy – học.<br /> Như vậy, việc kiểm tra là giúp cho học sinh tiến bộ không ngừng và đánh<br /> giá chất lượng của quá trình dạy – học.<br /> 1.2) Vị trí của kiểm tra đánh giá.<br /> Xét trên quan điểm hệ thống, quá trình đào tạo được xem như một hệ<br /> thống bao gồm các yếu tố: mục tiêu, nội dung, hình thức tổ chức dạy học,<br /> phương pháp dạy của thầy, phương pháp học của trò và cuối cùng là kiểm tra<br /> đánh giá kết quả của người học.<br /> Yêu cầu của xã hội<br /> <br /> Định hướng<br /> <br /> Mục tiêu môn học<br /> <br /> Nội dung môn học<br /> <br /> Hình thức tổ chức dạy – học<br /> Phương pháp dạy<br /> <br /> Phương pháp học<br /> <br /> (Kiểm tra – đánh giá thường xuyên)<br /> Kiểm tra – đánh giá kết quả<br /> Các yếu tố này tác động qua lại lần nhau theo một sơ đồ cấu trúc nhất<br /> định. Đó là từ phân tích nhu cầu của xã hội, trên cơ sở triết lí của nền giáo dục<br /> và các cơ sở khác. Đây là cái mốc cơ bản để thiết kế chương trình, lựa chọn và<br /> sắp xếp nội dung đào tạo. Hệ mục tiêu còn định hướng cho việc tìm ra các hình<br /> 4<br /> <br /> thức tổ chức dạy học phù hợp trong đó người dạy và người học tìm được<br /> phương pháp dạy học tương ứng để đạt mục tiêu.<br /> Trong sơ đồ trên, kiểm tra – đánh giá là khâu cuối cùng nhưng cũng là<br /> khâu quan trong nhất bởi lẽ nó không chỉ cho ta biết quá trình đào tạo có đạt<br /> mục tiêu hay không mà còn cung cấp các thông tin hữu ích để điều chính toàn<br /> bộ các hoạt động xảy ra trước đó.<br /> 1.3) Vai trò của đánh giá trong dạy học<br /> Kiểm tra đánh giá kết quả học tập là một trong những hoạt động quan<br /> trong nhất của quá trình dạy học.<br /> Bản chất của kiểm tra đánh giá là thu thập các thông tin định tính và định<br /> lượng, xử lí các thông tin đó và xác định xem mục tiêu của chương trình đào<br /> tạo, của môn học có đạt được hay không và nếu đạt thì đạt ở mức độ nào.<br /> Kiểm tra đánh giá là định hướng tới đích cuối cùng để người dạy hướng<br /> dẫn người học cùng vươn tới và cũng để người học tùy theo năng lực của bản<br /> thân tìm cách riêng cho mình hướng tới. Với nghĩa này, kiểm tra - đánh giá sẽ<br /> định hướng cách dạy của thầy và cách học của trò sao cho hiệu quả nhất, nghĩa<br /> là cùng hướng tới việc đạt mục tiêu.<br /> Ngoài ra, các thông tin khai thác được từ kiểm tra đánh giá sẽ rất hữu ích<br /> cho việc điều chỉnh phương pháp giảng dạy của thầy và phương pháp học<br /> của trò, đồng thời giúp cho nhà quản lí có những thay đổi cần thiết trong việc tổ<br /> chức quá trình đào tạo (như điều chỉnh chương trình đào tạo, nội dung đào tạo,<br /> hình thức tổ chức dạy học.<br /> Nếu xem chất lượng của quá trình dạy – học là sự trùng khớp với mục<br /> tiêu, thì kiểm tra – đánh giá là cách tốt nhất để đánh giá chất lượng của quá<br /> trình đạo tạo.<br /> 1. 4) Đặc trưng của kiểm tra – đánh giá trong lớp học<br /> 1.4.1) Kiểm tra – đánh giá trong lớp học nhằm mục đích cao nhất là vì sự tiến<br /> bộ của người học trong suốt quá trình học tập.<br /> Đánh giá cung cấp cho người học những thông tin hướng dẫn, điều chỉnh<br /> phương pháp học, phát triển các thao tác tư duy, năng lực nhận thức. Nhờ đó<br /> học sinh sẽ tự tin, tự chịu trách nhiệm về việc học tập của họ và đó cũng là<br /> những phẩm chất cần có để học tập suốt đời.<br /> 1.4.2) Kiểm tra – đánh giá trong lớp học định hướng cho hoạt động của giáo<br /> viên<br /> Kế hoạch dạy học có đan xen các đợt kiểm tra – đánh giá liên tục trong<br /> suốt quá trình , định hướng cho giáo viên giúp đỡ học sinh vượt qua những<br /> chặng đường một cách vững chắc. Chính những thông tin thu được sau mỗi lần<br /> kiểm tra – đánh giá kết quả học tập sẽ giúp cho giáo viên quyết định dạy cái gì,<br /> 5<br /> <br />