Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đề ra một số biện pháp cho trẻ 5 - 6 tuổi phát triển ý tưởng sáng tạo thông qua hoạt động tạo hình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non

MỤC LỤC TÓM TẮT SÁNG KIẾN.....................................................................................1 ..............................................................................................................................1 I – MỞ ĐẦU........................................................................................................2 1. Lý do chọn sáng kiến....................................................................................2 2. Mục tiêu của sáng kiến ................................................................................2 3. Phạm vi của sáng kiến..................................................................................3 II – CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN ........................................3 1.Cơ sở lý luận ..................................................................................................3 2. Cơ sở thực tiễn.................................................................................... 4 III – NỘI DUNG SÁNG KIẾN................................................................7 2. Đánh giá kết quả thu được..........................................................................12 III – KẾT LUẬN...............................................................................................15 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................... 18
2
TÓM TẮT SÁNG KIẾN Hoạt động tạo hình giúp trẻ có cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu các đối tượng cụ thể, từ đó có thể tự hình dung xây dựng về đối tượng đó. Vai trò chính mà hoạt động tạo hình là giúp trẻ phát triển trí tuệ: tư duy, trí tưởng tượng, trí nhớ… và phát triển khả năng sáng tạo của trẻ Xuất phát từ cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn tại đơn vị, bằng những kinh nghiệm trong những năm công tác cùng sự học hỏi, tham khảo tài liệu, ở đề tài này tôi đã đưa ra 07 biện pháp nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình. Bằng việc áp dụng các biện pháp đó trên thực tế, tôi đã đánh giá và thu được kết quả mong muốn. Từ đó rút ra kết luận, những bài học kinh nghiệm cũng như những kiến nghị, đề xuất để giúp việc thực hiện đề tài đạt hiệu quả cao hơn
2 I – MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn sáng kiến Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động vô cùng quan trọng đối với trẻ lứa tuổi mầm non. Thông qua hoạt động tạo hình, trẻ em có nhiều cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu các đối tượng miêu tả để có được hiểu biết, sự hình dung về các đối tượng, từ đó xây dựng các biểu tượng. Bởi vậy, có thể khẳng định rằng, hoạt động tạo hình là một trong những phương tiện tích cực để phát triển ở trẻ khả năng hoạt động trí tuệ như: óc quan sát, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng và sự sáng tạo của trẻ. Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển các chức năng tâm lí như khả năng tri giác các sự vật hiện tượng xung quanh, từ đó buộc trẻ phải tư duy và quá trình đó làm phát triển óc tưởng tượng sáng tạo, ham muốn tạo ra cái đẹp. Trẻ không chỉ khám phá mà còn sáng tạo bằng các đường nét, hình khối để tạo ra sản phẩm nghệ thuật của mình. Năm học 2021-2022, tôi được phân công giảng dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi A, với số trẻ là 20 cháu, đa số là các em dân tộc Tày, Nùng, nhu cầu hoạt động, khám phá của trẻ rất tích cực nên việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ nhằm phát huy khả năng sáng tạo là vô cùng quan trọng. Với nhiều năm kinh nghiệm trong công tác giảng dạy, tôi nhận thấy giáo viên cần phải tổ chức tốt hoạt động tạo hình để phát huy tính sáng tạo của trẻ. Từ những lý do trên mà tôi đã lựa chọn đề tài: "Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non " 2. Mục tiêu của sáng kiến Đề ra một số biện pháp cho trẻ 5 - 6 tuổi phát triển “ý tưởng sáng tạo” thông qua hoạt động tạo hình.
3 3. Phạm vi của sáng kiến - Đối tượng nghiên cứu: 20 cháu 5 – 6 tuổi trường mầm /………….. - Không gian: Trẻ lớp mẫu giáo 5 tuổi A ………… - Thời gian: Năm học 2021 – 2022. II – CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lý luận Hoạt động tạo hình là một dạng hoạt động nghệ thuật nhằm giúp trẻ nhận biết và phản ánh thế giới xung quanh thông qua những hình tượng nghệ thuật. Hoạt động này là một dạng hoạt động có sản phẩm đặc trưng của trẻ mầm non. Có bốn dạng hoạt động cơ bản sau: Vẽ, nặn, cắt – xé – dán – Lắp ghép xây dựng. Trẻ 5 - 6 tuổi đã bước đầu biết sắp xếp các hình tượng trong mối quan hệ giữa chúng. Trẻ có khả năng phân biệt và sử dụng được nhiều màu, với đặc điểm như vậy nên năng khiếu nghệ thuật thường được nảy sinh ngay từ tuổi ấu thơ. Vì vậy việc giáo dục thẩm mĩ cần được bồi dưỡng ngay từ tuổi mẫu giáo để ươm mầm những tài năng nghệ thuật cho tương lai. Hoạt động tạo hình góp phần góp phần quan trọng trong giáo dục thẩm mĩ cho trẻ mầm non đặc biệt là đối với trẻ 5 - 6 tuổi, thông qua hoạt động tạo hình phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ thẩm mĩ và bồi dưỡng những cảm xúc thẩm mĩ. Những vẻ đẹp đa dạng của hình dáng, sự phong phú về màu sắc của đồ vật, thiên nhiên và sự lặp đi lặp lại của các yếu tố tạo hình như sự cân đối đa dạng về cấu trúc hình dạng về tính truyền cảm của đường nét … đã thu hút hứng thú và gây cho trẻ những xúc cảm, tình cảm thẩm mĩ ở trẻ được nảy sinh và trở lên sâu sắc cùng với sự phát triển của cảm giác và sự phong phú của các biểu tượng, trẻ tri giác thế giới xung quanh ngày càng có ý thức hơn. Việc làm quen, tiếp xúc với các tác phẩm nghệ thuật tạo hình còn giúp trẻ cảm thụ được vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống thể hiện qua ngôn ngư tạo hình là đường nét, hình dáng, màu sắc và bố cục … càng làm cho trẻ hứng thú mong
4 muốn được tạo ra sản phẩm. Khi miêu tả đồ vật hiện tượng trẻ không chỉ miêu tả lại hình dáng một cách thụ động mà bằng cảm xúc tích cực của trẻ, nảy sinh yếu tố sáng tạo. Thông qua hoạt động tạo hình, trẻ được tiếp thu cái đẹp, trẻ được trực tiếp trải nghiệm các xúc cảm, các trạng thái tình cảm trong giao tiếp, học hỏi về các kỹ năng xã hội và trẻ biết cách đánh giá các hành vi xã hội, qua hoạt động tạo hình giúp trẻ có thói quen tự giác làm việc. Như vậy hoạt động tạo hình chỉ có tính chất sáng tạo khi sự cảm thụ thẩm mĩ được phát triển và trẻ đã nắm được những kỹ năng, kỹ sảo cần thiết, tạo hình là phương tiện diễn tả ý nghĩ và tình cảm. Trẻ mầm non được tiếp xúc với nghệ thuật hoạt động tạo hình từ rất sớm, ngay từ giai đoạn tiền tạo hình trẻ có trong tay những nguyên vật liệu nhưng các hoạt động của các bộ phận như tay, mắt còn vô ý thức. Đến giai đoạn phát triển sự liên tưởng của trẻ xuất hiện nhưng không bền vững. Cho đến giai đoạn tạo hình trẻ đã biết và nắm vững các kiến thức kỹ năng về hoạt động tạo hình như: Biết thể hiện sản phẩm nghệ thuật của mình bằng những đường nét, hình khối, luật xa gần vào sản phẩm của mình. 2. Cơ sở thực tiễn * Thuận lợi: Trường Mầm non ………………… là trường có điều kiện cơ sở vật chất đang còn thiếu rất nhiều, nhưng luôn được sự quan tâm của Phòng GD, Đảng uỷ, UBND xã, các ban ngành đoàn thể, các bậc phụ huynh học sinh cùng với sự nỗ lực, năng động sáng tạo của Ban giám hiệu và tập thể giáo viên trong nhà trường trong nhiều năm qua đã có sự chuyển biến rõ rệt đặc biệt là về chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ. Nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ, khỏe, nhiệt tình yêu nghề mến trẻ. Nhà trường luôn đề cao công tác chăm sóc và giáo dục trẻ, đó là việc làm quan trọng và cần thiết đầu tiên. Nhà trường đã tạo điều kiện cho cán bộ giáo viên
5 tham gia các lớp chuyên đề, bồi dưỡng kiến thức nâng cao năng lực cho giáo viên trong công tác dạy và học. Phụ huynh luôn quan tâm đưa đón trẻ đến trường đi học đầy đủ. Thường xuyên phối kết hợp với nhà trường, gia đình trong việc chăm sóc giáo dục trẻ, tạo cho phụ huynh có niềm tin nơi giáo viên. Bản thân được nhà trường phân công giáo viên chủ nhiệm lớp 5 – 6 tuổi, có kinh nghiệm trong công tác giảng dạy. Cảnh quan nhà trường thoáng mát, có cây che bóng mát, cây cảnh góp phần rất lớn cho trẻ quan sát, từ đó cung cấp cho trẻ những biểu tượng thể hiện sự hiểu biết của mình về thế giới xung quanh. Trẻ phần lớn là con em nông thôn nên có điều kiện tiếp xúc trải nghiệm nhiều với môi trường thực tế. * Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi nhà trường và giáo viên trong quá trình thực hiện cũng gặp không ít khó khăn như: Trường mầm non xã Thụy Hùng có địa bàn dài, có thôn xóm cách trường xa nên trong những ngày thời tiết không thuận lợi vất vả cho phụ huynh trong việc đưa đón trẻ đến trường. Phòng học diện tích hẹp, cấu trúc không hợp lý nên việc tổ chức giờ hoạt động tạo hình còn gặp rất nhiều trở ngại như không có diện tích trưng bày sản phẩm. Môi trường cho trẻ hoạt động còn nghèo nàn. Tài liệu tham khảo còn hạn chế. Cơ sở vật chất trang thiết bị trong và ngoài nhóm lớp còn chưa đầy đủ để phục vụ cho các hoạt động chung, hoạt động tạo hình nói riêng còn hạn chế. Do điều kiện kinh tế khó khăn phụ huynh phải đi làm ăn xa, gửi con cho ông bà chăm sóc, dẫn đến việc chăm sóc giáo dục cũng như đưa trẻ đến trường còn gặp khó khăn. Chất lượng trẻ ở trên lớp không đồng đều. Việc phụ huynh nhận thức về hoạt động tạo hình còn chưa rõ ràng dẫn đến kết quả của trẻ chưa cao. Ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên trẻ còn nghỉ học ở nhà nhiều
6 Xuất phát từ những thuận lợi và khó khăn trên tôi không ít trăn trở và tìm ra phương pháp, biện pháp để phát huy hết khả năng hứng thú làm sao để trẻ có nhiều “ý tưởng sáng tạo” trong hoạt động tạo hình một cách hiệu quả nhất. Khảo sát thực trạng: Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng: Số Đạt yêu cầu Chưa yêu cầu Nội dung khảo sát trẻ Số trẻ % Số trẻ % Hứng thú tạo hình 20 12 60 8 40 Hiểu biết xã hội 20 12 60 8 40 Có kỹ năng tạo hình 20 10 50 10 50 Có ý tưởng sáng tạo 20 9 45 11 55 Qua khảo sát ban đầu như trên, tôi thấy kết quả trên trẻ chưa đạt yêu cầu còn cao dao động từ 40% đến 55% Nguyên nhân: Trong quá trình hoạt động dạy và học của cô và trò còn tồn tại vấn đề sau: Trẻ chưa có kỹ năng về nghệ thuật tạo hình. Trẻ chưa biết cảm nhận được cái đẹp và sáng tạo ra cái đẹp trong tác phẩm của mình. Việc lập kế hoạch và thiết kế hoạt động của cô chưa linh hoạt sáng tạo còn gò bó áp đặt trẻ. Giáo viên chưa thật sự tạo cơ hội cho trẻ tự do hoạt động, tự do thể hiện cảm xúc – suy nghĩ hay tự chọn sản phẩm. Nguyên vật liệu tạo hình khá cứng nhắc và thậm chí quá hạn hẹp đối với trẻ, thiếu sự kết hợp những nguyên vật liệu đơn giản và gần gũi từ thiên nhiên.
7 Phương pháp tích hợp lồng ghép các chuyên đề còn lúng túng, chưa phù hợp với chủ đề và nội dung cho nên chất lượng chưa cao. III – NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến: 1.1 Biện pháp 1: Xây dựng môi trường giáo dục nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ Xây dựng môi trường vật chất: Tôi đã trang trí các góc chơi trong lớp học với nhiều hình ảnh, màu sắc vui tươi, ngộ nghĩnh để cho trẻ được tiếp xúc với cái đẹp, giúp trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động. Bố trí góc tạo hình có đủ ảnh sánh, đồ dùng đồ chơi đa dạng, với những nguyên vật liệu mở để cho trẻ phát huy sức sáng tạo của mình VD: Các loại giấy màu, dây trang trí, giây ruybang, đất nặn, bút sáp, bút chì màu, kim sa… Nguyên vật liệu thiên nhiên: lá cây, vỏ sò, hến; hột hạt Nguyên vật liệu tái sử dụng: Tranh ảnh cũ, bìa cattong, len vụn, vải vụn… Các nguyên liệu đồ dùng trong góc tạo hình được trang trí xắp xếp mang tính gợi mở, phù hợp với chủ đề, kích thích trẻ tích cực hoạt động theo khả năng, hứng thú, sở thích của trẻ. VD: Để trẻ dễ lựa chọn đồ dùng khi vào góc tạo hình tôi đã phân loại theo chất liệu từng loại sau đó cho vào mỗi chiếc hộp, hay để trong rổ có dán kí hiệu minh họa. Để tạo môi trường tinh thần cho trẻ tôi luôn có những cử chỉ nhẹ nhàng, những lời gợi mở, khuyến khích trẻ như vậy sẽ làm cho trẻ tự tin tích cực tham gia vào hoạt động. Đồng thời tôi luôn hướng vào việc lấy trẻ làm trung tâm, để trẻ tự đặt ra những câu hỏi nhằm khám phá về đối tượng VD: Trẻ hỏi: Cô ơi! bông này để làm gì vậy cô? Cô ơi tô con chó màu gì? Thông thường giáo viên sẽ chỉ đưa ra lời chỉ dẫn, hướng dẫn trẻ để giúp trẻ nhanh chóng hoàn thiện bài tạo hình của trẻ, nhưng để phát huy chó thường có màu gì? Con thích tô con chó màu gì? Như vậy sẽ khơi gợi được cảm xúc thẩm mĩ và hứng thú cho trẻ.
8 Khi nhận xét sản phẩm của trẻ, tôi luôn để trẻ tự chọn những sản phẩm mà trẻ yêu thích, sau đó tôi hỏi tại sao con lại yêu thích sản phẩm đó, sản phẩm đó có đặc điểm gì, sau đó tôi sẽ để tác giả của sản phẩm đó nêu lên cách thực hiện nên tác phẩm đó, qua đó trẻ được nói lên cảm nhận, suy nghĩ của mình, góp phần vào việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm Để lôi cuốn trẻ tham gia vào các hoạt động, hoạt động ổn định gây hứng thú vô cùng quan trọng, để giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động, tôi đã sử dụng các thủ thuật để lôi cuốn trẻ như: tạo tình huống, đóng kịch, cho đi xem triển lãm tranh... với những bức tranh được chuẩn bị cẩn thận, chu đáo, để cho trẻ quan sát, hứng thú, tham gia vào hoạt động. Ví dụ: Đề tài “Xé dán trang trí thiệp chúc mừng 8/3” (Thể loại mẫu) Tôi tạo một tình huống là nhân ngày 8/3 hàng năm, ngày hội của các cô giáo thì chúng mình hãy cùng trang trí những tấm thiệp chúc mừng đẹp nhất gửi đến các cô giáo. 1.2. Biện pháp 2: Tận dụng các phế liệu sẵn có ở địa phương để tạo ra sản phẩm nghệ thuật tạo hình. Để tạo ra các sản phẩm tạo hình, tôi đã tận dụng những học liệu ở địa phương có sẵn, dễ tìm để dạy trẻ làm đồ chơi. Ví dụ: Dạy trẻ “Làm đồ chơi bằng các loại lá cây”. Trong giờ hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ nhặt các loại lá cây ở sân trường, cô chuẩn bị lá xanh các loại để vào giờ hoạt động tạo hình hoặc hoạt động góc hướng cho trẻ làm. Ví dụ: Chủ đề: động vật cho trẻ làm những con vật bằng lá cây (chủ yếu lá vàng và lá khô), Ở góc sáng tạo, tôi đã sử dụng các nguyên vật liệu sẵn có như chai nhựa, vỏ hộp sữa, ống nhựa, túi bóng.... để làm những đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Sử dụng các nguyên vật liệu mở như bông, hạt đỗ, hạt ngô, ống hút... để tạo thành các bức tranh mẫu cho trẻ quan sát. Từ đó khơi gợi sự sáng tạo cho trẻ Biện pháp này đã giúp trẻ ý thức quan sát sự vật xung quanh để sưu tập hình ảnh đẹp, phù hợp với chủ đề. Các học liệu rất cần thiết để cho hoạt động
9 tạo hình của trẻ nhưng vật liệu đó phải đảm bảo vệ sinh và an toàn cho trẻ. Có như vậy thì giờ hoạt động tạo hình mới thu được kết quả cao hơn. 1.3. Biện pháp 3: Tạo tình huống gợi mở cho trẻ nhằm phát triển ý tưởng sáng tạo và phát huy tính tích cực chủ động của trẻ trong hoạt động nghệ thuật tạo hình. Để khơi gợi sự sáng tạo cho trẻ, tôi luôn tạo cho trẻ nhiều tình huống khác nhau để trẻ làm thử hoặc lựa chọn cách giải quyết của mình, ở đây tuỳ vào trường hợp cụ thể tôi cho trẻ tự giải quyết và dùng những từ hình tượng để miêu tả cảm xúc của mình, ý kiến của mình. Ví dụ: Với chủ đề “Nghề nghiệp” Tôi tạo ra một tình huống hỏi trẻ: Ước mơ của con khi lớn lên các con sẽ làm nghề gì? (Trẻ trả lời) Vậy để ước mơ đó được trở thành hiện thực thì con phải làm gì? Công việc của nghề đó là làm những công việc gì? Phương tiện, công cụ của nghề đó là gì? (Trẻ kể) Từ ý thích đó trẻ thực hiện vào sản phẩm đạt hiệu quả rất cao. Mỗi trẻ đã vẽ được đồ dùng, phương tiện … của nghề đó với hình dạng rất sinh động phong phú và có cả những chi tiết sáng tạo trong từng sản phẩm nghệ thuật. Qua một số tình huống như vậy tôi đã quan sát thấy trẻ không những hứng thú tham gia vào hoạt động học tập mà còn tạo ra nhiều ý tưởng sáng tạo cho trẻ. Việc sử dụng câu hỏi mở trong hoạt động tạo hình của trẻ vô cùng quan trọng, tôi đã tăng cường sử dụng các câu hỏi gợi mở, gợi ý để giúp trẻ vận dụng những kiến thức kỹ năng kinh nghiệm đã lĩnh hội được trong các hoạt động khác nhau, khuyến khích trẻ suy nghĩ tìm ra cách giải quyết vấn đề và trẻ sẽ có nhiều ý tưởng sáng tạo cho cách hiểu, cách cảm nhận của riêng mình. Ví dụ: Đề tài “Vẽ hoa mùa xuân”. Tôi sử dụng một số câu hỏi trò chuyện với trẻ như sau: Mùa xuân thường có các loại hoa nào? Các bông hoa thường có màu gì? Cánh hoa có những dạng cánh như nào? (Cánh tròn, cánh nhọn...)
10 Qua một số câu hỏi gợi mở, trò chuyện cùng trẻ tôi đã giúp trẻ tư duy, tìm tòi suy nghĩ sáng tạo ra những bức tranh vẽ về biển như sau: Có trẻ vẽ hoa cánh nhọn, trẻ vẽ hoa cánh tròn, trẻ vẽ hoa màu đỏ, trẻ vẽ hoa màu vàng... Qua việc sử dụng các câu hỏi gợi mở trong hoạt động tạo hình cho trẻ, trẻ hăng say phát biểu, cùng khám phá các hiện tượng sự vật. Từ đó trẻ đã biết vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học đã biết của mình để sáng tạo ra sản phẩm có nội dung phong phú phù hợp với yêu cầu của cô 1.4. Biện pháp 4: Tích hợp các hoạt động giáo dục vào trong hoạt động tạo hình nhằm phát huy sự sáng tạo của trẻ Việc lồng ghép tích hợp các hoạt động mang tính giáo dục vào tiết dạy là việc làm giúp bổ ích giúp trẻ tích lũy và phát huy sự sáng tạo của mình trong từng sản phẩm và mang tính chất giáo dục cao. Với chủ đề: Gia đình lồng ghép chuyên đề tiết kiệm năng lượng điện, nước và phòng tránh tai nạn cho trẻ. Ví dụ: Với đề tài “Nặn đồ dùng trong gia đình” (Thể loại đề tài) tôi đã lồng ghép chuyên đề tiết kiệm năng lượng điện và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ. Qua bài học này giáo dục trẻ biết cách sử dụng, giữ gìn và bảo vệ các đồ dùng trong gia đình. Đối với đồ dùng sử dụng điện khi dùng phải cẩn thận, không được chơi gần ổ điện, không được tự ý cắm điện rất nguy hiểm, dễ bị bỏng và bị điện giật, nên nhớ khi nào cần dùng thì mới mở điện và khi nào không dùng phải tắt để tiết kiệm điện. 1.5. Biện pháp 5: Đổi mới hình thức nhận xét, đánh giá sản phẩm tạo hình của trẻ Đánh giá sản phẩm tạo hình của trẻ là một khâu quan trọng của quá trình dạy trẻ hoạt động tạo hình và là khâu cuối cùng của giờ học, sản phẩm tạo hình bao gồm bài vẽ, xé, dán, nặn. Khi nhận xét sản phẩm tạo hình của trẻ tôi luôn đứng ở góc độ tạo hình song không nhìn nó theo các quy chuẩn thật chính xác. Sản phẩm của trẻ còn thô, vụng về, vẽ nét cong, nét thẳng chưa đẹp, chưa đúng, còn thiếu nét, do vậy khi đánh giá, tôi luôn đứng về phía trẻ, để hiểu trẻ định miêu tả cái gì, sản phẩm thể hiện được trẻ suy nghĩ gì. Muốn diễn tả điều gì để
11 thấy được cái hay, sự trong sáng trong tâm hồn trẻ, tính độc đáo chỉ có ở trẻ. Việc nhận xét sản phẩm của giáo viên đối với sản phẩm của trẻ cũng rất quan trọng, nó giúp cho trẻ rút được những kinh nghiệm để làm tốt hơn vào lần sau, cũng như bước đầu hình thành khả năng nhận xét đánh giá tác phẩm nghệ thuật trên bản thân trẻ. Biết rõ điều đó trong các giờ tạo hình tôi luôn biết cách động viên khích lệ trẻ đúng lúc và cũng khéo léo nêu ra những hạn chế còn trên trẻ để không làm trẻ tự thấy thoả mãn ở khả năng bản thân của mình để tiếp tục cố gắng hơn nữa. Bên cạnh đó, trong các giờ hoạt động tôi luôn đặt những câu hỏi như: Để hình thành ở trẻ những tiền đề đánh giá, nhận xét sản phẩm, khi đánh giá sản phẩm của trẻ tôi không trực tiếp đánh giá ngay kết quả sản phẩm trẻ vừa làm được, mà đối với những bài chưa hoàn chỉnh hay trẻ làm chưa đúng với yêu cầu tôi đều hỏi trẻ và động viên khích lệ trẻ để sản phẩm bài sau của trẻ được hoàn chỉnh tốt hơn. Đối với tiết mẫu cho trẻ nhận xét bài của bạn, của mình, bài của bạn có đẹp không, có giống hệt mẫu của cô không, với tiết đề tài cho trẻ tự đánh giá và nhận xét bài của nhau, sau khi trẻ nhận xét xong thì cô bổ xung về cách bố cục, các nét vẽ, cách tô di mầu. 1.6 Biện pháp 6: Phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Trong giờ đón trẻ cô trò chuyện với trẻ về chủ đề đang thực hiện, chủ đề này có những bài hoạt động tạo hình gì. Khi đến giờ hoạt động góc tôi dành thời gian cho trẻ vẽ thêm để bức tranh hoàn chỉnh phù hợp với yêu cầu và đạt được ý tưởng sáng tạo của trẻ. Trong giờ hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ quan sát sự vật, hiện tượng ngoài trời. Sau khi cô cho trẻ vào lớp yêu cầu trẻ kể lại những gì trẻ vừa quan sát được. Cô gợi ý để trẻ kể lại và đến giờ hoạt động chiều cô cho trẻ vẽ lại vào giấy những gì trẻ quan sát được. Tôi thấy có trẻ vẽ vườn hoa có nụ, có hoa còn có cả những con ong, con bướm đang bay lượn đậu trên hoa. Thông qua hoạt động ở mọi lúc mọi nơi tôi thấy kết quả tạo hình và ý tưởng sáng tạo của trẻ ngày càng
12 được phát triển, trẻ mạnh dạn, tự tin hơn. Vì vậy mà sản phẩm sáng tạo cũng nhanh chóng hoàn thiện trong hoạt động tạo hình. 1.7. Biện pháp 7: Phối hợp với phụ huynh nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình. Tôi đã phối kết hợp với gia đình để phụ huynh biết cách chăm sóc và tạo môi trường học tập cho trẻ trong hoạt động tạo hình thông qua việc trao đổi trực tiếp với phụ huynh hoặc gián tiếp qua nhóm Zalo của lớp. Những sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ tôi luôn treo ở khu vực sản phẩm tạo hình ở bên ngoài lớp học để cho phụ huynh có thể quan sát khi mỗi lần đón trả trẻ. Khi kết hợp giữa gia đình và giáo viên chủ nhiệm tôi thấy trẻ có sự khác biệt rõ nét hơn so với khi trẻ mới đến trường. Trẻ đã có khả năng quan sát, tư duy, ghi nhớ và thể hiện khả năng sáng tạo trong hoạt động tạo hình. Đây cũng là điều đáng ghi nhận của phụ huynh và những phấn khởi của họ khi thấy con mình tiến bộ. Sau khi đưa ra các giải pháp và những biện pháp thực hiện tôi đã tiến hành khảo sát trẻ với kết quả sau: 2. Đánh giá kết quả thu được 2.1. Tính mới, tính sáng tạo Như chúng ta đã biết trẻ em là một thực thể tự nhiên giáo dục bắt đầu từ đứa trẻ, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Muốn đạt được mục tiêu đó trước tiên tôi phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa bền vững trẻ thích những cái đẹp mới lạ có hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở bộ hoạt động này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khô khan có phần “kỷ luật”. Nếu như cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân thủ như một học sinh tiểu học hoặc một tiết dạy không có sáng tạo, rập khuôn chưa có hình thức đổi mới còn theo phương pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong tiết học phân tán tư tưởng, nhàm chán, tiếp thu bài hạn chế. Và tôi đã tìm ra một số giải pháp gây sự hứng thú cho trẻ đó là: Trước hết là chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng
13 hình thức tư duy hình tượng tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì gây ấn tượng mạnh, một câu chuyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp mới lạ. Chính vì thế khi dạy một tiết “tạo hình” tôi cho rằng đồ dùng trực quan là yếu tố đầu tiên yêu cầu điểm đặc biệt phải đảm bảo an toàn. Khi trẻ tô màu trẻ thường cầm bút sai, ngồi không đúng tư thế, đối với những trẻ cầm bút chưa đúng thì chúng tôi trực tiếp cầm tay cháu hướng dẫn trẻ tô, viết sau đó để tự tô nhưng phải đứng gần trẻ để quan sát, hướng dẫn. Những trẻ tô chậm thì tôi cho trẻ ngồi cạnh những trẻ giỏi để trẻ dễ quan sát học hỏi bạn bên cạnh. Và với sự kiên trì cố gắng của cả cô và trẻ cuối cùng đa số trẻ lớp tôi đã ngồi đúng tư thế khi tô, tô màu đẹp hơn, biết cách cầm bút…và thích các giờ học tạo hình 2.2. Khả năng áp dụng và mang lại lợi ích thiết thực của sáng kiến a. Khả năng áp dụng hoặc áp dụng thử, nhân rộng. Bản thân tôi đã căn cứ vào cơ sở thực tiễn của trẻ, của giáo viên, của trường lớp, địa phương để xây dựng sáng kiến “Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non xã Thụy Hùng”. Trước hết là để áp dụng cho bản thân là giáo viên đang giảng dạy lớp 5 tuổi A Trường mầm non xã Thụy Hùng. Sáng kiến được thực hiện tốt các cô giáo đang dạy lớp 5 tuổi khác có thể vận dụng áp dụng cho mình. Sáng kiến có thể nhân rộng, dễ áp dụng phù hợp với nhiều giáo viên lớp mẫu giáo 5 tuổi và giáo viên, trường lớp, của các đơn vị khác có thể đưa vào làm nội dung trong các buổi sinh hoạt chuyên hoạt động để đạt được kết quả cao. b. Khả năng mang lại lợi ích thiết thực Giúp giáo viên nắm vững được tầm quan trọng, phương pháp, hình thức tổ chức của tiết học, lựa chọn tiết học tạo hình phù hợp cho chủ đề, giúp phát triển khả năng sáng tạo, hình thành năng lực hoạt động tư duy, trẻ hứng thú hoạt động sôi nổi. Sau quá trình nghiên cứu và áp dụng đề tài sáng kiến với lớp mẫu giáo 5
14 tuổi tôi đã đạt kết quả như sau: Hiệu quả kinh tế: Từ các giải pháp trên cho thấy có thể giảm được chi phí đầu tư mua sắm nguyên vật liệu để làm đồ dùng trực quan, phù hợp với điều kiện kinh tế khó khăn của cá nhân giáo viên và ban giám hiệu nhà trường. Giáo viên tiết kiệm được thời gian để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Trẻ tham gia hứng thú vào các hoạt động tạo hình giúp trẻ tự tin, mạnh dạn hơn. Lợi ích xã hội: Làm tăng vốn hiểu biết cho trẻ, các cháu hứng thú tham gia các hoạt động, sáng tạo trong mọi công việc. Bản thân tôi linh hoạt, tự tin hơn khi tiến hành hoạt động, bên cạnh đó tôi được trau dồi kiến thức, kỹ năng, nghệ thuật chăm sóc và giảng dạy trẻ. Tạo được môi trường học phong phú với nội dung của từng chủ đề, đồ dùng đồ chơi và trang thiết bị cũng đã được trang bị đầy đủ hấp dẫn trẻ. Các hoạt động tạo hình không còn tẻ nhạt, khô khan đối với trẻ mà trẻ tích cực tham gia hoạt động phát huy tính sáng tạo và khả năng tư duy, trẻ có tiến bộ rõ rệt trong các hoạt động. Các bậc phụ huynh đã rất phấn khởi cùng phối kết hợp với cô giáo tạo điều kiện cho trẻ được hứng thú với học tạo hình đạt kết quả cao nhất, điều đó cũng đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ. Kết quả đạt được như sau: Đối với giáo viên Giáo viên có những kiến thức cơ bản về hoạt động tạo hình, nắm vững nội dung chương trình và có kỹ năng sử dụng linh hoạt các phương pháp, luôn có ý thức trong việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức cho trẻ trong hoạt động tạo hình theo hướng tích cực các hoạt động của trẻ và lấy trẻ làm trung tâm. Thu được những kết quả tích cực trên trẻ, tôi càng nỗ lực học hỏi, tìm hiểu và mong ứng dụng được nhiều hơn những tri thức về hoạt động tạo hình trong công tác giảng dạy của mình. Đối với trẻ:
15 Từ những kinh nghiệm trên khi áp dụng vào tình hình thực tế của lớp tôi thì tôi thấy bước đầu trẻ rất hứng thú hơn tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình. Các tiết học trở nên nhẹ nhàng, thoải mãi và đạt kết quả tốt hơn. Sau khi áp dụng “Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non xã Thụy Hùng” tôi thấy có những chuyển biến rõ rệt được thể hiện qua bảng sau: Bảng 2: Kết quả đánh giá cuối năm Số Đạt yêu cầu Chưa yêu cầu Nội dung khảo sát trẻ Số trẻ % Số trẻ % Hứng thú tạo hình 20 18 90 2 10 Hiểu biết xã hội 20 17 85 3 15 Có kỹ năng tạo hình 20 18 90 2 10 Có ý tưởng sáng tạo 20 17 85 2 15 Đối với phụ huynh Các bậc phụ huynh đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc dạy trẻ trong hoạt động làm quen với hoạt động tạo hình đối với trẻ 5 – 6 tuổi, tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ được phát huy khả năng sáng tạo, khám phá một cách tích cực và hiệu quả hơn. Phụ huynh cũng dành nhiều thời gian để quan tâm đến việc học của con em mình hơn. Hầu hết phụ huynh đã tin tưởng và tạo điều kiện giúp đỡ cô giáo trong việc giáo dục trẻ, quan tâm trao đổi cùng cô giáo nhiều hơn việc học của các con.. III – KẾT LUẬN Trong tất cả các lĩnh vực hoạt động ở trường mầm non lĩnh vực nào cũng quan trọng, đó là yếu tố giúp trẻ phát triển nhân cách một cách hài hoà và toàn diện giúp trẻ bước vào đời. Vì vậy chúng ta phải hết sức quan tâm để nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc học, tạo một môi trường lành mạnh, một tâm thế tốt
16 cho trẻ có những hứng thú khi đến trường và thực sự mang tính chất là một trường học thân thiện. Với những biện pháp đưa ra nhằm phát triển ở trẻ lĩnh vực phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình phần nào đó đã có sự tác động đến sự phát triển ở trẻ nâng cao chất lượng giáo dục ở lĩnh vực phát triển thẩm mỹ này. Những sản phẩm trẻ tạo ra rất đơn giản, ngộ nghĩnh sinh động. Trẻ biết đánh giá khái quát cao, trẻ phản ánh ấn tượng của bản thân về cái đẹp thông qua các sản phẩm tạo hình. Trẻ rất thích sử dụng mầu sặc sỡ mang tính chất phản ánh biểu tượng. Mỗi sản phẩm của trẻ mang một nội dung, một tên gọi khác nhau. Trẻ tham gia vào hoạt đông tạo hình đã giúp trẻ hình thành các đức tính tốt như: Yêu cái đẹp và mong muốn tạo ra cái đẹp. Hoạt động tạo hình là một trong các hoạt động nghệ thuật nhằm phát triển cảm giác, tri giác thẩm mỹ, tạo cơ hội cho trẻ luôn được tiếp xúc với cái đẹp và làm nảy sinh cái đẹp trong tâm hồn trẻ, nuôi dưỡng ở trẻ sự hứng thú với hoạt động nghệ thuật tạo hình và niềm say mê sáng tạo nghệ thuật. Phát triển ý tưởng qua hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo là một vấn đề khó và lâu dài. Ý tưởng sáng tạo có một ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc thể hiện tính tinh tế về thế giới nội tâm của trẻ. Trẻ thường khát khao gửi gắm bộc lộ những cảm xúc sâu sắc về thế giới nhận thức và nhân cách của trẻ bằng tác phẩm nghệ thuật của mình qua màu sắc, đường nét… Việc nghiên cứu đề tài cũng đã giúp tôi nắm vững hơn về nội dung và phương pháp hoạt động tạo hình cho trẻ ở trường mầm non đó là: Phải thực sự yêu nghề mến trẻ, thẳng thắn công bằng là tấm gương sáng để trẻ noi theo. Năng động và sáng tạo trong việc lựa chọn và sử dụng đồ dùng dạy học phù hợp với chủ đề và các nguyên liệu sẵn có ở địa phương. Để đạt được mục tiêu đó cô cần phải tạo ra môi trường, cơ hội và các tình huống có vấn đề. Đặc biệt là có sự sáng tạo của trẻ qua tác phẩm của mình. Đó cũng là những kinh nghiệm quí báu theo dõi suốt cuộc đời làm công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Vì vậy bản thân tôi không ngừng phát huy những thành quả
17 nghiên cứu, học hỏi đồng nghiệp để trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về “Hoạt động tạo hình”. Đây là điều kiện cần thiết để phát triển ý tưởng sáng tạo cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình và các hoạt động học khác. Kiến nghị: Đối với nhà trường: Nhà trường tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động tổng hợp mang tính nghệ thuật: ngày hội, lễ, hoạt động sân khấu. Cần trang bị thêm đồ dùng, vật mẫu dạy học, tranh ảnh, để phục vụ hoạt động tạo hình của trẻ ở trường. Tổ chức học tập nâng cao kiến thức tạo hình cho giáo viên. Tạo điều kiện cho chị em giáo viên được dự giờ đồng nghiệp để cùng trao đổi kinh nghiệm giảng dạy. Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo: Tăng cường mở các chuyên đề về tạo hình cho tất cả cán bộ giáo viên để củng cố kiến thức, phương pháp mới cho giáo viên, từ đó giáo viên có kiến thức về hoạt động tạo hình vững chắc hơn. Cung ứng các tài liệu vật mẫu, tranh ảnh để nhà trường tham khảo và mua về, đảm bảo cho các hoạt động tạo hình được linh hoạt và đầy mầu sắc hơn. Trong quá trình thực hiện đề tài "Biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non / ………" không tránh khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp, sửa đổi, bổ sung, giúp đỡ và chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường cũng như các đồng chí lãnh đạo cấp trên góp ý cho đề tài sáng kiến của tôi được hoàn chỉnh hơn. XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN ĐƠN VỊ TÁC GIẢ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
18 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1. Chương trình giáo dục mầm non – nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. 2. Tác giả: TS. Lê Thu Hương – TS. Trần Thị Ngọc Trâm – PGS. TS. Lê Thị Ánh Tuyết: Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non (Mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi) – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. 3. Tham khảo các trang wed về giáo dục mầm non: http/mamnon.com.vm. 4. Bộ GD&ĐT- Hướng dẫn thực hiện chương trình đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.