Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tham gia tích cực vào hoạt động trò chơi đóng kịch nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen với tác phẩm văn học lớp 5-6 tuổi A4 ở trường Mầm Non Yên Lạc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu đề tài để trao đổi kinh nghiệm với bạn bè đồng nghiệp để tìm ra những giải pháp tối ưu nhất trong việc giúp trẻ tham gia tốt trò chơi đóng kịch đồng thời nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, giúp trẻ phát huy được tính tích cực cá nhân - tự tin - độc lập - sáng tạo - hình thành tư duy - khả năng ghi nhớ có chủ đích, những tình cảm đạo đức tốt đẹp, tạo cho trẻ có khả năng hoạt động nghệ thuật, sáng tạo và nó là phương tiện giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tham gia tích cực vào hoạt động trò chơi đóng kịch nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen với tác phẩm văn học lớp 5-6 tuổi A4 ở trường Mầm Non Yên Lạc

1 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA PHÒNG GD&ĐT NHƯ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5-6 TUỔI THAM GIA TÍCH CỰC VÀO HOẠT ĐỘNG TRÒ CHƠI ĐÓNG KỊCH MÔN LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC LỚP 5-6 TUỔI A4 Ở TRƯỜNG MẦM NON YÊN LẠC Người thực hiện: Viên Thị Bình Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Mầm non Yên Lạc SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn THANH HÓA, NĂM 2022
2 MỤC LỤC TT NỘI DUNG Trang 1 Mở đầu 1 1.1 Lý do chọn đề tài 1 1.2 Mục đích nghiên cứu 2 1.3 Đối tượng nghiên cứu 3 1.4 Phương pháp nghiên cứu 3 2 Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 3 2.1 Cơ sở lý luận 3 2.2 Thực trạng 4 2.3 Những giải pháp thực hiện 6-14 2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 17 3 Kết luận, kiến nghị 18 3.1 Kết luận 18 3.2 Kiến nghị 19
3 1. Mở đầu 1.1. Lý do chọn đề tài. Văn học là một người bạn không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mẫu giáo, đem lại những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo quá trình được tiếp xúc với quá trình văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp để từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về các lĩnh vực nhận thức-ngôn ngữ-tình cảm xã hội. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ngoài việc cung cấp vốn từ cho trẻ thì văn học còn là một loại hình nghệ thuật mà trẻ thơ được tiếp xúc rất sớm ngay từ tuổi ấu thơ làm quen với các giai điệu nhẹ nhàng, tha thiết qua những lời hát ru, được nghe những câu chuyện cổ tích ly kỳ, hấp dẫn đầy tình thương yêu và lòng nhân ái. Trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi chưa biết đọc nên trẻ chưa tự mình tiếp xúc trực tiếp với tác phẩm văn học dường như phụ thuộc vào cô giáo. Cô giáo dẫn dắt trẻ LQTPVH không chỉ dừng lại ở việc học mà còn bao gồm cả việc dạy cho trẻ kể lại chuyện một cách diễn cảm, sáng tạo và đóng vai các nhân vật trong chuyện (đóng kịch). Dạy trẻ đóng kịch dựa vào các câu chuyện đã được chuyển thể thành kịch bản là một hình thức cho trẻ LQTPVH mang tính chất trò chơi. Tổ chức trò chơi đóng kịch cho trẻ sẽ góp phần rèn luyện và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, khả năng ngôn ngữ mạch lạc cũng như sự tự tin của trẻ khi đứng trước tập thể. Tính tích cực được thể hiện ở chỗ, trẻ tự nguyện nhập vai nhân vật mà mình ưa thích và say mê luyện tập đầu đến cuối. Xuất phát từ việc yêu thích nhân vật, được tham gia "diễn" chung với các bạn, tập thể lớp và cô giáo, trẻ sẽ cố gắng thể tốt trách nhiệm của một "diễn viên" khi đứng trên sân khấu. Trong tình cảm ngây thơ của trẻ nhỏ, được đứng trên sân khấu luyện tập diễn kịch, dù là khuôn viên trong lớp học, được các bạn và cô giáo chăm chú theo dõi, vỗ tay tán thưởng là một "niềm tự hào" đáng khích lệ ... Đây chính là điểm tâm lý mà giáo viên và các bậc cha mẹ nên chú ý trong cách ứng xử với trẻ. Trẻ mẫu giáo lớn có nhu cầu rất lớn về nhận thức và giao tiếp. Trẻ luôn khao khát tìm hiểu khám phá về môi trường xung quanh mình. Trong tiến trình đó có sự tham gia tích cực của ngôn ngữ, một công cụ giao tiếp quan trọng nhất của con người. Trong giao tiếp, trẻ sử dụng ngôn ngữ lời nói kết hợp với các động tác, cử chỉ, nét mắt (ngôn ngữ cơ thể) để trình bày ý nghĩa biểu cảm của mình với mọi người xung quanh. Đây cũng là giai đoạn mà ngôn ngữ của trẻ mẫu giáo phát triển nhạy bén. Trong thời kỳ này, trẻ lĩnh hội ngôn ngữ đặc biệt dễ dàng thông qua hình vẽ cũng như trong các quá trình tâm lý: Tri giác, tư duy... Cho nên, việc tạo cho trẻ được phát triển ngôn ngữ bằng cách nghe kể chuyện và diễn đạt lời nói, hành động của mình thông qua trò chơi đóng kịch là rất cần thiết. Thực tế hiện nay cho thấy việc tổ chức trò chơi đóng kịch cho trẻ trong các trường mầm non còn rất hạn chế. Chưa có biện pháp tạo hứng thú cho
4 trẻ trong khi chơi nên chưa phát huy được khả năng sáng tạo trong khi chơi, trẻ chưa thể hiện được vai chơi theo đúng tính cách nhân vật. Là một giáo viên, qua quá trình tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch dựa theo tác phẩm văn học của lớp mẫu giáo 5-6 tuổi. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tham gia tích cực vào hoạt động trò chơi đóng kịch nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen với tác phẩm văn học lớp 5-6 tuổi A4 ở trường Mầm Non Yên Lạc. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Nghiên cứu đề tài để trao đổi kinh nghiệm với bạn bè đồng nghiệp để tìm ra những giải pháp tối ưu nhất trong việc giúp trẻ tham gia tốt trò chơi đóng kịch đồng thời nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, giúp trẻ phát huy được tính tích cực cá nhân - tự tin - độc lập - sáng tạo - hình thành tư duy - khả năng ghi nhớ có chủ đích, những tình cảm đạo đức tốt đẹp, tạo cho trẻ có khả năng hoạt động nghệ thuật, sáng tạo và nó là phương tiện giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. 1.3. Đối tượng nghiên cứu . Tập trung nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tham gia tích cực vào hoạt động trò chơi đóng kịch nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen với tác phẩm văn học tại lớp 5-6 tuổi A4 ở trường mầm non Yên Lạc" 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp quan sát - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp thực hành thí nghiệm - Phương pháp sử dụng trò chơi - Phương pháp nghiên cứu tài liệu có liên quan. - Phương pháp tiếp cận tích hợp 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm . 2.1. Cơ sở lý luận: Văn học là một kho tang tri thức phong phú đối với cuộc sống của chúng ta, trong đó có rất nhiều những câu chuyện, bài thơ. Bằng hình tượng và ngôn ngữ văn học, tác phẩm văn học làm nảy sinh trong tâm hồn trẻ thơ tình cảm sâu sắc, những rung động mãnh liệt đối với con người và cuộc sống xung quanh. Trẻ mẫu giáo rất thích những tác phẩm văn học, trẻ thích được nghe những câu chuyện, những bài ca có vần điệu. Xuất phát từ những đặc điểm của trò chơi là mô tả, tái hiện lại những hình ảnh của nhân vật, những sự kiện trong tác phẩm cho nên đây cũng chính là những diễn biến của trò chơi sáng tạo. Trò chơi đóng kich còn mang đến cho trẻ một khoảng không rộng lớn để thể hiện óc sáng tạo của mình, được giao lưu với xã hội rộng lớn. Từ đó trẻ tích lũy được vốn kiến thức phong phú đa dạng. Khác với người lớn trẻ em thật sự học trong khi chơi, trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa học trong trường mầm non theo phương châm “chơi mà học, học mà chơi”. Và trò chơi đóng kịch đóng vai trò hết sức quan trọng giúp trẻ diễn đạt hết những suy nghĩ của trẻ, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng sáng tạo nghệ thuật. Trò chơi đóng kịch là môi trường là điều kiện tốt cho trẻ hoạt động, khám
5 phá, trải nghiệm thể hiện bản thân và là một trong những hoạt động cần thiết trong việc hình thành nhân cách cho trẻ để từ đó giúp trẻ phát triển toàn diện. 2.2. Thực trạng. Trường mầm non Yên Lạc nằm trên địa bàn một xã Yên Lạc cách trung tâm huyện 12km. Đời sống của đông đảo người dân còn rất nhiều khó khăn, người dân chủ yếu là làm nông nghiệp nên nhận thức về vấn đề đưa trẻ đến trường còn hạn chế. Hơn thế nữa giao thông đi lại của một số thôn trong xã còn khó khăn nên việc huy động trẻ ra lớp theo đúng độ tuổi còn chưa cao, ảnh hưởng đến số lượng huy động của nhà trường. Năm học 2021-2022 tôi được Ban Giám Hiệu phân công phụ trách lớp 5-6 A4 tuổi thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục cho 35 trẻ. - Nữ : 18 cháu - Nam : 17 cháu - 100% trẻ ăn bán trú tại trường. Để thực hiện mục tiêu đó đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng của lớp tôi nhận thấy có những thuận lợi khó khăn sau. 2.2.1. Thuận lợi Trường mầm non Yên Lạc có khuôn viên rộng rãi, thoáng mát, có đầy đủ phòng học. Đội ngũ giáo viên trẻ năng động, sáng tạo có nhiều giáo viên có năng khiếu về tạo hình, vẽ đẹp. Phòng lớp học rộng rãi thoáng mát, có đủ không gian cho trẻ hoạt động. Được Phòng giáo dục, lãnh đạo địa phương, phụ huynh quan tâm tạo mọi điều kiện, tranh thủ mọi nguồn đầu tư để xây dựng cải tạo, mua sắm bổ sung CSVC, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho nhà trường. Thuận lợi của lớp: Cô có năng khiếu tổ chức chuyển thể kịch bản cho trẻ đóng kịch theo tác phẩm văn học. Trẻ trong lớp học ham thích được đóng kịch theo tác phẩm văn học. 2.2.2. Khó khăn. Trang thiết bị chưa đồng bộ, vẫn còn một số trang thiết bị lỗi thời. Nhận thức của trẻ không đồng đều, nhận thức của một số phụ huynh còn thấp, một số giáo viên chưa linh hoạt sáng tạo. Khó khăn của lớp: Đồ dùng đồ chơi trong lớp còn thiếu so với quy định, đồ dùng đồ chơi còn hạn chế. Trang phục cho trẻ đóng kịch theo tác phẩm văn học còn ít tính thẩm mĩ chưa cao. Chưa có đầy đủ các phương tiện âm thanh để hỗ trợ hoạt động đóng kịch theo tác phẩm văn học. Đa số trẻ trong lớp mới đi học từ một đến hai năm nên chưa thực sự tự tin thể hiện vai diễn của mình. Các cháu còn nói tiếng địa phương nhiều.
6 Trẻ trong lớp đông nên không thể tổ chức cho tất cả trẻ trong lớp hoạt động đóng kịch theo tác phẩm văn học trong một giờ hoạt động Để tìm cho mình những giải pháp hợp lý, có hiệu quả việc đầu tiên là tôi kiểm tra, khảo sát thực tế của lớp tôi chủ nhiệm và khảo sát đánh giá các kỹ năng của trẻ trong diễn kịch. Bảng khảo sát đánh giá trẻ đầu năm học 2021-2022 TT Nội dung khảo sát Tổng Đạt Tỉ lệ % CĐ Tỉ lệ % Số trẻ 1 Trẻ thuộc truyện 35 20 57% 15 43% 2 Trẻ tự nguyện đóng vai 35 21 60% 14 40% nhân vật 3 Trẻ biết thể hiện vai nhân 35 20 57% 15 43% vật 4 Trẻ biết thể hiện ngôn ngữ 35 20 57% 15 43% phù hợp với vai diễn 5 Trẻ biết diễn xuất đối thoại 35 19 54% 16 48% tốt 2.3. Những giải pháp thực hiện. 2.31. Lựa chọn tác phẩm văn học để xây dựng kịch bản, chuyển thể kịch bản và giúp trẻ hiểu ghi nhớ nội dung kịch bản . Lựa chọn tác phẩm văn học để xây dựng kịch bản. Trẻ tuổi mầm non chưa thể đọc được truyện và quá trình cho trẻ LQTPVH cần phải đa dạng, sinh động nên một trong những yêu cầu khi lựa chọn tác phẩm văn học cho trẻ là nên có những tác phẩm phù hợp với độ tuổi có thể chuyển thể từ ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ kể lại chuyển từ chuyện kể sang kịch bản. Đối với tác phẩm chuyển từ chuyện kể sang kịch bản đòi hỏi chuyện phải có nội dung hấp dẫn, có sức lôi cuốn và tạo được nhiều cảm xúc ở trẻ, có tính kịch, có mâu thuẫn, xung đột giữa các nhân vật và không nên có nhiều nhân vật, hình thức đối thoại là chủ yếu. Các nhân vật đó luôn tham gia tích cực vào tất cả các tình tiết của truyện. Đối với tác phẩm thơ thì phải có cốt chuyện. Truyện độc thoại là thể loại được sủ dụng nhiều trong chương trình giáo dục mầm non nói chung và trong trò chơi đóng kịch nói riêng. Có thể kể đến hàng loạt các tác phẩm quen thuộc như : Bác gấu đen và hai chú Thỏ, chú Vịt xám, đôi bạn tốt, hoa mào gà, ba cô tiên, quả bầu tiên, Dê con nhanh trí, mùa xuân trẻ cánh đồng, hoa râm bụt (Nguyễn Thái Vận), ai đáng khen nhiều hơn? (Phong Thu)... Truyện độc thoại mang đến cho trẻ niềm vui khi được hóa thân vào các nhân vật ưa thích trong các vai kịch. Thông qua đó trẻ được làm giàu kiến thức về thế giới động vật, thế giới thực vật xung quanh mình; trẻ cảm nhận được mối quan hệ của con người trong gia đình và xã hội; đặc biệt giúp trẻ phát triển về ngôn ngữ. Cho trẻ tiếp nhận truyện độc thoại theo cách tổ chức trò chơi đóng kịch là cách thức cho trẻ cảm thụ câu chuyện một cách hào hứng và sâu sắc bởi tính
7 trực quan sinh động của nó. Hơn nữa, qua việc nhập vai vào "nhân vật" trẻ được trải nghiện những tình cảm tốt đẹp, những kiểu xử lý khôn ngoan để mà học làm người... Tính cách của nhân vật tự bộc lộ qua hành động và ngôn ngữ (đối thoại, độc thoại). Khi chuyển thể phải tập trung vào ngôn ngữ đối thoại để gây được ấn tượng cho người đọc, người nghe. Ví dụ: Truyện kể : "chú Dê đen" dũng cảm có tính kịch cao. Truyện gồm 3 nhân vật: Dê đen, Dê trắng, Chó Sói. Qua ngôn ngữ độc thoại của Dê đen, Dê trắng, ngôn ngữ đối thoại của hai con dê với Chó Sói đã bộc lộ tính cách yếu đuối nhút nhát của Dê trắng, đối lập hoàn toàn với sự dũng cảm của Dê đen. Chuyển thể kịch bản. Là quá trình chuyển thể tác phẩm từ chuyện kể kịch bản đây là công việc hết sức quan trọng, đòi hỏi người giáo viện phải hiểu thật sâu sắc tác phẩm - tính cách của từng nhân vật trong tác phẩm. Chủ động trong việc sáng tạo hay bổ sung thêm những tình tiết, sự kiện vào trong kịch bản để tạo nên sự hấp dẫn, lôi cuốn mà không làm thay đổi nội dung cốt truyện. Tuy nhiên để xây dựng được một kịch bản đáp ứng được đầy đủ nội dung và thể hiện được tính nghệ thuật thì giáo viên phải tuân thủ đầy đủ những yêu cầu sau đây: Xác định nhân vật: phải xác định rõ số lượng nhân vật trong một tác phẩm - quá trình phát triển tâm lý - tính cách rõ nét của từng nhân vật, hành động giọng nói của từng nhân vật phân vai cho hợp lý sao cho phù hợp và làm nổi bật được nội dung tác phẩm. Ví dụ: Câu chuyện: " Quả Bầu Tiên" có 3 nhân vật chính. Tính cách nhân vật: Cậu bé hiền lành, tốt bụng, yêu quý chăm sóc bảo vệ các loài vật. Lão địa chủ: Tham lam, độc ác. Trong các vở kịch tính cách của nhân vật được bộc lộ qua hành động và ngôn ngữ trong đó bao gồm cả ngôn ngữ độc thoại và ngôn ngữ đối thoại. Ngôn ngữ đối thoại trong kịch bản thường là những lời giới thiệu, lời dẫn truyện trong truyện kể, đòi hỏi giáo viên phải kéo léo đưa những lời giới thiệu, lời dẫn đó trở thành lời nói của nhân vật cùng với thái độ - cử chỉ - hành động để giúp cho người nghe, người xem có thể hiểu được diễn biến của vở kịch - kịch bản. Ví dụ: Trong câu chuyện " Cây tre trăm đốt" có đoạn anh nông dân nói với khán giả. " Bà con ơi! Bà con làm chứng cho tôi nhé, lão nhà giàu đã hứa gả con gái cho tôi rồi đấy". Khi lời giao đãi đã được đưa vào kịch bản thì cả diễn viên với khán giả đều cảm thấy rất hào hứng, thích thú và bị cuốn hút vào diễn biến của vở kịch. Ngôn ngữ đối thoại: Đối thoại là quá trình giao tiếp của hai hay nhiều nhân vật với nhau được phối hợp với cử chỉ hành động. Với trẻ mẫu giáo chưa phát triển đạt đến mức hoàn thiện nên khi chuyển thể kịch bản nên giáo viên cần chú ý đến ngôn ngữ nhân vật. Lời thoại phải ngắn gọn, dễ hiểu để diễn đạt đủ câu, đủ ý. Giàu hình ảnh, đảm bảo lời hay ý đẹp. Tránh những câu nói dài dòng, những câu hỏi ép mớm,
8 không phát huy được tính chủ động sáng tạo, kỹ năng phát trển ngôn ngữ mạch lạc của trẻ. Trong khi chuyển thể thành kịch bản cho phép chúng ta có thể thêm hoặc bớt tình tiết và nhân vật nhưng vẫn đảm bảo nội dung trọng tâm của kịch bản. Một vở kịch có thể có từ 3-4 nhân vật chính, nếu quá ít nhân vật thì tẻ nhạt nhưng quá trình nhiều thì vở kịch trở nên lộn xộn, không trọng tâm làm phân tán sự chú ý của trẻ. Ví dụ: Trong câu chuyện " Chú Dê đen" vì câu chuyện chỉ có ba nhân vật nhưng chúng ta có thể thêm nhân vật Thỏ trắng xuất hiện ở đầu câu chuyện cùng Dê đen và Dê trắng đi kiếm ăn và ở cuối câu chuyện để cùng Dê đen và Dê trắng đánh lại chó sói. Ví dụ: Trong chuyện "Tấm Cám" có những chi tiết rất dài thể hiện sự độc ác của hai mẹ con Cám: - Trút bớt tôm tép. - Giết cá bống. - Trộn gạo vào thóc. Vì câu chuyện rất dài nên khi xây dưng kịch bản chúng ta có thể bỏ đi một số chi tiết. Điều đó không ảnh hưởng đến diễn biến, nội dung của kịch bản. Bỏ một trong ba chi tiết thì mẹ con Cám vẫn độc ác và Tấm vẫn là Tấm chăm chỉ, ngoan hiền đến nhẫn nhục. Trong quá trình xây dựng kịch bản giáo viên cần chú ý đến tính kịch. Nếu vở kịch không có tính kịch thì không hấp dẫn đối với người xem, nhưng đối với truyện kể dành cho trẻ mầm non không phải chuyện nào cũng có tính kịch. Vì vậy giáo viên cần phải sử dụng hình thức cài kịch giữ kịch để vở diễn thêm phần sinh Giúp trẻ hiểu ghi nhớ nội dung cốt truyện. Đối với những tác phẩm mới, giáo viên kể chuyện diễn cảm cho trẻ nghe nhiều lần, kết hợp cho trẻ xem tranh ảnh minh họa, đàm thoại với trẻ vể nội dung chi tiết của truyện. Đặc biệt cô cần chú ý khi thể hiện ngữ điệu giọng nói của từng nhân vật và nhắc đi nhắc lại, điều đó giúy trẻ tái tạo lại hình ảnh nhân vật trong khi đóng kịch. Đối với tác phẩm trẻ đã được làm quen cô nên tóm tắt lại nội dung truyện (hoặc đóng lại kịch bản hay chỉ kể về các sự kiện xảy ra với các nhân vật của truyện) cho trẻ nghe. 2.3.2. Rèn luyện kỹ năng thể hiện ngôn ngữ và hành động của nhân vật. Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo lớn đã có thể nắm được các cấu trúc với những từ mới, từ khó trong tác phẩm một cách rõ ràng tuy vậy chúng ta không thể đòi hỏi cao ở khả năng diễn xuất ở trẻ mà chỉ dừng lại ở mức độ giúp trẻ thể hiện hợp lý giữa ngôn ngữ và cử chỉ điệu bộ - biết phối hợp lời nói, cử chỉ cá nhân với lời nói cử chỉ của các nhân vật khác một cách chủ động, đúng lúc, đúng chỗ. Muốn giúp trẻ nắm được vai diễn của mình cô giáo cần tạo điều kiện cho cháu hiểu về tác phẩm, hiểu về vai mình đóng đồng thời cho trẻ luyện tập vai diễn của mình, khi diễn trước tập thể. Đối với những đoạn nhân vật thể hiện
9 ngôn ngữ độc thoại hay đối thoại thì tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể của nhân vật mà giáo viên giúp thể thể hiện sao cho phù hợp với diễn biến vở kịch và tính cách của nhân vật, ngôn ngữ của nhân vật phải ngắn gọn - đủ ý - dễ hiểu, truyền tải đầy đủ nội dung cần thể hiện - câu đối thoại phải có đầy đủ chủ ngữ - vị ngữ - rõ ràng mạch lạc, cần loại bỏ những từ: mày - tao - mi thay vào đó những câu phù hợp mà không làm thay đổi ngữ điệu giọng và tính cách nhân vật. Ví dụ: Trong câu chuyện "Chú dê đen" có đoạn đối thoại giữa Dê trắng, Chó sói, Dê đen - Chó sói. Dê kia mày đi đâu? Chuyển thành dê kia đi đâu. Dê: Tôi đi tìm lá non để ăn và nước suối mát để uống. Trên đầu có gì? => Trên đầu có gì? Dê : Trên đầu tôi có sừng bằng kim cương. Dê : Thể hiện điệu bộ cứng rắn. + Cần chú ý sửa sai cho những trẻ nói nhanh - nói lắp - nói ngọng. Trong quá trình các nhân vật đối thoại với nhau mà mắc những lỗi nào sẽ làm cho người xem không hiểu được nội dung đoạn hội thoại làm cho vở kịch nên kém hấp dẫn. + Trong khi hướng dẫn trẻ đóng kịch giáo viên cần chú ý luyện cho trẻ cách thể hiện ngữ điệu, giọng của nhân vật. Xác định rõ đặc điểm - tính cách của từng nhân vật mà giúp trẻ thể hiện sao cho phù hợp. Giọng Dê trắng: Run rẩy - sợ sệt. Giọng Dê đen: To - dứt khoát - rõ ràng. Giọng Thỏ mẹ: Ân cần - dịu dàng - ấm áp. Giọng Thỏ em: Nhanh - nhí nhảnh - hồn nhiên. Giọng Thỏ anh: Chậm - khoan thai. Ngoài ra giáo viên cần chú ý đến những từ cần nhấn mạnh trong các câu nói của nhân vật. Ví dụ 1: Đoạn Dê đen đi tìm Dê trắng: Mặt lo âu, hốt hoảng - điệu bộ vừa đi vừa chạy - ngó nghiêng tìm kiếm - giọng nói to - nhanh thể hiện sự lo lắng: "Dê trắng ơi! bạn ở đâu - các bạn ơi, các bạn có thấy bạn Dê trắng của tôi không?" Ví dụ 2: Đoạn lão địa chủ trong câu chuyện: "Cây tre trăm đốt" bị dính vào cây tre: Mặt méo xệch, thở hổn hển, hai tay chắp vái - chân quỳ gối - giọng hốt hoảng van xin. Đối với cách di chuyển của các nhân vật trên sân khấu, giáo viên cũng cần chú ý để hướng dẫn trẻ - các nhân vật khi xuất hiện thì không nên đứng lâu một chỗ phải phối hợp với ngôn ngữ - cử chỉ điệu bộ sao cho hợp lý, các nhân vật khi giao tiếp với nhau phải luôn vận động - đổi chỗ cho nhau hoặc chuyển vị trí khác. Khi giao tiếp phải nhìn vào mặt nhau có người nói người nghe - không cướp lời nhau - thường xuyên giao lưu với khán giả. 2.3.3 Sử dụng triệt để - có hiệu quả một số yếu tố phụ trợ và biểu diễn. Sau khi đã xây dựng hoàn thiện kịch bản, tổ chức cho trẻ tiếp xúc với kịch bản và tiến hành luyện tập thì giáo viên phải chuẩn bị một số yếu tố cần thiết để cho vở kịch hay hơn, sinh động hơn và đạt tới đỉnh cao của sự hoàn thiện đó là:
10 - Hóa trang: Có thể dùng bút, son, phấn để hóa trang khuôn mặt trẻ cho thích hợp với vai trẻ đóng, nổi bật đặc điểm bên ngoài và tính cách của nhân vật. - Trang phục: Giáo viên cần chuẩn bị trang phục sao cho phù hợp với đặc điểm của từng nhân vật. Tuy nhiên không nên quá cầu kỳ hoặc chú trọng quá vào trang phục. Đối với những vở kịch biểu diễn trong tiết học, trong các hoạt động góc, sinh hoạt chiều thì giáo viên chỉ cần chuẩn bị những trang phục đơn giản: như mũ muá hoặc những đồ dùng chỉ mang tính chất tượng trưng. Chỉ khi biểu diễn trong các cuộc thi, các ngày lễ hội thì giáo viên cần chuẩn bị trang phục đầy đủ, phù hợp với từng nhân vật: Mũ múa, mặt nạ, hình nộm... Giáo viên có thể gợi ý để trẻ thảo luận, tự lựa chọn cách hóa trang cho vai diễn của mình hoặc có thể gợi ý để trẻ về nhà trang phục hóa trang ở gia đình. - Cảnh trí: Không nên trang trí quá lòe loẹt, rườm rà. Cũng như trang phục chỉ trong các hoạt động lớn thì cảnh trí mới gần đúng như thật: Cây, núi, nhà còn trong giờ học và các hoạt động khác thì chỉ cần miếng xốp cũng đã là tảng đá, bảng cũng có thể là ngôi nhà. Sử dụng thêm màm hình chiếu để làm cảnh trí và tạo âm thanh trực tiếp đã được cài đặt sẵn trong máy tính. Chỉ cần trẻ yêu và ham thích hoạt động đóng kịch thì tất cả trong trí tưởng tượng của trẻ đều giống thật. Âm thanh: Âm thanh được sủ dụng trong quá trình trẻ diễn kịch cũng đem lại sự sinh động - cuốn hút đối với diễn viên cũng như khán giả: Nhạc đệm cho một bài hát, tiếng gà gáy, tiếng nước chảy róc rách, tất cả đều là sự hấp dẫn khi được sử dụng trong quá trình trẻ diễn xuất. Ngoài ra giáo viên cần chú ý những đồ dùng cần thiết cho các vở kịch: Cuốc, hái, đao...làm bằng bìa cứng để thuận lợi cho trẻ hoạt động. Khi tiến hành buổi đóng kịch, cô giáo nên là người giúp trẻ giới thiệu các vai diễn, đồng thời cô hướng dẫn vai trò của khán giả, cách thể hiện của các diễn viên, giới thiệu về vở kịch là thời điểm khá quan trọng, nó giúy mọi trẻ hứng thú và tập chung vào hoạt động Tổ chức cho từng nhóm trẻ biểu diễn, mỗi lần nên cho một nhóm biểu diễn có thể vào các thời điểm: Các cuộc thi, các ngày lễ hội, giờ vui chơi, giờ LQTPH, giờ chuẩn bị trả trẻ. Cô giáo có thể chuẩn bị hoa tặng phẩm để tặng cho các cháu sau mỗi lần biểu diễn. Động viên các cháu vỗ tay, khen ngợi các bạn biểu diễn tham gia các hoạt động đóng kịch. Điều quan trọng là phải làm sao lôi cuốn được tất cả các trẻ trong lớp tham gia. Một việc làm cần thiết là giáo viên cho trẻ ôn lại những vở kịch đã dựng và cô phải thông báo trước cho trẻ. Việc đó giúp cho trẻ cảm thụ sâu sắc hơn về tác phẩm văn học và nhuần nhuyễn hơn trong kỹ năng nhập vai, đồng thời giúp trẻ tự tin hơn, diễn đạt ngôn ngữ mạch lạc, biểu cảm hơn. Đây là biện pháp mang tính hỗ trợ nhưng nếu thiếu nó thì vở kịch dù có hay thế nào đi chăng nữa thì cũng thiếu sự hấp dẫn. Không gây được hứng thú đối với trẻ. Có thể chúng ta phải chuẩn bị công phu, đầy đủ cho các vở kịch biểu diễn trong các ngày hội, các cuộc thi còn trong các hoạt động khác mặc dù không nên quá chú trọng nhưng cũng phải đảm bảo một số yêu cầu cơ bản để gây hứng thú cho trẻ và giúp trẻ luôn luôn yêu thích và tư tin tham gia đóng kịch TPVH.
11 Trẻ mẫu giáo lớn có thể biểu diễn cho các em nhỏ hơn xem, chứ không dừng lại ở các bạn trong lớp của trẻ. Giáo viên lớp mẫu giáo lớn nên phối hợp với giáo viên các lớp nhỡ và bé để lên kế hoạch diễn kịch cho trẻ xem, đồng thời phải thông báo trước cho trẻ lớp lớp mình biết về kế hoạch đó. Xem kịch là một hoạt động văn hóa không chỉ có người diễn mà cả người xem cũng tỏ ra là người có văn hóa. Kết quả của buổi diễn được thể hiện ở sự hưởng ứng của những người xem bằng những lời tán thưởng, bằng những tràng vỗ tay nồng nhiệt hay những bông hoa trao tặng cho những "diễn viên"... Đôi khi người xem cò hát múa cùng với "diễn viên" làm cho không khí của vở kịch thêm sôi động. 2.3.4. Khuyến khích nêu gương trẻ kịp thời để động viên tính tích cực của trẻ. Sau khi trò chơi kết thúc, giáo viên bao giờ cũng cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, đồng thời cho khán giả nhận xét để biết được mức độ tiếp thu của trẻ. Cuối cùng, giáo viên phải đưa ra những lời nhận xét của mình để khuyến khích trẻ tiếp tục phát huy trong những lần sau. Ở đây, giáo viên có thể kết hợp với biện pháp thi đua khen thưởng, trao giả để kích thích tính tích cực của trẻ khi tham gia trò chơi đóng kịch. Tóm lại trò chơi đóng kịch là một hoạt động có tính lôi cuốn mạnh mẽ đối với trẻ ở trường mầm non, nó góp phần vào việc phát huy tính tích cực, sáng tạo và rèn luyện khả năng biểu cảm của trẻ. Hoạt động này đòi hỏi cả giáo viên và trẻ có sự đầu tư tốt về thời gian cũng như tinh thần say mê tập luyện, đặc biệt là sự nhiệt huyết và sự linh hoạt của người giáo viên thì trò chơi mới thu được kết quả tốt nhất. 2.3. 5. Làm tốt công tác tham mưu, tuyên truyền, phối hợp giữa gia đình và nhà trường. Công tác tham mưu và phối hợp với các bậc cha mẹ có ý nghĩa quan trọng và là nhiệm vụ thiết thực của từng nhóm/lớp và trường mầm non, góp phần thực hiện tốt mục tiêu chăm sóc - giáo dục trẻ. Làm tốt công tác tham mưu sẽ giúp lãnh đạo địa phương, các ban ngành đoàn thể, các nhà hảo tâm sẽ ủng hộ và đầu tư về CSVC, trang thiết bị cho nhà trường. Ngay từ đầu năm học cùng với BGH nhà trường tôi đã tham gia ý kiến về tu sửa CSVC, mua sắm trang thiết bị để hiệu trưởng làm tờ trình, trình lãnh đạo địa phương để địa phương phê duyệt các kế hoạch về mua sắm trang thiết bị, tu sửa các đồ dùng, đồ chơi nguyên học liệu phục vụ cho các hoạt động học và vui chơi của trẻ nói chung và đồ dùng, đồ chơi nguyên học liệu phục vụ cho mãng đóng kịch nói riêng. Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường tạo nên sự liên kết giữa trường/lớp mầm non và cha mẹ, nhằm chia sẻ kinh nghiệm hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình chăm sóc - giáo dục trẻ. Phối kết hợp với các bậc cha mẹ sẽ tạo nên nguồn lực vật chất và tinh thần, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc - giáo dục trẻ. Thông qua việc phối kết hợp với các bậc cha mẹ để tuyên truyền hướng dẫn các bậc phụ huynh cách hướng dẫn trẻ cảm thụ TPVH, thuộc kịch bản, thuộc lời thoại - hành động của các nhân vật nhất là nhân vật trẻ nhập vại và để họ hiểu được phần nào công việc của giáo viên hướng dẫn trẻ ở trường mầm non.
12 Bám sát kế hoạch chuyên môn của nhà trường, ngay từ đầu năm học tôi đã xây dựng nội dung các kịch bản của các TPVH tuyên truyền cụ thể cho các bậc phụ huynh để cho phụ huynh hướng trẻ thêm ở nhà. Có nhiều hình thức và biện pháp phối hợp với cha mẹ của trẻ: Đối với nhà trường: Chúng tôi thành lập hội cha mẹ phụ huynh, chi hội của các khối/lớp. Nhà trường sẽ tuyên truyền kết hợp thông qua các buổi họp phụ huynh, thông qua đài truyền thanh, qua các buổi lao động công ích,.. Đối với nhóm/lớp: qua trao đổi trực tiếp hàng ngày, qua góc tuyên truyền, qua hình ảnh, pa nô có treo ở lớp rồi thông qua các bản tin thông báo riêng của lớp mình. Ví dụ: Để thực hiện tốt kịch bản "Ba cô gái" thuộc chủ đề "Gia đình" giáo viện thông báo với các bậc cha mẹ về những nội dung cần kết hợp như sau để cho trẻ đóng kịch tốt Cha mẹ phối hợp cùng giáo viên hướng dẫn trẻ các nội dung: + Cảm nhận được nội dung, thuộc tác phẩm văn học truyện "Ba cô gái" + Biết được các nhân vật trong kịch bản: Cô Cả, Cô Hai, Cô Út, Bà Mẹ, Sóc Nâu + Mối quan hệ, tình cảm và trách nhiệm của các nhân vật. + Hướng dẫn trẻ thể hiện ngữ điệu, giọng điệu, cử chỉ điệu bộ của các nhân vật trong kịch bản. + Giáo dục trẻ tôn trọng, lễ phép biết yêu thương tất cả những người thân của mình: ông,bà, bố, mẹ; yêu quý em bé,.. Cha mẹ cùng phối hợp hỗ trợ các yếu tố phụ trợ cho kịch bản của lớp học + Đồ dùng, đồ chơi cho kịch bản : Mô hình ngôi nhà, các khung cửa, khung xe chỉ, chậu, bột... + Cảnh trí: Tranh, ảnh, cây ... + Hóa trang, trang phục phù hợp với vai diễn của trẻ. Như vậy, quan hệ phối hợp giữa các bậc cha mẹ với nhóm/lớp và trường mầm non là điều kiện không thể thiếu trong việc thực hiện mục tiêu chăm sóc - giáo dục nói chung và trong việc hướng dẫn trẻ đóng kịch theo TPVH nói riêng. Vì vậy, cô giáo cần tranh thủ sự giúp đỡ nhiều mặt của các bậc cha mẹ về kinh nghiệm của cha mẹ, về sự đóng góp hỗ trợ và đặc biệt sự phối kết hợp trong việc hướng dẫn trẻ thuộc TPVH, thuộc kịch bản, thuộc lời thoại của các nhân vật rồi làm đồ dùng đồ chơi, trang trí cho các kịch bản của lớp. Trên đây là một số biện pháp mà trong quá trình một năm trải nghiện tôi nhận thấy thật sự có hiệu quả, trẻ hứng thú, tự tin, ham thích và mong muốn được tham gia đóng kịch, biết thể hiện ngôn ngữ mạch lạc, truyền cảm biết thể hiện tính cách của các nhân vật thông qua cử chỉ, thái độ, điệu bộ, ánh mắt, nét mặt. Nói chung khi các biện pháp này được thực hiện trên trẻ thì đã giúp cho trẻ hoàn thiện hơn về việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc, trẻ tự tin hơn và thực sự ham muốn được tham gia đóng kịch 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm . *Đối với trẻ :
13 Qua các giải pháp đã nghiên cứu và áp dụng các giải pháp vào lớp học do tôi chủ nhiệm đã đem lại cho tôi kết quả cụ thể như sau: Bảng khảo sát chất lượng cuối năm TT Nội dung Tổng Đạt Tỉ lệ % CĐ Tỉ lệ % số trẻ Trẻ thuộc truyện 35 28 80% 7 20% Trẻ tự nguyện đóng vai 35 28 80% 7 20% nhân vật Trẻ biết thể hiện ngôn 35 27 77% 8 27% ngữ phù hợp với vai diễn Trẻ biết diễn xuất đối 35 28 80% 7 20% thoại tốt Đối chiếu với kết quả ban đầu ta thấy rằng kết quả đã nâng lên rõ rệt từ chỗ chỉ có 1/3 số trẻ trong lớp biết diễn kịch thì đến bây giờ trẻ trong lớp tôi đã có trên 95% số trẻ biết diễn kịch và kỹ năng diễn kịch nhập vai diễn rất đạt, linh hoạt trong các vai diễn. Kỹ năng đật câu hỏi, kỹ năng kể chuyện các cháu trong lớp đều thực hiện được rất tốt. Các cháu diễn kịch rất tự tin, diễn đạt ngôn ngữ lời thoại chôi chảy thể hiện đúng giọng điệu, ngữ điệu kết hợp cử chỉ điệu bộ của nhân vật phù hợp và có tính hiệu quả hoạt động cao. *Đối với phụ huynh : - Là tấm gương sáng cho con trẻ, cùng con học tập, trao đổi về các bài thơ câu truyện trẻ được học . Từ đó phụ huynh và giáo viên có sự thống nhất trong chăm sóc và giáo dục trẻ . - Phụ huynh quan tâm về giáo dục mầm non không phó mặc CSGD cho nhà trường, phối kết hợp, đảm bảo thông tin 2 chiều với giáo viên. *Đối với bản thân: Qua tiếp cận với một số đổi mới về việc cho trẻ tham gia tích cực vào hoạt động trò chơi đóng kịch,giúp cho cô và trẻ phát huy tối đa tích cực, sáng tạo trong hoạt động với văn học giáo dục luôn hướng vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm. Trước mỗi tiết dạy luôn soạn giáo án đầy đủ,chi tiết cho mỗi giờ học,học thuộc giáo án,có dự kiến tình huống nảy sinh trong giờ học để có ứng xử kịp thời và có tác động linh hoạt nhẹ nhàng gần gũi trẻ. Muốn giảng dạy để các cháu đạt kết quả tốt cô phải thực sự yêu nghề mến trẻ luôn đầu tư tìm tòi suy nghĩ cách ứng dụng công nghệ thông tin trong bài học cho phù hợp và biết cách sử dụng linh hoạt đúng lúc đúng chỗ. Biết tích hợp các nội dung giáo dục trẻ trong giờ học và ở ngoài tiết học .Chú ý luyện giọng kể cho phù hợp với từng nhân vật của truyện. Dạy trẻ mọi lúc mọi nơi, luôn quan tâm đến việc sử dụng ngữ điệu giọng và điệu bộ minh họa của trẻ, sửa sai kịp thời.
14 Cần tìm tòi thêm những cách giảng dạy để lôi cuốn trẻ ,tìm và vận dụng nguyên vật liệu sẵn có để làm đồ dùng kết hợp cùng với công nghệ thông tin để giảng dạy có hiê quả. Luôn có ý thức học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ sử dụng công nghệ thông tin, thường xuyên dự giờ thăm lớp các đồng nghiệp, học hỏi tích lũy kinh nghiệm để có sự sáng tạo trong giảng dạy. 3 . Kết luận, kiến nghị 3.1 Kết luận: - Để hoạt động đóng kịch theo TPVH đạt hiệu quả cao nhất, trước hết giáo viên phải cung cấp cho trẻ một lượng kiến thức nhất định: Tên chuyện, cốt chuyện, tính cách nhân vật. - Chú trọng đầu tư vào việc lựa chọn chuyển thể kịch bản, lựa chọn tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi - đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Chuyển thể khéo léo, không làm thay đổi nội dung câu chuyện và tính cách nhân vật. - Đầu tư vào việc rèn luyện kỹ năng thể hiện ngôn ngữ và hành động. Giúp trẻ tự tin trong việc thể hiện tính cách của nhân vật, nhuần nhuyễn trong việc thể hiện các thao tác - cử chỉ - điệu bộ- gây hứng thú đối với người xem. - Động viên, khuyến khích trẻ kịp thời để trẻ hứng thú tham gia đóng kịch. - Cô phải có năng lực sư phạm - yêu nghề - mến trẻ luôn chủ động: Tìm tòi - học hỏi - tìm ra những câu chuyện hay - những vở kịch hấp dẫn để thu hút sự tham gia, hứng thú của trẻ để hoạt động đóng kịch thực sự lôi cuốn và hấp dẫn đối với trẻ. Phải tâm huyết với nghề, chịu khó học hỏi, trau dồi kiến thức, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ - Chú trọng nội dung tuyên truyền để phụ huynh nhận thức đúng đắn về vấn đề mình cần, mình muốn. Phải tổng hợp sức mạnh sự đồng thuận của phụ huynh, các ban ngành đoàn thể chung tay xây dựng môi trường đầy, đủ có tính thẩm mỹ cao và đáp ứng nhu cầu đổi mới hiện nay. - Khi tạo môi trường học tập, đóng kịch cho trẻ phải linh hoạt sáng tạo, phù hợp với đơn vị, với lớp của mình, không sao chụp nguyên bản của lớp bạn, trường bạn. - Nên tận dụng các nguyên liệu tự nhiên, nguyên liệu phế thải có thể tái sử dụng để làm đồ dùng, nguyên liệu trong việc tranh trí, thiết kế trang phục, tạo bối cảnh. Phù hợp với các chủ đề, chủ điểm trong năm học mang tính giáo dục cao. 3.2. Kiến nghị: Mở thêm các lớp chuyên đề về việc hướng dẫn xây dựng kịch bản, diễn đóng kịch theo các TPVH cho các trường mầm non trong trong Huyện. Nên ưu tiên thời gian cho thực hành nhiều hơn nữa. Trên đây là một số kinh nghiệm được rút ra trong quá trình học tập và công tác của bản thân tôi. Tôi xin mạnh dạn trình bày vớ các bạn đồng nghiệp mong được sự đóng góp của các cấp lãnh đạo. Để từ đó bản thân tôi rút ra được những bài học kinh nghiệm sâu sắc hơn khi tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ đạt kết quả tốt đồng thời kinh nghiệm của bản than được áp dụng rộng rãi hơn.
15 XÁC NHẬN CỦA THỦ Như Thanh, ngày 07 tháng 4 năm 2022 TRƯỞNG ĐƠN VỊ Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết sáng kiến Nguyễn Thị Hiền Viên Thị Bình MỤC LỤC TT NỘI DUNG Trang 1 Mở đầu 1.1 Lý do chọn đề tài 1.2 Mục đích nghiên cứu 2 1.3 Đối tượng nghiên cứu 3 1.4 Phương pháp nghiên cứu 3 2 Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 3 2.1 Cơ sở lý luận 4 2.2 Thực trạng 6 2.3 Những giải pháp thực hiện 6
16 2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 20 3 Kết luận, kiến nghị 21 3.1 Kết luận 21 3.2 Kiến nghị 22 Tài liệu tham khảo - Văn học thiếu nhi: Cao Đức Tiến ( Nhà xuất bản giáo dục Hà Nội 1999) - Phương pháp cho trẻ mầm non làm quen với tác phẩm văn học: Lã Thị Bắc Kỳ - Lê Thị Anha Tuyết. - Tuyển tập trò chơi,bài hát, thơ truyện cho lứa tuổi mầm non 5-6 tuổi (Nhà xuất bản giáo dục )