Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non

Chia sẻ: Bobietbo | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:38

Thêm vào BST

Báo xấu

330
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là việc lựa chọn các phương pháp giáo dục và tổ chức các hoạt động của trẻ nhằm thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung giáo dục trẻ phụ thuộc vào đặc điểm lứa tuổi và đặc điểm cá nhân của trẻ. Hiện nay giáo dục mầm non theo hướng đổi mới thường sử dụng các phương pháp: Phương pháp trực quan (quan sát kết hợp với các giác quan khác). Phương pháp lời nói (đàm thoại, trò chuyện, kể...). Phương pháp thực hành trải nghiệm (thực hành, luyện tập, sử dụng trò chơi, làm thí nghiệm đơn giản). Tạo tình huống giáo dục. Động viên khuyến khích. Đánh giá. Việc sử dụng các các phương pháp khác nhau trong quá trình tổ chức giúp trẻ không chỉ được nhìn cô làm, nghe cô nói mà còn được trực tiếp thực hành, trải nghiệm từ đó có thêm những kỹ năng mới, kiến thức mới, hình thành nên vốn kinh nghiệm thực tế hữu ích cho trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non

MỤC LỤC NỘI DUNG Trang I.ĐẶT VẤN ĐỀ 2 II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3 1.Cơ sở lý luận 3 2.Thực trạng của vấn đề 4 3.Một số biện pháp 8 3.1 Biện pháp 1. Thiết kế chương trình phù hợp 9 3.2. Biện pháp 2: Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức 13 các hoạt động trải nghiệm thực tế 3.3. Biện pháp 3. Quan tâm tới quá trình, không quan tâm nhiều tới 15 kết quả. 3.4. Biện pháp 4. Trải nghiệm thông qua các hoạt động tập thể. 23 4.Hiệu quả của các biện pháp 28 III.KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 31 1. Kết luận 31 2. Khuyến nghị 32 IV. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA 33
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo dục mầm non là một quá trình toàn vẹn hình thành nhân cách trẻ em lứa tuổi mầm non, được tổ chức một cách có mục đích và có kế hoạch thông qua các hoạt động giáo dục cùng nhau giữa nhà giáo dục với trẻ em nhằm giúp trẻ chiếm lĩnh những kinh nghiệm lịch sử của xã hội loài người. Giáo viên mầm non là người tổ chức, hướng dẫn các hoạt động giáo dục cho trẻ, tạo cơ hội, tạo tình huống, những thách thức mới, tạo cảm giác tin tưởng và kích thích trẻ tham gia các hoạt động tìm tòi khám phá thế giới xung quanh. Trẻ chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động, trải nghiệm các tình huống trong cuộc sống và làm giàu vốn kinh nghiệm của mình. Việc lựa chọn các phương pháp giáo dục và tổ chức các hoạt động của trẻ nhằm thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung giáo dục trẻ phụ thuộc vào đặc điểm lứa tuổi và đặc điểm cá nhân của trẻ. Hiện nay giáo dục mầm non theo hướng đổi mới thường sử dụng các phương pháp: Phương pháp trực quan (quan sát kết hợp với các giác quan khác). Phương pháp lời nói (đàm thoại, trò chuyện, kể...). Phương pháp thực hành trải nghiệm (thực hành, luyện tập, sử dụng trò chơi, làm thí nghiệm đơn giản). Tạo tình huống giáo dục. Động viên khuyến khích. Đánh giá. Việc sử dụng các các phương pháp khác nhau trong quá trình tổ chức giúp trẻ không chỉ được nhìn cô làm, nghe cô nói mà còn được trực tiếp thực hành, trải nghiệm từ đó có thêm những kỹ năng mới, kiến thức mới, hình thành nên vốn kinh nghiệm thực tế hữu ích cho trẻ. Nhưng một thực tế hiện nay trong các trường mầm non việc tổ chức cho trẻ trực tiếp thực hành trải nghiệm còn là một vấn đề nan giải bởi việc thiết kế chương trình, lựa chọn nội dung và hình thức sao cho vừa hiệu quả, vừa an toàn và lại không gây tốn kém, áp lực với giáo viên. Chính vì vậy trong năm học 2017 2018 tôi đã lựa chọn nghiên cứu và thực hiện đề tài: “ Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non” với mong muốn có thêm những kinh nghiệm mới trong giáo dục mầm non cũng như tạo cơ hội cho trẻ có thêm nhiều trải nghiệm thú vị, giáo viên cũng có thêm được những kinh nghiệm giảng dạy thực tế và hiệu quả hơn. 2/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN Hơn 2000 năm trước, Khổng Tử (551479 TCN) đã từng nói: “Những gì tôi nghe, tôi sẽ quên; Những gì tôi thấy, tôi sẽ nhớ; Những gì tôi làm, tôi sẽ hiểu”, tư tưởng này thể hiện tinh thần chú trọng học tập từ trải nghiệm và việc làm. Cùng thời gian đó, ở phương Tây, nhà triết học Hy Lạp – Xôcrát (470399 TCN) cũng nêu lên quan điểm: “Người ta phải học bằng cách làm một việc gì đó; Với những điều bạn nghĩ là mình biết, bạn sẽ thấy không chắc chắn cho đến khi làm nó” để thấy vai trò quan trọng của việc trải nghiệm đối với giáo dục con người. Trong giáo dục mầm non cũng có các hệ tư tưởng và xu hướng về giáo dục mầm non khác nhau trên thế giới. Có thể kể đến Thomas More (1478 1535) với tư tưởng “... coi trọng khoa học tự nhiên, đề cao phương pháp trực quan, thí nghiệm và thực hành trong quá trình dạy học...”; Jan Amos Komenský ( 1592 1670) được coi là “ ông tổ của nền giáo dục cận đại”, là người đặt nền móng cho khoa học giáo dục nói chung và Giáo dục học mầm non nói riêng đã có một hệ tư tưởng tiên tiến “dạy học giúp trẻ tích lũy kiến thức, phát triển năng lực của trẻ và đặc biệt chuẩn bị cho trẻ đến hoạt động tự lập sau này”; Jean Jacques Rousseau(1712 1778) coi trọng việc: “ thực hành bằng huy động mọi giác quan của trẻ vào việc quan sát đối tượng và cho trẻ được thực hành trải nghiệm”. Nhà giáo dục M.Montessori(1870 1952): là người đề cao việc rèn luyện các giác quan và các trải nghiệm thực tế trong môi trường được chuẩn bị cẩn thận và có tổ chức; Jean Ovide Deroly(1871 1932) cho rằng : “ cần cho đứa trẻ vào cuộc sống, cho trẻ biết, cho trẻ được tiếp xúc làm quen với môi trường sống động xung quanh” và vận dụng nguyên tắc “lấy trẻ làm trung tâm” Học thuyết Mac Lênin về giáo dục là bước phát triển cao của tư tưởng giáo dục nhân loại trên cơ sở khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử và chỉ ra phạm trù cơ bản của giáo dục, trong đó V.I Lênin đã nêu công thức về nhận thức luận :“ từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng rồi từ tư duy trừu tượng trở lại thực tiễn” Một số xu hướng giáo dục mầm non trên thế giới hiện nay như : giáo dục ở các nước phương Tây (Anh, Pháp, Thụy Điển, Mỹ...): “ Đề cao việc cho trẻ trải nghiệm, được thực hành chia sẻ, được khám phá trong thế giới muôn hình muôn vẻ xung quanh chúng”. Xu hướng của giáo dục mầm non các 3/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. nước khu vực châu Á Thái Bình Dương ( Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Niu Dilân, Xingapo...) giáo dục theo hướng tích hợp theo chủ đề, nguyên tắc giáo dục phải “ hướng vào đứa trẻ”. Xu hướng giáo dục ở Nhật Bản “ đặt trẻ trong một môi trường sống và qua đó để giáo dục môi trường cho trẻ” Giáo dục mầm non của nước ta hiện nay theo nguyên tắc “ lấy trẻ làm trung tâm”, với quan điểm tích hợp trong giáo dục mầm non để hình thành cho trẻ những năng lực chung góp phần phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Một phần quan trọng của giáo dục tích hợp theo chủ đề hướng đến việc: “ Tăng cường cho trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng các giác quan ...; Tạo cơ hội và điều kiện cho trẻ được trải nghiệm, được hoạt động và lĩnh hội theo nhiều cách, đặc biệt lưu ý đến việc trẻ học như thế nào hơn là trẻ học cái gì...” Có thể thấy, với mỗi một tư tưởng , xu hướng lại đưa ra các mục tiêu khác nhau để giáo dục trẻ, nhưng trong tất cả các quan điểm về giáo dục mầm non đều luôn đề cao việc trực tiếp trải nghiệm với thực tế, được chơi và hoạt động gần gũi với cuộc sống hàng ngày của trẻ. 2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ Vai trò của phương pháp trải nghiệm là: Khiến người học sử dụng tổng hợp các giác quan (nghe, nhìn, chạm, ngửi...) có thể tăng khả năng lưu giữ những điều đã học được lâu hơn. Các cách thức dạy và học đa dạng của phương pháp có thể tối đa hóa khả năng sáng tạo, tính năng động và thích ứng của người học. Người học được trải qua quá trình khám phá kiến thức và tìm giải pháp từ đó giúp phát triển năng lực cá nhân và tăng cường sự tự tin. Việc học trở nên thú vị hơn với người học và việc dạy trở nên thú vị hơn với người dạy. Khi trẻ được chủ động tham gia tích cực vào quá trình học, trẻ sẽ có hứng thú và chú ý hơn đến những điều học được và ít gặp vấn đề về tuân thủ kỷ luật. Trẻ có thể học các kỹ năng sống mà được sử dụng lặp đi lặp lại qua các bài tập, hoạt động, từ đó tăng cường khả năng ứng dụng các kỹ năng đó vào thực tế. Tuy nhiên cũng có một số điểm hạn chế trong những trường hợp nhất định như: 4/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Với đặc điểm chú ý đến trải nghiệm của từng người học, có thể trông không được quy củ và có thể không thoải mái với cách dạy truyền thống Phương pháp đòi hỏi nhiều sự chuẩn bị hơn từ người dạy và có thể cần nhiều thời gian hơn để thực hiện với người học. Thường là không có câu trả lời đơn thuần “đúng” cho các câu hỏi trong các bước thực hiện của phương pháp. Phương pháp đòi hỏi sự kiên nhẫn và hướng dẫn của người dạy. Trong trường mầm non các hoạt động trải nghiệm thực tế luôn là hoạt động thu hút được sự thích thú của trẻ và hiệu quả của nó không chỉ dừng lại ở việc cho trẻ chơi mà nó có tác động tích cực đến tư duy nhận thức, phát triển toàn diện và thông qua đó còn hình thành nhân cách tốt cho trẻ. Tuy nhiên, thực tế hiện nay việc tổ chức cho trẻ thực hành trải nghiệm không phải là việc dễ thực hiện và thực hiện được thường xuyên bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau: Nguyên nhân thứ nhất là từ người quản lý : với tư tưởng sợ và ngại. Sợ những điều đó không có trong chương trình, sợ phải nghĩ làm như thế nào cho đúng, sợ bị nói rằng sai nguyên tắc; ngại bởi nghĩ ra thì phải làm, phải hướng dẫn và chấp nhận bị chê trách khi nó không thành công. Nhưng thứ mà đáng sợ nhất mà người quản lý làm cho các hoạt động trải nghiệm bị kìm hãm trong khuôn khổ chính và bệnh “hình thức” và “trình bày”. Nguyên nhân thứ ba là điều kiện cơ sở vật chất và môi trường. Ở một trường học có điều kiện tốt, môi trường thiên nhiên thuận lợi là điều tuyệt vời. Nhưng với những trường học thiếu thốn về điều kiện tự nhiên, không gian chật hẹp mà tổ chức được những hoạt động trải nghiệm tốt cho trẻ, đó chính là “Thành công”. Bên cạnh đó các tài liệu hướng dẫn trải nghiệm không nhiều gây khó khăn cho việc tìm hiểu thông tin và tiến hành tổ chức thực hiện. Nguyên nhân quan trọng nhất xuất phát từ giáo viên: chính là sự nghèo nàn của ý tưởng, sự yếu ớt trong khả năng vận dụng lý thuyết vào thực tế, sự chây ỳ bởi tư tưởng an phận. Họ tiếp tục làm theo chỉ đạo, làm theo chương trình và không muốn đưa ra cái mới, bởi đưa ra thì lại phải làm, làm đúng thì được một lời khen, làm sai thì vô vàn cái tội. Giáo viên “ngại” học hỏi nghiên cứu, dựa vào rất nhiều lý do bởi cơ sở vật chất, khả năng của cháu, sự khó tính của phụ huynh để không tổ chức hoặc tổ chức qua loa. Chính vì vậy các hoạt động trải nghiệm thực tế của trẻ hiện nay chiếm số lượng ít nếu có làm thì cũng chỉ là hình thức manh tính chất trưng bày hoặc đại diện trên một số ít 5/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. cháu mà không phổ biến, thường xuyên và đem lại hiệu quả trực tiếp trên từng trẻ. Thực tế qua khảo sát đánh giá việc giáo viên lựa chọn sử dụng phương pháp thực hành trải nghiệm còn rất thấp: BẢNG KHẢO SÁT Khảo sát việc sử dụng các phương pháp giáo dục trong trường mầm non. Số lượng giáo viên tham gia đánh giá: 50 người (dạy ở các độ tuổi). Khảo sát ở các tháng phổ biến ở các độ tuổi về việc lựa chọn phương pháp để tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ: Số lượng giáo viên lựa chọn phương pháp ở các tháng Tháng Qua hình Tỷ Qua đàm Tỷ Qua việc thực hành Tỷ ảnh, video. lệ thoại, trò lệ % trải nghiệm thực tế, lệ % % chuyện, kể làm thí nghiệm. 38 46 16 9 19/50 23/50 8/50 % % % 44 38 18 10 22/50 19/50 9/50 % % % 48 32 20 11 24/50 16/50 10/50 % % % 42 40 18 12 21/50 20/50 9/50 % % % 50 36 14 1 25/50 18/50 7/50 % % % 44 30 26 2 22/50 15/50 13/50 % % % 54 24 22 3 27/50 12/50 11/50 % % % 62 28 10 4 31/50 14/50 5/50 % % % Qua đánh giá bảng khảo sát nhận thấy đa phần giáo viên lựa chọn các phương pháp quan sát và trò chuyện bởi sự đơn giản, nhanh gọn. Số lượng giáo viên lựa chọn phương pháp thực hành trải nghiệm chiếm tỉ lệ rất thấp. Điều này có thể lý giải bằng việc giáo viên không có nhiều kinh nghiệm trong việc thiết kế nội dung trải nghiệm, đặc biệt là với các chủ đề liên quan đến khám phá xã hội; giáo viên thiếu thốn tài liệu để nghiên cứu và một phần là 6/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. ngại không muốn phải tổ chức những hoạt động vừa tốn công vừa tốn sức như thế. Để có cái nhìn chính xác cần có những đánh giá chung về những thuận lợi cũng như những khó khăn khi tổ chức các hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ ở trường mầm non: 2.1. Thuận lợi: Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế giúp trẻ cảm thấy thoải mái, không bị gò ép rằng mình phải “học” mình đang được “chơi”, được “làm”. Kinh tế xã hội phát triển, giao thông thuận lợi, công nghệ thông tin liên lạc hiệu quả nên việc chuẩn bị cho trẻ các điều kiện thực hành, tham gia trải nghiệm thuận lợi và dễ dàng hơn. Phụ huynh và học sinh rất thích thú khi được tham gia các hoạt động trải nghiệm thực tế. 2.2. Khó khăn: Nội dung giáo dục còn rộng, nhiều chương trình còn mang tính hình thức. Khi thiết kế chương trình không có kế hoạch thiết kế dự kiến các hoạt động trải nghiệm, gây khó khăn, bị động khi chuẩn bị và tổ chức thực hiện. Giáo viên đa phần chưa có nhiều kiến thức và kinh nghiệm để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ. Các tài liệu liên quan đến các hoạt động trải nghiệm cho trẻ còn ít gây khó khăn khi tìm kiếm các thông tin cần thiết. Việc tổ chức trải nghiệm quan tâm nhiều tới cá nhân và việc trẻ được trực tiếp trải nghiệm. Điều này đòi hỏi lớn ở việc thiết kế nội dung và kỹ năng của cô, đòi hỏi việc tổ chức lớp học thoải mái hơn so với cách học truyền thống. Việc tổ chức các hoạt động theo hướng “ lấy trẻ làm trung tâm” còn là một trách thức rất lớn với giáo viên từ lâu đã quen với việc đánh giá kết quả hơn là xem xét dựa trên quá trình hoạt động của trẻ. Hoạt động trải nghiệm phần lớn vẫn dừng lại ở quy mô nhỏ, trên nhóm hoặc trên một lớp. Điều này sẽ khiến cho cháu ít có cơ hội được tham gia các hoạt động có sự đầu tư công phu và kỹ lưỡng, tổ chức chức theo quy mô lớn giúp trẻ có thêm điều kiện giao lưu, tăng cường kỹ năng xã hội. Từ những thuận lợi và khó khăn cần có những biện pháp phù hợp để tận dụng hiệu quả những thuận lợi, giải quyết những khó khăn để các hoạt động trải nghiệm thực sự trở thành những bài học bổ ích lý thú cho trẻ. 7/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. 3. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH Định nghĩa của Hiệp hội Giáo dục trải nghiệm quốc tế: “Giáo dục trải nghiệm là một phạm trù bao hàm nhiều phương pháp trong đó người dạy khuyến khích người học tham gia trải nghiệm thực tế, sau đó phản ánh, tổng kết lại để tăng cường hiểu biết, phát triển kỹ năng, định hình các giá trị sống và phát triển tiềm năng bản thân, tiến tới đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội.” Một nghiên cứu của Edgar Dale 1946 chỉ ra rằng: Trong việc tiếp nhận tri thức thì chúng ta nhớ được: 20% những gì chúng ta đọc 20% những gì chúng ta nghe 30% những gì chúng ta nhìn 90% những gì chúng ta làm Như vậy việc giáo dục trải nghiệm, trải nghiệm thực tế, không chỉ có vai trò đối với giáo dục trẻ em mà có vai trò tốt nhất trong việc giáo dục con người nói chung. Ở đây hoạt động trải nghiệm trong trường mầm non là các hoạt động: thực hành, làm thí nghiệm, tham quan dã ngoại, khám khá phá thiên nhiên , tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc trực tiếp, tham gia trải nghiệm, được “ đi” và “làm” chứ không phải chỉ “nhìn” và “nghe”. Nhưng làm thế nào để các trải nghiệm được hiệu quả và phù hợp với trẻ mầm non thì cần phải xác định ngay từ khi xây dựng mục tiêu, ngân hàng nội để từ đó lựa chọn các chủ đề và nội dung phù hợp để tạo cơ hội cho trẻ trải nghiệm. Cần vận dụng các điều kiện thực tế và ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin vào việc tham khảo thiết kế chương trình. Và một phần quan trọng là khi tiến hành cho trẻ trải nghiệm cần tính tới sự an toàn và hiệu quả thực tế. Sau khi có được những thiết kế chương trình phù hợp cần có các mục tiêu rõ ràng dựa trên nguyên tắc “ lấy trẻ làm trung tâm” để tổ chức hoạt động, quan tâm tới quá trình trẻ được tham gia hoạt động chứ không quá đặt nặng kết quả trẻ đã làm ra được sản phẩm. Bên cạnh các hoạt động thực tế hàng ngày, các chương trình hoạt động, lễ hội cũng là cơ hội tuyệt vời để trẻ giao lưu, tham gia các hoạt động trải nghiệm với quy mô lớn. Cách làm này tốn thời gian và công sức của giáo viên nhưng đem lại cho trẻ nhiều kinh nghiệm thực tế, rèn luyện kỹ năng xã hội 8/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. và có thể tham gia được nhiều hoạt động hơn so với các trải nghiệm nhỏ lẻ theo từng nhóm lớp. 3.1. Biện pháp 1. Thiết kế chương trình phù hợp Năm học 2017 2018 chỉ đạo mới của Sở giáo dục Hà Nội đã tạo những thay đổi vượt bậc trong việc thiết kế và thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Không còn chủ đề lớn, chỉ còn các chủ đề nhỏ theo tuần, xây dựng kế hoạch theo từng tháng, có mục tiêu cụ thể rõ ràng và một ngân hàng các nội dung hoạt động để giáo viên tham khảo. Bước đầu còn là khó khăn, nhưng khi thực hiện thành công lại là cánh cửa mới để giáo viên được thoải mái sáng tạo và tự mình thiết kế các hoạt động thú vị cho trẻ. Đầu tiên cần xác định mục tiêu của năm học và xây dựng ngân hàng nội dung.Với việc xây dựng mục tiêu rõ ràng cụ thể, bổ sung nâng cao đúng với định hướng; có một ngân hàng nội dung đầy đủ và phong phú sẽ giúp cho giáo viên có thể lựa chọn dễ dàng hơn khi đến các chủ đề. Giáo viên cũng được tạo điều kiện để sáng tạo, lên các ý tưởng mới ngoài ngân hàng nội dung. Ở đây giáo viên được phát huy tối đa năng lực của mình để tổ chức hoạt động cho cô và trẻ. Sau khi hoàn thiện việc xây dựng mục tiêu và ngân hàng nội dung cần tiến hành lên dự kiến các chủ đề theo tháng. Đây là bước đi rất quan trọng bởi trong vô vàn các chủ đề có thể dạy cho trẻ, chủ đề nào có thể cho trẻ trải nghiệm? Trải nghiệm điều gì? Trải nghiệm như thế nào? Một năm học trong trường mầm non tổ chức hoạt động chăm sóc giáo dục được thiết kế theo tháng chia làm 35 tuần, tương ứng với những chủ đề khác nhau. Nhưng thực tế không phải chủ đề nào cùng có thể tổ chức được các hoạt động trải nghiệm, hoặc lựa chọn các chủ đề không sát với thực tế cũng rất khó khăn trong việc chuẩn bị của giáo viên và khả năng của trẻ. Để làm được điều này người quản lý cần tập hợp khả năng, trí tuệ của đội ngũ giáo viên những người trực tiếp đứng lớp để cùng xây dựng và thiết kế các chủ đề và ý tưởng để tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho trẻ . Đầu tiên là việc thống nhất dự kiến các chủ đề sự kiện sẽ được bàn bạc và thống nhất dự kiến các chủ đề và các sự kiện sẽ cùng tổ chức trong suốt năm học tương ứng với từng tháng. Ví dụ: DỰ KIẾN CÁC CHỦ ĐỀ, SỰ KIỆN KHỐI 4 5 TUỔI NĂM HỌC 2017 2018 Tháng Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 Tuần 4 Tuần 5 9/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Sức khỏe và Vui tết trung Trường mầm Các giác 9 an toàn thu non của bé quan Bé sinh ra và Những thành Là con gái Cảm xúc của 10 lớn lên thế viên trong gia thật tuyệt bé nào ? đình bé Đất nước Bé tập làm Bé yêu cô 11 Lính cứu hỏa không khí bác sĩ giáo Thức ăn của Chú chó con Vòng đời của Bít tất và Lợi ích các loài động sâu bướm những vật của cây 12 vật dụng giữ ấm xanh cho cơ thể Vườn rau Vòng đời của Tết truyền Các loài hoa 1 của bé quả thống Việt Mùa Xuân Nam Bánh xe Nghỉ tết Một số biển Màu sắc 2 Nguyên Đán báo giao thông Nước vòng Ngày 8/3 Các hiện Ống hút kỳ Quy trình 3 tuần hoàn tượng thời diệu làm ra Lụa của nước tiết Vạn Phúc Các địa danh Trang phục Các nước Xiếc 4 nổi tiếng truyền thống Đông Nam Á Việt Nam Việt Nam Món ăn trong Bé yêu biển Bác Hồ kính Ôn tập cuối 5 mùa hè lắm yêu năm Sau khi tiến hành lên dự kiến các hsự kiện theo từng tháng. Giáo viên các độ tuổi sẽ cùng nhau bàn bạc thống nhất dự kiến các hoạt động trải nghiệm có thể tổ chức sao cho đảm bảo khả thi và phù hợp thực tế. Các hoạt động cần được cân đối để giáo viên và trẻ không bị quá sức để các hoạt động trải nghiệm trở thành một mục tiêu giáo duc hiệu quả chứ không phải tạo áp lực lên cả cô và trẻ. Ví dụ: Dự kiến các hoạt động thực hành trải nghiệm khối 4 tuổi Năm học 2017 2018 ( Dự kiến các độ tuổi khác xem phần Phụ lục) THỜI DỰ KIẾN CÁC HOẠT ĐỘNG DỰ KIẾN CHỦ ĐỀ GIAN THỰC HÀNH TRẢI NGHIỆM 5/98/9 Sức khỏe và an toàn Cho trẻ thực hành kỹ năng nhận biết các mối nguy nghiểm trong trường, 10/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. lớp. 11/915/9 Thực hành làm bánh trung thu ( bánh 1: Trung thu dẻo) 18/09 22/09 2:Trường MN của bé Bài thực hành rèn luyện các giác quan 25/9 29/9 3:Các giác quan ngoài thiên nhiên 4: Bé sinh ra và lớp lên như Thực hành chế biến một món ăn bổ 2/106/10 thế nào dưỡng 5:Những thành viên trong gia 9/1013/10 đình bé Thực hành trang điểm làm tóc cho 16/10 20/10 6: Là con gái thật tuyệt bạn gái 23/10 27/10 7: Cảm xúc của bé 30/103/11 8: Đất nước không khí Thí nghiệm với đất nước không khí Thực hành nhận biết dấu hiệu khi bị 6/1110/11 9: Bé tập làm bác sỹ ốm, băng bó cầm máu vết thương 13/1117/11 10: Bé yêu cô giáo Thực hành thoát hiểm khi có cháy. Kỹ 20/11 24/11 11: Lính cứu hỏa năng dập lửa với đám cháy nhỏ 12: Thức ăn của các loài Thí nghiệm mèo con ( thỏ con, gà, vịt) 27/111/12 động vật thích ăn gì ? 4/12 8/12 13: Chú chó con 11/1 15/12 14: Vòng đời của sâu bướm 15: Bít tất và những vật 18/1222/12 dụng giữ ấm cơ thể 25/1229/12 16: Lợi ích của cây xanh Tổ chức gieo hạt trông cây 2/1 05/1 17.Vườn rau của bé Nhặt rau, chế biến rau. 8/112/1 18: Vòng đời của quả 15/119/1 19: Các loài hoa Mùa Xuân 22/1 26/1 20: Bánh xe 21: Một số biển báo giao 29/12/2 thông 59/2 22:Tết truyền thống Việt Thực hành gói bánh chưng 12/2 20/2 Nghỉ tết 11/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Tạo ra màu sắc từ các nguyên vật 2123/02 23:Màu sắc liệu từ thiên nhiên 24:Nước vòng tuần hoàn của 26/22/3 nước 59/3 25:Ngày 8/3 Thí nghiệm tạo ra gió với các cách 1216/3 26:Các hiện tượng thời tiết khác nhau 19/3 23/3 27: Ống hút kỳ diệu Các thí nghiệm thú vị bằng ống hút 28:Nghề truyền thống địa 26/3 30/3 Thực hành zát vàng phương 29: Các địa danh nổi tiếng 2/46/4 của Việt Nam 30: Trang phục truyền thống 913/4 Việt Nam 16/4 20/4 31: Các nước Đông Nam Á 23/4 27/4 32: Xiếc Trải nghiệm đóng vai chú hề Thực hành chế biến 1 món ăn trong 2/5 4/5 33:Các món ăn trong mùa hè mùa hè ( hoa quả dầm) 7/5 11/5 34:Bé yêu biển lắm 14/5 18/5 35:Bác Hồ kính yêu 21/5 25/5 Ôn tập cuối năm học Việc thiết kế dự kiến các hoạt động trải nghiệm cho trẻ ở độ tuổi 4 5 mới chiếm 17/35 chủ đề, đạt tỷ lệ 49%, với các độ tuổi khác, các hoạt động cũng được thiết kế với số lượng tương tự để đảm bảo tính vừa sức với giáo viên, đảm bảo cân bằng với các phương pháp khác và cũng là có khoảng trống để giáo viên có thể sáng tạo thêm các hoạt động trải nghiệm bên ngoài, tham gia các chương trình hoạt động chung của nhà trường. Ở đây giáo viên cũng hoàn toàn có thể thay đổi các hoạt động trải nghiệm đã lên dự kiến để thay đổi sang hoạt động phù hợp và hấp dẫn hơn đảm bảo mục tiêu mang tới hiệu quả tốt nhất trong việc giáo dục trẻ. Các trải nghiệm khi được lựa chọn ở đây đều được thiết kế rất đơn giản và gẫn gũi với thực tế, không quá cầu kỳ về nội dung hình thức lẫn sự chuẩn bị của giáo viên cũng như học sinh. Chính vì vậy, khi thực hiện giáo 12/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. viên sẽ giảm tải được áp lực cho công việc mà vẫn đạt được hiệu quả trải nghiệm tốt cho trẻ. 13/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. 3.2. Biện pháp 2: Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế Có lẽ sẽ rất vô lý khi nói như vậy, bởi “thực tế” thì liên quan gì tới “công nghệ” hay máy móc chứ? Nhưng thực ra không hẳn như vậy. Bởi lẽ: năng lực của giáo viên còn là một vấn đề rất hạn chế, sách báo về các hoạt động thí nghiệm, trải nghiệm cho trẻ mầm non cũng không có nhiều mà giáo viên thì cũng ít khi có thời gian để có thể đọc sách, hiểu và làm thử sau đó mới tổ chức cho trẻ. Chính vì thế, việc tận dụng công nghệ với các cổng thông tin trực tuyến hiện đại là một trợ thủ đặc lực cho việc lên thiết kế chương trình và cả việc tổ chức trải nghiệm cho trẻ. Trong những năm gầy đây xuất hiện rất nhiều trang web hay để cho mọi người tham khảo các thí nghiệm hay dành cho trẻ em. Cũng rất nhiều trang web của các trường mầm non giới thiệu về các hoạt động trải nghiệm thú vị cho trẻ để quản lý cũng như giáo viên tham khảo. Có thể kể đến các trang web như: Đây là những kênh nổi tiếng rất dễ dàng có được những thí nghiệm thực tế đơn giản. Các kênh nãy cũng liên kết với các trang fanpage để mọi người có thể chia sẻ những thí nghiệm thú vị bằng hình ảnh. Thông qua việc tìm kiếm các thông tin. Một số link trang web hay: http://www.goodhousekeeping.com https://www.buzzfeed.com https://www.pinterest.com http://www.diynetwork.com/ Rất tiếc là hiện nay khi tìm kiếm trên các kênh thông tin phần lớn là các kênh của nước ngoài, rất ít kênh của người Việt hay được dịch sang tiếng Việt. Chính vì vậy cũng là một khó khăn khi giáo viên tìm kiếm và làm theo các thí nghiệm. 14/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Việc có được các video, hình ảnh hay về các thí nghiệm, các hoạt động trải nghiệm thực tế cho giáo viên khi tiến hành vào hoạt động có thể dễ dàng hơn khi cho trẻ xem video và hình ảnh hướng dẫn, sau đó cô hướng dẫn lại sẽ dễ hiểu và dễ thực hiện hơn rất nhiều so với việc cô vừa làm, vừa nói trẻ sẽ khó quan sát và khó hiểu hơn. Để có thể đưa công nghệ thông tin vào ứng dụng hiệu quả, trước hết cần tập huấn cho giáo viên cách tìm kiếm và sử dụng thông tin thông qua các buổi tập huấn chuyên môn chung và các buổi tập huấn về công nghệ thông tin riêng. Trước khi tổ chức tập huấn cần chuẩn bị thật kỹ nội dung chương trình để tập trung vào phần giáo viên cần và có thể ứng dụng hiệu quả thực tế. Các nội dung như: Cách tìm kiếm thông tin trên mạng internet: + Tìm kiếm trên google. + Cách sử dụng các từ khóa khi tìm kiếm thông tin. + Cách sử dụng google dịch khi tìm kiếm thông tin bằng các trang nước ngoài. Cách tìm kiếm lại video, hình ảnh đã tải xuống. Cách sắp xếp dữ liệu vào các thư mục. Cách đưa video, hình ảnh vào chính chiếu. Cách sử dụng phần mềm cắt ghép video đơn giản. Sử dụng facebook zalo, youtube trong việc chia sẻ, lưu giữ thông tin. Với thời đại công nghệ hiện nay việc sử dụng các ứng dụng trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, chỉ cần 1 chiếc điện thoại là giáo viên có thể dễ dàng trao đổi và tiếp cận thông tin. Chính vì vậy, để các trang ứng dụng hiệu quả cần thiết lập kênh thông tin giữa người quản lý và giáo viên như: facebook, zalo, youtube để khi có được các video hay, bài học hay sẽ cùng nhau chia sẻ trong nhóm cho mọi người học tập. Điều này cũng dễ dàng cho người quản lý hơn khi lên ý tưởng hoạt động, chỉ cần trao đổi ngắn gọn, gửi video với cả nhóm là có thể cùng nhau thực hiện, không mất quá nhiều thời gian họp bàn và thống nhất. Cách thực hiện cũng cần phải nghiên cứu thật kỹ lưỡng như: Nên tạo face book nhóm để chuyên chia sẻ tài liệu dành cho các giáo viên trong trường. Nên để nhóm kín và add các thành viên vào, thống nhất ai có tài liệu hay sẽ chia sẻ lên đây và cùng bàn bạc, trao đổi. 15/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Tạo messeger nhóm để kết nối và kiểm soát được nhanh chóng lượng giáo viên đã theo dõi thông tin, đây cũng là kênh để giáo viên trao đổi và thống nhất các nội dung, phân chia công việc chuẩn bị tương tự như các tin nhắn điện thoại thông thường. Tuy nhiên với nhóm này tất cả cùng đọc được và 1 câu hỏi có thể trả lời được cho tất cả mọi người. Một điều hấp dẫn là messenger nhóm chỉ cần có mạng internet và không hề tốn phí, người quản lý dễ dàng kiểm soát được giáo viên hiểu đến đâu, giải đáp thắc mắc chung và nhận các hình ảnh “trả bài” của giáo viên sau mỗi hoạt động trải nghiệm. Với cách lập nhóm này, cần có một quy định chung cho tất cả các thành viên là : Không bình luận các nội dung bên ngoài, hạn chế like và bình luận khi không cần thiết. Đây là cách để các nội dung chia sẻ không bị trôi nhanh và mọi người đều có thể nhận được thông tin một cách nhanh chóng hơn. Tạo zalo nhóm cũng là cách làm tương tự với messenger nhóm, tuy nhiên cách này chỉ nên nhóm nhỏ vì lượng sử dụng zalo cũng không nhiều bằng facebook, bên cạnh đó tin nhắn zalo nhóm cũng không hiện thông tin những người đã đọc bài gây khó khăn khi kiểm soát thông tin đưa lên. Với các bài học tự quay hoặc các video tìm kiếm được, để tránh bị trôi khi tìm kiếm lại, nên thiết lập một kênh youtube riêng để đưa các video này vào. Nếu không muốn các bài học này chia sẻ rộng hoặc người khác có thể tìm kiếm được thì kênh youtube cũng đã có rất nhiều chế độ để người dùng lựa chọn: công khai, không công khai, hoặc riêng tư. Tốt nhất nên chọn chế độ không công khai để những người nhận được link chia sẻ mới có thể xem được những video như vậy. Việc cho trẻ thực hành trải nghiệm đòi hỏi rất nhiều kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm của giáo viên khi thiết kế và thực hiện nội dung hoạt động. Chính vì vậy, những kiến thức trên trường lớp, những bài học kinh nghiệm của bản thân vẫn là chưa đủ mà giáo viên còn cần tự học tập nâng cao kiến thức và có thêm những hướng dẫn từ những tài liệu khoa học. Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong tổ chức hướng dẫn giáo viên và thực hiện trực tiếp trên trẻ là một giải pháp hiệu quả giúp rút ngắn thời gian, đạt hiệu quả kinh tế khi không phải tiêu tốn quá nhiều thời gian họp bàn và in ấn tài liệu. 3.3. Biện pháp 3. Quan tâm tới quá trình, không quan tâm nhiều tới kết quả. Quả thực khi đưa ra ý tưởng này gặp rất nhiều rất nhiều thắc mắc của giáo viên, bởi từ trước đến nay các cô và cả phụ huynh thường quan tâm rất 16/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. nhiều tới việc các con biết được gì, có được gì khi hoàn thành. Nhưng thực tế là có rất nhiều hoạt động trải nghiệm thiên nhiều về việc hình thành kỹ năng, sự mạnh dạn, tự tin, ham mê khám phá cho các con mà không cung cấp quá nhiều kiến thức hay tạo ra được các sản phầm có thể nhìn thấy được. Chính vì vậy, khi tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho các con, giáo viên cần quan tâm tới quá trình trẻ thực hiện, các kỹ năng mà trẻ thực hiện; chứ không đặt nặng sản phẩm là gì, hay cố gắng làm hộ trẻ để có được sản phẩm đẹp mắt mang về. Mỗi quá trình trẻ trải nghiệm là một lần trẻ có thêm kỹ năng, kinh nghiệm, có được thêm nhiều bài học hay mà không lý thuyết nào có được, nếu giáo viên quá coi trọng kết quả sẽ làm mất đi sự tự nhiên, khả năng sáng tạo và cả những ý tưởng riêng của trẻ khi thực hiện. Ví dụ: Với các hoạt động về màu sắc: Khối 5 tuổi tổ chức cho trẻ trải nghiệm: + Thổi bong bóng màu tạo sự pha trộn màu sắc + Thí nghiệm pha màu + Làm slime (chất nhầy ma thuật) màu sắc Khối 4 tuổi với trải nghiệm: + In màu + Làm thạch màu từ các loại rau, quả thiên nhiên Khối 3 tuổi đơn giản hơn là các hoạt đông: + Tìm các màu sắc tự nhiên của lá cây, hoa, quả... + Tạo màu sắc từ: gạch, cánh hoa, lá, quả mồng tơi... Với chủ đề này các nội dung lựa chọn đều rất đơn giản và thực tế. Các nguyên liệu chuẩn bị cũng rất nhanh như: Xà phòng, nước, phẩm màu ( với bong bóng màu); Keo sữa, dung dịch rơ lưỡi, phẩm màu ( slime màu); Bột thạch, dưa hấu, nước ép chanh leo ( hoặc xoài), lá nếp... để làm nên món thạch hoa quả nhiều màu sắc. Việc tạo màu sắc tự nhiên cũng rất đơn giản từ lá cây, gạch vụn, quả mùng tơi, cánh hoa... Đây là các nguyên liệu vừa rất dễ kiếm và giá trị kinh tế cũng không cao nhưng lại đem lại những trải nghiệm vô cùng thú vị cho trẻ. 17/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Ảnh: Làm slime (chất nhầy ma thuật) khối lớn Các hoạt động không nặng về kiến thức, cũng không nặng về kỹ năng nhưng cung cấp cho trẻ rất nhiều hiểu biết về thế giới xung quanh, có được niềm vui sáng tạo khi có thể tạo ra màu sắc một cách tự nhiên; đây chính là điểm mấu chốt để trẻ có thêm kỹ năng sinh tồn, thích ứng tốt hơn trong cuộc sống khi quanh mình. Khi tổ chức cho trẻ ra ngoài, trẻ được vận động giúp phát triển thế chất, rèn luyện khả năng quan sát chú ý, kỹ năng khi ra ngoài, kỹ năng xứ lý tình huống khi giải quyết các yêu cầu của cô. Nhưng khi trẻ thực hiện, cô giáo không đòi hỏi trẻ “phải làm được cái gì”, mà chỉ quan tâm trẻ “đã được làm” những gì thông qua hoạt động này. Tương tự với các chủ đề khác, giáo viên ở mỗi độ tuổi lại linh hoạt đưa các hoạt động trải nghiệm thực tế vào để trẻ được tham gia một cách tích cực. Với nhà trẻ là những trải nghiệm đa giác quan, với mẫu giáo là những điều tự nhiên ngay trong cuộc sống hay với 5 tuổi là những trải nghiệm có phần khoa học và sâu sắc hơn. Ví dụ: Chủ đề thực vật Khối nhà trẻ: Trẻ được trải nghiệm đa giác quan với các loại rau, quả gần gũi trong cuộc sống. Qua việc trải nghiệm thực tế này trẻ không chỉ được nghe mà con được nhìn, sờ, ngửi nếm. 18/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. Ảnh: Tìm hiểu về cây ngô, bắp ngô Nhà trẻ Với khối 3 tuổi: Giáo viên nâng cao mức độ nhận thức và kỹ năng hơn, không chỉ trải nghiệm đa giác quan mà trẻ còn được trực tiếp ứng dụng các loại quả vào trong cuộc sống để trẻ hiểu hơn vai trò của thực vật với cuộc sống con người Ảnh: Tìm hiểu về quả gấc và làm món xôi gấc Khối 4 5 tuổi là những quan sát mang tính khóa học , đó là việc quan sát cấu tạo của là cây, so sánh những chiếc lá về hình dạng, các đường gân. Không phải quá cầu kỳ vì chỉ cần những chiếc lá cô nhặt ở bên đường hay ngay trong sân trường đã trở thành những trải nghiệm thú vị cho trẻ. Cầm từng chiếc lá, miết tay vào những đường gân, đưa mắt quan sát viền lá, phiến 19/ 38
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non. lá hay chỉ cùng 1 cây với 3 chiếc lá khác nhau cũng đủ trở thành một câu chuyện khoa học đầy hấp dẫn về sự trưởng thành, già đi của lá cây. Ảnh: So sánh hình dáng của lá khối nhỡ Với chủ đề về động vật lại là cơ hội tuyệt vời để trẻ tiếp xúc với những người bạn ngộ nghĩnh, tí hon. Đó có thể không phải là trải nghiệm trong giờ hoạt động trên lớp, mà có thể là những trải nghiệm nho nhỏ bên ngoài để trẻ có thể gặp gỡ, tìm hiểu một cách tự nhiên và thoải mái về các con vật xung quanh mình. Đơn giản là con kiến thường bò quanh tường ở cổng trường, là bạn thỏ, bạn gà, bạn sóc, bạn vịt ở nhà của các bác hàng xóm xung quanh. Điều này đòi hỏi các cô chịu khó để ý quan sát để tạo cho trẻ những trải nghiệm thú vị mà không cần quá nhiều công sức chuẩn bị hay một kế hoạch chi tiết cụ thể. Trước mọi trải nghiệm cô cần tự cung cấp kiến thức về những con vật để có thể hướng dẫn cho trẻ quan sát, trả lời những câu hỏi của trẻ và dạy trẻ cách chăm sóc và bảo vệ các con vật. 20/ 38