Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giáo dục phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số giải pháp giáo dục phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm" nhằm thông qua hoạt động tạo hình nhằm phát giáo dục triển thẩm mĩ cho trẻ lớp mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận, huyện Như Thanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giáo dục phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NHƯ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO TRẺ MẪU GIÁO 3-4 TUỔI A3, TRƯỜNG MẦM NON PHÚ NHUẬN, THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Người thực hiện: Hoàng Thị Duyên Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Mầm non Phú Nhuận SK thuộc lĩnh vực: Chuyên môn THANH HÓA NĂM 2022
Mục lục Mục lục................................................................................................................. 2 1. Mở đầu..............................................................................................................1 1.1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 1 1.3. Đối tượng nghiên cứu..................................................................................2 1.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................2 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm....................................................................2 2. 2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm........3 2.2.1.Thuận lợi.................................................................................................... 3 2.2.2. Khó khăn...................................................................................................4 2.2.3. Khảo sát ban đầu......................................................................................4 2. 3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề .......................................5 Giải pháp 1: Xây dựng môi trường giáo dục phát triển thẫm mĩ phù hợp với bối cảnh địa phương theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm nhằm kích thích trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động tạo hình........................................5 * Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giáo dục phát triển thẫm mĩ cho trẻ.........................................................................................12 .............................................................................................................................14 Giải pháp 3: Rèn luyện hình thành cho trẻ các kỹ năng tạo hình cơ bản như vẽ, nặn, xé dán.... Chú trọng phương pháp lấy trẻ làm trung tâm khi tổ chức các hoạt động tạo hình............................................................................. 14 * Giải pháp 4: Lồng ghép, tích hợp hoạt động tạo hình phù hợp với các hoạt động khác theo chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ, nhằm củng cố rèn luyện kỹ năng tạo hình bền vững và làm giàu vốn biểu tượng cho trẻ.........17 3. Kết luận, kiến nghị........................................................................................ 20 3.1. Kết luận...................................................................................................... 20 3.2. Kiến nghị.................................................................................................... 21 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................ 21
1. Mở đầu 1.1. Lý do chọn đề tài Tuổi mầm non, đặc biệt ở lứa tuổi mẫu giáo là thời kì nhạy cảm với những “cái đẹp” xung quanh, có thể coi đây là thời kì phát cảm của những xúc cảm thẩm mĩ những xúc cảm tích cực, dễ chịu được nảy sinh khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với “cái đẹp”. Từ những xúc cảm tích cực, trẻ bắt đầu mong muốn thể hiện trong các hoạt động nghệ thuật. Trong đó hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động quan trọng không thể thiếu được, mang tính chất nghệ thuật. Là phương tiện quan trọng góp phần trong việc giáo dục thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực. Hoạt động tạo hình góp phần phát triển thẩm mĩ sáng tạo, phát triển cảm giác, tri giác thẫm mĩ phát triển khả năng cảm thụ và khả năng sáng tạo.Thông qua các hoạt động tạo hình, trẻ có nhiều cơ hội để luyện tập sự khéo léo của ngón tay và biểu lộ thái độ tình cảm của trẻ đối với thế giới xung quanh.[1] Hoạt động tạo hình là một hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ, thể chất và hình thành các phẩm chất, kỹ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết lao động tích cực, sáng tạo. Trong hoạt động tạo hình, trẻ em có nhiều cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu các đối tượng miêu tả để có được hiểu biết, sự hình dung về các đối tượng, từ đó xây dựng các biểu tượng. Bởi vậy, có thể khẳng định rằng, hoạt động tạo hình là một trong những phương tiện tích cực để phát triển ở trẻ khả năng hoạt động trí tuệ như: Óc quan sát, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng. Nhờ hoạt động tạo hình mà vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh được tăng lên, ngày càng trở nên “giàu có” hơn cả về lượng và chất. Có thể nói khi tham gia vào hoạt động tạo hình, trẻ có nhiều điều kiện tiếp thu cái đẹp, cái tốt trong xã hội, trải nghiệm các xúc cảm, tình cảm trong giao tiếp, học hỏi về các kỹ năng xã hội và đánh giá các hành vi văn hóa - xã hội qua các hình tượng, các sự kiện, hiện tượng được miêu tả. Nội dung của tạo hình là con đường dẫn dắt trẻ nhanh chóng hòa nhập vào xã hội xung quanh.[1] Quá trình hoạt động sáng tạo ra sản phẩm sẽ giúp trẻ được rèn luyện các kỹ năng hoạt động thực tiễn, thói quen làm việc một cách tự giác, tính tích cực. Hoạt động tạo hình góp phần không nhỏ trong việc chuẩn bị cho trẻ một kiến thức sơ đẳng về tự nhiên, xã hội, về khoa học - kỹ thuật để giúp trẻ nhanh chóng làm quen với các môn học mới ở tiểu học. Thông qua hoạt động tạo hình, trẻ sẽ có cơ hội để thể hiện cảm xúc, ý tưởng của mình. Qua đó phát triển khả năng cảm nhận cái đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc sống, trong nghệ thuật, khơi gợi ở trẻ những cảm xúc thẩm mĩ cũng như giúp có những kiến thức, kĩ năng tạo ra cái đẹp, là tiền đề để hình thành các phẩm chất kĩ năng ban đầu của một con người biết tích cực sáng tạo cho xã hội sau này. Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí của trẻ mẫu giáo bé 3-4 tuổi, đặc biệt là trẻ 3-4 tuổi A3 khu trung tâm trường mầm non Phú Nhuận lớp tôi. Là giáo viên mầm non trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng những mầm non tương lai của đất nước, tôi hiểu được tầm quan trọng của hoạt động tạo hình đối với sự phát triển
2 thẩm mỹ của trẻ nói riêng và đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nói chung. Tuy nhiên thực tế khả năng hoạt động tạo hình của trẻ 3-4 tuổi chưa thật sự tốt đây là giai đoạn đầu tuổi mẫu giáo, vận động của trẻ còn ở mức độ thấp trẻ mới bước đầu được làm quen với các kỹ năng tạo hình (cắt, xé dán, nặn. ...), các cơ ngón tay phát triển còn chưa hoàn thiện, trí tư duy tưởng tượng của trẻ còn nghèo nàn. Chính vì thế, tôi luôn trăn trở tìm tòi giải pháp nhằm giúp trẻ hoạt động tạo hình tích cực và đạt hiệu quả, để làm được điều đó tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp giáo dục phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” 1.2. Mục đích nghiên cứu Thông qua hoạt động tạo hình nhằm phát giáo dục triển thẩm mĩ cho trẻ lớp mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận, huyện Như Thanh. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Một số giải pháp phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi A3, trường mầm non Phú Nhuận theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Nhóm phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết. - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin. - Phương pháp thống kê toán học: Xử lý số liệu, thông tin thu được thông qua việc sử dụng các phép tính toán học. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tham khảo bài viết, ý kiến của cán bộ quản lý, đồng nghiệp về vấn đề mình đang quan tâm để xây dựng bài viết. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm * Giáo dục phát triển thẫm mĩ là một lĩnh vực quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non nhằm hình thành một trong những năng lực cơ bản cốt lõi của trẻ - năng lực thẫm mĩ. Giáo dục phát triển thẫm mĩ là quá trình giúp trẻ tiếp xúc, cảm nhận thưởng thức cái đẹp, từ đó rèn luyện và phát triển năng lực cảm thụ cái đẹp, biết đánh giá đúng các hiện tượng thẫm mĩ trong cuộc sống, trong nghệ thuật, khơi gợi lòng yêu cái đẹp, thích thú tham gia vào quá trình cảm thụ, hoạt động và sáng tạo cái đẹp trong cuộc sống hàng ngày và trong nghệ thuật [2]. * Đặc điểm giáo dục phát triển thẩm mĩ của trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi Giáo dục thẩm mỹ cho trẻ 3-4 tuổi là quá trình tác động có mục đích rõ ràng, có kế hoạch cụ thể của giáo viên giúp trẻ nhận thức được chân, thiện, mỹ về cái đẹp, tạo sự đam mê và hứng thú yêu thích cái đẹp, mong muốn tạo ra cái đẹp trong cuộc sống. Với trẻ 3-4 tuổi khi giáo dục thẩm mỹ cho trẻ giáo viên cần phải chậm rãi và từ tốn, không nên cao trào và hấp tấp, việc tiếp nhận những tác phẩm nghệ thuật từ khi còn nhỏ, sẽ giúp trẻ nhận thức đúng đắn về cái xấu, cái đẹp trong cuộc sống khả năng cảm nhận, cảm thụ cái đẹp trong cuộc sống, trong nghệ thuật, từ đó hình thành ở trẻ lòng mong muốn và khả năng thể hiện vẻ đẹp của các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống xung quanh, để qua đó mà biểu lộ
3 thái độ, tình cảm của mình. Điều này sẽ ảnh hưởng không hề nhỏ đối với phẩm chất đạo đức của trẻ trong cuộc sống xã hội sau này. Giáo dục phát triển thẩm mĩ là một trong những mặt giáo dục nhằm phát triển toàn diện trẻ mầm non, góp phần hình thành yếu tố đầu tiên của nhân cách.[3] * Phát triển thẩm mĩ cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi thông qua hoạt động tạo hình Hoạt động tạo hình góp phần phát triển thẩm mĩ sáng tạo, phát triển cảm giác, tri giác thẫm mĩ, khả năng cảm thụ và khả năng sáng tạo. Phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình trẻ có nhiều cơ hội để luyện tập sự khéo léo của các ngón tay và biểu lộ thái độ tình cảm của trẻ với thế xung quanh. Khi tham gia các hoạt động tạo hình trẻ đã tái tạo được hình tượng nghệ thuật của đồ vật mà trẻ tri giác được. Đó chính là những biểu tượng được hình thành trong quá trình dạo chơi, tham quan và vui chơi. Khi quan sát trẻ sẽ so sánh hình dáng, kích thước, màu sắc, không gian của đồ vật như vậy hoạt động tạo hình đã góp phần tích cực trong việc hình thành ở trẻ những thao tác tư duy như : “Phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát, phát triển tư duy trực quan hình tượng và phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo”, trẻ thể hiện được sự phối hợp giữa tay và mắt, hoàn thiện một số kỹ năng cơ bản trong các hoạt động (vẽ, nặn, cắt, xé, dán). Giờ hoạt động tạo hình mang lại cho trẻ những cảm xúc thực sự, trẻ thích thú, thoải mái thể hiện sự sáng tạo của mình, được tự mình tạo ra những sản phẩm theo hiểu biết và trí tưởng tượng. Được làm quen và sử dụng các đồ dùng, các nguyên vật liệu khác nhau như: Bút sáp, màu nước, đất nặn, lá cây, bông, len, vải… Đồng thời trong quá trình hoạt động tạo hình ngôn ngữ của trẻ cũng được phát triển theo, trẻ biết yêu quý cái đẹp, cái tốt, phân biệt được cái thiện cái ác. Trong quá trình tạo sản phẩm trẻ được rèn luyện tính kiên trì, bền bỉ làm việc có mục đích được hòa đồng trong tập thể. Từ đó hình thành tính đoàn kết tương trợ giúp đỡ cởi mở thân ái với bạn bè.[3] 2. 2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2021-2022 Tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 3-4 tuổi A3 khu trung tâm ở trường mầm non Phú Nhuận và thực hiện chương trình giáo dục mầm theo văn bản hợp nhất số 01/VBHN-BGDĐT, ngày 13 tháng 04 năm 2021. Quá trình giảng dạy tôi phát hiện ra được những điểm nổi bật sau: 2.2.1.Thuận lợi - Trường mầm non Phú Nhuận là trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1 nên nhà trường có cơ sở vật chất, khuôn viên rộng rãi, xanh, sạch đẹp, có tương đối đầy đủ đồ dùng đồ chơi cũng như trang thiết bị dạy và học. - Bản thân nắm vững kiến thức chuyên môn về chăm sóc giáo dục trẻ. Luôn cập nhật kiến thức mới theo các chuyên đề của năm học. - Trẻ có nề nếp, rất hứng thú tham gia vào các hoạt động. - Đa số phụ huynh nhiệt tình phối hợp với nhà trường trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Nhiệt tình trong việc hỗ trợ các nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động. Tham gia đầy đủ các hoạt động, các khoản ủng hộ, đóng góp cho nhà trường cho lớp
4 2.2.2. Khó khăn - Tuy đồ dùng, đồ chơi được nhà trường trang, cấp tương đối đầy đủ song chủ yếu là đồ mua sẵn chất liệu bằng nhựa, đồ dùng đồ chơi tận dụng từ nguyên vật liệu phế thải và những sản phẩm sẵn có của địa phương còn hạn chế. - Một số trẻ trong lớp chưa qua chương trình nhà trẻ nên chưa có kỹ năng cầm bút, tô, vẽ. Ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế một số trẻ còn nói ngọng phát âm chưa rõ ràng. Qua các hoạt động tạo hình ở lớp, tôi nhận thấy các cháu chưa phát huy được tính tích cực chủ động, sáng tạo của mình. Còn nhiều hạn chế, rập khuôn, có thói quen thụ động. Sản phầm làm ra thường giống bạn, chưa có sự sáng tạo. - Do dịch bệnh covid-19 diễn biến phức tạp nên trẻ đến trường không thường xuyên điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục phát triển thẫm mĩ cho trẻ. - Hầu hết bố mẹ trẻ đều là công nhân, trẻ ở với ông bà vì vậy việc thống nhất quan điểm, sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ nói chung và giáo dục phát triển thẫm mĩ nói riêng còn nhiều khó khăn. 2.2.3. Khảo sát ban đầu Để thực hiện tốt đề tài sáng kiến này, ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng trẻ đầu năm và thu được kết quả như sau: Bảng khảo sát trẻ tháng 9/2021 Số Kết quả khảo sát trẻ Đạt Chưa đạt TT Nội dung khảo sát khảo Số Số Tỷ lệ % Tỷ lệ % sát cháu cháu Trẻ hứng thú tham gia 1 31 14 45% 17 55% vào hoạt động tạo hình. Khả năng sử dụng kỹ năng tạo hình cơ bản vẽ, nặn, căt, 2 31 11 35,5% 20 64,5% xé dán, xếp hình để tạo ra sản phẩm. Khả năng phối hợp các nguyên vật liệu tạo hình, 3 31 10 32,2% 21 67,8% vật liệu trong thiên nhiên để tạo ra các sản phẩm Khả năng sáng tạo của trẻ 4 khi tham gia hoạt động tạo 31 11 35,5% 20 64,5% hình Trẻ biết nhận xét sản 5 31 10 32,2% 21 67,8% phẩm tạo hình Nhận xét
5 Sau khi khảo sát xong tôi thấy kết quả trên trẻ còn thấp, đó là điều tôi băn khoăn suy nghĩ mình cần làm gì và làm thế nào để giúp trẻ phát triển thẩm mĩ thông qua hoạt động tạo hình một cách tốt nhất. Bản thân đã tiến hành tìm và áp dụng các phương pháp, giải pháp tích cực nhất để tạo điều kiện cho trẻ hoạt động đạt hiệu quả đề ra. 2. 3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề Giải pháp 1: Xây dựng môi trường giáo dục phát triển thẫm mĩ phù hợp với bối cảnh địa phương theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm nhằm kích thích trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động tạo hình * Xây dựng môi trường lớp học phong phú phù hợp nhằm làm giàu vốn biểu tượng cho trẻ Xây dựng môi trường phát triển thẩm mĩ phù hợp với bối cảnh địa phương theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là môi trường đảm bảo tính thẫm mĩ, thân thiện, cung cấp nhiều cơ hội học tập và vui chơi khác nhau cho trẻ, thể hiện nét đặc trưng về văn hóa truyền thống của địa phương [2]. Chính vì vậy việc xây dựng môi trường giáo dục trong lớp học là vô cùng cần thiết và đặc biệt quan trọng. Nó được ví như người giáo viên thứ hai trong công tác tổ chức, hướng dẫn trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thông qua đó trẻ được hoạt động tích cực, chủ động và sáng tạo hơn. Môi trường giáo dục đa dạng, phong phú sẽ kích thích tính tích cực chủ động và trẻ có thể tự quyết định, tìm cách giải quyết nhiệm vụ của mình. Qua đó, trẻ học được cách làm việc với người khác, học cách lắng nghe và chia sẻ suy nghĩ của bản thân với bạn bè. Hiểu rõ được điều đó nên ngay từ đầu năm tôi đã tích cực trong công tác tạo môi trường trong lớp phù hợp với lứa tuổi tôi phụ trách. Đặc biệt tôi chú ý trang trí tạo môi trường nghệ thuật trong lớp để gây cảm xúc, gây ấn tượng cho trẻ về nghệ thuật tạo hình. Từ cách bài trí, cách sắp xếp trang trí lớp học của trẻ phù hợp, thuận lợi cho việc sử dụng, tránh rườm rà, thay đổi giữa các chủ đề nhánh để trẻ quan sát và nhận xét được, phát hiện được những điều mới lạ của chủ đề này với chủ đề khác để từ đó sẽ khơi gợi tính hứng thú và khả năng sáng tạo trong hoạt động tạo hình của trẻ. Khi thiết kế không gian trong lớp tôi luôn bố trí các góc hoạt động hợp lí, thuận tiện đảm bảo thân thiện, đảm bảo trẻ dễ thấy, dễ lấynhư: Góc hoạt động cần yên tĩnh bố trí xa góc hoạt động ồn ào, góc thư viện sử dụng sách, tranh ở những nơi nhiều ánh sáng… Các góc hoạt động có “ranh giới” rõ ràng, có lối đi cho trẻ di chuyển thuận tiện khi liên kết giữa các góc chơi. Sắp xếp các góc để tôi có thể dễ dàng quan sát được toàn bộ hoạt động của trẻ. Các góc phải được bày biện hấp dẫn. Có đồ chơi, học liệu và phương tiện đặc trưng cho từng góc và luôn gợi mở và kích thích trẻ hoạt động. Ví dụ: Ở mảng chính trong lớp như mảng chủ đề, các tiêu đề của các góc. Để gây ấn tượng cho trẻ tôi thường sưu tầm các hình ảnh ngộ nghĩnh có màu sắc bố cục hợp lí và có tên thật gần gũi với trẻ. Như mảng chủ đề tôi để vị trí chính giữa lớp để trẻ dễ nhìn, dễ thấy. Nội dung của mảng chủ đề thường tổng hợp các hình ảnh về chủ đề: Như chủ đề: Ngành nghề: Ở góc phân vai tôi trang trí bằng hình ảnh các bác nấu ăn. Hay góc xây dựng tôi sưu tầm hình ảnh các chú thợ
6 đang xây dựng,… Ví dụ: Ở Góc tạo hình ngoài trang trí và sắp xếp phù hợp với góc, chuẩn bị nhiều nguyên vật liệu thiên nhiên và phế thải như: Vải vụn, cúc áo, lá cây, sỏi, hột hạt, vỏ hạt dẻ… Bên cạnh đó tôi còn trang trí mở (bằng các kệ, các hộp ở trên góc) để cô và trẻ trưng bày các sản phẩm tạo hình của mình theo từng chủ đề khác nhau như: Từ các nguyên vật liệu đã chuẩn bị dưới sự hướng dẫn của tôi với óc tưởng tượng sáng tạo của trẻ, theo từng chủ đề như chủ đề: Thế giới thực vật tôi và trẻ tạo hình các loại cây, hoa, quả,…thật ngộ nghĩnh để cùng trang trí góc nghệ thuật. Qua việc trang trí mở, sắp xếp phù hợp nên trẻ thích thú và hứng thú trao đổi, biết phối hợp cùng các bạn khác tạo ra các sản phẩm tạo hình thật sinh động và ngộ nghĩnh. Hình ảnh chụp góc nghệ thuật và các nguyên vật liệu của góc * Cung cấp nguồn nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương đa dạng, phong phú kích thích trẻ trong hoạt động tạo hình Như chúng ta đã biết, để thu hút trẻ tham gia vào các hoạt động tạo hình một các tích cực đòi hỏi giáo viên không chỉ nắm vững được phương pháp mà bên cạnh đó giáo viên cần linh hoạt tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển thẫm mĩ phù hợp, để làm được điều một trong những yếu tố quan trọng là giáo viên phải biết tận dụng nguyên vật liệu, phế liệu có sẵn ở địa phương như: Bìa cát tông, lon bia, vỏ chai nhựa, bẹ ngô, lá cây… gần gũi đối với sinh hoạt hằng ngày của trẻ để cung cấp cho trẻ khi tham gia hoạt động tạo hình, cụ thể tôi đã sử dụng các hình thức sau: - Tăng cường sưu tầm và chọn lọc các nguyên vật liệu phù hợp với hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi. Để có nguyên vật liệu đảm bảo cho hoạt động tạo hình, đảm bảo vệ sinh cũng như đảm bảo an toàn cho trẻ bản thân tôi đã đặt ra yêu cầu khi lựa chọn nguyên vật liệu như: Phải được vệ sinh sạch sẽ khô ráo và đảm bảo an toàn cho trẻ: Không độc hại, không sắc nhọn, kết dính chắc chắn... Lựa chọn nguyên vật liệu có màu sắc đa dạng, thiết kế có kích thước phù hợp lứa tuổi, dễ làm và dễ sử
7 dụng….. Tiếp đó tôi và trẻ cùng phân loại, kí hiệu các nguyên vật liệu cần thiết, qua đó giúp trẻ tìm hiểu về đặc điểm cấu tạo, hình dáng, chất liệu…của chúng để khi vào hoạt động trẻ có thể chủ động và sáng tạo theo ý tưởng của trẻ. Ví dụ: Trong chủ đề “Thế giới thực vật”. Đề tài: Tạo hình hoa từ các nguyên vật liệu khác nhau. Bằng các nguyên vật liệu sẳn có ở địa phương, tôi đã chuẩn bị rất nhiều các nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động và tiến hành cho trẻ tự chia làm 3 nhóm chơi, mỗi nhóm đã nêu ý tưởng của nhóm và cùng tạo ra sản phẩm cho nhóm chơi của mình. Kết quả là cả 3 nhóm chơi đã hoa từ các nguyên vật liệu như: Hột hạt, vỏ ngao, lá khô, giấy vụn, bẹ ngô,... Hình ảnh trẻ tạo hình hoa từ các nguyên vật liệu - Phối kết hợp với phụ huynh trong việc tìm kiếm các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương nhằm phục vụ tốt cho hoạt động tạo hình của trẻ. Để có được nguồn nguyên vật liệu đa dạng phong phú việc phối kết hợp với phụ huynh là rất cần thiết để cung cấp nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động là rất quan trọng. Để có được các nguyên vật liệu phong phú và đa dạng tôi thường xuyên tuyên truyền với phụ huynh, viết thông báo về các nguyên vật liệu cần thu gom, tư vấn cho phụ huynh giúp trẻ sưu tầm thêm các loại nguyên vật liệu khác nhau để tạo ra sản phẩm đa dạng... Ví dụ: Ngay đầu năm học khi vào họp phụ huynh tôi đã triển khai kế hoạch cho hoạt động tạo hình của mình. Từ đó đưa ra các nguyên liệu cần phải tìm kiếm và sưu tầm. Qua cuộc họp này phụ huynh đã rất nhiệt tình trong việc tìm kiếm và sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương để sự trữ vào kho nguyên liệu của lớp.
8 Hình ảnh phụ huynh phối hợp cùng giáo viên sưu tầm các nguyên vật liệu Bên cánh đó thì hàng tháng vào các chủ đề khác nhau tôi cần bổ sung nguyên vật liệu gì cho các hoạt động tạo hình thì tôi sẽ sử dụng góc tuyên truyền phụ huynh ghi rõ nội dung yêu cầu của chủ đề đối với trẻ, yêu cầu đối với phụ huynh cần giúp đỡ và đóng góp những gì mà chủ đề này cần để hoạt động. Ví dụ: Khi đến chủ đề: Giao thông, ở bảng tuyên truyền tôi đã ghi rõ tên chủ đề và nội dung hoạt động chủ đề, nhất là các hoạt động tạo hình. Yêu cầu phụ huynh giúp đỡ đóng góp các nguyên vật liệu phục vụ cho chủ đề như: Hoạ báo cũ về đồ dùng, các chai nhựa bỏ đi, các vỏ hộp sữa để làm ô tô, các mo cau để làm thuyền buồm,..... Khi thấy tôi viết bảng tuyên truyền như vậy, phụ huynh đã sẵn sàng đóng góp các nguyên vật liệu để giúp đỡ giáo viên, có một số phụ huynh khéo tay đã làm một số đồ chơi phù hợp với chủ đề trẻ hoạt động hoặc tranh thủ thời gian để cùng cô chuẩn bị một số đồ chơi cho trẻ. Từ đó mà trong hoạt động tạo hình về các phương tiện giao thông trẻ đạt hiệu quả rất cao. Việc phối hợp với phụ huynh trong việc tìm kiếm các nguyên vật liệu, nay kho nguyên vật liệu đã phong phú hơn. Có được kết quả như vậy là nhờ vào sự nỗ lực của giáo viên cũng như sự ủng hộ tích cực từ phía phụ huynh. Vì vậy công tác phối kết hợp với phụ huynh ở lớp là rất cần thiết và quan trọng. Với giải pháp này tôi đã xây dựng môi trường lớp mình phong phú, gần gũi thân thiện đồng thời cung cấp nguồn nguyên vật liệu đa dạng kích thích trẻ trong hoạt động tạo hình. Giải pháp 2: Đổi mới hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động tạo hình, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phát triển thẫm mĩ cho trẻ. * Linh hoạt sử dụng các hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động tạo hình theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Quan điểm giáo dục lấ trẻ làm trung tâm yêu cầu các nội dung, phương tiện, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục cần dựa trên điều kiện thực tế và năng lực sẵn có của trẻ. Giáo viên cần tận dụng tối đa các ưu thế tự nhiên, xã hội, văn hóa nguồn lực ngay tại trường, lớp, địa phương, khai thác kinh nghiệm và góp phần nâng cao chất lượng của hoạt động giáo dục phát triển thẫm mĩ [2] Để trẻ hứng thú và tránh nhàm chán trong các giờ hoạt động tạo hình tôi không ngừng tìm kiếm và sưu tầm các hình thức tổ chức tạo hình khác nhau,
9 nhằm giúp cho trẻ trong lớp mình hứng thú, tích cực hoạt động hơn, cụ thể: - Cách vẽ thổi Trong chủ đề: Thế giới thực vật Đề tài: Vẽ hoa mùa xuân. Với đề tài này tôi không tiến hành như thường lệ là cho trẻ dùng sáp màu vẽ và tô, mà tôi mạnh dạn tổ chức bằng các vẽ thổi cách vẽ thổi như sau: Chuẩn bị : Màu nước, ống hút nước dùng để thổi, bút lông, giấy vẽ. Cách làm: Đổ màu ra đĩa, dùng bút lông chấm màu và cho màu ra giấy. Cho trẻ cầm ống hút thổi vào chỗ màu trên giấy sao cho màu bắn tung ra trên mặt giấy thành các hình bông hoa, thân cây hoa,... Qua việc thực hiện các vẽ thổi thì lúc đầu trẻ tỏ ra không tự tin. Sau khi cô hướng dẫn thì dần dần trẻ rất thích và tạo ra nhiều sản phẩm lạ, đẹp mắt như một số bé đã tạo được vừa hoa với rất nhiều các cây hoa khác nhau: Hoa đồng tiền, hoa đào, hoa mai,... Có trẻ còn sáng tạo các chi tiết khác cho bức tranh thêm sinh động hơn là vẽ thổi thêm ông mặt trời, đám mây, con chim,.... - Tạo hình bằng hình thức bồi giấy Chuẩn bị : Giấy báo, giấy trắng, hố dán, vật màu (cái đĩa giấy, chén, quả). Cách làm : Xé giấy báo thành từng dải dài, phết hồ vào vật mẫu. Ví dụ : Ở chủ đề: Gia đình. Đề tài: Tạo hình các đồ dùng trong gia đình Tôi cho trẻ bồi giấy lên đĩa, bát,... Từng lớp giấy dọc ngang vào cái đĩa, bát... Sao cho các mép giấy vừa khít nhau thành nhiều lớp. Đến lớp cuối cùng, bồi giấy màu trắng để tô màu cho đẹp rồi đem phơi nắng cho khô. Khi các mặt giấy khô thì lấy cái đĩa, bát ra. Sau đó, tô màu và trang trí cái đĩa, bát,...theo ý thích. - Tạo hình bằng cách vo giấy Ví dụ: Trong chủ đề thế giới thực vật. Đề tài: Tạo hình vườn cây. Chuẩn bị: Giấy thủ công, keo hồ, giấy, vỏ cây, màu sáp. Cách làm: Thân cây được tạo dáng từ vỏ cây. Tán lá: Cho trẻ xé giấy thành từng mảng (to nhỏ tuỳ ý), dùng tay bóp hoặc vò nhẹ cho giấy co lại, sau đó chụm mép giấy lại sao cho có độ phổng bên trong rồi bôi hồ xung quanh mép giấy và dán vào cành cây. Sau đó, trang trí thêm đất, cỏ, mặt trời... Tuỳ theo ý thích của trẻ. - Tạo hình với cát, len vụn Chuẩn bị: Cát đã được nhuộm màu để khô; giấy; hình mẫu; hồ dán. Cách làm: Vẽ hình mẫu trên giấy rồi cho trẻ dùng chổi nhỏ thoa hồ theo nét hình vẽ. Sau đó lấy cát rắc kín hình vẽ mẫu rồi lấy tay ấn lên cát cho dính keo... Cuối cùng, cầm tờ giấy úp xuống. Ví dụ: Trong chủ đề: Giao thông cho trẻ tạo hình máy bay và ô tô Tôi cùng trẻ vẽ mẫu máy bay lên trên giấy rồi cho trẻ dùng chổi nhỏ thao hồ theo nét hình vẽ. Sau đó lấy cát màu hoặc len vụn rắc kín hình mẫu rồi lấy tay ấn nhẹn lên cát, len vụn. Tùy vào từng chi tiết kết hợp với màu cát khác nhau để tạo thành bức tranh hoàn chỉnh. Kết quả, ta được một tranh có hình theo mẫu.
10 Hình ảnh tranh tạo hình máy bay và ô tô bằng cát, len vụn -Tạo hình bằng hoa lá, vỏ cây, vỏ ngao, sò) Với hình thức tạo hình đơn giản, dể làm và trẻ rất thích thú vì được tự do lựa chọn hoa lá, tự do sáng tạo theo ý tưởng của mình. Chuẩn bị: Các loại lá có hình dáng và màu sắc đẹp như: Lá hoa hồng, hoa giấy... Vỏ cây, hồ dán, kéo, giấy, bút lông,... Cách làm: + Tạo hình con cá hoặc đàn cá: Dùng lá có hình răng cưa như lá hoa hồng để tạo hình, trẻ dùng kéo cắt hai nét xiên nhỏ làm miệng cá ở phân cuống. Sau đó, cắt phần nhỏ ở đuôi lá hoa hồng khác để làm đuôi cá rồi trang trí mang, mắt cá, rong rêu tạo thành tranh ao cá, đàn cá bơi. Ví dụ: Sưu tầm các nguyên vật liệu thiên nhiên để “xếp dán đàn cá”. Trong giờ hoạt động học tạo hình “Xếp dán đàn cá bơi” của chủ đề Thế giới động vật tôi đã chuẩn bị rất nhiều loại lá bằng cách cho trẻ sưu tầm như: vỏ ngao, vỏ sò, giấy họa báo, băng dính hai mặt, kéo, bút màu và bìa A4. Cách thực hiện như sau: Cho trẻ quan sát bể cá hoặc lọ cá cảnh. Nhận biết và nêu rõ được các bộ phận của con cá: Thân, đầu, đuôi, mắt, vây, vẩy… Hướng dẫn, gợi mở trẻ sử dụng các vỏ ngao, vỏ sò, giấy họa báo, băng dính hai mặt, kéo, bút màu… Trẻ thực hiện xếp dán đàn cá bơi. Tôi gợi mở cho trẻ vẽ thêm môi trường sống của cá là nước, rong rêu, sỏi đá cho bức tranh thêm sinh động. Hình ảnh trẻ tạo hình đàn cá bằng các loại vỏ ngao, sò Ngoài ra ở mọi lúc mọi nơi tôi còn cho trẻ tự sáng tạo để dùng lá cây xếp thành các con vật khác hay thuyền, ô tô…Theo sự tưởng tượng và sáng tạo của trẻ. Hạt đỗ, rơm, rạ, râu ngô, lá cây, vỏ hến, giấy, vải vụn... Tôi có thể tạo ra nhiều các con vật ngộ nghĩnh, sinh động, những bức tranh, các đề tài khác nhau để trẻ sử dụng.
11 - Tạo hình với rau, củ, quả và các loại hạt. Tạo hình từ rau, củ, quả: Tôi áp dụng trong chủ đề: Thế giới động vật và thế giới thực vật. Chuẩn bị: Hành lá, đậu bắp, củ dền, củ sắn loại nhỏ, chuối gỉà chín (lấy vỏ), lá trên quả thanh long, que tăm, ống hút, chậu nước, màu nước. Cách làm: + Làm con cào cào từ quả đậu bắp. Lấy quả đậu bắp làm thân con cào cào và chọn các cành đậu bắp có dạng gấp khúc làm chân con cào cào. Cho trẻ lấy que tăm xiên một đầu gán vào cuống rồi xiên que tăm ấy vào quả đậu bắp, thế là được một con cào cào. + Làm hoa từ cọng hành lá: Cắt một đoạn hành từ 2 - 3 cm, cho trẻ lấy que tăm chẻ một phần của cọng hành (dài ngắn tuỳ thích) thành nhiều sợi nhỏ rồi bỏ vào nước cho những "cánh hoa hành" hơi cong, sau đó vớt ra rồi luồn ống hút vào đầu của đoạn hành còn lại để được một cây hoa hành. + Làm hoa bằng quả đậu bắp: Cắt đôi quả đậu bắp, cho trẻ nhúng phần cắt của quả đậu bắp vào màu rối lấy ra in lên giấy. Các khía bên trong ruột đậu bắp khi nhúng vào màu sẽ tạo thành hình bông hoa rất đẹp trên giấy. + Làm con mực bằng vỏ chuối già: Quả chuối già bỏ ruột lấy vỏ, chú ý khi bóc vỏ chừa một đoạn từ cuống của quả chuối trở xuống khoảng 3 cm để làm đầu mực. Sau đó, xé vỏ chuối còn lại ra thành từng sợi. Gắn mắt mực bằng hạt tiêu. Đặt con mực xuống sao cho các tua xoè ra, ta được con mực đã hoàn chỉnh. + Tạo hình con sao biển: Lấy quả khế cắt khoảng 3 cm, sau đó dùng dạ màu hoàn thiện các chi tiết phụ để tạo thành sản phẩm. + Con chuột từ củ dền, củ sắn: Lấy một củ dến hoặc củ sắn nhỏ loại còn rễ phần cuống làm đầu chuột, lấy tăm gắn hạt đậu đen vào để làm mắt chuột. Dùng dao nặn rạch một đường ngắn phía trên mắt chuột, sau đó nhét phần chóp lá đã cắt từ quả thanh long vào đó để làm tai chuột. -Tạo hình bằng các loại hạt Ví dụ: Sưu tầm các loại hạt khác nhau tạo hình các loại cây, hoa Trong giờ hoạt động học tạo hình “Tạo hình cây thông Noen tôi đã chuẩn bị một số loại hạt như: Hạt đậu xanh, đậu nành, gạo lật, đậu xanh bóc vỏ, giấy kim tuyến, băng dính hai mặt, kéo, bút màu và bìa A4.... Cách thực hiện như sau: Cho trẻ quan sát cây thông Noen. Sau đó tôi hướng dẫn, gợi mở trẻ sử dụng các nguyên liệu đã chuẩn bị sẵn và cho trẻ thực hiện xếp cây thông Noen hoặc vừa hoa xuân. Sau khi trẻ trang trí xong thì các sản phẩm đẹp sẽ được tuyển chọn để treo trưng bày tại nhà trường. Chính vì thế đã khuyến khích trẻ tạo hình rất tích cực và các sản phẩm của lớp tôi đã được trưng bày rất nhiều.
12 Hình ảnh cô và trẻ tạo hình cây thông Noen Thông qua việc tổ chức các hoạt động tạo hình sáng tạo này tôi thấy trẻ trong lớp rất tích cực, chủ động, hứng thú và sáng tạo trong mỗi hoạt động tạo hình. Mỗi trẻ đã tự tạo ra cho mình một tác phẩm nghệ thuật thật độc đáo và riêng biệt, đã không còn sự cứng nhắc và bắt chước các bạn khác nữa và trẻ thực sự là trung tâm trong mỗi hoạt động tạo hình, nhất là tạo hình sáng tạo, mặt khác kích thích những trẻ kỹ năng còn yếu hơn có động lực để phấn đấu. Qua đó đã giúp trẻ thêm hứng thú và tích cực tham gia vào các hoạt động. Ngoài việc đổi mới các hình thức phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức các hoạt động tạo hình là rất cần thiết . * Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giáo dục phát triển thẫm mĩ cho trẻ. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học mầm non là tạo nên môi trường phát triển toàn diện cho trẻ. Trẻ được tiếp cận với thế giới công nghệ từ sớm, góp phần hình thành tư duy công nghệ, tạo dựng nguồn hành trang vững chắc cho tương lai. Công nghệ thông tin nói chung và các phần mềm tin học nói riêng giúp giáo viên thiết kế ra những bài giảng trực quan, sinh động, tạo nên môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực. Không chỉ nghe, nhìn, trẻ còn được thực hành nội dung bài học một cách bài bản thông qua các đoạn video, các hình ảnh… Sinh động, hấp dẫn. Từ đó giúp các em phát triển toàn diện về cả giác quan lẫn nhân cách. - Ứng dụng phần mềm Paint Với hoạt động tạo hình vẽ việc sử dụng phần mềm Paint trong quá trình hoạt động là rất cần thiết. Bởi khi sử dụng phần mềm này sẽ thay đổi hình thức từ hướng dẫn vẽ trên giấy A3 bằng vẽ trên phần mềm Paint để tạo bức tranh vẽ có hình ảnh rõ nét, hài hòa giúp thu hút sự chú ý của trẻ, trẻ sẽ nhớ lâu, kích thích trí tưởng tượng, óc sáng tạo cho trẻ. Ví dụ: Ở chủ đề: Bản thân. Đề tài: Vẽ chùm bóng bay. Với đề tài này tôi tiến hành các bước như thông thường. Tới phần hướng dẫn trẻ vẽ tôi sử dụng phần mềm Paint để hướng dẫn. Trước tiên tôi mở phần mềm Paint bằng cách tìm kiếm ứng dụng trên Start menu với các bước sau:
13 Bước 1: Ấn chọn vào Start Menu hoặc ấn chọn phím Windows. Bước 2: Điền chữ Paint vào mục Search programs and files. Lúc này Paint sẽ xuất hiện trên Startmenu. Ấn chọn để sử dụng. Sau đó tôi dùng bút vẽ Pencil trên phần mềm để hướng dẫn trẻ cách vẽ chùm bóng bay. Khi đã hoàn thành phần vẽ tôi chuyển tới tô màu bằng Brush cho bức tranh. Để đẩy nhanh tiến trình ở phần tô màu tôi sẽ dùng Fill with color để hoàn thiện nhanh bức tranh. Từ việc sử dụng phần mềm Paint để hướng dẫn trẻ vẽ chùm bóng bay tôi thấy trẻ rất tập trung, chú ý và hứng thú trong quá trình hướng dẫn trẻ vẽ. Từ đó trẻ sẽ sâu kiến thức, trẻ vẽ chùm bóng bay với cách riêng của trẻ một cách sáng tạo và tham gia hoạt động một cách tích cực chủ động hơn. Hình ảnh cô đang hướng dẫn vẽ chùm bóng bay trên phần mềm Paint Qua việc áp dụng biện pháp này tôi thấy trẻ trong lớp đã tích cực, chủ động và sáng tạo hơn trong hoạt động tạo hình. Đặc biệt trẻ đã tạo ra được rất nhiều sản phẩm sáng tạo với bố cục và màu sắc sinh động, trẻ có khả năng thực hiện các hoạt động một cách tự tin và khéo léo, hào hứng tham gia vào hoạt động phát triển về mọi mặt, nhất là phát triển thẩm mỹ. - Ứng dụng trên powerPoint vào việc hình thành biểu tượng cho trẻ. Ngoài việc áp ứng dụng công nghệ thông tin trong tạo hình qua sử dụng phần mền Paint thì việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc hình thanh biểu tượng cho trẻ trong giờ hoạt động tạo hình là rất cần thiết. Bởi thông qua công nghệ thông tin thì bạn chỉ cần “nhấp chuột” là những hình ảnh sống động, âm thanh thực về môi trường xung quanh liên quan tới chủ đề trẻ hoạt động cứ lần lượt xuất hiện theo nội dung. Để làm được điều này tôi chỉ cần lên mạng tải những hình ảnh, video về nội dung của hoạt động, sau đó tôi sử dụng powerPoint để thiết kế cho phần hình thành biểu tượng cho trẻ. khi tôi tổ chức hoạt động thì tới phần nào kết hợp cho trẻ xem tranh ảnh, video trên màn hình chiếu sẽ làm trẻ hứng thú hơn, trẻ tiếp thu nhanh hơn, hiểu nội dung bài thơ nhanh hơn. Ví dụ: Trong chủ đề: Nước và các hiện tượng tự nhiên. Đề tài: Vẽ mưa. Thay vì các tranh ảnh đưa cho trẻ xem, tôi cho trẻ xem video trời mưa to, trời mưa nhỏ, thời tiết trước khi mưa, sau khi mưa…. Qua đó hình thành biểu tượng cho trẻ về mưa: Trẻ biết được trước khi trời mưa thì hiện tượng mây đen kéo đến, sấm trớp xuất hiện, trẻ biết được mưa nhỏ thì như thế nào? Mưa to thì hạt
14 mưa ra làm sao?... Để khi trẻ bước vào hoạt động một cách tự tin, chủ động và sáng tạo hơn Ví dụ: Hay ở chủ đề: Thế giới động vật - Đề tài: Xé dán đàn cá. Tôi tải video về đàn cá bơi sau đó cho trẻ xem. Trong video đó có nhiều các loại các khác nhau. Thông qua đó trẻ sẽ được xem cá sống dưới nước như thế nào, nơi đó có những gì? để từ đó thể hiện được ý tưởng tạo hình của mình. Với những trẻ có khả năng tạo hình tốt hơn trẻ còn biết ngoài xé dán đàn cá ra trẻ còn thêm các chi tiết khác như: Dong, bọt nước,… Để tạo bức tranh thêm sinh động hơn Hình ảnh trẻ xem video đàn cá và xé dán đàn cá Thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc hình thành biểu tượng cho trẻ trong giờ hoạt động tạo hình, giúp trẻ hình thành các biểu tượng ban đầu về cái đẹp của cuộc sống xung quanh trẻ. Bên cạnh đó tôi thấy trẻ trong lớp đã nắm vững được kiến thức cơ bản về tạo hình, được rèn luyện thêm nhiều kiến thức, kĩ năng trong hoạt động tạo hình. Đặc biệt là trẻ sẽ có thể chủ động, tự tin và tích cực sáng tạo hơn khi tham gia các giờ hoạt động tạo hình Qua việc áp dụng powerPoint từ đó giúp trẻ hào hứng, chủ động và sáng tạo trong hoạt động, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của trẻ. Bên cạnh đó giúp giáo viên đỡ tốn thời gian và công sức hơn khi chuẩn bị các giờ hoạt động phát triển ngôn ngữ. Giải pháp 3: Rèn luyện hình thành cho trẻ các kỹ năng tạo hình cơ bản như vẽ, nặn, xé dán.... Chú trọng phương pháp lấy trẻ làm trung tâm khi tổ chức các hoạt động tạo hình Để trẻ mạnh dạn, hứng thú tham gia vào các hoạt động tạo hình thì việc rèn luyện và cung cấp cho trẻ những kỹ năng cơ bản là rất cần thiết. Vì vậy tôi đã tiến hành rèn luyện và cung cấp cho trẻ một số kỹ năng tạo hình cơ bản sau: Trước khi vào dạy kỹ năng mới phải thường xuyên ôn luyện các kỹ năng cũ cho trẻ, rèn luyện kỹ năng cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Khi dạy trẻ tôi tiến hành rèn trẻ các thao tác từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, các hoạt động đó được liên tục thực hiện tạo thành kỹ năng. Rèn cho trẻ từ tư thế ngồi đến cách cầm bút sao cho đúng để từ đó trẻ tạo ra những đường nét, hình khối đẹp nhất. * Rèn luyện kỹ năng cầm bút tạo ra các đường nét nghệ thuật
15 Đối với trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi kỹ năng cầm bút để tạo ra đường nét nghệ thuật là thao tác tương đối khó khăn. Tôi dạy trẻ cách cầm bút bằng 3 đầu ngón tay ngón cái ngón trỏ và ngón giữa khi vẽ cánh tay cho tới bàn tay phải đạt nằm trên bàn làm điểm tì hoặc hơi nhích cao hơn, dựa vào cây bút. Phải học cách nhấn bút mạnh, hoặc nhẹ với các mức độ khác nhau tùy theo ý muốn để tạo nên các sắc thái ,các đường nét... Với tính chất khác nhau nhằm mang lại sức chuyền cảm cho các hình vẽ. Vì vậy khi dạy trẻ tôi tiến hành hướng dẫn trẻ các thao tác từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp như tư thế ngồi, cách cầm bút, cách tô vẽ, cách bố cục tranh sao cho cân đối, phối hợp màu sao cho phù hợp hài hòa, các hoạt động đó được liên tục thực hiện tạo thành kỹ năng. Ví dụ: Đầu tiên tôi cho trẻ cầm bút di màu theo ý thích của trẻ. Sau đó di màu các hình ảnh to rõ nét, ít chi tiết. Khi trẻ đã cầm bút khá thành thạo tôi cho trẻ tập vẽ nét cơ bản như: Nét vẽ cuộn len, vẽ mưa rơi như: nét xiên, vẽ nét thẳng, vẽ nét ngang… Khi trẻ đã cầm bút thành thạo tôi hướng dẫn cho trẻ tập vẽ các bức tranh sáng tạo theo ý thích của trẻ. Ở giai đoạn này chưa đòi hỏi trẻ phải tạo được bức tranh hoàn chỉnh mà chỉ yêu cầu trẻ tưởng tượng và đặt tên cho bức tranh của mình là được - Dạy trẻ kỹ năng vẽ Đầu tiên tôi cho trẻ tập vẽ nét thẳng dọc tôi dậy trẻ đưa bút từ trên xuống dưới để miêu tả các giọt mưa rơi, mái tóc, tia nắng mặt trời ... Nét ngang: Đưa bút từ trái sang phải để thành con đường đi, đôi đũa... Nét hình tròn để tạo thành bong bóng, cuộn len, mặt trời, quả bóng, cái vòng Phối hợp các đường nét khác nhau để tạo ra các sự vật, con vật, đồ dùng có cấu trúc đơn giản với các màu sắc khác nhau Ví dụ: Vẽ ông mặt trời tỏa tia nắng, chú gà con, ngôi nhà Trong quá trình cho trẻ vẽ cô sử dụng biện pháp kèm cặp,hình thức tổ chức vui tươi mới lạ hấp dẫn trẻ, cô luôn động viên giúp đỡ trẻ kịp thời Tô màu: Hướng dẫn trẻ có thể tô ngang, tô dọc hoặc tô xiên cho kín bức tranh tùy thuộc vào tư thế của con vật và phong cảnh trong bức tranh. Nhắc trẻ tô màu thật đều thật mịn để bức tranh sinh động và hấp dẫn - Dạy trẻ kỹ năng nặn, xé, dán Đối với trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi vận động tinh của trẻ phát triển ở mức độ thấp. Vì vậy cần rèn luyện cho trẻ một số kỹ năng cơ bản sử dụng đất để tạo ra sản phẩm. Nặn: Dạy trẻ làm quen với một số cách nặn đơn giản. Dạy trẻ làm các động tác xoay tròn, ấn dẹt, lăn dọc, uốn cong... Để tạo thành các sản phẩm đơn giản như cái vòng, quả cam,con lật đật...
16 Hình ảnh trẻ hoạt động nặn quả cam trong giờ hoạt động tạo hình Xé, dán khi xé dán tôi cho trẻ tập xé từ đơn giản đến phức tạp đó là: Xé thẳng, xé theo dải xé vụn, xé theo vệt chấm hồ xé hình tròn… Dạy trẻ kỹ năng phết hồ, đây là kỹ năng khó đối với trẻ 3-4 tuổi. Vì vậy khi trẻ dán tôi dạy trẻ kỹ năng đặt hình sắp xếp bố cục trước sau đó lật nên phết hồ ở phía sau của giấy. Làm như vậy trẻ dễ thao tác và định hình được sản phẩm của mình định làm ra nó. Muốn kỹ năng tạo hình ở trẻ được thuần thục thì mỗi giáo viên cần phải thường xuyên rèn luyện cho trẻ các kỹ năng tạo hình cho trẻ. Tóm lại từ các việc làm tỉ mỉ thường xuyên như vậy nên kỹ năng tạo hình của trẻ lớp tôi phụ trách tăng lên rõ rệt. Trẻ hứng thú và tích cực tham gia hoạt động hơn. - Cho trẻ sử dụng bút lông, màu nước: Đối với trẻ 3-4 tuổi việc sử dụng màu nước để vẽ tranh không chỉ là dùng bút mà còn dùng tay để tạo ra những sản phẩm ngộ nghĩnh, tiếp xúc với trẻ tôi thấy việc cho trẻ sử dụng màu nước trẻ rất hứng thú. Khi cho trẻ thực hiện tôi tổ chức như sau: Bước 1: Chọn và sử dụng màu không có keo (trẻ khó sử dụng), chỉ dùng màu nước pha sẵn hoặc màu bột tự pha với nước (đặc tính của màu này là màu sắc đẹp nhưng dễ rửa, không mất vệ sinh). Để gây hứng thú cho trẻ hoạt động tôi cho trẻ xem những bức tranh mẫu cô đã làm, sau đó cho trẻ in bàn tay, bàn chân (ở chủ điểm bản thân) của mình trước. Từ những bàn tay, bàn chân nhỏ nhắn của bé được in bằng các màu sắc khác nhau đem trang trí lên tranh làm trẻ rất thích thú, sau đó cho trẻ dùng các ngón tay chấm màu và in bông hoa bằng giấu vân tay. Từ những hoạt động như thế trẻ đã rất hứng thú và luôn đòi cô cho tập làm hoạ sĩ. Bước 2: Tôi cho trẻ dùng bút lông vẩy màu, phết màu lên giấy hoặc đổ màu lên giấy và dùng miệng thổi màu để tạo thành tranh. Yêu cầu kỹ năng này đối với trẻ rất kho vì nếu không cẩn thận khi cầm bút sẽ làm màu rơi vãi lung tung, khi vẽ màu sẽ bị loang ra bên ngoài trẻ. Vì thế tôi phải rèn cho trẻ từ cách cầm bút chấm vào màu, gạt nhẹ đầu bút vào mép hộp để màu không vung vãi lung tung. Sau đó nhẹ nhàng phết màu lên giấy, có thể đan xen các màu khác nhau để bức tranh thêm sinh động.
17 Đối với trẻ nhỏ sự kiên trì và khả năng chú ý của trẻ chưa được tốt nên cũng dễ dẫn đến sự nhàm chán và không hào hứng với công việc được giao trong một thời gian ngắn và chính người lớn chúng ta cúng không thể ép buộc trẻ hoàn thành nhiệm vụ được, xuất phát từ những đặc điểm đó để hướng dẫn trẻ đi vào hoạt động tạo hình tôi không yêu cầu trẻ thực hiện ngay. Vì thế sẽ làm giờ hoạt động tạo hình khô khan, không đạt được ở trẻ sự hứng thú tích cực. Do đó khi tổ chức hoạt động phải nhẹ nhàng và chủ động trên trẻ nhiều hơn, cô giáo chỉ là người định hướng cho trẻ. Trong giờ hoạt động cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo, thể hiện ý muốn của mình, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ với sự vật. Trong khi hướng dẫn trẻ, tôi luôn coi trọng quan điểm của trẻ, làm cho trẻ phát triển khả năng so sánh phân tích, suy nghĩ những sản phẩm mình làm. Động viên khuyến khích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong khi thể hiện. Với nhóm trẻ chưa làm được cô kết hợp làm chung với trẻ về bức tranh đó kết hợp với lời động viên khuyến khích trẻ tạo tâm thế thoải mái giúp trẻ sẽ tích cực hoạt động sâu hơn. Từ đó giúp trẻ phát triển khả năng về tạo hình một cách tự tin * Giải pháp 4: Lồng ghép, tích hợp hoạt động tạo hình phù hợp với các hoạt động khác theo chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ, nhằm củng cố rèn luyện kỹ năng tạo hình bền vững và làm giàu vốn biểu tượng cho trẻ. Song song với việc tổ chức các giờ hoạt động học, tôi còn lồng ghép, tích hợp với các hoạt động khác theo chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ nhằm củng cố rèn luyện kỹ năng tạo hình bền vững và làm giàu vốn biểu tượng như: Hoạt động chơi ngoài trời Tổ chức cho trẻ thông qua hoạt động ngoài trời để trẻ phát huy hơn nữa việc sử dụng các nguyên vật liệu từ thiên nhiên. Tôi đã cho trẻ hoạt động tạo hình trên nền sân cũng bằng rất các nguyên vật liệu thiên nhiên, nhằm củng cố kĩ năng tạo hình, cũng như cho trẻ tiếp xúc với kiểu tạo hình khác để trẻ thêm hứng thú, kích thích sự sáng tạo hơn trong hoạt động tạo hình. Ví dụ: Cũng trong chủ đề “Giao thông”. Tôi cho trẻ tạo hình các loại phương tiện giao thông bằng các nguyên vật liệu. Với hoạt động này tôi cũng cho trẻ tự chọn nhóm và mỗi nhóm cử đội trưởng sau đó nói ý tưởng của đội mình. Sau đó các thành viên trong mỗi đội sẽ cùng nhau tạo ra sản phẩm. Sản phẩm của mỗi đội các đội sẽ tự giới thiệu về sản phẩm. Từ các sản phẩm tôi cho trẻ được trải nghiệm bằng sản phẩm mà trẻ đã tạo ra đó là cho trẻ chơi trò chơi tìm nhà. Khi trẻ tìm về đúng phương tiện giao thông cô sẽ hỏi trẻ là tìm về phương tiện giao thông nào? Cho trẻ nhìn lại sản phẩm của mình và các bạn đã tạo ra. Từ đó trẻ sẽ tích cực hơn, hứng thú hơn và ngày một sáng tạo hơn khi hoạt động tạo hình. Bên cạnh đó, tôi còn tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có tại trường vừa tiết kiệm được thời gian mà giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia tạo hình. Ví dụ: Ở chủ đề: Thế giới động vật tôi cho trẻ tạo hình con bướm bằng các nguyên liệu tự nhiên sẵn có trong trường như: Lá bàng, lá cây sao đen, lá cây bằng lăng cho trẻ cắt thành hình cánh bướm, dùng keo hai mặt dán cánh bướm vừa cắt từ
18 lá dán vào trái đậu cove, hoặc dán lên muỗng nhựa để làm thân con bướm, dùng kẽm nhung bẻ cong làm râu bướm, dán đậu đen lên làm mắt bướm. -Hoạt động chơi ở các góc Hay trong các giờ chơi hoạt động ở các góc tôi cũng đã tổ chức cho trẻ tạo hình với các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương góp phần cho hoạt động chơi của trẻ được phong phú, đa dạng từ đó trẻ hứng thú hơn, tích cực sáng tạo hơn. Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới thực vật”- Chủ đề nhánh “Những bông hoa đẹp” Tôi đã chuẩn bị một số vật liệu từ vỏ nghêu, sò, cọng rơm, cành cây khô, … Để cho trẻ hoạt động ở góc nghệ thuật để tạo hình các bông hoa. Khi vào hoạt động trẻ tự do lựa chọn nguyên vật liệu theo ý của trẻ, trẻ sẽ dùng hồ dán hoặc băng keo 2 mặt để dán các nguyên vật liệu, sau đó xếp hình bông hoa theo ý trẻ, vỏ sò, vỏ nghêu…To nhỏ khác nhau làm cánh hoa, cành cây khô làm thân cây,… Hình ảnh minh hoạ Qua việc áp dụng sử dụng giải pháp “Lồng ghép, tích hợp phù hợp hoạt động tạo hình với các hoạt động khác theo chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ nhằm củng cố rèn luyện kỹ năng tạo hình bền vững và làm giàu vốn biểu tượng cho trẻ” giúp trẻ tích cực, chủ động và sáng tạo hơn trong hoạt động tạo hình. Đặc biệt trẻ làm ra nhiều sản phẩm tạo hình từ các nguyên vật liệu tự nhiên sẵn có theo các chủ đề khác nhau. Trẻ thích được tham gia hoạt động trải nghiệm, giao tiếp, suy ngẫm, trao đổi thành thạo, trẻ có khả năng thực hiện các hoạt động một cách tự tin và khéo léo, biết phối hợp cùng bạn khác. Phát huy ở trẻ các kỹ năng tạo hình một cách tự nhiên, từ đó trẻ đã tạo ra được rất nhiều sản phẩm sáng tạo từ rất nhiều các nguyên vật liệu khác nhau với bố cục và màu sắc sinh động. * Giải pháp 5: Chủ động phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục phát triển thẩm mĩ qua hoạt động tạo hình cho trẻ tại gia đình.