Sáng kiến kinh nghiệm: Một vài kinh nghiệm trong công tác thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên ở các trường THPT tỉnh Kiên Giang

Chia sẻ: Nhi Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

126
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Như chúng ta đã biết hoạt động thanh tra giáo dục có 3 nội dung chính: Thanh tra chuyên môn, thanh tra quản lý và thanh tra khiếu nại tố cáo. Nhưng hiện nay, cái khó khăn lớn nhất khi thanh tra toàn diện một cơ sở giáo dục là thanh tra chuyên môn và thanh tra quản lý vì đây là nơi có nhiều biến động đổi thay

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một vài kinh nghiệm trong công tác thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên ở các trường THPT tỉnh Kiên Giang

Một vài kinh nghiệm trong công tác thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên ở các trường trung học phổ thông tỉnh Kiên Giang. I. PHẦN MỞ ĐẦU: 1. Lý do chọn đề tài đề Như chúng ta đã biết hoạt động thanh tra giáo dục có 3 nội dung chính: Thanh tra chuyên môn, thanh tra quản lý và thanh tra khiếu nại tố cáo. Nhưng hiện nay, cái khó khăn lớn nhất khi thanh tra toàn diện một cơ sở giáo dục là thanh tra chuyên môn và thanh tra quản lý vì đây là nơi có nhiều biến động đổi thay, lực lượng quản lý cơ sở đang còn nhiều bất cập so với yêu cầu thực tiễn của giáo dục tỉnh nhà, đó là năng lực của một số cán bộ quản lý các trường trung học phổ thông chưa đủ tầm, có mặt hạn chế. Một bộ phận giáo viên, nhất là ở các trường vùng sâu, vùng xa còn thiếu đồng bộ, đào tạo từ nhiều nguồn, năng lực giảng dạy còn hạn chế. Xét cho cùng một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác thanh tra chuyên môn là góp phần thúc đẩy các nhà trường “dạy tốt, học tốt”. Chính vì vậy, trong việc thanh tra toàn diện ở một trường trung học phổ thông(THPT), thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên là một trong những nội dung quan trọng của công tác thanh tra chuyên môn; nó chiếm một thời lượng khá lớn trong bước tiến hành thanh tra một cơ sở giáo dục. Trên cơ sở nhận thức sâu sắc về chức năng nhiệm vụ và nội dung thanh tra chuyên môn một cơ sở giáo dục cũng như thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên( GV) đã được các văn bản pháp quy của Nhà nước xác định, kết hợp với những kinh nghiệm 1
thanh tra chuyên môn ở các trường THPT và thanh tra hoạt động sư phạm của GV trên địa bàn tỉnh trong các năm công tác ở Phòng Giáo dục Trung học và Thường xuyên(GDTrH-TX); cũng như công tác tại Thanh tra Sở hiện nay, chúng tôi mạnh dạn chọn đề tài: " Một vài kinh nghiệm trong công tác thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên ở các trường trung học phổ thông tỉnh Kiên Giang” để trình bày vài kinh nghiệm nhỏ, kiến giải của mình hầu mong góp phần nhỏ bé của mình vào việc nâng cao chất lượng của một hoạt động rất phức tạp, khó khăn và vô cùng cần thiết là việc thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên một trong những nội dung chủ yếu của công tác thanh tra toàn diện một trường THPT. 2. Phạm vi và đối tượng của đề tài: Thông tư số 43/2006/TT-BGDĐT ngày 20 tháng 10 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn “thanh tra hoạt động sư phạm của nhà giáo là xem xét, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục và các công tác khác của nhà giáo theo quy định của Luật giáo dục, Điều lệ nhà trường; Quy chế tổ chức và hoạt động của các cơ sở giáo dục khác do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành và những quy định khác có liên quan” . Theo hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ thanh tra năm học 2011-2012 của Thanh tra Bộ GDĐT( Công văn số 5859/BGD-ĐT ngày 5/9/2011 của Bộ GD&ĐT), Thanh tra Sở GD & ĐT Kiên Giang đã xây dựng kế hoạch số 02/KH-TTr ngày 09/09/2011 về thực hiện nhiệm vụ thanh tra năm học 2011-2012 đã được Lãnh đạo Sở phê duyệt theo đó năm học này sẽ thanh tra toàn diện 10/51 trường Trung học phổ thông( chiếm tỷ lệ 19,6%). Thanh tra hoạt động sư phạm 15% giáo viên thuộc thẩm quyền tiến hành trong các cuộc thanh tra trường học và cơ sở giáo dục khác. 2
Để thực hiện đạt các chỉ tiêu thanh tra, kiểm tra nêu trên trong một năm học là một việc không dễ dàng, điều ấy đòi hỏi trưởng đoàn thanh tra toàn diện một trường THPT, thanh tra hoạt động sư phạm GV phải đảm bảo đúng quy trình và thời gian thanh tra không quá 5 ngày đối với một cơ sở giáo dục. 3. Mục đích của đề tài: Mục đích nghiên cứu của đề tài của chúng tôi là nêu lên các kinh nghiệm, đề xuất một số biện pháp hữu hiệu để thực hiện công tác thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên ở các trường THPT của tỉnh Kiên Giang. II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận của vấn đế: Thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên nhằm đánh giá khách quan, toàn diện chất lượng hoạt động sư phạm của giáo viên để tư vấn biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giảng dạy; đôn đốc việc tuân thủ qui chế chuyên môn; xác định một trong những căn cứ quan trọng phục vụ cho việc bố trí sử dụng, đào tạo bồi dưỡng và đãi ngộ giáo viên một cách hợp lý. 2. Thực trạng của vấn đề: 2.1.Thuận lợi: Công tác thanh tra chuyên môn các cơ sở giáo dục và thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên luôn được sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo Sở GD&ĐT, hàng năm Lãnh đạo Sở đóng góp và phê duyệt kế hoạch thanh tra; luôn tạo mọi điều kiện để thanh tra Sở hoàn thành nhiệm vụ. 3
Các cán bộ thanh tra Sở tuy chưa đủ biên chế như qui định nhưng luôn có tinh thần trách nhiệm trong thực hiện kế hoạch thanh tra đã được phê duyệt. Đội ngũ cộng tác viên thanh tra có nhiều cố gắng trong việc thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên trong các nhà trường THPT khi được giao nhiệm vụ. 2.2.Khó khăn a. Về đội ngũ cán bộ thanh tra: Năm học 2011-2012 Thanh tra Sở GD& ĐT Kiên Giang có 4 người (gồm Chánh thanh tra, 2 Phó Chánh thanh tra, 01TTV), như vậy so với biên chế cho phép thì Thanh tra Sở còn thiếu 02 cán bộ thanh tra về tài chính- tài sản và tiếp dân. Để tăng cường cho đội ngũ thanh tra đầu năm 2011, thanh tra Sở đã tham mưu Lãnh đạo Sở ra quyết định bổ nhiệm 214 cộng tác viên thanh tra thuộc Sở Gíao dục và Đào tạo Kiên Giang. Về số lượng có thể đáp ứng được yêu cầu của việc thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên của trên 2.000 giáo viên THPT trong tỉnh. Về mặt chất lượng thì đội ngũ thanh tra viên(TTV) và cộng tác viên(CTV) thanh tra giáo dục ngành giáo dục Kiên Giang tuy có trình độ chuyên môn đủ chuẩn nhưng về nghiệp vụ thanh tra thì còn có phần hạn chế. Vì thực tế chỉ có 60% số TTV và 70% số CTV thanh tra đã được qua các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra. Đây là một điểm hạn chế của đôi ngũ cán bộ thanh tra nói chung và có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên chưa đạt như mong muốn. b. Về đối tượng, thời gian và vận dụng phương pháp thanh tra 4
Hiện nay tỉnh ta có 51 trường THPT( 48 trường công lập, 3 trường Tư thục), 04 trường Phổ thông Dân tộc Nội trú cấp huyện đó là chưa kể các Trung tâm Giáo dục thường xuyên, đây cũng là áp lực không nhỏ trong công tác thanh tra của thanh tra Sở. Bên cạnh đó số lượng giáo viên trung học phổ thông ở các trường trực thuộc khá lớn trên 2300 người. Học sinh THPT năm học 2011-2012 có 34.105 em. Về phương pháp, phương tiện thực hiện nhiệm vụ thanh tra cũng là một vấn đề khó khăn, không phải cán bộ thanh tra, cộng tác viên thanh tra nào cũng vận dụng suông sẻ, hiệu quả. c. Về nội dung thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên Mỗi năm học, Sở thanh tra ít nhất 15% tổng số giáo viên của các trường THPT trực thuộc( 5 năm mỗi giáo viên được thanh tra ít nhất 1 lần). Việc thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên THPT do Sở GD-ĐT xây dựng kế hoạch. Chỉ báo trước cho giáo viên sớm nhất là một tuần trước khi tiến hành thanh tra, việc thanh tra đó do một thanh tra viên hoặc cộng tác viên thực hiện. Về hình thức thanh tra hoạt động sư phạm của GV chỉ tiến hành dưới 2 hình thức: Thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên được tiến hành trong cuộc thanh tra toàn diện cơ sở giáo dục và thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên được tiến hành độc lập theo kế hoạch thanh tra của cơ quan quản lý cơ sở giáo dục; Thông tư số 43/2006/TT-BGDĐT ngày 20 tháng 10 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn nội dung thanh tra hoạt động sư phạm của GV bao gồm các mặt: * Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống: 5
- Nhận thức tư tưởng, chính trị; chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước; việc chấp hành quy chế của ngành, quy định của cơ quan, đơn vị, đảm bảo số lượng, chất lượng ngày, giờ công lao động; - Đạo đức, nhân cách, lối sống, ý thức đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực; sự tín nhiệm trong đồng nghiệp, học sinh và nhân dân; tinh thần đoàn kết; tính trung thực trong công tác; quan hệ đồng nghiệp; thái độ phục vụ nhân dân và học sinh. * Kết quả công tác được giao - Thực hiện nhiệm vụ giảng dạy của nhà giáo: + Thực hiện quy chế chuyên môn: kiểm tra hồ sơ của nhà giáo và các hồ sơ khác có liên quan; + Kiểm tra giờ lên lớp: dự giờ tối đa 3 tiết, nếu dự 2 tiết không xếp cùng loại thì dự tiết thứ 3; phân tích, đánh giá giờ dạy; + Kết quả giảng dạy: điểm kiểm tra hoặc kết quả đánh giá môn học của học sinh, sinh viên từ đầu năm đến thời điểm thanh tra; kiểm tra khảo sát của cán bộ thanh tra; so sánh kết quả của các lớp do nhà giáo giảng dạy với các lớp khác trong cơ sở giáo dục tại thời điểm thanh tra (có tính đến đặc thù của đối tượng dạy học). - Thực hiện các nhiệm vụ khác được giao: thực hiện công tác chủ nhiệm, công tác kiêm nhiệm khác. Đó là những mặt đánh giá rất tiêu biểu của GV mà trong công tác thanh tra hoạt động sư phạm của nhà giáo các thanh tra viên phải am hiểu và biết cách kiểm tra, nhận xét, đánh giá để từ đó đưa ra các tư vấn nhằm giúp cho đối tượng được thanh tra phát triển nghiệp vụ của mình. Đây là một nhiệm vụ không dễ dàng chút nào, từ yêu cầu đó chúng tôi mạnh dạn nêu ra một số ý kiến và giải pháp như sau. 6
3. Các biện pháp thanh tra hoạt động sư phạm của GV: Từ hướng dẫn của Thông tư trên, việc thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên mà chúng tôi thường hướng dẫn thanh tra viên thanh tra các nội dung sau: 3.1. Thanh tra về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống: - Ở nội dung này thanh tra viên chúng ta cần căn cứ vào phiếu nhận xét đánh giá của hiệu trưởng nhà trường để ghi vào biên bản thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên ở các khía cạnh của việc chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước; việc chấp hành quy chế của ngành, quy định của cơ quan, đơn vị, đảm bảo số lượng, chất lượng ngày, giờ công lao động; - Chúng ta tìm hiểu về uy tín nhà giáo qua sự trao đổi, tìm hiểu sự tín nhiệm trong đồng nghiệp, học sinh và nhân dân; tinh thần đoàn kết; tính trung thực trong công tác; quan hệ đồng nghiệp; thái độ phục vụ nhân dân và học sinh của GV được thanh tra. 3.2. Thanh tra về trình độ nghiệp vụ sư phạm : gồm 2 nội dung cơ bản - Thanh tra về trình độ nắm yêu cầu của nội dung chương trình, kiến thức, kĩ năng thái độ cần xây dựng cho học sinh. - Thanh tra về trình độ vận dụng phương pháp giảng dạy và giáo dục. Việc thanh tra các nội dung trên được tiến hành thông qua việc thanh tra viên dự các giờ lên lớp của giáo viên. Qua đó đánh giá xếp loại tiết giảng của giáo viên theo các tiêu chí của công văn số 10027/THPT ngày 11/9/2001 của Vụ Giáo dục Trung học về đánh giá giờ dạy của GV trung học theo 5 tiêu chí: Nội dung, phương pháp, phương tiện, tổ chức và kết quả. Tiêu chuẩn để xếp loại giờ dạy như sau: Loại Giỏi: a) Điểm tổng cộng đạt từ 17 – 20; b) Các yêu cầu 1,4,6,9 phải đạt 2 điểm. 7
 Loại khá: a )Điểm tổng cộng đạt từ 13 – 16,5; b) Các yêu cầu 1,4,9 phải đạt 2 điểm.  Loại TB: a )Điểm tổng cộng đạt từ 10 – 12,5; b) Các yêu cầu 1,4 phải đạt 2 điểm.  Loại yếu: Điểm tổng cộng đạt từ 9 trở xuống 3.3. Thanh tra việc thực hiện quy chế chuyên môn: - Thanh tra việc thực hiện chương trình và kế hoạch giảng dạy , giáo dục(xem Sổ kế hoạch giảng dạy của GV). - Thanh tra việc soạn bài, chuẩn bị đồ dùng dạy học theo qui định.(Xem bài soạn). - Thanh tra việc kiểm tra học sinh và chấm bài theo qui định.( Kiểm tra sổ ghi điểm cá nhân và Sổ gọi tên ghi điểm). - Thanh tra việc bảo đảm thực hành thí nghiệm.( Xem Sổ mượn ĐDDH, Sổ theo dõi của phòng THTN). - Thanh tra việc bảo đảm các hồ sơ chuyên môn theo qui định ( Kiểm tra hồ sơ GV có biên bản theo mẫu). - Thanh tra việc tự bồi dưỡng và tham dự các hình thức bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ: - Thanh tra việc tuân thủ qui định về dạy thêm, học thêm ( có vi phạm hay không vi phạm ). 3.4. Thanh tra kết quả giảng dạy 8
- Điểm kiểm tra hoặc kết quả đánh giá môn học( có môn học không cho điểm, chỉ đánh giá bằng nhận xét ) của học sinh từ đầu năm học cho đến thời điểm thanh tra. - Kết quả kiểm tra khảo sát chất lượng học sinh của cán bộ thanh tra. - Kết quả kiểm tra chất lượng các lớp giáo viên dạy so với chất lượng chung của toàn trường, của địa phương trong năm học đó. - So sánh với kết quả học tập của học sinh các năm học trước: tỉ lệ lên lớp , tốt nghiệp,học sinh giỏi và mức độ tiến bộ so với lúc giáo viên mới nhận lớp. 3.5. Thanh tra việc thực hiện các nhiệm vụ khác. Trên cơ sở phiếu đánh giá của hiệu trưởng về công tác chủ nhiệm lớp và các công tác khác được phân công của giáo viên . Thanh tra viên cần lưu ý những vấn đề sau: + Bảo đảm sĩ số lớp mình phụ trách, quản lí việc học tập và rèn luyện của học sinh, quản lý hồ sơ, sổ sách. + Thực hiện giáo dục đạo đức cho học sinh, xây dựng nền nếp, rèn luyện thói quen tốt cho các em, giúp đỡ các học sinh có khó khăn. + Chủ động phối hợp với các tổ chức ( Đoàn, Đội.. ), với gia đình học sinh và các tổ chức xã hội có liên quan trong giảng dạy và giáo dục, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh.( Xem sổ kế hoạch chủ nhiệm lớp- nếu có). + Kết quả của các công tác khác được nhà trường phân công. Việc thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên được tiến hành theo quy trình chung, những hoạt động cụ thể của thanh tra viên tiến hành như sau: - Dự các giờ dạy của giáo viên. 9
- Kiểm tra khảo sát chất lượng học sinh. Đây là một trong những khâu rất quan trọng, nhưng thanh tra viên của chúng ta thường kiểm tra căn cứ vào sổ gọi tên ghi điểm hoặc sổ ghi điểm cá nhân của GV mà không điều tra nghiên cứu qua các bài text trên lớp sau giờ dạy của GV. Trong những lần thanh tra hoạt động sư phạm của GV chúng tôi thường yêu cầu thực hiện thao tác này. - Kiểm tra hồ sơ chuyên môn của giáo viên và hồ sơ của nhà trường để đánh giá việc thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên. - Thu thập các thông tin về chất lượng học tập của học sinh qua hồ sơ của trường để đánh giá kết quả giảng dạy của giáo viên . Sau các bước trên, thanh tra viên sẽ trao đổi kinh nghiệm, gợi ý, khuyến nghị, thông báo kết quả để giúp giáo viên biết tự đánh giá và định hướng phấn đấu nâng cao chất lượng giảng dạy .Cuối cùng là hoàn thiện hồ sơ thanh tra giáo viên với các biên bản, các phiếu dự giờ và phiếu đánh giá của hiệu trưởng . 3.6. Đánh giá một tiết dạy: Việc đánh giá một tiết dạy trong thanh tra hoạt động sư phạm GV là một nội dung quan trọng cho nên thanh tra cần dựa trên các vấn đề sau: a. Đánh giá trình độ nghiệp vụ sư phạm. - Xem xét trình độ nắm vững mục đích, yêu cầu, chương trình, nội dung giảng dạy, vị trí của bài dạy trong hệ thống chương trình. - Mức độ nắm vững kiến thức, kỹ năng của bài dạy, xác định trọng tâm, yêu cầu tối thiểu cho cả lớp và những vấn đề có thể mở rộng, nâng cao cho những học sinh khá giỏi. 10
- Việc giáo dục thái độ, tình cảm cho học sinh thông qua bài dạy. - Cấu trúc của bài dạy có hợp lý không? - Mục tiêu của bài dạy có đạt được không? b . Đánh giá năng lực sử dụng phương pháp ( kỹ năng sư phạm ) Đây là nội dung quan trọng nhất cần xem xét khi đánh giá năng lực sư phạm của giáo viên vì nếu giáo viên chỉ nắm chắc kiến thức thì chưa đủ để làm cho học sinh nắm bài tốt. Giáo viên cần nắm vững và thực hiện hai hướng đổi mới sư phạm quan trọng sau: - Phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh , làm cho học sinh chủ động tìm kiếm,chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kỹ năng, tránh làm cho học sinh học tập một cách thụ động. - Giảng dạy theo phương pháp cá thể hoá, quan tâm đến đặc thù của các đối tượng học sinh. Trên cơ sở nắm được năng lực, nhịp độ làm việc, thói quen làm việc của từng học sinh, phát hiện những lỗ hổng kiến thức, hiểu được những khó khăn của từng đối tượng trong học tập để giúp đỡ một cách có hiệu quả. Khi chúng ta đánh giá năng lực sử dụng phương pháp cần xem xét trên nhiều phương diện như các khía cạnh nêu dưới đây: - Những hoạt động đơn phương của giáo viên. + Chọn và sử dụng các phương pháp giáo dục có phù hợp với đặc điểm của học sinh và của môn học hay không? ( thuyết giảng, đàm thoại, trực quan, trao đổi nhóm, các 11
hoạt động khác nhau trong cùng một giờ dạy…) việc sử dụng ngôn ngữ có trong sáng dễ hiểu hay không? + Biết hình thành rõ ràng các mục tiêu và từ đó đặt vấn đề, đưa ra chỉ dẫn, yêu cầu rõ ràng hay không? + Nghệ thuật trình bày bảng, trình bày thí nghiệm; lựa chọn trình bày đồ dùng dạy học có đúng lúc, đúng mục đích hay không? + Phân phối thời gian có hợp lý hay không( tận dụng thời gian cho học sinh làm việc, phân bố giữa các phần, giữa lý thuyết và luyện tập) ? - Các biện pháp của giáo viên tổ chức, thúc đẩy học sinh chủ động học tập, sát trình độ các nhóm đối tượng và từng đối tượng . + Giáo viên có nêu vấn đề làm cho học sinh định hướng rõ ràng theo dõi bài học; cách hướng dẫn, hệ thống các câu hỏi dẫn dắt cho học sinh tự tìm tòi, sáng tạo để nắm kiến thức và rèn kỹ năng hay không? + Giáo viên có chú ý rèn luyện phương pháp học tập phù hợp với đặc điểm môn học( ý thức phê phán, lật lại vấn đề; khả năng trình bày vấn đề, tự làm thí nghiệm; củng cố hệ thống khái niệm, kỹ năng sử dụng thuật ngữ….) hay không? + Giáo viên có kích thích học sinh động não, chủ động làm việc, không tiếp thu thụ động hay không?( chú ý cả ba nhóm trình độ khá giỏi, trung bình, yếu.) + Giáo viên giảng dạy và tổ chức hoạt động có phù hợp với đối tượng hay không? Giáo viên có tổ chức, quản lý hoạt động theo nhóm để học sinh được làm việc phù hợp với năng lực hoặc để có thể trao đổi thảo luận hay không? 12
+ Giáo viên có biết khai thác lỗi của học sinh, tận dụng cơ hội để phân tích uốn nắn làm cho học sinh nắm chắc hơn kiến thức hay không? + Giáo viên đã điều khiển lớp học thế nào? việc thu hút sự chú ý của học sinh ra sao? Giáo viên có làm chủ khi xử lý các tình huống sư phạm hay không? + Giáo viên có đánh giá chính xác, khách quan kết quả học tập hay không? + Giáo viên có hướng dẫn chu đáo cho học sinh về học ở nhà không? Đối với yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy đây là một bước rất quan trọng của việc phát huy tính tích cự học tập của học sinh. + Giáo viên có làm chủ các mối quan hệ với học sinh và lớp học hay không? Giáo viên có tạo được không khí tin cậy, biết lắng nghe, đóng vai trò chủ đạo trong giảng dạy, làm cho học sinh tích cực học tập hay không? - Song song với những vấn đề nói trên, để việc đánh giá một giờ dạy được toàn diện, chính xác, cần lưu ý quan sát học sinh để nhận xét về kết quả học tập giờ học đó. c. Những chỉ báo quan sát đẻ nhận xét kết quả học tập trong giờ dạy. + Thái độ của học sinh trong lớp, sự tham gia xây dựng bài, tính chắc chắn của nội dung phát biểu trả lời của học sinh. Việc vận dụng kiến thức, kỹ năng để làm bài tập tại lớp. + Không khí và nhịp độ hoạt động của lớp, của nhóm. Nền nếp học tập của học sinh. Quan hệ của các nhóm hoặc từng học sinh với nhau. d. Quan sát một tiết dạy khi tham gia dự giờ: Để giúp cho thanh tra bộ môn đánh giá tiết dạy chính xác trong việc rút kinh nghiệm giờ dạy của GV, ngoài những nội dung chúng tôi đề cập bên trên; trong việc 13
thanh tra hoạt động sư phạm của GV chúng tôi yêu cầu thanh tra viên khi dự giờ GV cần ghi nhận trên giấy các hoạt động như sau: Giảng dạy Học tập Quan hệ Nội dung kiến thức: Thái độ học tập: Giao tiếp thầy-trò: -Tính chính xác đầyđủ,hợp -Nghiêm túc, tự giác? Tích -Sự phối hợp làm việc giữa lý. cực, chủ động hay thụ thầy và trò có đồng bộ không? Xác định đúng trọng tâm? động GV có tôn trọng, gần gủi, Mức độ làm chủ môn học, (thể hiện ở mức độ chuẩn thương yêu HS? (qua thái độ, bài học? Đạt được mục tiêu bị bài ở nhà, SGK, đồ cử chỉ, ngôn ngữ, phong thái…) của bài dạy? dùng học tập, việc tham -GV có theo dõi được tất cả HS -Cập nhật mở rộng, nâng gia các hoạt động học tập trong lớp không? Có chú ý cao? dưới sự tổ chức của giáo động viên, biểu dương, khích lệ -Tính hệ thống, lôgic? viên…?) học sinh không? -Liên hệ thực tế? -Nề nếp học tập? -Việc phát hiện lỗi, chỉ rõ -Giáo dục tư tưởng, tình (thể hiện ở tư thế ngồi học, nguyên nhân mắc lỗi và hướng cảm? việc giơ tay phát biểu ý dẫn học sinh tự sửa lỗi? Hình thức tổ chức dạy học- kiến, việc sử dụng SGK, -Sự tôn trọng, lễ phép của HS phương pháp dạy học: đồ dùng học tập, vở khi trả lời các câu hỏi của GV -Sự phù hợp với nội dung nháp…) Giao tiếp trò-trò: dạy học và đối tượng học Phương pháp học tập: Sự tôn trọng, hợp tác khi làm sinh? -HS biết sử dụng phù hợp việc theo nhóm, khi làm thực 14
-Sự phối hợp và kỹ năng sử và có hiệu quả các phương hành, khi nhận xét các câu trả dụng các phương pháp và pháp học tập bộ môn lời của bạn (ngôn ngữ, cử chỉ, hình thức dạy học (hệ không? Sự thích ứng được ứng xử…) thống câu hỏi, tổ chức hoạt các phương pháp dạy học Không khí làm việc: động nhóm…)? của giáo viên? Có đồng bộ trong cả lớp, giữa -Sự linh hoạt và sinh động? -Việc nghe, ghi, phát biểu; các đối tượng học sinh? Sôi -Tính hiệu quả? phát hiện, lật lại vần đề nổi, tích cực hay trầm lắng, thụ -Chất lượng diễn đạt của như thế nào? động? Thoải mái, tự nhiên, nhẹ GV? Rèn luyện kỹ năng: nhàng hay giả tạo, đối phó, gò Sử dụng phương tiện, đồ Việc hình thành kỹ năng, ép, nặng nề? (thể hiện qua nét dùng dạy học: kỹ xảo (nghe, nói, đọc, mặt, cử chỉ, thái độ… của GV -Sự chuẩn bị của giáo viên? viết, tính toán, so sánh, và HS) -Sự phù hợp với nội dung phân tích, tổng hợp, giải Xử lý tình huống: bài dạy, với điều kiện hiện quyết vấn đề…?) Tính linh hoạt, sư phạm, hợp có của trường? Khắc phục Kết quả học tập: lý, hiệu quả trong các xử lý tình khó khăn? -Tỷ lệ học sinh nắm được huống sư phạm diễn ra trong -Trình bày bảng, thí bài, hiểu được bài? (thông lớp học. nghiệm…? qua việc học sinh nêu câu -Tính thẩm mỹ, khoa học, hỏi, phát biểu xây dựng hiệu quả của phương tiện, bài, các câu trả lời của học ĐDDH? sinh…) -Sự đúng lúc và kỹ năng, -Khả năng vận dụng kiến kỹ xảo khi sử dụng? thức để làm bài tập, làm 15
Phân phối thời gian: bài kiểm tra, lý giải các -Có đúng kế hoạch bài vấn đề trong cuộc sống. giảng? -Sự tiến bộc của học sinh. -Có cân đối giữa các phần của bài, giữa các đơn vị kiến thức, giữa việc truyền đạt lí thuyết và bài tập? -Có cân đối giữa thời gian làm việc của thầy và trò? đ. Chuẩn bị hồ sơ thanh tra hoạt động sư phạm của GV( Phụ lục đính kèm). Hồ sơ thanh tra toàn diện hoạt động sư phạm giáo viên gồm có: - Biên bản kiểm tra hồ sơ, sổ sách của GV; - Các phiếu đánh giá tiết dạy; - 01 phiếu xét của hiệu trưởng; - 01 biên bản thanh tra hoạt động sư phạm giáo viên. Ngoài các hồ sơ trên, để giúp đánh giá kiểm tra hoạt động của từng tổ, nhóm bộ môn chúng tôi đã thiết kế mẫu biên bản kiểm tra hoạt động của tổ, nhóm bộ môn. Biên bản này được thông qua trước tổ và nhóm sau khi đã hoàn tất việc đánh giá xếp loại các tiết dạy.( Phụ lục đính kèm). Để giúp thanh tra bộ môn hoàn thành nhiệm vụ, sau khi triển khai quyết định thanh tra, hoặc trong các lớp tập huấn chuyên môn chúng tôi hướng dẫn cặn kẽ cách thức kiểm tra và ghi nhận xét vào các loại hồ sơ nêu trên. 4. Hiệu quả của sáng kiến: 16
Từng năm học qua số cơ sở giáo dục(trường học) được Sở thanh tra toàn diện và số lượng GV được thanh tra toàn diện đều đạt yêu cầu: Về số lượng đạt chỉ tiêu như kế hoạch được duyệt; các trường và các GV được đánh giá xếp loại khách quan, chính xác qua thanh tra. So với công việc nội dung thanh tra hoạt động sư phạm của GV nhiều và phức tạp, đa dạng và tuy số cộng tác viên thanh tra ít và đa số là trưng dụng, thời gian thanh tra ngắn; nhưng các năm học qua số lượng GV được thanh tra đạt và vượt chỉ tiêu so với kế hoạch đề ra . Năm học 2009-2010 đạt 21,35, năm học 2010-2011 đạt 21,5%, năm học 2011-2012 đạt 19,5%( kế hoạch là 15%), các đoàn thanh tra toàn diện các cơ sở giáo dục đều đã tiến hành đạt kết quả tốt. Đạt được kết quả thanh tra hoạt động sư phạm GV tốt và vượt chỉ tiêu đó là do lãnh đạo các đoàn thanh tra biết quản lý, điều hành có kế hoạch và nhất là có bước chuẩn bị chu đáo(xây dựng kế hoạch, đề cương, lịch làm việc, hệ thống văn bản, phân công nhiệm vụ cụ thể từng đoàn viên; xây dựng đủ mẫu biên bản; kiểm tra tiến độ kết quả thực hiện của đoàn viên; hướng dẫn đoàn viên tổng hợp kết quả, kết luận, kiến nghị thanh tra). Trong thanh tra hoạt động sư phạm GV có quan tâm những việc cần thiết giúp cho từng thanh tra bộ môn hoàn thành nhiệm vụ được phân công. Cuối năm học không có đơn vị, GV nào phản ánh về công tác thanh tra hoạt động của nhà giáo. Kết quả đạt được cụ thể đối với từng thanh tra bộ môn trong thanh tra toàn diện các trường THPT thời gian qua là do: - Biết nắm chắc và bám chặt kế hoạch tiến hành thanh tra, lịch làm việc của đoàn với nhiệm vụ cụ thể được phân công, nắm được các hướng dẫn và nội dung thanh tra 17
hoạt động sư phạm của giáo viên. Trong dự giờ GV có ghi chú quan sát khi dự giờ để có cơ sở đánh giá, nhận xét cụ thể không chung chung, đại khái. - Sẵn có và biết thực hiện các biên bản; kiểm tra hồ sơ GV có ghi chép cẩn trọng, có các văn bản làm cơ sở, căn cứ kết luận thanh tra chính xác, đúng mực. - Các thanh tra bộ môn đã thực hiện bảo đảm tiến độ kiểm tra hồ sơ và dự giờ, góp ý và tổng kết trước tổ, nhóm bộ môn đúng thời gian cho đoàn kết luận thanh tra. III. KẾT LUẬN Thấm nhuần tinh thần chỉ đạo của các nghị quyết của Đảng và của Nhà nước ta thế kỷ 21 là thế kỷ của nền kinh tế tri thức. Căn cứ vào điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của GD-ĐT tỉnh Kiên Giang trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Bằng lý luận đã được bồi dưỡng, cùng với thực tiễn tìm hiểu công tác thanh tra hoạt động sư phạm của GV ở các trường THPT chúng tôi có thể khẳng định rằng công tác thanh tra hoạt động sư phạm của GV có một vị trí quan trọng. Từ kinh nghiệm của bản thân qua việc thực thi nhiệm vụ thanh tra các năm học qua ở tỉnh nhà, chúng tôi thấy có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm sau: 1. Phải có sự chuyển biến mạnh mẽ về mặt nhận thức đối với công tác chuyên môn, nhất là thanh tra hoạt động sư phạm của GV, đây là một khâu then chốt của thanh tra giáo dục. 2. Cần tập trung xây dựng và hoàn thiện đội ngũ cộng tác viên thanh tra chuyên môn, đặc biệt coi trọng việc lựa chọn đội ngũ thanh tra viên kinh nghiệm để lưa chọn làm cán bộ cốt cán của hội đồng bộ môn. 18
3. Luôn luôn quan tâm tạo điều kiện về vật chất, tinh thần cho lực lượng thanh tra viên nhất là chuẩn bị các phương tiện và chuẩn bị hệ thống văn bản để cộng tác viên có thể hoàn thành nhiệm vụ thanh tra hoạt động sư phạm của GV. Ở thời gian đầu có thể phải dùng giải pháp cầm tay chỉ việc, hướng dẫn cách ghi chép một văn bản thanh tra có liên quan như chúng tôi đã làm. 4. Tăng cường cải tiến phương pháp, hình thức, nội dung thanh tra nhằm đạt kết quả chất lượng và hiệu quả qua thực tiễn và qua các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra giáo dục. 5. Hướng dẫn và cụ thể hoá các nội dung thanh tra hoạt động sư phạm của GV bằng cách chuẩn đánh giá đề việc nhận xét và xếp loại đúng, chính xác, có tác dụng thiết thực đối với giáo viên như chúng tôi đã đề xuất bên trên . Trên đây là toàn bộ nội dung thể nghiệm của chúng tôi về công tác thanh tra hoạt động sư phạm của GV chỉ dừng ở bước đề xuất các tiêu chí kiểm tra của qui trình thanh tra hoạt động sư phạm của GV như chúng tôi đã đề xuất bên trên song nó rất quan trọng liên quan chặt chẽ đến các nội dung thanh tra khác của nội dung thanh tra toàn diện một cơ sở giáo dục, vì xét đến cùng nhiệm vụ của một nhà trường THPT là phải thực thi nhiệm vụ “dạy tốt và học tốt”. Mặc dù đề tài đã đề cập đến những biện pháp, tiêu chí, nội dung thanh tra hoạt động sư phạm của GV, nêu ra được hệ thống giải pháp của việc thanh tra hoạt động sư phạm của GV theo các nội dung thanh tra từ kiểm tra, dự giờ, nhận xét, đánh giá nhưng chắc chắn còn nhiều khía cạnh chưa đề cập tới, rất mong được sự góp ý của cán bộ thanh tra, các cộng tác viên thanh tra chuyên môn và các thầy cô giáo. 19
Đây chỉ là một vài kinh nghiệm bước đầu của công tác thanh tra hoạt động sư phạm của GV, với mong muốn cuối cùng là vươn tói sự hoàn thiện, hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của GV và học sinh tỉnh nhà ngày càng bền vững. Kiên Giang, ngày 12 tháng 5 năm 2012 Người viết Nguyễn Văn Hồng 20