intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học môn Sinh học lớp 8

Chia sẻ: Tabicani09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST
Báo xấu
22
lượt xem 4
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm tổ chức tốt giờ dạy của mình góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả đào tạo. Đưa ra một số cải tiến phương pháp dạy học để mong sự góp ý, bổ sung của hội đồng khoa học và của bạn bè đồng nghiệm nhằm hoàn thiện hơn về các giải pháp dạy học của bộ môn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học môn Sinh học lớp 8

  1. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 A. phÇn më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi: §æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét yªu cÇu quan träng, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp thu bµi gi¶ng cña häc sinh trong tõng tiÕt häc vµ quyÕt ®Þnh l©u dµi ®Õn chÊt l­îng cña gi¸o dôc ®µo t¹o. C¸c nhµ nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®· kh«ng ngõng nghiªn cøu, tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu míi cña lý luËn d¹y häc hiÖn ®¹i ®Ó ®­a nÒn gi¸o dôc n­íc ta ngµy cµng tiÕn bé, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu häc tËp ngµy cµng cao cña nh©n d©n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Þnh h­íng ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®· ®­îc thèng nhÊt theo t­ t­ëng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh d­íi sù tæ chøc vµ h­íng dÉn cña gi¸o viªn. Häc sinh tù gi¸c chñ ®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn, gi¶i quyÕt nhiÖm vô nhËn thøc vµ cã ý thøc vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c kiÕn thøc kü n¨ng ®· thu nhËn ®­îc. Nh­ng nh÷ng ®Þnh h­íng nµy còng chØ ®Õn víi gi¸o viªn qua nh÷ng tµi liÖu mang tÝnh lý thuyÕt nhiÒu h¬n lµ h­íng dÉn thùc hµnh. Ho¹t ®éng chØ ®¹o chuyªn m«n hay båi d­ìng gi¸o viªn vÉn thiÕu nhiÒu vÒ viÖc t×m hiÓu néi dung, ch­¬ng tr×nh m«n häc h¬n lµ t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò cña chÝnh ph­¬ng ph¸p d¹y häc. ChÝnh v× thÕ kh«ng tr¸nh khái viÖc hiÓu vµ vËn dông ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc mét c¸ch m¸y mãc, thËm chÝ cßn sai lÖch ë mét sè giê d¹y, gi¸o viªn kh«ng cã ph­¬ng ph¸p tæ chøc tèt tiÕt d¹y cña m×nh. Do ®ã nhiÒu tiÕt d¹y kh«ng t¹o ra ®­îc høng thó häc tËp cho häc sinh, g©y nªn t©m lý ch¸n häc dÉn ®Õn hiÖu qu¶ cña gi¸o dôc trong mÊy n¨m gÇn ®©y rÊt thÊp. Tr­íc nh÷ng khã kh¨n cña thùc tiÓn gi¸o dôc, chóng ta ph¶i thùc sù ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, ph¶i chÊp nhËn mét gi¶i ph¸p qu¸ ®é mang tÝnh c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p d¹y häc víi ph­¬ng ch©m ®æi míi lµ d¹y häc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh “suy nghÜ nhiÒu h¬n, lµm nhiÒu h¬n, th¶o luËn nhiÒu h¬n” nh»m ®¸p øng yªu cÇu míi cña x· héi, ®¸p øng sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò cña riªng n­íc ta mµ lµ vÊn ®Ò ®ang ®­îc quan t©m ë mäi quèc gia trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi phôc vô c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi. Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y ®· ®­îc h¬n 30 n¨m, kinh nghiÖm rÊt nhiÒu, nh­ng t«i vÉn cßn b¨n kho¨n vÒ c¸ch d¹y ®Ó t¹o høng thó häc tËp cho häc Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 1
  2. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 sinh, nh»m tæ chøc tèt giê d¹y cña m×nh gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc vµ hiÖu qu¶ ®µo t¹o . Qua thùc tÕ thö nghiÖm trong thêi gian qua, trong n¨m häc nµy t«i m¹nh d¹n ®­a ra mét sè c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó mong sù gãp ý, bæ sung cña héi ®ång khoa häc vµ cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp nh»m hoµn thiÖn h¬n vÒ c¸c gi¶i ph¸p d¹y häc cña bé m«n, ®em ®Õn hiÖu qu¶ trong c«ng viÖc cña ng­êi thÇy gi¸o ®øng trªn bôc gi¶ng. §ã chÝnh lµ lý do mµ t«i chän ®Ò tµi nµy. II. Ph¹m vi, ®èi t­îng nghiªn cøu vµ thêi gian thùc hiÖn Ph¹m vi vµ ®èi t­îng nghiªn cøu: - §­îc thùc hiÖn trong ph¹m vi mét líp häc. - Häc sinh líp 8E cña tr­êng THCS Hång Thñy. Thêi gian: - TiÕn hµnh thö nghiÖm trong n¨m häc 2011- 2012 Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2
  3. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 B - PhÇn néi dung I. C¬ së lý luËn. M«n Sinh häc nãi chung vµ Sinh häc 8 nãi riªng, lµ mét m«n häc khoa häc thùc nghiÖm mµ ®ßi hái häc sinh tiÕp nhËn kiÕn thøc bµi häc, th«ng qua viÖc quan s¸t vµ nhËn xÐt tõ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cÊu t¹o, nh÷ng quy luËt ho¹t ®éng, nh÷ng ®Æc ®iÓm thÝch nghi víi m«i tr­êng sèng cña giíi sinh vËt, th«ng qua quan s¸t trªn tranh vÏ, m« h×nh vµ c¸c thÝ nghiÖm d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn. Häc sinh khi tiÕp thu kiÕn thøc, kh«ng ph¶i thô ®éng tõ bµi gi¶ng cña gi¸o viªn, mµ ng­îc l¹i ph¶i ®éc lËp chñ ®éng quan s¸t vµ nghiªn cøu thÝ nghiÖm tranh vÏ, mÉu vËt, m« h×nh .... Tõ ®ã rót ra kÕt luËn vµ kiÕn thøc hoµn chØnh d­íi sù chØ dÉn cña gi¸o viªn. Cã nh­ vËy míi lµm cho häc sinh thùc sù t­ duy, s¸ng t¹o, biÕt lµm viÖc, nghiªn cøu khoa häc, gióp viÖc tiÕp thu kiÕn thøc ®­îc v÷ng ch¾c, nhí kü, nhí l©u. Lµm tèt ®­îc ®iÒu nµy, chÝnh lµ ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay mµ ngµnh gi¸o dôc ®Æt ra. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m qua toµn ngµnh ®ang h­ëng øng cuéc vËn ®éng Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc do Bé tr­ëng bé GD-§T ph¸t ®éng. Do ®ã viÖc d¹y mét tiÕt sinh häc theo yªu cÇu ®æi míi cã hiÖu qu¶ lµ mét ®iÒu hÕt søc quan träng, bëi lÏ häc sinh muèn n¾m ch¾c kiÕn thøc, cÇn ®ßi hái c¸c em ph¶i ph¸t huy tÝnh t­ duy s¸ng t¹o, chñ ®éng khai th¸c kiÕn thøc, hiÓu bµi vµ vËn dông vµo thùc tÕ, ®¸p øng víi yªu cÇu gi¸o dôc trong giai ®o¹n míi. II. Thùc tr¹ng d¹y häc m«n Sinh häc ë tr­êng THCS Hång Thñy trong nh÷ng n¨m qua. Trong nh÷ng n¨m qua, lµ mét c¸n bé qu¶n lý, víi c­¬ng vÞ HiÖu tr­ëng nhµ tr­êng, b¶n th©n t«i trùc tiÕp gi¶ng d¹y rÊt Ýt, tuy cã kinh nghiÖm nh­ng chØ d¹y mét tuÇn hai tiÕt, trong qu¸ tr×nh ®ã, t«i thÊy thùc tr¹ng cña viÖc d¹y häc m«n Sinh häc ë tr­êng THCS Hång Thuû nh­ sau: 1. VÒ ­u ®iÓm. - Gi¸o viªn n¾m ®­îc hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc, phèi hîp kh¸ linh ho¹t, tæ chøc líp häc kh¸ ®a d¹ng vµ phong phó nªn ®· t¹o ra nhiÒu tiÕt d¹y sinh ®éng, hÊp dÉn, l«i cuèn ®­îc HS vµo qu¸ tr×nh kh¸m ph¸, t×m tßi lý thó, víi sù hæ trî tÝch cùc cña c¸c ph­¬ng tiÖn vµ thiÕt bÞ d¹y häc kh¸ dåi dµo. - C¬ b¶n ph©n lo¹i ®­îc hÖ thèng kiÕn thøc trong ch­¬ng tr×nh theo quyÕt ®Þnh 16 vµ ch­¬ng tr×nh gi¶m t¶i. Tõ ®ã, x¸c ®Þnh ®­îc nhiÖm vô cña ng­êi gi¸o viªn khi d¹y nhãm bµi nµo. §ång thêi biÕt lùa chän vµ sö dông ®óng thiÕt bÞ d¹y häc. - G¾n c«ng t¸c gi¶ng d¹y víi thùc tÕ cuéc sèng, gióp häc sinh kh¸m ph¸ ®­îc nh÷ng ®iÒu míi mÏ th«ng qua bµi häc. §ång thêi biÕt vËn dông ®­îc c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tÕ (nh­ gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng x¶y ra xung quanh m×nh).... Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 3
  4. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 - C¸c kü n¨ng c¬ b¶n vÒ c¸c thao t¸c biÓu diÔn trùc quan, thao t¸c sö dông thiÕt bÞ d¹y häc trong thÝ nghiÖm ®­îc gi¸o viªn sö dông kh¸ linh ho¹t nhuÇn nhuyÔn, c¬ b¶n ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c khi sö dông thiÕt bÞ d¹y häc. - Ban l·nh ®¹o nhµ tr­êng lu«n quan t©m ®Õn c«ng t¸c ®æi míi PPDH cña gi¸o viªn, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tæ bé m«n thao gi¶ng theo tõng chuyªn ®Ò nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tiÕt d¹y. - C¬ së vËt chÊt kh«ng ngõng ®­îc t¨ng c­êng nh­ phßng häc bé m«n, tranh ¶nh, thiÕt bÞ d¹y häc ®¸p øng cho yªu cÇu ®æi míi. 2. Tån t¹i: Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm rÊt c¬ b¶n mµ ng­êi gi¸o viªn ®¹t ®­îc trong c¸c tiÕt d¹y trªn líp, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc, th× viÖc d¹y häc m«n Sinh häc vÉn cßn gÆp ph¶i mét sè tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc ®ã lµ: 2.1 VÒ phong th¸i: - Cã gi¸o viªn ®«i lóc lªn líp cßn mÊt b×nh tÜnh, thiÕu tù tin, ®Æc biÖt khi cã ng­êi dù giê, thÓ hiÖn mét phong th¸i gÊp g¸p, dÉn ®Õn hái häc sinh dån dËp cã khi ng­êi dù còng kh«ng theo dâi kÞp. - Kh¶ n¨ng truyÒn c¶m khi diÔn ®¹t cña gi¸o viªn cßn cã h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, khã l«i cuèn HS, khã g©y høng thó yªu thÝch häc bé m«n. 2.2 Mét bé phËn gi¸o viªn nhiÒu khi lªn líp nghiªn cøu bµi d¹y ch­a kØ, do vËy kh«ng hiÓu hÕt ý ®å cña SGK, nªn hä ch­a hiÓu s©u, cÆn kÏ vÒ kiÕn thøc. Tõ ®ã viÖc dÉn d¾t, h×nh thµnh kiÕn thøc bµi häc cho häc sinh ®«i khi cßn thiÕu tÝnh hÖ thèng. Khai th¸c ch­a ®óng møc c¸c th«ng tin ë kªnh ch÷ vµ kªnh h×nh. Nªn bµi d¹y cã mét trong nh÷ng biÓu hiÖn sau ®©y: - ThiÕu chÆt chÏ, cã tÝnh ¸p ®Æt. - Dµn tr¶i, ghi nhiÒu - ThiÕu kh¾c s©u kiÕn thøc, ®ång thêi ®i kÌm víi nã thiÕu sù còng cè vµ sù më réng cÇn thiÕt kiÕn thøc cho häc sinh. - ThiÕu sù liªn hÖ thùc tÕ (hoÆc bá qua hoÆc kh«ng s¸t). 2.3 ViÖc h­íng dÉn cña GV thiÕu tÝnh cô thÓ, häc sinh ch­a ®­îc ®Þnh h­íng ®óng khi khai th¸c th«ng tin. MÆt kh¸c, hÖ thèng c©u hái dÉn d¾t cã khi ch­a ®­îc chän läc, thiÕu c©u hái gîi më tõ nh÷ng c©u lÖnh cña gi¸o viªn, diÔn ®¹t c©u hái kh«ng tho¸t ý. Lµm cho HS khã hiÓu, Ýt tham gia x©y dùng bµi, lµm cho tiÕt häc nÆng nÒ. 2.4 Mét sè tiÕt d¹y viÖc tæ chøc häc nhãm cña gi¸o viªn cßn mang tÝnh h×nh thøc, kh«ng thùc chÊt, giao viÖc ch­a rá cho c¸c ®èi t­îng. NhiÒu tiÕt dù giê cho thÊy gi¸o viªn dµnh thêi gian th¶o luËn cho häc sinh qu¸ Ýt, viÖc ®iÒu hµnh cña nhãm cßn nhiÒu h¹n chÕ, do vËy mét sè thµnh viªn cña nhãm ch­a ®­îc lµm viÖc, kÕt qu¶ th¶o luËn tõ c¸c nhãm cßn véi vµng, hiÖu qu¶ ch­a cao. 2.5 Cïng víi viÖc t¨ng c­êng vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña thiÕt bÞ d¹y häc th× viÖc sö dông thiÕt bÞ d¹y häc trªn líp lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi viÖc gi¶ng d¹y bé m«n Sinh häc. Qua ®ã båi d­ìng cho gi¸o viªn kÜ n¨ng sö dông Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 4
  5. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn d¹y häc ngµy cµng hoµn thiÖn. Tuy vËy, còng ph¶i thÊy r»ng viÖc sö dông thiÕt bÞ ph­¬ng tiÖn d¹y häc trong mét chõng mùc nµo ®ã vÉn cßn nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh (tuy kh«ng lín vµ kh«ng phæ biÕn) ®ã lµ: - NhiÒu tranh gi¸o viªn tù vÏ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ tÝnh khoa häc. - Khi biÓu diÔn c¸c mÉu vËt tù nhiªn, nhiÒu khi nhiÒu häc sinh kh«ng cã mÉu vËt ®Ó quan s¸t (trong khi ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c lµ mÉu vËt ph¶i ®Õn tËn tay häc sinh). - Khi biÓu diÔn c¸c thÝ nghiÖm chøng minh, cã khi gi¸o viªn chuÈn bÞ thiÕu chu ®¸o, ch­a thÊy hÕt mäi khã kh¨n trong thao t¸c thÝ nghiÖm, nªn dÉn ®Õn ng¾t qu¶ng gi÷a chõng, thËm chÝ cã khi kh«ng thµnh c«ng. 2.6 ViÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc chØ ®¹t kÕt qu¶ cao khi häc sinh cã sù ®æi míi c¸ch häc. Nh­ng cã gi¸o viªn ch­a thËt coi träng c«ng viÖc h­íng dÉn häc sinh chuÈn bÞ bµi ë nhµ, còng nh­ h­íng dÉn c¸ch häc bé m«n. Do vËy cã mét sè tiÕt d¹y hiÖu qu¶ kh«ng ®­îc nh­ mong muèn. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng trªn, b¶n th©n t«i xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc vµ h¹n chÕ nh÷ng tån t¹i víi mong muèn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc m«n Sinh häc cña gi¸o viªn ®èi víi bé m«n Sinh häc 8 ë tr­êng phæ th«ng c¬ së. Nh»m gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng trong giai ®o¹n hiÖn nay. III. mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n sinh häc líp 8 ë tr­êng Thcs. 1. Tr­íc hÕt gi¸o viªn ph¶i n¾m ®­îc môc tiªu ®· l­îng ho¸ cña tõng bµi, tõng ®¬n ®¬n vÞ kiÕn thøc ®­îc tr×nh bµy trong s¸ch gi¸o viªn. §· tõ nhiÒu n¨m nay, trong c¸c gi¸o ¸n cña gi¸o viªn môc tiªu bµi häc th­êng ®­îc viÕt chung chung. VÝ dô nh­: “N¾m ®­îc kh¸i niÖm bµi tiÕt ..” Víi c¸ch tr×nh bµy môc tiªu nh­ vËy ta kh«ng cã c¬ së ®Ó biÕt khi nµo th× häc sinh ®· ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã. Trong thùc tÕ môc tiªu cßn ®­îc hiÓu lµ nh÷ng ®iÒu mµ ng­êi thÇy sÏ ph¶i lµm trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Do ®ã víi ®Þnh h­íng d¹y häc míi, môc tiªu cña d¹y häc ®­îc thÓ hiÖn b»ng lêi kh¼ng ®Þnh vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é mµ ng­êi häc ph¶i ®¹t ®­îc ë møc ®é nhÊt ®Þnh sau tiÕt häc (chø kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng cña gi¸o viªn trªn líp nh­ tr­íc ®©y). Môc tiªu cña bµi häc sÏ lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng häc tËp cña häc sinh vµ hiÖu qu¶ thùc hiÖn bµi d¹y cña gi¸o viªn. Do ®ã môc tiªu bµi häc ph¶i cô thÓ sao cho cã thÓ ®o ®­îc hay quan s¸t ®­îc, tøc lµ môc tiªu bµi häc ph¶i ®­îc l­îng ho¸ râ rµng. Ng­êi ta th­êng l­îng ho¸ môc tiªu b»ng c¸c ®éng tõ hµnh ®éng. Mçi ®éng tõ cã thÓ dïng ë c¸c nhãm môc tiªu kh¸c nhau. Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 5
  6. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 * §èi víi nhãm môc tiªu kiÕn thøc, ta l­îng ho¸ theo 3 møc ®é nhËn thøc nh­ sau: a. Møc ®é nhËn biÕt: C¸c ®éng tõ hµnh ®éng th­êng ®­îc dïng ®Ó l­îng ho¸ môc tiªu ë møc ®é nµy lµ: ph¸t biÓu, liÖt kª, tr×nh bµy, nhËn d¹ng .. b. Møc ®é th«ng hiÓu: C¸c ®éng tõ hµnh ®éng th­êng ®­îc dïng ®Ó l­îng ho¸ môc tiªu ë møc ®é nµy lµ: ph©n tÝch, so s¸nh, ph©n biÖt, tãm t¾t, liªn hÖ, x¸c ®Þnh c. Møc ®é nhËn d¹ng vµo c¸c t×nh huèng: C¸c ®éng tõ hµnh ®éng th­êng ®­îc dïng ®Ó l­îng ho¸ môc tiªu ë møc ®é nµy lµ: gi¶i thÝch, chøng minh, vËn dông . *§èi víi nhãm môc tiªu kÜ n¨ng, cã thÓ ®­a ra 2 møc ®é: ** Lµm ®­îc mét c«ng viÖc ** Lµm thµnh th¹o mét c«ng viÖc Cã thÓ l­îng ho¸ môc tiªu kÜ n¨ng b»ng c¸c ®éng tõ hµnh ®éng sau: nhËn d¹ng, liÖt kª, thu thËp, vÏ, ph©n lo¹i, tÝnh to¸n, lµm thÝ nghiÖm, sö dông .. * §èi víi nhãm môc tiªu th¸i ®é, cã thÓ l­îng ho¸ b»ng c¸c ®éng tõ sau: tu©n thñ, t¸n thµnh, h­ëng øng, chÊp nhËn, b¶o vÖ, hîp t¸c .. D­íi ®©y lµ mét vÝ dô vÒ tr×nh bµy môc tiªu vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cña bµi häc “Bµi tiÕt n­íc tiÓu” (thuéc ch­¬ng tr×nh líp 8) NÕu ta yªu cÇu häc sinh ph¶i “n¾m v÷ng kh¸i niÖm bµi tiÕt n­íc tiÓu, t¸c dông cña bµi tiÕt n­íc tiÓu ” th× thùc tÕ môc tiªu nµy ch­a ®­îc l­îng ho¸ v× ta kh«ng cã c¬ së ®Ó biÕt khi nµo th× häc sinh ®· n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc nµy. Cã thÓ l­îng ho¸ môc tiªu nµy b»ng c¸c ®éng tõ hµnh ®éng nh­ sau: - Nªu ®­îc tªn c¸c qu¸ tr×nh c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu ë mét ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn (møc ®é “nhËn biÕt”) - X¸c ®Þnh ®­îc sù bµi tiÕt c¸c chÊt ®éc kh«ng cÇn thiÕt ë thËn lµ c¬ chÕ æn ®Þnh mét sè thµnh phÇn cña m¸u gióp c©n b»ng néi m«i (møc ®é “th«ng hiÓu”) - BiÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao cã thÓ ch¹y thËn nh©n t¹o vµ cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc c¬ së khoa häc cho bµi sau (møc ®é kiÕn thøc “vËn dông” vµ møc ®é kÜ n¨ng “lµm ®­îc”) Víi nh÷ng yªu cÇu míi cña x· héi ®èi víi gi¸o dôc, môc tiªu d¹y häc kh«ng chØ lµ nh÷ng yªu cÇu th«ng hiÓu, ghi nhí, t¸i hiÖn kiÕn thøc vµ lÆp l¹i ®óng, thµnh Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 6
  7. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 th¹o c¸c kÜ n¨ng nh­ tr­íc ®©y, mµ cßn ®Æc biÖt chó ý ®Õn n¨ng lùc nhËn thøc, n¨ng lùc tù häc cña häc sinh. Nh÷ng néi dung míi vÒ môc tiªu nµy chØ cã thÓ h×nh thµnh dÇn dÇn qua hÖ thèng nhiÒu bµi häc, nhiÒu m«n häc, vµ chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc sau mét giai ®o¹n häc tËp x¸c ®Þnh (sau mét häc kú, mét n¨m häc hoÆc mét cÊp häc ) nªn th­êng Ýt ®­îc thÓ hiÖn trong môc tiªu cña mét bµi häc cô thÓ. 2. Nghiªn cøu c¸c c¸ch tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng chiÕm lÜnh kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng phï hîp víi môc tiªu ®· ®­îc l­îng ho¸ 2.1. Lùa chän néi dung kiÕn thøc ®Ó tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng S¸ch gi¸o khoa ®· tr×nh bµy c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc theo ®Þnh h­íng ho¹t ®éng. Trong tõng ®¬n vÞ kiÕn thøc, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c nhau ®Ó gióp häc sinh chiÕm lÜnh kiÕn thøc. C¨n cø vµo néi dung kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa, tuú ®iÒu kiÖn thiÕt bÞ cô thÓ, thêi gian häc tËp cho phÐp còng nh­ kh¶ n¨ng häc tËp cña häc sinh líp häc, gi¸o viªn c©n nh¾c vµ lùa chän néi dung ®Ó tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng D­íi ®©y xin gîi ý mét sè ho¹t ®éng th­êng gÆp trong d¹y häc m«n sinh häc: a. Tæ chøc t×nh huèng häc tËp (chñ yÕu lµ x¸c ®Þnh nhiÖm vô häc tËp): - §Æt c©u hái nghiªn cøu - Nªu dù ®o¸n - §Ò ra gi¶ thuyÕt b. Thu thËp th«ng tin: - Quan s¸t c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng, thÝ nghiÖm. - T×m ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt tõ s¸ch, b¸o - LËp kÕ ho¹ch kh¸m ph¸ (vÝ dô nh­: thiÕt kÕ thÝ nghiÖm; lùa chän dông cô, thiÕt bÞ; chØ ra nh÷ng ®iÒu cÇn x¸c ®Þnh trong thÝ nghiÖm, nh÷ng yÕu tè cÇn gi÷ nguyªn kh«ng kh«ng thay ®æi khi lµm thÝ nghiÖm). - TiÕn hµnh kh¸m ph¸ (vÝ dô nh­: bè trÝ, l¾p ®Æt dông cô thiÕt bÞ thÝ nghiÖm; thùc hiÖn thÝ nghiÖm theo h­íng dÉn; thay ®æi ph­¬ng ¸n thÝ nghiÖm nÕu kÕt qu¶ kh«ng phï hîp víi vÊn ®Ò ®Æt ra) - Ghi c¸c kÕt qu¶ kh¸m ph¸ (vÝ dô nh­: ®äc sè chØ cña c¸c dông cô thÝ nghiÖm ë møc ®é cÈn thËn vµ chÝnh x¸c cÇn thiÕt; lËp b¶ng kÕt qu¶; biÓu diÔn kÕt qu¶ b»ng ®å thÞ, s¬ ®å, ) c. Xö lý th«ng tin, vÝ dô nh­: Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 7
  8. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 - LËp b¶ng, biÓu, vÏ ®å thÞ theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau, tõ ®ã ph©n tÝch d÷ liÖu vµ nªu ý nghÜa cña chóng - T×m quy luËt tõ biÓu, b¶ng, ®å thÞ - Ph©n lo¹i dÊu hiÖu gièng nhau, kh¸c nhau, nhËn biÕi nh÷ng dÊu hiÖu b¶n chÊt cña nh÷ng nhãm ®èi t­îng ®· quan s¸t .. - So s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp d÷ liÖu vµ rót ra kÕt luËn d. Th«ng b¸o kÕt qu¶ lµm viÖc, vÝ dô nh­: - M« t¶ nh÷ng thÝ nghiÖm ®· lµm - Tr×nh bµy, gi¶i thÝch nh÷ng viÖc ®· lµm - Nªu kÕt luËn ®· t×m thÊy ®­îc e. VËn dông, ghi nhí kiÕn thøc b»ng c¸ch: - Tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa - Lµm ®å ch¬i, dông cô häc tËp - Häc thuéc lßng phÇn ghi nhí Trong tõng ho¹t ®éng, gi¸o viªn cã thÓ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau (Gi¸o viªn thùc hiÖn hoµn toµn hay cã thÓ h­íng dÉn häc sinh t×m tßi thùc hiÖn mét vµi phÇn hoÆc ®Ó häc sinh tù thùc hiÖn hoµn toµn) Kinh nghiÖm cho thÊy khi d¹y häc theo h­íng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh trong thêi gian mét tiÕt häc 45 phót gi¸o viªn th­êng bÞ ch¸y gi¸o ¸n v× khi ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña c¸c em cµng cao th× cµng cã thÓ x¶y ra nhiÒu t×nh huèng kh¸c víi dù kiÕn cña gi¸o viªn. Do ®ã gi¸o viªn cÇn c©n nh¾c, x¸c ®Þnh ho¹t ®éng träng t©m (tuú thuéc môc tiªu ®· ®­îc l­îng ho¸ cña bµi häc còng nh­ c¬ së thiÕt bÞ d¹y häc cho phÐp), Ph©n bæ thêi gian hîp lý ®Ó ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh. 2.2. Dù kiÕn hÖ thèng c©u hái h­íng dÉn häc sinh ho¹t ®éng Trong mçi ho¹t ®éng nªn dù kiÕn hÖ thèng c©u hái xen kÏ víi nh÷ng yªu cÇu häc sinh ho¹t ®éng ®Ó h­íng dÉn häc sinh tiÕp cËn, tù ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi. Mçi ho¹t ®éng nªu trªn ®Òu nh»m môc tiªu chiÕm lÜnh mét kiÕn thøc hay rÌn luyÖn mét kÜ n¨ng cô thÓ vµ phôc vô cho viÖc ®¹t ®­îc môc tiªu chung cña bµi häc. Song, hÖ thèng c©u hái cña gi¸o viªn nh»m h­íng dÉn häc sinh tiÕp cËn, ph¸t hiÖn vµ Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 8
  9. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 chiÕm lÜnh kiÕn thøc trong tõng ho¹t ®éng gi÷ vai trß chØ ®¹o, quyÕt ®Þnh chÊt l­îng lÜnh héi cña líp häc. Muèn vËy, gi¸o viªn ph¶i: a. Gi¶m sè c©u hái cã yªu cÇu thÊp vÒ mÆt nhËn thøc, mang tÝnh chÊt kiÓm tra, chØ yªu cÇu nhí l¹i kiÕn thøc ®· biÕt vµ tr¶ lêi dùa vµo trÝ nhí, th­êng chØ cã mét c©u tr¶ lêi ®óng, ng¾n gän, kh«ng cÇn suy luËn. Lo¹i c©u hái nµy th­êng ®­îc sö dông khi cÇn ®Æt mèi liªn hÖ gi÷a kiÕn thøc ®· häc víi kiÕn thøc s¾p häc, khi häc sinh ®ang thùc hµnh, luyÖn tËp hoÆc cñng cè kiÕn thøc võa míi häc. b. T¨ng sè c©u hái then chèt, nh»m vµo nh÷ng môc ®Ých nhËn thøc cao, ®ßi hái sù th«ng hiÓu, ph©n tÝch, tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸, vËn dông kiÕn thøc ®· häc còng nh­ c¸c c©u hái më cã nhiÒu ph­¬ng ¸n tr¶ lêi. Lo¹i c©u hái nµy th­êng ®­îc sö dông khi häc sinh ®ang ®­îc cuèn hót vµo c¸c cuéc th¶o luËn t×m tßi, khi hä tham gia gi¶i quyÕt vÊn ®Ò còng nh­ khi vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc trong t×nh huèng míi. T¨ng c­êng c©u hái cã yªu cÇu nhËn thøc cao kh«ng cã nghÜa lµ xem th­êng c©u hái kiÓm tra sù nghi nhí v× kh«ng tÝch luü kiÕn thøc, sù kiÖn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh nµo ®ã th× khã mµ t­ duy s¸ng t¹o. VÊn ®Ò trong thùc tÕ d¹y häc hiÖn nay, gi¸o viªn kh«ng mÊy khi sö dông thµnh th¹o lo¹i c©u hái hái ®Ó kÝch thÝch t­ duy. Môc tiªu cña viÖc ®Æt c©u hái th­êng bÞ thÊt b¹i v× ng­êi gi¸o viªn kh«ng biÕt c¸ch ®Æt c©u hái nh­ thÕ nµo vµ khi nµo th× nªn dïng nã. Ch¼ng h¹n khi nghiªn cøu vÒ PXK§K vµ PXC§K (bµi 52 SGK sinh häc 8) ta ®· hái: “Khi tay ch¹m ph¶i vËt nãng, rôt tay l¹i” lµ PXK§K cã ®óng kh«ng? §©y lµ c©u hái ®· chøa ®ùng kiÕn thøc vµ chØ yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi ®óng hoÆc kh«ng. Kh«ng hái häc sinh t­ duy t×m ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cña cung ph¶n x¹. NhiÒu khi c¸c em tr¶ lêi ®óng c©u hái nµy nh­ng cã thÓ ch­a biÕt thÕ nµo lµ PXK§K. Cßn c©u hái “Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a 2 h×nh thøc ph¶n x¹: ¨n m¬ chua tiÕt n­íc bät- Nh×n thÊy chua tݪt n­íc bät” ®ßi hái häc sinh t­ duy t×m ra c¸c yÕu tè cña cung ph¶n x¹, th«ng qua ®ã gi¸o viªn cã thÓ ph©n tÝch gióp häc sinh hiÓu râ PHK§K vµ PXC§K. D­íi ®©y xin gîi ý mét sè kÜ n¨ng ®Æt c©u hái theo c¸c møc ®é nhËn thøc t¨ng dÇn. - C©u hái “biÕt”: Môc tiªu cña lo¹i c©u hái nµy ®Ó kiÓm tra trÝ nhí cña häc sinh vÒ c¸c dù kiÖn, sè liÖu, c¸c ®Þnh nghÜa, tªn tuæi, c¸c ®Þa ®iÓm . Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 9
  10. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 - ViÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy gióp häc sinh «n l¹i nh÷ng g× ®· häc, ®· ®äc hoÆc ®· tr¶i qua. - C¸c tõ ®Ó hái th­êng lµ: “c¸i g× , bao nhiªu ., h·y ®Þnh nghÜa .,em biÕt nh÷ng g× vÒ .,khi nµo , c¸i nµo ., - VÝ dô:+ H·y ph¸t biÓu ®Þnh nghÜa m« lµ g×? + H·y liÖt kª c¸c yÕu tè cña mét cung ph¶n x¹? C©u hái "HiÓu" - Môc tiªu cña lo¹i c©u hái nµy lµ ®Ó kiÓm tra c¸ch häc sinh liªn hÖ, kÕt nèi c¸c d÷ kiÖn, sè liÖu, tªn tuæi, ®Þa ®iÓm, c¸c ®Þnh nghÜa,..... - ViÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy cho thÊy häc sinh cã kh¶ n¨ng diÔn t¶ b»ng lêi nãi, nªu ra ®­îc c¸c yÕu tè c¬ b¶n hoÆc so s¸nh c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong néi dung ®ang häc. - C¸c côm tõ ®Ó hái th­êng lµ: " T¹i sao....?, H·y ph©n tÝch......?, H·y so s¸nh......., H·y liªn hÖ....., H·y ph©n tÝch c¸c yÕu tè c¬ b¶n......." - VÝ dô: + H·y ph©n tÝch cÊu tróc cña mét tÕ bµo ng­êi? + H·y so s¸nh PXK§K vµ PXC§K? C©u hái " vËn dông": - Môc tiªu cña lo¹i c©u hái nµy lµ ®Ó kiÓm tra kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c d÷ kiÖn, c¸c kh¸i niÖm, c¸c quy luËt, c¸c ph­¬ng ph¸p......vµo hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn míi. - ViÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái ¸p dông cho thÊy häc sinh cã kh¶ n¨ng hiÓu ®­îc c¸c quy luËt c¸c kh¸i niÖm....., cã thÓ lùa chän tèt c¸c ph­¬ng ¸n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, vËn dông c¸c ph­¬ng ¸n nµy vµo thùc tiÔn. - Khi ®Æt c©u hái cÇn t¹o ra nh÷ng t×nh huèng míi kh¸c víi ®iÒu kiÖn ®· häc trong bµi häc vµ sö dông côm tõ nh­ " Lµm thÕ nµo...., Em cã thÓ gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ.......nh­ thÕ nµo?" - VÝ dô: + H·y tÝnh khÈu phÇn ¨n trung b×nh cho mét häc sinh líp 8 (15tuæi) + Lµm thÕ nµo ®Ó ®o ®­îc huyÕt ¸p ? Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 10
  11. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 C©u hái:"ph©n tÝch" - Môc tiªu cña lo¹i c©u hái nµy lµ ®Ó kiÓm tra kh¶ m¨ng ph©n tÝch néi dung vÊn ®Ò, tõ ®ã ®i ®Õn kÕt luËn, t×m ra mèi quan hÖ hoÆc chøng minh mét luËn ®iÓm. - ViÖc tr¶ lêi c©u hái nµy cho thÊy häc sinh cã kh¶ n¨ng t×m ra ®­îc c¸c mèi quan hÖ míi, tù diÔn gi¶i hoÆc ®­a ra kÕt kuËn . - ViÖc ®Æt c¸c c©u hái ph©n tÝch ®ßi hái häc sinh ph¶i gi¶i thÝch ®­îc c¸c nguyªn nh©n tõ thùc tÕ :"T¹i sao..."?,®i ®Õn kÕt luËn :"Em cã nhËn xÐt g× vÒ ...," "h·y chøng minh ...(mét luËn ®iÓm nµo ®ã )"....c¸c c©u hái ph©n tÝch th­êng cã nhiÒu lêi gi¶i. - VÝ dô: + Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm t×m hiÓu chøc n¨ng tuû sèng ,h·y nhËn xÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a c­êng ®é kÝch thÝch víi kÕt qu¶ quan s¸t. +H·y chøng minh cËn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n gÇn. - C©u hái: " Tæng hîp" - Môc tiªu cña lo¹i c©u hái nµy lµ ®Ó kiÓm tra xem häc sinh ®­a ra nh÷ng dù ®o¸n, gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò, ®­a ra c©u tr¶ lêi hoÆc ®Ò xuÊt cã tÝnh s¸ng t¹o. - C©u hái tæng hîp thóc ®Èy sù s¸ng t¹o cña häc sinh, c¸c em ph¶i t×m ra nh÷ng nh©n tè vµ nh÷ng ý t­ëng míi ®Ó cã thÓ bæ sung cho néi dung. - ViÖc tr¶ lêi c©u hái tæng hîp khiÕn häc sinh ph¶i: dù ®o¸n, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ®­a ra c¸c c©u tr¶ lêi s¸ng t¹o. CÇn nãi cho häc sinh biÕt râ r»ng c¸c em cã thÓ tù do ®­a ra nh÷ng ý t­ëng, gi¶i ph¸p mang tÝnh s¸ng t¹o, t­ëng t­îng cña riªng m×nh. C¸c c©u hái nµy ®ßi hái mét thêi gian chuÈn bÞ kh¸ dµi, v× vËy h·y ®Ó cho HS cã ®ñ thêi gian t×m ra c©u tr¶ lêi. - VÝ dô: + H·y ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p vÖ sinh hÖ thÇn kinh. T¹i sao ®Ò ra nh­ vËy? + H·y t×m c¸ch x¸c ®Þnh chøc n¨ng cña tuû sèng. C©u hái:" §¸nh gi¸" Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 11
  12. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 - Môc tiªu cña lo¹i c©u hái nµy lµ ®Ó kiÓm tra xem häc sinh cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn vµ ®¸nh gi¸ c¸c ý t­ëng, gi¶i ph¸p...dùa vµo nh÷ng tiªu chuÈn ®· ®Ò ra. - VÝ dô: Theo em lµm thÕ nµo ®Ó ng¨n chÆn ®¹i dÞch AIDS. HiÖu qu¶ kÝch thÝch t­ duy häc sinh khi ®Æt c©u hái ë møc ®é nhËn thøc thÊp hay cao phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kh¶ n¨ng cña häc sinh. SÏ hoµn toµn v« t¸c dông nÕu gi¸o viªn ®Æt c©u hái khã ®Ó häc sinh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ lêi ®­îc. Gi¸o viªn cÇn cã nhËn xÐt, ®éng viªn ngay nh÷ng c©u tr¶ lêi ®óng còng nh­ c©u tr¶ lêi ch­a ®óng. NÕu tÊt c¶ häc sinh ®Òu tr¶ lêi sai th× gi¸o viªn cÇn ®Æt nh÷ng c©u hái ®¬n gi¶n h¬n ®Ó häc sinh cã thÓ tr¶ lêi ®­îc v× häc sinh chØ høng thó häc khi hä thµnh c«ng trong häc tËp. D­íi ®©y xin gîi ý mét sè kü thuËt trong khi hái. * Nªn: - Dõng mét chót sau khi ®Æt c©u hái - NhËn xÐt mét c¸ch khuyÕn khÝch ®èi víi c©u tr¶ lêi cña häc sinh . -T¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu häc sinh tr¶ lêi 1 c©u hái . - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mçi häc sinh ®Òu ®­îc tr¶ lêi c©u hái Ýt nhÊt mét lÇn trong giê häc. - §­a ra nh÷ng gîi ý nhá cho c¸c c©u tr¶ lêi hoÆc dùa vµo mét phÇn nµo ®ã trong c©u tr¶ lêi ®Ó ®Æt tiÕp c©u hái kh¸c. - Yªu cÇu häc sinh gi¶i thÝch c©u tr¶ lêi cña m×nh. - Yªu cÇu häc sinh liªn hÖ c©u tr¶ lêi víi nh÷ng kiÕn thøc kh¸c. * Kh«ng nªn: - Nh¾c l¹i c©u hái cña m×nh. - Tù tr¶ lêi c©u hái cña m×nh ®­a ra. - Nh¾c l¹i c©u tr¶ lêi cña häc sinh. 2.3. Nghiªn cøu tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng trªn líp d­íi nh÷ng h×nh thøc häc tËp kh¸c nhau. Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 12
  13. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 §Ó tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, ngoµi h×nh thøc tæ chøc häc toµn líp nh­ hiÖn nay, nªn t¨ng c­êng tæ chøc cho häc sinh häc tËp c¸ nh©n vµ häc tËp theo nhãm ngay t¹i líp. 2.3.1.H×nh thøc häc tËp c¸ nh©n. H×nh thøc häc tËp c¸ nh©n lµ h×nh thøc häc tËp c¬ b¶n nhÊt v× nã t¹o ®iÒu kiÖn cho mçi häc sinh trong líp béc lé kh¶ n¨ng tù häc cña m×nh (®­îc tù nghÜ, ®­îc tù lµm viÖc mét c¸ch tÝch cùc) nh»m ®¹t tíi môc tiªu häc tËp. ViÖc tæ chøc häc tËp c¸ nh©n cã thÓ nh­ sau: - Lµm viÖc chung víi c¶ líp: Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò, x¸c ®Þnh nhiÖm vô nhËn thøc vµ h­íng dÉn (gîi ý) häc sinh lµm viÖc. - Lµm viÖc c¸ nh©n: Häc sinh ghi kÕt qu¶ ra vë hoÆc tr¶ lêi vµo phiÕu häc tËp. - Lµm viÖc chung víi c¶ líp: Gi¸o viªn chØ ®Þnh mét vµi häc sinh b¸o c¸o kÕt qu¶. C¸c häc sinh kh¸c theo dâi, gîi ý vµ bæ sung. 2.3.2. H×nh thøc häc tËp theo nhãm. Trong kh©u tæ chøc lªn líp, vÊn ®Ò míi mµ ta c©n ®­a ra thö nghiÖm lµ tæ chøc cho HS häc theo nhãm trªn líp. C¸c b­íc tiÕn hanh tæ chøc häc tËp theo nhãm cã thÓ nh­ sau: - Lµm viÖc chung c¶ líp: Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò, x¸c ®Þnh nhiÖm vô nhËn thøc, chia líp thµnh c¸c nhãm, giao nhiÖm vô cho tõng nhãm vµ h­íng dÉn gîi ý cho mçi nhãm c¸c vÊn ®Ò cÇn l­u ý khi tr¶ lêi c©u hái, hoµn thµnh bµi tËp. - Lµm viÖc theo nhãm: Ph©n c«ng trong nhãm (cö nhãm tr­ëng, th­ ký, ph©n viÖc cho c¸c thµnh viªn trong nhãm). Tõng c¸ nh©n lµm viÖc ®éc lËp, sau ®ã th¶o luËn trong nhãm vµ cïng nhau hoµn thµnh nhiÖm vô cña nhãm. Mçi nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy kÕt qu¶ lµm viÖc cña nhãm (kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ nhãm tr­ëng hay th­ ký, mµ cã thÓ lµ mét thµnh viªn bÊt kú cña nhãm). - Lµm viÖc chung c¶ líp (th¶o kuËn tæng kÕt chung toµn líp ): §¹i diÖn häc sinh rót ra kÕt luËn, líp nhËn xÐt, bæ sung. Gi¸o viªn tæng kÕt vµ chuÈn x¸c kiÕn thøc. Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 13
  14. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 Tæ chøc cho häc sinh tËp theo nhãm ngay t¹i líp bÞ h¹n chÕ bëi kh«ng gian chËt hÑp cña líp häc, bëi thêi gian h¹n ®Þnh cña tiÕt häc nªn gi¸o viªn ph¶i biÕt tæ chøc hîp lý míi cã kÕt qu¶. Kh«ng nªn l¹m dông c¸c ho¹t ®éng nhãm vµ cÇn ®Ò phßng xu h­íng h×nh thøc. ë tr­êng THCS, mçi tiÕt häc chØ nªn tæ chøc tõ mét ®Õn hai ho¹t ®éng nhãm ®èi vèi nh÷ng c©u hái, vÊn ®Ò dÆt ra khã vµ phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i cã sù hîp t¸c gi÷a c¸c c¸ nhan míi cß thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô. Nhí r»ng trong ho¹t ®éng nhãm, t­ duy tÝch cùc cña häc sinh ph¶i ®­îc ph¸t huy vµ ý nghÜa quan träng cña nã lµ rÌn luyÖn n¨ng lùc hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh viªn trong tæ chøc lao ®éng. 3. Sö dông thiÕt bÞ thÝ nghiÖm vµ ®å dïng d¹y häc theo h­íng tÝch cùc - C¸c thiÕt bÞ d¹y häc nh­ thÝ nghiÖm, m« h×nh, tranh vÏ, biÓu b¶ng, b¨ng h×nh, s¸ch gi¸o khoa,...®­îc sö dung kh«ng chØ minh ho¹ kiÕn thøc, lêi gi¶ng gi¶i cña gi¸o viªn mµ chñ yÕu lµ nguån tri thøc, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó häc sinh khai th¸c t×m tßi, ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh kiÕn thøc. VÝ dô nh­: + T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh ®­îc tù tay lµm thÝ nghiÖm, tù m×nh quan s¸t, rót ra nhËn xÐt, kÕt kuËn (tøc lµ ®­îc tr¶i nghiÖm trong thùc tÕ). + T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh t×m hiÓu cÊu t¹o, c¸ch sö dông mét thiÕt bÞ. + Th«ng qua viÖc nghiªn cøu c¸c sè liÖu ®· cho trong b¶ng ®Ó rót ra kÕt luËn. + Khai th¸c h×nh vÏ víi vai trß lµ nguån th«ng tin, chø kh«ng ph¶i lµ h×nh ¶nh minh ho¹ lêi tr×nh bµy cña SGK. + T¹o ®iÒu kiÖn cho ®a sè häc sinh (cµng nhiÒu cµng tèt) ®­îc sö dông thiÕt bÞ d¹y häc ®Ó hoµn thiÖn nhiÖm vô häc tËp. + NÕu cã ®iÒu kiÖn, gi¸o viªn nªn sö dông nh÷ng ph­¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh­ b¨ng h×nh, ®Üa CD trong tiÕt häc. Nh­ vËy do ®Æc ®iÓm t×nh thÕ giíi nãi chung vµ n­íc ta noÝ riªng nhÊt thiÕt chóng ta ph¶i kh«ng ngõng häc hái, trau dåi chuyªn m«n nghiÖp vô t×m ra ®­îc ph­¬ng ph¸p tèi ­u nhÊt ®Ó t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh, n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc. §©y lµ vÊn ®Ò t«i ®· quan t©m vµ ®i s©u nghiªn cøu, thö nghiÖm trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. IV- kÕt qu¶: Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 14
  15. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p d¹y häc t«i ®· ¸p dông trong gi¶ng d¹y m«n Sinh häc líp 8 trong tr­êng THCS Hång Thñy, vµ nhËn thÊy häc sinh cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc h¬n, n¾m ch¾c kiÕn thøc sau mçi bµi häc, biÕt vËn dông, gi¶i thÝch mét sè hiÖn t­îng thùc tÕ cã liªn quan. Quan träng h¬n lµ t¹o ®­îc høng thó häc tËp cho häc sinh ®èi víi m«n sinh häc. KÕt qu¶ sè l­îng häc sinh ®¹t ®iÓm giái t¨ng lªn râ rÖt cßn sè häc sinh d­íi ®iÓm gi¶m ®¸ng kÓ so víi bµi kh¶o s¸t lÇn thø nhÊt. Sau ®©y lµ kÕt qu¶ cô thÓ cña häc sinh líp 8E vÒ bµi kh¶o s¸t sau tiÕt häc (tÝnh t¹i thêi ®iÓm th¸ng 4-2012 víi tæng sè häc sinh 40 em). ®iÓm kÐm ®iÓm yÕu ®iÓm tb trë lªn ®iÓm kh¸ ®iÓm giái sl % sl % sl % sl % sl % 0 0 4 10,0 36 90,0 12 30,0 8 20,0 Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 15
  16. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Sinh häc líp 8 c. phÇn KÕt luËn Tãm l¹i ph­¬ng ph¸p d¹y häc v« cïng ®a d¹ng v× ho¹t ®éng d¹y häc chÞu sù chi phèi cña nhiÒu yÕu tè phøc t¹p: TÝnh chÊt néi dung trÝ dôc, tÝnh ®a d¹ng cña môc ®Ých lý luËn d¹y häc, sù phong phó cña c¸c thao t¸c trong ho¹t ®éng d¹y, ho¹t ®éng häc, nghÖ thuËt biÓu diÔn cña tõng gi¸o viªn. Nh­ng quan träng h¬n c¶ ®ã lµ lßng say mª, t©m huyÕt víi nghÒ nghiÖp, kh«ng ngõng häc hái ®ång chÝ, ®ång nghiÖp, trau dåi chuyªn m«n nghiÖp vô vµ tÝch cùc thö nghiÖm thùc tËp trong tõng tiÕt d¹y. Nh­ vËy, tr­íc ®©y khi ch­a sö dông kinh nghiÖm nµy trong c¸c tiÕt d¹y t«i nhËn thÊy nhiÒu em cßn l¬ ®¶ng, Ýt quan t©m ®Õn viÖc tiÕp thu bµi trªn líp th× nay trong tiÕt d¹y häc sinh rÊt høng thó häc tËp, tÝch cùc nghiªn cøu th«ng tin, trao ®æi theo yªu cÇu cña gi¸o viªn vµ tù lùc h¬n trong viÖc ph¸t hiÖn kiÕn thøc míi, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ rót ra kÕt luËn cßn gi¸o viªn ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ thêi gian nhiÒu h¬n vµo bµi so¹n ®Ó thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ¸n thËt linh ho¹t cho häc sinh thùc hiÖn. Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá vÒ c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p d¹y häc mµ t«i ®· vµ ®ang ¸p dông trong n¨m häc 2011- 2012. T«i sÏ tiÕp tôc ¸p dông vµ nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh kh¸c cña vÊn ®Ò trong thêi gian tíi, nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o cña n­íc nhµ. Hång Thñy , ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 2012 NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Ng­êi thùc hiÖn CỦA TRƯỜNG THCS HåNG THñY Vâ Thµnh §ång Vâ Thµnh §ång S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 16
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

EXAM.04: Bộ 290+ Đề Thi Vào Lớp 10 Năm 2020
290 tài liệu
507 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
7=>1