Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp trong công tác giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm thời kì công nghiệp hóa

Chia sẻ: Khánh Thành | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là giáo viên vừa cần phải có những giải pháp, những kỹ năng cơ bản vừa phải vận dụng một cách khoa học, sáng tạo những giải pháp mới. Để hiểu tâm lý học sinh hơn, thầy cô cần trau dồi kiến thức chuyên môn, nắm chắc về nghiệp vụ. Ngoài ra cần cập nhật tình hình thời sự, tăng vốn tri thức thực tế trong nước và quốc tế để không tụt hậu. Là nhà giáo cần rèn đạo đức nhân cách mọi lúc mọi nơi, để nêu gương, xứng đáng là điểm tựa cho học trò mãi mãi về sau và suốt đời.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp trong công tác giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm thời kì công nghiệp hóa

Mẫu số 5 Mã số - Tên sáng kiến: Một số giải pháp trong công tác giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm thời kì công nghiệp hóa. - Lĩnh vực áp dụng: Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THCS - Họ tên tác giả: Đỗ Đức Thắng - Đơn vị công tác: Trường THCS Thanh Lãng Thanh Lãng, tháng 1 năm 2019 1
Họ tên, chữ ký người chấm điểm Điểm Mã số Người số 1:………………………………………. Người số 2:………………………………………. - Tên sáng kiến: Một số giải pháp trong công tác giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm thời kì công nghiệp hóa. -Mô tả sáng kiến: I.Về nội dung của sáng kiến: 1. Giới thiệu. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa như hiện nay, nền kinh tế đất nước chúng ta đang phát triển mạnh mẽ với xu thế hội nhập toàn cầu đã tạo ra rất nhiều những cơ hội, những thời cơ. Nhưng cũng chính từ đó, nhiều giá trị truyền thống cũng dần bị thay đổi theo. Để gìn giữ được những giá trị truyền thống cốt lõi ấy thì không ai khác phải bắt đầu từ giáo dục. Vai trò của người thầy, nhất là thầy cô chủ nhiệm lại càng quan trọng, bởi họ là “người dẫn đường”, họ phải luôn đi đầu, luôn đổi mới, nắm bắt xu thế để có phương pháp, cách thức giáo dục phù hợp theo kịp thời đại. 2. Nhận thức về vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn và tầm quan trọng của giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn theo các Khoản 1, 2 Điều 31; Khoản 1, 2 Điều 32 của Điều lệ trường phổ thông. Bênh cạnh đó phải khẳng định, giáo viên là người có vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách học sinh. Trong tình hình mới, giáo viên lại càng có vai trò lớn khi định hướng bồi dưỡng cho học sinh có đủ đức, đủ tài đáp ứng yêu cầu của thời đại hội nhập. Với giáo viên chủ nhiệm, việc định hướng bồi dưỡng ấy lại càng rõ nét. Vì giáo viên chủ nhiệm không chỉ dạy học mà còn dạy đối nhân xử thế, dạy làm người. Đặc biệt trong cuộc sống “ số hóa”, người thầy cần dẫn đường để học sinh không lạc lối. Nêu ý kiến tại hội thảo góp ý cho dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi của Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật 2
Việt Nam tổ chức ngày 10/1/2019, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng quản trị trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) cho rằng: “Phải làm rõ vai trò của giáo viên chủ nhiệm, thậm chí nâng lên thành chức danh trong nhà trường, có tiền lương xứng đáng vì chủ nhiệm có vai trò quan trọng đối với việc quan tâm, theo dõi sự tiến bộ của từng học sinh”. Để đảm bảo vai trò định hướng cho học sinh, ngoài nhiệm vụ được quy định tại Điều lệ trường phổ thông thì GVCN phải đáp ứng được những yêu cầu sau: Một là: Giáo viên chủ nhiệm với vai trò làm gương. Giáo viên nói chung, đặc biệt giáo viên chủ nhiệm nói riêng cần là tấm gương cho học sinh soi vào. Trong nhà trường, bao giờ cũng có khẩu hiệu "Mỗi thầy cô giáo là tấm gương lớn về đạo đức, tự học và sáng tạo". Thầy cô chủ nhiệm càng cần là tấm gương cho học sinh soi vào trong tất cả mọi nơi mọi lúc: từ ăn mặc, đầu tóc đến lời ăn tiếng nói đều phải chuẩn mực. Học trò luôn muốn các thầy cô của mình nói đi đôi với làm. Không phải chúng ta nhắc các trò phải mặc đồng phục sạch sẽ mà bản thân thầy cô chủ nhiệm lại đầu bù tóc rối, ăn mặc nhàu nhĩ. Cùng với đó, thầy cô chủ nhiệm cần có cử chỉ thân thiện với học trò, không bỗ bã, xô bồ. Người giáo viên chủ nhiệm tất nhiên càng cần ứng xử có văn hóa trong mọi nơi mọi lúc. Hai là: Giáo viên chủ nhiệm với vai trò dạy người. Giáo viên chủ nhiệm là người đầu tiên trang bị cho học sinh những kiến thức ứng xử, học làm người. Hơn ai hết giáo viên chủ nhiệm là người dạy lễ nghĩa cho học sinh thông qua các bài giảng về kỹ năng và vốn sống của mình; giúp học sinh biết kính trọng ông bà cha mẹ, biết ơn thầy cô giáo, thân thiện với bạn bè, biết cảm ơn xin lỗi đúng lúc đúng chỗ. Giáo viên chủ nhiệm cũng là người rèn kỹ năng sống cho trò. Hiện nay do vòng xoáy của cơ chế thị trường, học sinh đang rất thiếu hụt kỹ năng sống. Thông qua các giờ sinh hoạt, các hoạt động ngoại khóa thầy cô cần cung cấp kiến thức kỹ năng sống như: việc ứng xử hàng ngày, hoặc cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, các phạm trù đạo đức ngoài xã hội… Học sinh biết giao tiếp ứng xử, biết cách nói năng, biết cách tiết chế tình cảm, không để xảy ra điều đáng tiếc . Ba là: Giáo viên chủ nhiệm với nhiệm vụ tư vấn. Thầy cô chủ nhiệm cũng là người định hướng tư vấn cho học sinh. Học sinh rất cần thầy cô, đặc biệt giáo viên chủ nhiệm - là người gỡ rối, tư vấn tâm lý học đường cho trò. Các em có thể tham khảo để thầy cô tư vấn cho cách ứng xử 3
một số tình huống mình gặp phải trong cuộc sống. Có những học trò đã coi thầy cô chủ nhiệm là quân sư suốt đời, chia sẻ, tư vấn, gỡ rối, thậm chí được tin tưởng hơn cha mẹ vì thầy cô có thể giữ bí mật, có thể cảm thông cho trò. Bốn là: Giáo viên chủ nhiệm phải biết ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng mạng xã hội. Công nghệ thông tin và các mạng xã hội như Facebook, Zalo,…hiện đang là những công cụ giao tiếp, trao đổi thông tin phổ biến của xã hội nói chung và của học sinh nói riêng. Điều này đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm cũng cần phải có những kỹ năng vận dụng các mạng xã hội trong việc giáo dục học sinh. Biến mạng xã hội thành những diễn đàn để vừa giáo dục, vừa quản lý và vừa tìm hiểu tâm tư tình cảm, nguyện vọng của học sinh. Năm là: Thầy cô chủ nhiệm vẫn cần rèn luyện và không ngừng hoàn thiện bản thân. Giống như mọi giáo viên khác, thầy cô chủ nhiệm cũng cần tiếp tục hoàn thiện bản thân và không ngừng rèn luyện nâng cao nghiệp vụ chuyên môn và kỹ năng sư phạm. Cần cập nhật thường xuyên những phương pháp mới, thực hiện đổi mới giáo dục theo chủ trương của Đảng và Nhà nước. Để hiểu tâm lý học sinh hơn, thầy cô cần trau dồi kiến thức chuyên môn, nắm chắc về nghiệp vụ. Ngoài ra cần cập nhật tình hình thời sự, tăng vốn tri thức thực tế trong nước và quốc tế để không tụt hậu. Là nhà giáo cần rèn đạo đức nhân cách mọi lúc mọi nơi, để nêu gương, xứng đáng là điểm tựa cho học trò mãi mãi về sau và suốt đời. 3.Những giải pháp quan trọng trong công tác chủ nhiệm lớp. Từ việc nhận thức được tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp cũng như kinh nghiệm làm chủ nhiệm liên tục từ năm học 2016-2017 đến năm học 2018-2019 (Từ lớp 7 đến lớp 9), bản thân tôi thấy rằng muốn hoàn thành tốt công tác chủ nhiệm thì giáo viên vừa cần phải có những giải pháp, những kỹ năng cơ bản vừa phải vận dụng một cách khoa học, sáng tạo những giải pháp mới. Hay nói cách khác, cần phải có định hướng cho hành động của mình, nghĩa là phải trả lời được các câu hỏi: Phải làm gì?; Tại sao phải làm? và Làm như thế nào? (Tính mới và sáng tạo tôi tập trung trình bày ở giải pháp 3 và 4). 3.1.Giải pháp 1: Công tác tổ chức lớp.(Giải pháp cơ bản) *Tìm hiểu đối tượng học sinh. 4
Ngay từ khi nhận công tác chủ nhiệm, giáo viên phải tiến hành tìm hiểu hoàn cảnh cũng như các đặc điểm cơ bản của học sinh: -Hoàn cảnh gia đình đặc biệt như: Mồ côi, bố mẹ bỏ nhau, bố mẹ đi làm ăn xa, nhà đông anh em, bị khuyết tật,…. -Khả năng nhận thức, khả năng vận động có bình thường không? -Sở thích, sở trường, sở đoản của từng học sinh. -Kết quả học tập và rèn luyện đạo đức ở lớp trước đó. Do nhận công tác chủ nhiệm từ lớp 7 cho nên việc này tôi tìm hiểu qua Học bạ và qua giáo viên chủ nhiệm cũ, cũng như những giáo viên bộ môn. -Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh THCS. +Một là: Sự thay đổi về thể chất. +Hai là: Sự thay đổi về nhận thức. +Ba là: Sự thay đổi về xúc cảm, tình cảm. +Bốn là: Thay đổi trong các mối quan hệ xã hội. Có thể khẳng định đây là công việc hết sức quan trọng, nó là tiền đề, là cơ sở để giáo viên chủ nhiện thực hiện xây dựng kế hoạch hoạt động cho lớp mình. *Lựa chọn, bầu cán bộ lớp. Cán bộ lớp là một thành tố rất quan trọng đảm bảo thực hiện tốt mọi kế hoạch hoạt động của lớp vì vậy giáo viên chủ nhiệm phải lựa chọn, phân công, giao nhiệm vụ cụ thể, hợp lý cho mỗi em. Cán bộ lớp dù là lớp trưởng hay lớp phó cần phải là những học sinh có ý thức trách nhiệm cao, có tinh thần học hỏi không ngừng, có khả năng xử lý tình huống tốt đặc biệt là phải biết làm gương và không ngại va chạm. -Cách lựa chọn cán bộ lớp: Tùy vào hoàn cảnh giáo viên chủ nhiệm đưa ra cách thức lựa chọn: giáo viên có thể chỉ định; có thể bầu;….trên cơ sở giáo viên phải định hướng những học sinh phù hợp. Đối với lớp tôi chủ nhiệm năm lớp 7, tôi đã lựa chọn sẵn và chỉ định cán bộ lớp. Các năm tiếp theo tôi cho đề cử và bầu khách quan. Tuy nhiên, dù bầu cử thì cho đến nay( lớp 9) đội ngũ cán bộ lớp không có gì thay đổi. 5
-Số lượng cán bộ lớp: 1-Lớp trưởng; 3-Lớp phó: lớp phó học tập; lớp phó lao động; lớp phó văn thể; 4-Tổ trưởng.( Với trên 40 học sinh, nên lớp được chia làm 4 tổ); 1-Sao đỏ. -Nhiệm vụ của cán bộ lớp: Tất cả cán bộ lớp đều được giao nhiệm vụ cụ thể, có thưởng, có phạt, có tạo điều kiện tốt nhất để thực hiện nhiệm vụ, đặc biệt phải có ý thức tự quản tốt. Phân công nhiệm vụ cụ thể: (Có bảng phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ lớp: Từ lớp trưởng; lớp phó đến các tổ trưởng). Trường THCS …….. BẢNG PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ CHO CÁN BỘ LỚP. Lớp 9…. Năm học 2018-2019 ==========&========== I.LỚP TRƯỞNG: Thực hiện các nhiệm vụ như sau: 1.Nhiệm vụ1: Gương mẫu chấp hành đầy đủ các nội qui của nhà trường và của lớp đề ra. 2.Nhiệm vụ 2. Quản lý chung mọi mặt của lớp từ sĩ số đến trang phục, vệ sinh, học tập, sách vở, ý thức tổ chức, lễ phép,..... 3.Nhiệm vụ 3. Tổ chức cho các bạn lao động và quản lý, giám sát quá trình lao động (khi lao động tập thể). 4.Nhiệm vụ 4.Tổ chức cho lớp sinh hoạt hàng tuần theo các nội dung sau: -Nghe nhận xét công tác tuần của các lớp phó. -Nghe nhận xét của các tổ trưởng. -Tổng kết công tác tuần trên hai mặt: được, chưa được, chỉ ra nguyên nhân. -Bàn bạc với các lớp phó xây dựng kế hoạch cho tuần kế tiếp. -Đưa ra và đề nghị với GVCN hình thức thưởng, phạt đối với các bạn vi phạm nội qui. 5.Nhiệm vụ 5. Bàn bạc với các lớp phó xây dựng kế hoạch cho các phong trào nhân kỷ niệm những ngày lễ lớn như : 20/11; 26/3,.... 6.Nhiệm vụ 6. Ghi chép mọi hoạt động của lớp diễn ra trong tuần vào sổ theo dõi. 7.Nhiệm vụ 7. Báo cáo tình hình lớp với GVCN theo kế hoạch và đột xuất khi có sự việc xảy ra. 8.Được. Được miễn 50 % các khoản tiền đóng góp như: Quỹ lớp,…; được miễn Lao động, trực nhật (Nếu phụ huynh đồng ý). 6
II.LỚP PHÓ HỌC TẬP: Thực hiện các nhiệm vụ như sau: III.LỚP PHÓ LAO ĐỘNG: Thực hiện các nhiệm vụ như sau: IV.LỚP PHÓ VĂN-THỂ-MĨ: Thực hiện các nhiệm vụ như sau: V. CÁC TỔ TRƯỞNG: Tương tự như lớp trưởng, các lớp phó và tổ trưởng cũng có nhiệm vụ cụ thể của mình. …………., ngày 08 tháng 09 năm 2018 GVCN *Xây dựng nội quy lớp học. Xây dựng nội quy lớp học cũng được xem là nhiệm vụ quan trọng trong công tác tổ chức lớp. Bởi nội quy là những quy định mà bất cứ thành viên nào trong lớp cũng phải tuân thủ. Nội quy phải nghiêm, phải có tính giáo dục và đặc biệt phải trên cơ sở của “Kỷ cương, tình thương, trách nhiệm”. Nội quy này phải được sự đồng ý của cả lớp và của phụ huynh học sinh. Trường THCS ……… NỘI QUY LỚP HỌC. Lớp 9….. Năm học 2018-2019 ==========&========== PHẦN I. CÁC QUY ĐỊNH CHUNG CỦA LỚP. 1.Điều1.Học sinh phải thực hiện đầy đủ và nghiêm túc nội quy học sinh trường THCS ………. (Gồm 4 điều) 2.Điều2.Học sinh phải chấp hành những quy định riêng của lớp 9… sau đây: 1.Nghiêm chỉnh chấp hành sự sắp xếp, phân công của GVCN. 2.Có ý thức tự giác trong mọi hoạt động tập thể và những việc của cá nhân. 3.Thực hiện đóng góp các khoản về nhà trường theo thời gian nhất định. 4.Tự giác, tích cực trong học tập ở nhà và trên lớp. PHẦN II.CÁC HÌNH THỨC KỶ LUẬT. Thực hiện theo quan điểm: Kỷ luật tích cực, giúp học sinh nhận thức được khuyết điểm của mình để khắc phục, sửa chữa dưới sự quản lý, theo dõi, giúp đỡ của giáo viên, gia đình và xã hội. 1.Nhắc nhở, viết kiểm điểm trước lớp nếu vi phạm vào 1 trong các nội dung của 1 trong 4 điều mà nội quy nhà trường và các quy định của lớp đã nêu(lần 1). 2.Mời phụ huynh ra trường để trao đổi nếu HS vi phạm vào 1 trong các nội dung của 1 trong 4 điều mà nội quy nhà trường và các quy định của lớp đã nêu (lần 2). 7
3.Học sinh một tuần bị nhắc nhở 2 lần trở nên sẽ phải viết kiểm điểm và mời phụ huynh ra trường trao đổi bàn biện pháp giáo dục HS với GVCN.(Nếu HS bị 3 lỗi trong 2 tuần liên tiếp thì cũng bị xử lý như trên). 4.Phạt lao động vệ sinh đối với những HS bị mời phụ huynh lần 1 và mức phạt nặng dần khi tiếp tục vi phạm. 5.Lập hồ sơ đề nghị nhà trường kỷ luật theo thẩm quyền đối với HS liên tục vi phạm các nội quy của nhà trường, của lớp. 6.Thông báo ngay lập tức và mời gia đình tới trường nếu HS vi phạm vào các lỗi nghiêm trọng như: bỏ học chơi điện tử, đánh nhau gây thương tích, tụ tập đánh nhau gây thương tích, ăn trộm, ăn cắp của bạn bè, của nhân dân,..... 7.HS làm hỏng, làm mất hoặc biết hỏng, biết mất các tài sản của nhà trường mà không báo với bảo vệ, GVCN thì HS và gia đình có trách nhiệm phải đền. 8.Tiếp tục có các hình phạt bổ sung trong các vi phạm cụ thể. PHẦN III. CÁC HÌNH THỨC KHEN THƯỞNG. 1.Những HS thực hiện nghiêm túc các quy định của nhà trường và của lớp đồng thời có ý thức xây dựng tập thể vững mạnh được biểu dương trước lớp. 2.Cán bộ lớp (Lớp trưởng, các lớp phó), nếu hoàn thành tốt nhiệm vụ được miễn 50 % các khoản tiền đóng góp như: Quỹ lớp,..; được miễn Lao động, trực nhật,…. (Nếu phụ huynh đồng ý). 3.GVCN cùng với cán bộ lớp bàn bạc có hình thức khen thưởng đối với từng trường hợp cụ thể. ………., ngày 08 tháng 09 năm 2018 Ý kiến của lớp Ý kiến của phụ huynh Giáo viên chủ nhiệm 3.2.Giải pháp 2: Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm.( Giải pháp cơ bản) *Kế hoạch năm học. Đối với giáo viên chủ nhiệm, xây dựng kế hoạch rất quan trọng đặc biệt là kế hoạch năm học. Kế hoạch chủ nhiệm năm học chính là những định hướng cơ bản xuyên suốt mà cả thầy và trò cùng thực hiện. Kế hoạch cần đảm bảo những nội dung sau: -Đặc điểm tình hình. +Thuận lợi: Giáo viên; Học sinh; Ban giám hiệu; Phụ huynh,…. +Khó khăn: Lớp đông( trên 40 học sinh), trình độ nhận thức không đồng đều, nơi ở phân tán,….. 8
-Nội dung kế hoạch. +Những yêu cầu cần đạt được trong năm học. Nội dung này giáo viên cần làm rõ những yêu cầu về các mặt như: Đạo đức; Văn hóa; Lao động,…. +Chỉ tiêu: Hạnh kiểm: GV đưa ra con số cụ thể Học lực: GV đưa ra con số cụ thể +Danh hiệu phấn đấu của lớp: Lớp Tiên tiến xuất sắc. -Những biện pháp của giáo viên. Giáo viên đưa ra các biện pháp phù hợp với đặc điểm của lớp học những vẫn phải căn cứ vào các yêu cầu như: Xây dựng kế hoạch, lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp, tham gia phong trào, học tập, nền nếp, thi đua, phối hợp với phụ huynh -Công việc trọng tâm. Trong quá trình xây dựng kế hoạch cả năm thì giáo viên chủ nhiệm cũng phải xác định những công việc trọng tâm cho từng giai đoạn: Đầu năm, cuối học kì I, cuối học kì II. Với lớp chủ nhiệm hiện tại của tôi là 9…, đây là lớp cuối cấp do đó tôi xác định những công trong tâm là rất quan trọng và phải thực hiện rất khoa học: -Đầu năm học: Ngoài những công việc như các năm trước thì đầu năm học này việc tổ chức họp phụ huynh là cực kì quan trọng. Đây là buổi họp sẽ quyết định rất nhiều vấn đề của cá nhân học sinh, của tập thể lớp. -Cuối học kì I: Đánh giá, xếp loại 2 mặt học sinh trên cơ sở kết quả của học kì I. Từ đó có thể điều chỉnh kế hoạch, phương pháp, chỉ tiêu (Nếu cần). -Cuối năm học: Đánh giá, xếp loại 2 mặt học sinh trên cơ sở kết quả của học kì II và cả năm. Tổ chức khen thưởng, động viên; Xây dựng kế hoạch ôn tập thi tuyển sinh vào THPT. *Kế hoạch theo tháng. Xây dựng kế hoạch tháng, giáo viên chủ nhiệm căn cứ vào kế hoạch năm, theo chủ điểm của từng tháng và đặc điểm tình hình của lớp chủ nhiệm. -Tháng 9: Truyền thống nhà trường. …………. -Tháng 5: Bác Hồ kính yêu. 9
3.3. Giải pháp 3: Xử lý tình huống sư phạm.(Giải pháp mới và sáng tạo) * Tình huống sư phạm. Tình huống là những vụ việc, hoàn cảnh có vấn đề bức xúc nảy sinh trong hoạt động và quan hệ: Giữa con người với - Tự nhiên; Giữa con người với - Xã hội; Giữa con người với - Con người. Buộc con người phải giải quyết, ứng phó, xử lý kịp thời nhằm đưa các hoạt động, các quan hệ trở lại ổn định và tiếp tục phát triển. -Tình huống sư phạm trong công tác chủ nhiệm lớp? Là những tình huống nảy sinh trong quá trình điều khiển hoạt động và quan hệ sư phạm buộc GVCN phải giải quyết để đưa các hoạt động và các quan hệ đó trở về trạng thái ổn định, phát triển theo đúng mục tiêu đề ra. -Đặc điểm của tình huống sư phạm. +Tính cụ thể, thực tế, mâu thuẫn khó biết trước thời gian và địa điểm xảy ra + Tình huống thường chứa đựng cả yếu tố ngẫu nhiên, bột phát và cả tính qui luật phát triển của tự nhiên, xã hội, tổ chức. + Tình huống chứa đựng tính đa dạng, phức tạp, có tính lan tỏa cao. -Phân loại tình huống sp. +Phân loại theo tính chất (Tình huống giản đơn/phức tạp). +Phân loại theo đối tượng tạo ra tình huống (Đơn phương/ song phương/đa phương). +Phân loại theo các chức năng của nhà sư phạm (Tình huống trong công tác kế hoạch/ trong công tác tổ chức nhân sự, xây dựng tập thể/ Tình huống trong quá trình chỉ đạo hoạt động sư phạm/ Tình huống trong kiểm tra đánh giá). +Phân loại theo nội dung hoạt động sư phạm (Dựa theo nội dung hoạt động sư phạm qui định theo văn bản pháp qui). +Tình huống đóng/mở, tình huống có thật/ giả định. -Qui trình xử lý tình huống sư phạm trong công tác chủ nhiệm lớp. +Nhận biết, tìm hiểu đối tượng ứng xử. +Phân tích tổng hợp tìm nguyên nhân cốt lõi. +Sử dụng các phương tiện ứng xử tương ứng với biện pháp đã chọn. 10
+Đánh giá lại quá trình xử lý tình huống. -Các kỹ năng cần có của giáo viên chủ nhiêm trong xử lý tình huống. +Kỹ năng thu thập, phân tích thông tin. +Kỹ năng ra quyết định, kỹ năng giao tiếp. +Kỹ năng đánh giá kết quả xử lý tình huống. +Kỹ năng ngăn ngừa các tình huống xấu. * Những tình huống cụ thể được xử lý. Tình huống 1: Bạn biết gì sau những hình ảnh này? 11
-Đây là hình ảnh nổi bật nhất cũng là đáng buồn nhất của bức tranh giáo dục năm 2018 (GVCN trường THCS cho cả lớp tát bạn 231 cái; GVCN trường Tiểu học cho học sinh tát bạn 50 cái,….). Từ tình huống này đòi hỏi mỗi giáo viên chủ nhiện cần có những cách xử lý phù hợp. -Giáo viên chủ nhiệm trong thời kì cách mạng công nghiệp với biết bao nhiêu áp lực: Từ thành tích đến thái độ, cách ứng xử của phụ huynh học sinh,…Tuy nhiên có thể khẳng định rằng các cô còn chưa khéo léo trong cách xử lý các tình huống nảy sinh để dẫn đến các sự việc đáng tiếc. -Với tôi để xử lý tình huống này cần: +Tìm hiểu, phân tích các thông tin từ nhiều phía, thậm chí phải biết đặt ra các tình huống nảy sinh nếu mình chọn cách xử lý này hay cách kia. Thậm chí phải đặt mình vào hoàn cảnh của học sinh. +Đưa ra quyết định cuối cùng trên cơ cở có tính giáo dục nhất với học sinh: như nhắc nhở, yêu cầu học sinh làm kiểm điểm, xin lỗi bạn,… +Tuyệt đối không la mắng, và đánh học sinh. +Trao đổi với phụ huynh ngay lập tức, nếu thấy thực sự cần thiết. 12
Tình huống 2: Học sinh nói xấu giáo viên trên Facebook. Đây là tình huống khá nhạy cảm và có xu hướng đang phát triển trong học sinh hiện nay. Giáo viên chủ nhiệm cần khéo léo tế nhị để không ảnh hưởng đến học sinh cũng như là quan hệ thầy trò. -Ở lớp tôi chủ nhiệm, cũng như các lớp khác trong thời đại bùng nổ thông tin và mạng xã hội như hiện nay thì việc học sinh sử dụng Facebook là phổ biến. Học sinh cũng có những nhận xét, đánh giá, bày tỏ quan điểm cá nhân về thầy cô một cách thái quá, thậm chí còn nói xấu,…Tôi cũng đã phát hiện ra học sinh của mình nói xấu giáo viên trên mạng và phải tìm cách xử lý. -Cách xử lý tình huống: +Tìm hiểu kỹ những thông tin, để có kết quả chính xác về những học sinh nói xấu thầy cô (ai khơi mào,….) +Trao đổi với phụ huynh học sinh để xem ở nhà em có được sử dụng điện thoại, máy tính không; phụ huynh có biết các em sử dụng mạng xã hội và mục đích của việc đó không? (vừa trao đổi cũng là vừa nhắn nhủ để phụ huynh biết tình trạng của con em họ) +Khi đã có thông tin chính xác, tôi đã gặp gỡ từng học sinh với mục đích để nghe các em chia sẻ những nỗi lòng, bức xúc của mình nếu các em tin tưởng mình. Với quan điểm, học sinh làm sai thì thầy phải nhắc nhở, giáo dục… nhưng vẫn phải cho học sinh thấy tình thương và trách nhiệm của thầy. Còn học sinh cũng phải thẳng thắn nhận lỗi, sai ở đâu thì sửa ở đấy. Nghĩa là các em cũng phải có nhận thức đầy đủ thì mới tiến bộ được. Các em đã nhận lỗi trước giáo viên chủ nhiệm và xin lỗi thầy cô. +Sau đó, tôi đã cùng tham gia vào nhóm Facebook của lớp để các em có thể chia sẻ những ý kiến, suy nghĩ của mình mọi nơi, mọi lúc. Tình huống 3: Đặt niềm tin. -Vào đầu năm học lớp 8 (2017-2018) lớp tôi chủ nhiệm có nhận thêm một HS( HS này bố bị nghiệm ma túy phải đi trại cai nghiện, mẹ đi làm phụ hồ nuôi ba chị em ăn học). -Hôm em HS vào lớp, không một bạn nào muốn ngồi cùng bàn, không còn cách nào tôi phải ghép bạn ngồi cùng một bạn khác nhưng bạn đó tỏ rõ thái độ không muốn ngồi gần bạn HS mới. Không những thế, các bạn lại còn không cho em tham gia các hạt động của lớp. Mấy hôm sau phụ huynh của em có gọi 13
điện cho tôi và xin cho em chuyển sang lớp khác. Tôi đã thuyết phục phụ huynh để em ở lại lớp với tôi và tôi sẽ tìm cách giải quyết ổn thỏa. +Tôi đã nói chuyện riêng và tâm sự với các em đó rằng. Trước khi xếp hai em ngồi cạnh nhau thầy đã suy nghĩ rất kỹ và đặt niềm tim vào em( HS cũ của lớp), với uy tín và khả năng học tập của em, thầy tin em sẽ không chỉ giúp đỡ được bạn hòa đồng với lớp mà còn giúp bạn học tập.(Tất nhiên là tôi còn phải giải thích nhiều hơn thế để cả hai học sinh hiểu vấn đề). +Tôi nói tin học sinh không phải để tự trấn an mình. Tôi chỉ nghĩ nếu mình khơi dậy lòng tự trọng, tự chịu trách nhiệm của học sinh, cho các em cơ hội để khẳng định niềm tin của người lớn đặt vào các em là đúng thì chắc chắn các em sẽ không làm chúng ta thất vọng. +Hai học sinh của tôi, giờ đều là học sinh giỏi huyện và đang đợi kết quả thi HSG cấp Tỉnh năm học 2018-2019 này. +Đặc biệt, suốt thời gian học tập từ đó đến nay không lần nào các em để bị giáo viên bộ môn nhắc vì không nghiêm túc trong giờ học. "Các em làm thế để được tiếp tục ngồi cạnh nhau và để giữ niềm tin của tôi vào các em", tôi tin như vậy. Tình huống 4: Học sinh trong lớp yêu nhau. Vào đầu năm học lớp 9 (2018-2019), tôi phát hiện ra lớp mình chủ nhiệm có một đôi đã yêu nhau. Điều đáng nói đây là năm cuối cấp, và sức học của cả hai học sinh ấy đều có chiều hướng đi xuống, nhất là cậu con trai từ một học sinh giỏi đã tụt xuống mức trung bình khá. Là một chủ nhiệm lớp, trước tình huống đó tôi không thể đứng nhìn để mặc được. Tôi bắt đầu tìm cách giải quyết tình huống: -Thứ nhất, tôi xác định đây là tình huống có tính chất phức tạp nhưng cũng xuất phát từ quy luật phát triển tự nhiên của con người. -Thứ hai, khi xử lý tình huống cần đưa ra nhiều biện pháp và cũng cần tính sẵn những sự cố nảy sinh để ứng phó kịp thời. -Thứ ba, tôi đã đưa ra các bước để xử lý tình huống nhạy cảm này. +Bước đầu tiên, tôi chọn giờ sinh hoạt theo chủ đề: “Tình yêu tuổi học trò”. Mục đích là để các em thảo luận nêu ra ý kiến quan điểm….Cuối cùng là tôi định hướng cho các em một cách đúng đắn nhất với phương châm: “Vẽ đúng đường cho hươu chạy”. 14
+Kế tiếp, tôi lấy cớ về tình hình học tập sa sút để gặp riêng từng em, ân cầm hỏi han tâm sự để các em có thể bày tỏ tâm tư tình cảm và nỗi lòng của mình. Từ đó tôi đưa ra những lời khuyên chân thành, xác đáng. Tôi cũng mong muốn rằng các em sẽ biến tình cảm đó thành động lực để thi đua học tập. +Sau cùng, tôi gặp gỡ, trao đổi với các phụ huynh về sự việc đó và cũng đồng thời đề nghị phụ huynh không có bất kì những phản ứng và thái độ khác thường nào với các em. Và cho đến giờ hai học sinh đó đã học tập tốt trở lại: một đạt giải Nhì thi HSG huyện môn ……. và thuộc đội tuyển Tỉnh; một là đội tuyển …… thi HSG Tỉnh. 3.4. Giải pháp 4: Tổ chức giờ sinh hoạt lớp.(Giải pháp mới và sáng tạo) Tổ chức giờ sinh hoạt lớp có hiệu quả cũng là một nghệ thuật, đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm cần phải có kỹ năng và sự đầu tư đúng mức. *Giáo viên chủ nhiệm có thể chọn một trong các hoạt động sau đây: +Tổ chức trò chơi: mong muốn, hy vọng, quan tâm. +Sức khỏe sinh sản ở tuổi vị thành niên. +Làm thế nào hạn chế bạo lực học đường; Phương pháp học hiệu quả. +Tình yêu tuổi học trò………… -Với tôi, một tháng 4 giờ sinh hoạt tôi chia ra để thực hiện 3 nội dung như sau: +Tuần đầu và tuần cuối tháng để dành cho nội dung xây dựng, triển khai kế hoạch và đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch. +Tuần 2: Sinh hoạt theo chuyên đề, chủ đề. +Tuần 3: Giáo dục kỹ năng sống. *Sinh hoạt theo chuyên đề, chủ đề. Đây là hình thức sinh hoạt mà không làm cho giờ học trở lên căng thẳng, ngược lại đó lại là “diễn đàn” để học trò bày tỏ suy nghĩ và giảm bớt căng thẳng trong học tập. -Chủ đề 1: Tìm hiểu những mong muốn của HS đối với thầy cô chủ nhiệm. +GV nêu vấn đề: Học sinh hôm nay mong đợi gì ở thầy cô giáo? +Chia lớp thành 4 tổ, HS thảo luận và sau đó nêu quan điểm của tổ mình. 15
+Mục đích của chủ đề này: GV hiểu được điều mà HS cần ở mình để từ đó tìm ra cách giáo dục tốt nhất. +Cuối cùng GV cũng đưa ra những ý kiến của mình để cùng so sánh với các em. Có thể những ý như sau. +)Công bằng, không phân biệt đối xử, không thiên vị với học sinh. +) Gần gũi, cảm thông, không thành kiến, trù dập, đe nẹt học sinh. +) Khuyến khích nâng đỡ học sinh phấn đấu, rèn luyện. +) Dạy tốt bộ môn, trang phục lịch sự, trang nhã. +) Luôn vui vẻ, hoà nhã, có hiểu biết rộng rãi, nhiều vốn sống. +) Nghiêm khắc, không quá dễ dãi với học sinh. +) Thật sự tin cậy và rộng lượng đối xử với học sinh. +) Có giọng nói truyền cảm, thuyết phục. -Chủ đề 2:Tìm hiểu nhu cầu tâm lý-xã hội cơ bản của học sinh THCS. +GV nêu vấn đề: Hãy ghi ra giấy những nhu cầu của cá nhân em. +Học sinh ghi ra giấy điều mình cần và nộp cho thầy. +Mục đích của chủ đề này: GV hiểu được điều mà HS mong muốn từ đó tìm ra cách ứng xử phù hợp. + Tổng hợp lại HS có những mong muốn như sau: +)Được: Được an toàn, được hiểu, được cảm thông, được tôn trọng, được yêu thương, đươck khẳng định. +)Hãy thấu hiểu: Chúng em đang thực sự khó khăn với chính quá trình phát triển của mình. +)Đừng: Người lớn đừng tạo thêm khó khăn hơn nữa do những kỳ vọng quá với chúng em mà hãy để chúng em lựa chọn cho mình. +)Đảm bảo: Thỏa mãn các nhu cầu tâm lý-xã hội cơ bản và chính đáng của học sinh. -Chủ đề 3: Tìm hiểu “Tình yêu tuổi học trò”. +GV nêu vấn đề: (Kể cho HS nghe câu chuyện về HS lớp 9 trường …..yêu nhau bị bố mẹ phát hiện và bị cấm) Em có suy nghĩ như thế nào về tình yêu tuổi học trò? 16
+HS nêu ý kiến trực tiếp để cả lớp cùng bàn luận. +Mục đích là để các em nêu ra ý kiến quan điểm….Cuối cùng là giáo viên đưa ra lời khuyên phù hợp. *Giáo dục kỹ năng sống. Đây là hình thức giáo dục cần thiết và đang ngày càng cấp bách, bởi HS của chúng ta ngày nay đang thiếu các kỹ năng mền. -Kỹ năng tự nhận thức. Câu chuyện "Phép tính sai của thầy giáo" và bài học quý về cuộc sống. “Một ngày nọ, thầy giáo viết lên bảng những phép tính như sau: 1+1=2 8+8=16 2+2=4 9+9=20 4+4=8 Khi viết xong, thầy nhìn xuống lớp thì bắt đầu có những tiếng cười. Khi được hỏi lý do thì một học sinh chỉ ra rằng, thầy đã làm sai phép tính cuối cùng. Thầy giáo quay người lại, chậm rãi nói rằng: “Các em, thầy đã cố tình làm sai phép tính đó để dạy cho các em một bài học quan trọng” Đây chính là cách mà cuộc sống sẽ đối xử với các em. Các em thấy đấy, thầy viết 4 câu trả lời đúng, nhưng chẳng ai để ý cả. Các em chỉ cười và chỉ trích thầy vì một câu làm sai. Người ta sẽ không luôn luôn ghi nhớ những điều tốt mà các bạn làm, nhưng sẽ chỉ trích và chế nhạo khi các bạn làm sai điều gì dù là nhỏ nhất. Hãy luôn ngẩng cao đầu và mạnh mẽ vượt lên những chỉ trích các em nhé! -Kỹ năng giải quyết vấn đề. +Giáo viên nêu vấn đề. Kỹ năng giải quyết vấn đề là một trong những kỹ năng rất cần thiết trong học tập và làm việc bởi cuộc sống là một chuỗi những vấn đề đòi hỏi chúng ta phải giải quyết mà không vấn đề nào giống vấn đề nào và cũng không có một công thức chung nào để giải quyết mọi vấn đề. Điều quan trọng là chúng ta phải tự trang bị cho mình những hành trang cần thiết để khi vấn đề nảy sinh thì chúng ta có thể vận dụng những kỹ năng sẵn có để giải quyết vấn đề đó một cách hiệu quả nhất. 17
Giải quyết vấn đề cần thực hiện theo các bước sau: (1) Tìm hiểu rõ tình huống; (2) Xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề; (3) Thiết lập kế hoạch hành động hiệu quả; (4) Triển khai thực hiện kế hoạch cho đến khi vấn đề được giải quyết, đồng thời đưa ra những điều chỉnh nếu cần. +Dẫn chứng bằng truyện dân gian. “Con quạ thông minh” Một con quạ đang khát nước. Nó bay rất lâu để tìm nước nhưng chẳng thấy một giọt nước nào. Mệt quá, nó đậu xuống cành cây nghỉ. Nó nhìn quanh và bỗng thấy một cái bình ở dưới một gốc cây. Khi tới gần, nó mới phát hiện ra rằng cái bình có chứa rất ít nước, và nó không thể chạm mỏ đến gần đáy mà uống được. Nó thử đủ cách để thò mỏ được đến mặt nước, nhưng mọi cố gắng của nó đều thất bại. Nhìn chung quanh, quạ thấy những viên sỏi nhỏ nằm lay lắt ở gần đấy. Lập tức, nó dùng mỏ gắp một viên sỏi thả vào bình. Cứ như vậy, nó gắp những viên sỏi khác và tiếp tục thả vào bình. Chẳng bao lâu, nước đã dâng lên đến miệng bình. Giờ thì nó có thể thò mỏ vào để uống. Quạ rất vui sướng khi nhìn thấy công sức của mình đã có kết quả. Quạ uống thỏa thích những giọt nước mát ngọt rồi bay lên cây nghỉ ngơi. +Giáo viên yêu cầu học sinh nhận xét về câu chuyện và nêu ra một vấn đề rồi đưa ra cách giải quyết của mình. +Kết quả: Rất nhiều tình huống với các cách giải quyết đa dạng, phong phú được học sinh đưa ra. Ngoài ra còn nhiều các chủ đề giáo dục như giáo dục giới tính, giáo dục hướng nghiệp,….và nhiều những kỹ năng sống khác đã được tôi thực hiện cùng với lớp của mình. -Kỹ năng đặt mục tiêu. +Giáo viên khái quát, đây là kỹ năng quan trọng và cần thiết với bất kỳ ai, nó càng cần thiết đối với học sinh nhất là học sinh lớp 9. +Kỹ năng đặt mục tiêu là khả năng con người biết đề ra mục tiêu cho bản thân trong cuộc sống, cũng như lập kế hoạch cho việc thực hiện mục tiêu đó. +Các loại mục tiêu: Ngắn hạn, dài hạn. +Các bước thực hiện mục tiêu: GV phân tích kỹ từng bước. Bước 1: Xác định mục tiêu khái quát-mục tiêu cụ thể (Trả lời câu hỏi: Để làm gì?) 18
Bước 2: Lập kế hoạch thực hiện mục tiêu (Trả lời các câu hỏi như: Để đạt được mục tiêu đó cần làm những việc gì? Việc gì làm trước?......) Bước 3: Tổ chức thực hiện kế hoạch. (Thực hiện từng phần hay cả kế hoạch) Bước 4: Đánh giá rút kinh nghiệm. +Giáo viên cho học sinh xây dựng mục tiêu của bản thân và cùng phân tích tính khả thi của mục tiêu. +Lưu ý: Đặt mục tiêu phải căn cứ vào khả năng của bản thân và chọn được phương pháp (giải pháp) phù hợp. MỤC TIÊU( ngắn hạn, dài hạn) + HÀNH ĐỘNG (biện pháp, cách thức) = KẾT QUẢ 3.5. Giải pháp 5: Kỹ năng phối hợp.(Giải pháp cơ bản) -BHG, Các tổ chức đoàn thể nhà trường. -Phụ huynh học sinh. Đây là kỹ năng cơ bản mà giáo viên chủ nhiệm thường xuyên phải thực hiện để đảm bảo các hoạt động giáo dục của lớp cũng như của nhà trường. II. Khả năng áp dụng của sáng kiến: - Trong các năm học được phân công chủ nhiệm từ năm học 2016-2017 đến năm học 2018-2019 (Từ lớp 7 đến lớp 9 hiện tại), tôi đã áp dụng các giải pháp, kỹ năng và kinh nghiệm trên vào công tác chủ nhiệm. Tùy vào từng năm học để vận dụng những kinh nghiệm cho phù hợp. - Sau khi áp dụng và đánh giá kết quả thu được của sáng kiến trong những năm học vừa qua thì chất lượng hai mặt giáo dục của lớp đạt được kết quả cao hơn, đặc biệt là rèn luyện cho học sinh được nhiều bài học đạo lý và nhiều kỹ năng sống. Tôi nhận thấy sáng kiến này có thể áp dụng đại trà cho tất cả các lớp ở cấp học Trung học cơ sở. - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp trong đơn theo ý kiến của tác giả: Việc vận dụng sáng kiến vào công tác chủ nhiệm lớp liên tục từ lớp 7 đến 9 trường Trung học cơ sở .......... huyện ........ - Vĩnh Phúc. Tôi đã thu được kết quả đáng mừng: -Lợi ích xã hội: 19
+ Ý thức tổ chức kỷ luật của học sinh rất tốt, mọi nội qui của trường của lớp thực hiện nghiêm túc. Không có học sinh bị nhắc nhở vì vi phạm nội qui. +Học sinh đã tự giác, tích cực và chủ động hơn trong mọi hoạt động của trường, của lớp của địa phương, nhất là hoạt động vì cộng đồng. +Học sinh đã có những kỹ năng sống cơ bản, biết xử lý những tình huống nảy sinh trong học tập, trong quan hệ với thầy cô, bạn bè và với cuộc sống xã hội. Khi mắc lỗi học sinh biết nói lời xin lỗi, khi được giúp đỡ biết nói lời cám ơn. +Học sinh ngoan, có ý thức, đạo đức xã hội ngày càng được nâng lên, quan hệ giữa con người với con người ngày càng gắn bó; bệnh vô cảm trong xã hội dần được đẩy lùi. +Kết quả học tập của từng cá nhân, của cả lớp đều rất tốt và luôn đứng ở tốp đầu của nhà trường. Lớp luôn đạt danh hiệu Lớp tiên tiến xuất sắc và giáo viên chủ nhiệm được Ban giám hiệu, đồng nghiệp, phụ huynh học sinh đánh giá cao; được học sinh yêu quý. -Lợi ích kinh tế: +Học sinh không cần tham gia các lớp học kỹ năng sống ở các trung tâm, do đó có thể tiết kiệm được cho phụ huynh từ 500.000đ đến 700.000đ mỗi khóa. +Phụ huynh không phải bận tâm đến các con, tập trung vào làm ăn giúp đời sống kinh tế gia đình đi lên. +Học sinh không mắc phải các tệ nạn xã hội, không nguy hại đến bản thân và tiền bạc ( hàng triệu đồng hoặc nhiều hơn) của gia đình. Với sáng kiến này các thầy cô chủ nhiệm có thêm những lựa chọn về phương pháp, kỹ năng mới để vận dụng trong quá trình chủ nhiệm lớp nhằm tạo ra lớp lớp những học sinh có đủ: Đức-Trí-Thể-Mĩ. Kết quả nhà trường đánh giá cụ thể công tác chủ nhiệm của lớp qua các năm từ lớp 7 đến hết HKI lớp 9 (2016-2017 đến 2018-2019) (Kết quả hai mặt giáo dục). Lớp Sĩ Xếp loại học lực Xếp loại hạnh kiểm Danh số hiệu Giỏi Khá TB Yếu Tốt Khá TB Yếu lớp SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % 20