Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:59

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam" nhằm nghiên cứu lý luận về dạy học liên môn, đưa ra các giải pháp hiệu quả việc vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường THPT. Từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm qua việc trải nghiệm thực tế giảng dạy của bản thân nhằm nâng cao chất lượng bộ môn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MÔN GDQP - AN Đề tài: KHAI THÁC CHÂN DUNG NHÂN VẬT LỊCH SỬ TRONG GIẢNG DẠY TRỰC TUYẾN NỘI DUNG LỊCH SỬ, TRUYỀN THỐNG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MÔN GDQP - AN Đề tài: KHAI THÁC CHÂN DUNG NHÂN VẬT LỊCH SỬ TRONG GIẢNG DẠY TRỰC TUYẾN NỘI DUNG LỊCH SỬ, TRUYỀN THỐNG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM Tác giả 1. Vương Phú Ngọc – Trường THPT Thái Lão Số điện thoại: 0979130238 2. Nguyễn Thị Giang Thoan-Trường THPT Thái Lão Số điện thoại: 0855963779 Nghệ An, tháng 4 năm 2022
MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................................... 1 1. Tên đề tài: .............................................................................................................. 1 2. Lý do chọn đề tài nghiên cứu ................................................................................ 1 3. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài. .............................................................................. 2 4. Dự kiến những đóng góp mới của đề tài. .............................................................. 3 B. NỘI DUNG........................................................................................................... 5 I. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài ....................................................................... 5 1. Cơ sở lí luận của đề tài .......................................................................................... 5 1.1. Khái niệm dạy học trực tuyến ............................................................................ 5 1.2. Vai trò của phương pháp sử dụng chân dung nhân vật lịch sử .......................... 6 1.3. Dạy học tích hợp liên môn ................................................................................. 6 2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ...................................................................................... 7 2.1. Thực trạng của đề tài .......................................................................................... 7 2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc sử dụng chân dung nhân vật để giảng dạy nội dung Lịch sử, truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam. .......... 9 2.3. Mức độ sử dụng chân dung nhân vật của giáo viên để giảng dạy Lịch sử và truyền thống của quân đội nhân dân Việt Nam. ................................................. 11 2.4. Mức độ hiểu biết kiến thức của HS đối với các phương pháp dạy học của GV. .......................................................................................................................... 11 II. Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung truyền thống quân đội nhân dân việt Nam .............................................................. 13 1. Thu thập tài liệu về các nhân vật lịch sử tiêu biểu trong lịch sử quân đội nhân dân Việt Nam. ................................................................................................. 13 1.1. Tranh ảnh về các nhân vật ................................................................................ 13 1.2. Tài liệu lịch sử, thơ văn: ................................................................................... 15 1.3. Các vi deo, phim tài liệu về các nhân vật lịch sử……….……………………29 2. Lựa chọn nhân vật tiêu biểu phù hợp với từng giai đoạn lịch sử và làm rõ nét nghệ thuật quân sự Việt Nam qua mỗi giai đoạn……………………………...….29 2.1. Thời kì hình thành(1930-1945) ........................................................................ 30 2.2. Thời kì kháng chiến chống Pháp (1945-1954)................................................. 30 2.3. Thời kì kháng chiến chống Mĩ(1954-1975) ..................................................... 30
2.4. Thời kì xây dựng và bảo vệ tổ quốc ................................................................. 30 2.5. Truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam .................................................... 30 3. Các biện pháp khai thác nhân vật lịch sử nhằm khắc sâu nội dung Lịch sử, truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam trong giờ học trực tuyến .................... 30 3.1. Sử dụng tranh ảnh kết hợp với sử dụng các tài liệu liên quan (tài liệu lịch sử, sách báo, thơ văn, âm nhạc) .............................................................................. 31 3.2. Khai thác các video về nhân vật lịch sử ........................................................... 32 4. Tổ chức thực hiện. ............................................................................................... 35 5. Tính hiệu quả của đề tài ...................................................................................... 43 C. PHẦN KẾT LUẬN .............................................................................................. 45 1. Kết luận................................................................................................................. 45 2. Ý kiến đề xuất .................................................................................................... 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT PPDH Phương pháp dạy học PP Phương pháp Bộ GD và ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo THPT Trung học phổ thông DHLS Dạy học lịch sử SGK Sách giáo khoa GDQP-AN Giáo dục Quốc phòng -An ninh GV Giáo viên HS Học sinh
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tên đề tài: “Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam” 2. Lý do chọn đề tài nghiên cứu Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trên tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, sau khi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông, Bộ GD-ĐT tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên sẵn sàng đáp ứng mục tiêu đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp, liên môn” là một trong những vấn đề cần ưu tiên. Trước sự thay đổi đồng bộ của các môn học và giáo viên bộ môn Giáo dục quốc phòng an ninh cũng không nằm ngoại lệ, đặc biệt là phát huy tinh thần ham học hỏi, nên các giáo viên hiện nay cũng phải chuyển mình theo tinh thần của sự đổi mới, đó là đạt tới mục đích phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học, tạo cho học sinh tư duy độc lập để giải quyết những vấn đề đặt ra trong thực tiễn. Và nhất là để đáp ứng chương trình thay sách giáo khoa mới theo thông tư số 46/2020/TT-BGDĐT ngày 24 tháng 11 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành về chương trình Giáo dục quốc phòng_An ninh cấp trung học phổ thông sẽ thực hiện vào năm 2021. Với trọng trách đó, giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học, tạo hứng thú cho học sinh, kích thích khả năng sáng tạo và trí tuệ của học sinh. Việc đổi mới phương pháp dạy học là một trong những yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của một giờ dạy. Năm 2021 là một năm mà không chỉ riêng Việt Nam mà cả thế giới phải chịu nhiều thiệt hại nghiêm trọng do đại dịch covid 19 gây ra, và đến giờ phút này các nhà khoa học vẫn chỉ có thể khẳng định rằng các biến chủng mới của dịch covid luôn xuất hiện và nghiêm trọng hơn như: Delta, Omicron, và chưa xác định được khi nào thì đại dịch sẽ kết thúc. Đơn cử như các trường THPT huyện Hưng Nguyên trong giai đoạn hiện nay. Trường hợp một lớp có nhiều học sinh là F0, hoặc lớp đó tiềm ẩn nguy cơ cao, và nếu trường hợp giáo viên bị F0 và bộ môn đó không đủ khả năng bố trí dạy thay, thì nhà trường phải tổ chức dạy trực tuyến cho học sinh. Vậy việc sống chung với con vi rút vô hình covid 19 trong một thời gian dài là điều khó tránh khỏi. Nhưng đứng trước khó khăn là lúc chúng ta phải thay đổi, để thích nghi để vượt qua thử thách. Lĩnh vực giáo dục là một trong những đơn vị tiên phong trong vấn đề xác định sống chung và dần thích ứng với đại dịch. Chủ trương dạy học online là phương pháp cần thiết và an toàn nhất, đồng thời đảm bảo cho tiến độ giáo dục được duy trì, vậy để thực hiện mục tiêu kép vừa dạy học 1
online và vừa đảm bảo chất lượng giáo dục thì giáo viên phải không ngừng trau dồi phương pháp dạy học hiệu quả. Do đặc thù của bôn giáo dục Quốc phòng_An ninh là sự liên kết giữa Bộ quốc phòng và Bộ giáo dục, nên việc giáo viên được tiếp cận tinh thần đổi mới còn hạn chế, nhưng với tính thần không ngại khó, trong những năm gần đây giáo viên bộ môn quốc phòng đã không ngừng tự nghiên cứu và học hỏi giáo viên bộ môn khác, kết quả đã cải thiện và khẳng định được hiệu quả và chất lượng dạy học của bộ môn mình không thua kém gì các bộ môn khác, đặc biệt là phương pháp dạy học theo hướng tích cực, theo hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh. Về phía học sinh: Phần đông các em chưa hứng thú, say mê với nội dung lịch sử nói chung, và lịch sử truyền thống của quân đội nhân dân Việt Nam. Kết hợp với tâm lý chỉ xem trọng các môn thi Đại học, cho nên đa số còn học đối phó, qua loa, vì thế bản thân giáo viên cần phải liên tục đổi mới phương pháp giảng dạy, kích thích sự hứng thú học tập cho học sinh. Vì những lí do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung Lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam”. 3. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài. a. Mục tiêu: Khai thác nhân vật lịch sử để khắc hoạ sâu sắc lịch sử, truyền thống của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Tăng cường khả năng tự học, lựa chọn một số công cụ hỗ trợ dạy học. Cách thiết kế hoạt động liên môn trong dạy học, thiết kế vào một số bài học cụ thể. Nghiên cứu lý luận về dạy học liên môn, đưa ra các giải pháp hiệu quả việc vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường THPT. Từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm qua việc trải nghiệm thực tế giảng dạy của bản thân nhằm nâng cao chất lượng bộ môn. Hỗ trợ và thay thế dạy học trực tiếp, mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, tạo điều kiện để học sinh được học ở mọi nơi mọi lúc, phát triển năng lực công nghệ thông tin… b. Đối tượng và khách thể nghiên cứu Sử dụng chân dung nhân vật lịch sử trong dạy học Lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam ở các trường THPT huyện Hưng Nguyên Đối tượng: Cho học sinh khối 10 đối với các trường THPT trong huyện Hưng Nguyên 2
Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học online môn Giáo dục quốc phòng và an ninh tại trường THPT c. Phạm vi nghiên cứu: Ứng dụng phương pháp dạy học liên môn theo hình thức dạy trực tuyến để phát triển năng lực học sinh đối với học sinh THPT trên địa bàn huyện Các nhân vật lịch sử trong cuộc kháng chiến chống giặc giữ nước, liên quan đến lịch sử truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam, áp dụng ở các trường THPT trong huyện Hưng Nguyên. d. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp phân tích, tổng hợp xử lí số liệu, tổng hợp tài liệu, thông qua việc nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học quốc phòng – an ninh, sách giáo khoa, sách giáo viên, quá trình thực tế dạy học. Phương pháp quan sát sư phạm qua việc tổ chức hướng dẫn học sinh trên lớp. Phương pháp thực nghiệm sư phạm thông qua thao giảng, dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm. Phương pháp phỏng vấn tọa đàm, qua phỏng vấn học sinh. Nghiên cứu nội dung các bài học GDQP - AN và đọc những tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học. Nghiên cứu các hình thức, phương pháp, kĩ thuật thiết kế hoạt động liên môn trong dạy học. Rút kinh nghiệm qua các tiết dạy. Lấy ý kiến của đồng nghiệp về mức độ khả thi của đề tài. Tiến hành khảo sát học sinh trước và sau khi áp dụng đề tài. e. Kế hoạch nghiên cứu Từ 8/2020 - 6/2021: Đọc tài liệu, khảo sát thực trạng, tham khảo ý kiến đồng nghiệp và ứng dụng sáng kiến lần 1 Từ 9/2021 - 3/2022: Tiếp tục tham khảo ý kiến đồng nghiệp, ứng dụng sáng kiến lần 2, hoàn thiện sáng kiến 4. Dự kiến những đóng góp mới của đề tài. Hỗ trợ hoặc thay thế dạy học trực tiếp tại cơ sở giáo dục phổ thông, giúp cơ sở giáo dục phổ thông nâng cao chất lượng dạy học và hoàn thành tiến độ chương trình phổ thông trong năm học; Khai thác chân dung nhân vật lịch sử nhằm tái hiện lịch sử, truyền thống lực lượng vũ trang nhân dân; 3
Mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, tạo điều kiện cho học sinh được học ở mọi nơi, mọi lúc; Đưa ra các bài tập tình huống, câu hỏi để tích hợp nội dung; Đáp ứng chương trình sách giáo khoa lớp 10 mới sắp được triển khai trong năm tới. Sử dụng công cụ, kỹ thuật mới và số liệu mới; Nhân rộng sáng kiến dạy học tích hợp cho bộ môn Giáo dục quốc phòng an ninh. 4
B. NỘI DUNG I. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 1. Cơ sở lí luận của đề tài Thực hiện Công văn số: 3699/BGDĐT-GDTrH V/v Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2021-2022 Các Sở GDĐT chỉ đạo các cơ sở giáo dục trung học xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường theo hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học của Bộ GDĐT, trong đó bảo đảm yêu cầu thực hiện các nội dung cốt lõi, làm cơ sở để chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện các nội dung còn lại phù hợp với tình hình phòng, chống dịch Covid-19 tại địa phương; chủ động về các phương án dạy học trực tuyến và trực tiếp để chuyển đổi linh hoạt, ứng phó kịp thời với các tình huống diễn biến của dịch Covid-19 tại địa phương. Ưu tiên dạy học trực tuyến đối với các nội dung mang tính lí thuyết, có thể hướng dẫn học sinh khai thác sử dụng hiệu quả sách giáo khoa để học tập; sẵn sàng phương án để tận dụng tối đa khoảng thời gian học sinh có thể đến trường để dạy học trực tiếp, nhất là đối với các nội dung thực hành, thí nghiệm và kết hợp ôn tập, củng cố những nội dung lí thuyết đã học trực tuyến. Thực hiện hiệu quả, chất lượng các hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trực tiếp và trực tuyến, bảo đảm hoàn thành chương trình năm học trong các tình huống diễn biến phức tạp của dịch Covid-19. 1.1. Khái niệm dạy học trực tuyến Dạy học trực tuyến (E-learning) là hình thức giảng dạy và học tập ở các lớp học trên Internet. Người dạy và người học sẽ sử dụng phần mềm nền tảng học trực tuyến, ứng dụng truyền âm thanh, hình ảnh và các thiết bị thông minh (laptop, smartphone, máy tính bảng,...). Các bài giảng, tài liệu (dưới dạng văn bản, hình ảnh, video…) được đưa lên các nền tảng và người dùng có thể dễ dàng truy cập và học mọi lúc mọi nơi. Bên cạnh đó còn có các khóa học cùng thời gian thực có sự tham gia và tương tác giữa giáo viên và học viên. Hình thức học trực tuyến đã và đang thể hiện được những ưu điểm nổi trội như sau: Hạn chế nguy cơ lây lan dịch bệnh: Việc áp dụng dạy học trực tuyến đã đảm bảo các lớp học vẫn diễn ra theo kế hoạch, giáo viên và học sinh không phải đến lớp nên giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Thúc đẩy tính tự học Ứng dụng công nghệ thông tin vào giáo dục: Giáo viên cần phải trau dồi năng lực, tìm tòi các hình thức giảng dạy mới để thu hút người học. Từ đó, chất lượng giảng dạy được nâng cao. 5
Có thể kết hợp hình thức nghe – nhìn và tương tác giữa người dạy và người học Tiết kiệm thời gian học tập: Người học và người dạy có thể tiết kiệm được thời gian đi lại. Bên cạnh đó, việc học trực tuyến giúp người học có thể rút ngắn thời gian học tập của mình vì không phụ thuộc vào các yếu tố khác. Bên cạnh những ưu điểm trên, dạy học trực tuyến vẫn còn một số nhược điểm như: Phụ thuộc vào kết nối mạng; Phụ thuộc sự chủ động, tính kỷ luật của người học: Người dạy khó có thể quản lý, kiểm tra đôn đốc việc học của người học. Người học ít có cơ hội trao đổi với người dạy và bạn bè nên giảm hứng thú học tập. Vì thế, dạy học trực tuyến đòi hỏi mỗi người học phải có ý thức tự giác, kỷ luật cao. Vì sao dạy học trực tuyến là xu hướng hiện nay ? Dễ dàng nhận thấy dạy học trực tuyến có nhiều ưu điểm hơn nhược điểm. Hơn nữa, dạy học trực tuyến phù hợp với tình hình thực tế hiện nay và đang trở thành xu hướng bởi: Tăng tính chủ động cho người học 1.2. Vai trò của phương pháp sử dụng chân dung nhân vật lịch sử Trong một giai đoạn lịch sử nhất định thường gắn với sự xuất hiện của nhân vật lịch sử, nói như vậy có nghĩa qua việc tìm hiểu nhân vật lịch sử sẽ giúp ta lý giải được diễn biến, bối cảnh, nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự trong giai đoạn đó, các mối quan hệ…của các sự kiện hiện tượng lịch sử. Mặt khác, vai trò của con người cũng có ảnh hưởng không nhỏ đối với lịch sử, đặc biệt đối với cá nhân lãnh tụ thiên tài, ví như đại tướng Võ Nguyên Giáp, Chủ tịch Hồ Chí Minh. Việc sử dụng chân dung nhân vật lịch sử, gồm cả nhân vật chính diện và phản diện giúp học sinh hiểu rõ hơn bản chất lịch sử, đồng thời còn giáo dục cho các em có quan điểm, thái độ tư tưởng, tình cảm đúng đắn đối với những người có công lao to lớn với lịch sử và cả thái độ phê phán nghiêm khắc với những nhân vật đi ngược lại lợi ích quần chúng, cản trở sự phát triển của lịch sử. Chính vì vậy, trong giảng dạy nội dung lịch sử truyền thống của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, việc tạo biểu tượng các chân dung nhân vật là rất quan trọng. góp phần vào việc giáo dục nhân cách, tình cảm và phát triển của học sinh, tạo hứng thú, đồng thời nâng cao tính cực, tự giác trong việc học tập môn Giáo dục quốc phòng và an ninh. 1.3. Dạy học tích hợp liên môn Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trên tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, sau khi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ 6
thông, Bộ GD-ĐT tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên sẵn sàng đáp ứng mục tiêu đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp, liên môn” là một trong những vấn đề cần ưu tiên. - Khái niệm dạy học tích hợp liên môn Dạy học tích hợp liên môn là dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học. “ Tích hợp là nói đến phương pháp và mục tiêu của hoạt động dạy học, còn “liên môn” là đề cập tới nội dung dạy học. Đã dạy học “ tích hợp” thì chắc chắn phải dạy kiến thức liên môn và ngược lại, để đảm bảo hiệu quả của dạy học liên môn thì phải bằng cách và hướng tới mục tiêu tích hợp. Ở mức độ thấp thì dạy học tích hợp mới chỉ là lồng ghép những nội dung giáo dục có liên quan đến quá trình dạy học một môn học như: lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục lối sống; mức độ tích hợp cao hơn là xử lí các nội dung kiến thức trong mối liên quan với nhau, bảo đảm cho học sinh tổng hợp được các kiến thức đó một cách hợp lý để giải quyết các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống, đồng thời tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. - Ưu điểm của việc dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn Đối với học sinh, dạy học tích hợp liên môn có tính thực tiễn, nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học chủ đề tích hợp liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc; Đối với giáo viên, sẽ gặp khó khăn trong thời gian đầu vì một lúc phải tìm hiểu rất nhiều môn học ở những lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, tình trạng đó sẽ dần được khắc phục bởi trong các giờ lên lớp, với mỗi tiết học giáo viên cũng thường xuyên phải lồng ghép những kiến thức của các môn học học vào bài dạy của mình nên việc tiếp cận những kiến thức liên môn đó không quá khó khăn. Bên cạnh đó, với việc đổi mới giáo dục như hiện nay học sinh là chủ thể của hoạt động nhận thức, giáo viên chỉ là người định hướng , tổ chức, đánh giá về những hoạt động của học sinh trong các giờ lên lớp cũng như các hoạt động trải nghiệm. Như vậy, dạy học liên môn không những giảm tải cho giáo viên trong việc dạy học các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn có tác dụng bồi dưỡng nâng cao kiến thức và kỉ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn, tích hợp. 2. Cơ sở thực tiễn của đề tài 2.1. Thực trạng của đề tài Hiện tại là khoảng thời gian cuối tháng 3 và đầu tháng 4 năm 2022. Công tác phòng chống dịch covid_19 đã đạt được nhiều thuận lợi, đặc biệt là tỉ lệ được tiêm 7
Vec xin mũi 3 đã được phủ khắp cả nước. Thành công lớn nhất là đất nước chúng ta đã giảm được tỉ lệ người tử vong do mắc covid_19, nhưng tỉ lệ người F0 cũng chưa có dấu hiệu giảm, kết hợp với tâm lý của phụ huynh học sinh, nên việc các nhà trường buộc phải tổ chức học trực tuyến đối với các lớp có nguy cơ cao, tỉ lệ F0 nhiều là biện pháp bắt buộc và rất cần thiết trong lúc này. Bên cạnh đó giáo viên là F0 cũng chiếm tỉ lệ lớn trong các trường. Vì vậy để đảm bảo tiến độ và chất lượng của bộ môn nhà trường buộc phải duy trì và vận dụng việc dạy học trực tuyến. Như chúng ta biết chương trình bộ môn Giáo dục quốc phòng lớp 10 gồm cả lý thuyết và thực hành. Bài 2 với nội dung “Lịch sử, truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam” là một trong những nội dung lý thuyết, với thời lượng 2 tiết nhưng phần kiến thức lịch sử và truyền thống trong SGK lại khái quát từ năm 30 của thế kỉ XX đến sau năm 1975 gắn liền với cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập với rất nhiều sự kiện quan trọng. Như vậy rất khó khăn cho học sinh nắm được đầy đủ kiến thức, và bản thân giáo viên cũng rất khó trong việc giảng dạy hết nội dung quan trọng trong khoảng thời gian hai tiết. Vậy để đảm bảo chất lượng của giờ dạy buộc giáo viên phải chịu khó nghiên cứu, đầu tư giờ dạy, và đổi mới phương thức giảng dạy theo hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh. Qua quá trình trực tiếp giảng dạy bằng hình thức dạy học online, và nắm bắt thông tin từ nhiều giáo viên và học sinh, chúng ta có thể khẳng định dạy học bằng hình thức trực tuyến, ngoài việc đảm bảo tiến độ môn học, còn có nhiều ưu điểm và đảm chất lượng giáo dục cho học sinh. Để khẳng định về hiệu quả khi giáo viên đầu tư vận dụng các phương pháp dạy học tôi đã tiến hành khảo sát ý kiến 100 người học về hoạt động dạy học trực tuyến qua bài học: “Lịch sử, truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam”. 1. Rất không đồng ý; 2. Không đồng ý; 3. Tương đối đồng ý; 4. Đồng ý; 5. Rất đồng ý Mức độ đồng ý TT Tiêu chí 1 2 3 4 5 Nội dung bài giảng được cập nhật và có 1 liên hệ thực tiễn, tạo sự hứng thú cho 0 % 0% 20% 25% 55% người học Phương pháp giảng dạy khoa học, phù 2 0% 0% 15% 40% 45% hợp giúp người học dễ dàng tiếp thu Kế hoạch dạy-học được thực hiện đúng 3 0% 0% 0% 20% 80% thời gian và thời khóa biểu 4 Người học được kiểm tra, đánh giá mức 0 % 0% 16% 46% 38% 8
độ hiểu bài hàng tuần Người học luôn được hỗ trợ, giải đáp các thắc mắc trực tiếp trong giờ học và 5 0% 0% 19% 19% 62% ngoài giờ học thông qua diễn đàn, mạng xã hội, email, … Người học được phát huy năng lực tự 6 0% 0% 15% 20% 65% học, tự nghiên cứu và làm việc nhóm,… Tiến độ dạy-học và bài tập được giao 7 0% 0% 26% 26% 48% vừa sức với người học Bảng 1: Phiếu khảo sát dạy học trực tuyến Ý KIẾN KHÁC Câu 1. Cảm nhận chung của anh/chị về việc học trực tuyến trong thời gian ứng phó với dịch  Rất hài lòng  Hài lòng  Tạm hài lòng  Không hài lòng  Rất không hài lòng Kết quả: 40% Rất hài lòng; 50% Hài lòng; 10% Tạm hài lòng Câu 2. Hình thức học anh/chị mong muốn đối với học phần này trong thời gian tới:  Học trực tuyến  Học trên lớp Kết hợp cả 2 Kết quả: 65% Học trực tuyến; 20% Học trên lớp; 15% Kết hợp cả hai 2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc sử dụng chân dung nhân vật để giảng dạy nội dung Lịch sử, truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam. Về phía giáo viên: Bản thân tôi nhận thấy quan niệm dạy học nội dung liên quan đến lịch sử chủ yếu là cung cấp thông tin, sự kiện, yêu cầu học sinh nắm được thời gian, địa điểm, diễn biến, kết quả, ý nghĩa mà ít chú ý đến làm rõ vai trò của nhân vật lịch sử, anh hùng dân tộc, có chăng chỉ nhắc qua tên tuổi khi đề cập đến sự kiện, như vậy trong bức tranh lịch sử, con người hầu như trạng thái tĩnh, do đó học sinh còn nhiều nhầm lẫn đáng tiếc: đơn cử nhất là sự kiện được cộng đồng mạng lên tiếng nhiều đó là câu hỏi Quang Trung và Nguyễn Huệ có phải là hai anh em không ? Có thể thấy, lịch sử trước đến nay vẫn là môn học một chiều. Nó không đem đến cảm giác bay bổng như môn văn hay thúc đẩy học sinh đi tìm tòi lời giải như môn toán. Nó vẫn luôn là môn học thuộc và chưa bao giờ được khuyến khích học đúng nghĩa. Bố mẹ vẫn muốn con học giỏi toán hơn giỏi lịch sử vì dễ xin việc hơn. 9
Thầy cô vẫn chỉ dồn sức cho học sinh tập trung ôn những môn thi chính. Lịch sử bỗng trở thành đứa con bị ghẻ lạnh trong ngành giáo dục. Chúng ta đã nhiều lần bày tỏ sự “quan ngại sâu sắc”. Đó là những mùa thi gần đây học sinh gần như không chọn môn lịch sử, hay chuyện rất nhiều học sinh đã từng tỏ ra vui mừng vì môn lịch sử không có mặt trong kỳ thi tốt nghiệp THPT. Chúng ta vẫn có những giáo sư lịch sử, những học sinh giỏi quốc gia về lịch sử nhưng nó không thể đại diện cho 90 triệu dân. Một quốc gia sẽ thế nào nếu người dân quay lưng với lịch sử đất nước mình? Tại sao người Việt lại rành sử Tàu hơn sử Việt ? Có lẽ chúng ta đã không tìm ra được hướng truyền đạt thuyết phục hay không tạo được một “sân chơi” hấp dẫn để thu hút người Việt đến với lịch sử nước nhà một cách tự nhiên nhất. Điều này những nước quanh ta như Trung Quốc, Hàn Quốc đã làm được, làm tốt không chỉ với dân chúng nước họ mà khiến cho người dân các nước xung quanh cũng phải rành và ngưỡng mộ lịch sử của họ. Thật đáng tiếc cho chúng ta khi người dân không thiết tha tìm hiểu lịch sử nước nhà mặc dù lịch sử Việt Nam cũng hào hùng và độc đáo không thua kém nước nào. Việc quan tâm bồi dưỡng thay đổi phương pháp dạy học hàng năm, vẫn được tiến hành đồng bộ, thường xuyên cũng đã góp phần làm cho cách học và cách dạy của giáo viên, có phần khởi sắc. Bản thân không ngừng tìm tòi, sáng tạo cách dạy, cách truyền đạt mới với phương châm lấy học sinh làm trung tâm và giáo viên là người hướng dẫn cho học sinh giải quyết vấn dề. Như chúng ta đã biết, nhân vật lịch sử có vai trò vô cùng quan trọng. Nhân vật lịch sử là bằng chứng cho sự hình thành và phát triển cho một quá trình lịch sử của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, dân tộc Việt Nam, nếu không có nhân vật lịch sử thì các sự kiện lịch sử trở nên nhàm chán, thiếu sinh động, thiếu tính trung thực. Do đó sử dụng chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân việt Nam đóng một vai trò quan trọng đối với việc giúp học sinh học hứng thú học tập. Để có cơ sở cho việc ứng dụng đề tài này ở trường THPT đạt hiệu quả cao, chúng tôi đã tiến hành điều tra về nhận thức, mức độ sử dụng của 06 giáo viên dạy học môn Giáo dục quốc phòng_An ninh trên địa bàn, kết quả thu được như sau: Bảng 2: Kết quả khảo sát mức độ nhận thức của giáo viên về sử dụng chân dung nhân vật để giảng dạy Lịch sử và truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam Mức độ nhận thức và lý do Số giáo Tỉ lệ % viên A. Mức độ nhận thức Rất cần thiết 4 67 Cần thiết 2 33 Không cần thiết 0 0 10
B. Các lý do - Kích thích hứng thú học tập của học sinh 6 100 - Phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh 6 100 - Đảm bảo kiến thức vững chắc 5 83 - Chuẩn bị công phu mất thời gian 5 83 2.3. Mức độ sử dụng chân dung nhân vật của giáo viên để giảng dạy Lịch sử và truyền thống của quân đội nhân dân Việt Nam Bảng 3: Thực trạng sử dụng các PPDH của GV trong dạy học nội dung lịch sử và truyền thống của quân đội nhân dân Việt Nam ở trường THPT Thường xuyên Thỉnh thoảng Không sử dụng TT Các PPDH SL % SL % SL % 1 Thuyết trình 6 100 0 0 0 0 2 Nhân vật 0 0 2 33 4 67 3 Vấn đáp 3 50 3 50 0 0 4 Trực quan 3 50 2 33 1 17 5 Nhóm 4 67 1 17 1 17 2.4. Mức độ hiểu biết kiến thức của HS đối với các phương pháp dạy học của GV Chúng ta thấy một thực trạng phổ biến nhất đối với các em học sinh là học bài cũ một cách thụ động, học vẹt, khi ngồi học trên lớp với tình trạng gò bó, o ép nhận kiến thức cho nên dẫn đến tình trạng các em không nắm được kiến thức lịch sử, khi giáo viên kiểm tra bài cũ thì đa số các em không nhớ, hay quên, mất một từ đầu câu thì sẽ quên hết nội dung kiến thức đã học. Vậy làm thế nào để các em học sinh không thụ động, có say mê hứng thú học, nắm được kiến thức lịch sử Để tìm hiểu về mức độ hiệu quả của HS đối với các PPDH mà GV thường sử dụng tôi đã tiến hành điều tra 120 HS khối 10 của 3 trường THPT ở trên địa bàn kết quả thu được như sau: Bảng 4:Thống kê sô lượng học sinh nhận xét về các phương pháp dạy học Rất hiệu Bình Không hiệu Hiệu quả TT Các PPDH quả thường quả SL % SL % SL % SL % 1 Thuyết trình 36 30 20 17 64 53 0 0 11
2 Nhân vật 85 71 35 29 0 0 0 0 3 Vấn đáp 40 33 30 25 50 42 0 0 4 Trực quan 70 58 35 29 15 13 0 0 5 Nhóm 55 46 40 33 25 21 0 0 Qua số liệu điều tra trên tôi thấy: - Về phía giáo viên: 100% (6/6) GV được khảo sát đều khẳng định sự cần thiết cả việc sử dụng hình ảnh nhân vật trong dạy học online. Các GV đã có nhận thức đúng đắn về tác dụng của phương pháp sử dụng chân dung nhân vật trong dạy học online: 100% (6/6) GV đều cho rằng sử dụng phương pháp này sẽ, phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của HS, 83% (5/6) GV cho rằng phương pháp này đảm bảo kiến thức vững chắc. Tuy nhiên qua số liệu điều tra ở bảng 2: Các phương pháp dạy học được các GV sử dụng cho thấy: 100% GV trong dạy học sử dụng thường xuyên phương pháp thuyết trình, 67% sử dụng phương pháp hoạt động nhóm, 50% sử dụng phương pháp trực quan. Trong khi đó với phương pháp sử dụng chân dung nhân vật lịch sử chỉ có 33% (2/6) GV được hỏi là thỉnh thoảng sử dụng trong quá trình dạy học, 67% ( 4/6) GV không sử dụng, còn sử dụng thường xuyên không có GV nào. Điều này cho thấy giữa nhận thức, thái độ và hành động thực tế của GV còn có khoảng cách khá xa. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến việc cải tiến, đổi mới PPDH còn gặp nhiều khó khăn. - Về phía học sinh: Qua điều tra chúng tôi thấy hầu hết ý kiến đều thể hiện tương đối đồng ý, đồng ý, và rất đồng ý về các tiêu chí khi tổ chức dạy học trực tuyến; 71% HS thấy rất hiệu quả khi giáo viên khai thác chân dung nhân vật để khái quát lịch sử và truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam, qua các thời kỳ, và 29% thấy hiệu quả. Như vậy đây là một thuận lợi để giáo viên có thể áp dụng phương pháp này trong xu thể đổi mới PPDH hiện nay. Tuy nhiên trong quá trình dạy học giáo viên rất ít khi sử dụng phương pháp này, nếu có thì cũng chỉ trong các tiết thao giảng hoặc sinh hoạt chuyên đề. Qua tìm hiểu tôi thấy nguyên nhân của thực trạng trên là do: Các GV cho rằng phương pháp sử dụng chân dung nhân vật đòi hỏi đầu tư nhiều công sức, chuẩn bị mất thời gian. Không phải nội dung nào cũng sử dụng phương pháp này một cách hiệu quả, giáo viên phải mất thời gian tìm kiếm thông tin, hướng dẫn và kiểm tra kết quả của học sinh. Năng lực, kĩ năng vận dụng phương pháp còn hạn chế, nhiều GV còn đang lúng túng chưa biết vận dụng vào bài nào, tiến hành ra sao…đó là những nguyên nhân làm cho giáo viên chưa mạnh dạn sử dụng PP này trong dạy học. Khả năng hợp tác của các HS cũng làm giảm hiệu quả sử dụng phương pháp này, các em chưa chủ động khi tham gia hoạt động nhóm.. Thực tế đó cho thấy việc áp khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung Lịch sử, truyền thống quân đội nhân dân việt Nam là hết sức cần thiết. Với tư cách một giáo viên, tôi cho rằng mình cần phải có 12
trách nhiệm đầu tư vào chuyên môn để đảm bảo chất lượng giờ dạy, đặc biệt là trong thời điểm dịch bệnh phức tạp và giáo dục có nhiều đổi mới như hiện nay. II. Khai thác chân dung nhân vật lịch sử trong giảng dạy trực tuyến nội dung truyền thống quân đội nhân dân việt Nam 1. Thu thập tài liệu về các nhân vật lịch sử tiêu biểu trong lịch sử quân đội nhân dân Việt Nam. 1.1. Tranh ảnh về các nhân vật La Văn Cầu Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân La Văn Cầu kể truyền thống cho thế hệ trẻ (Ảnh chụp tháng 5 năm 2018) Nguyễn Viết Xuân 13
Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Tuân Chiếc MiG-21 số hiệu 5121 Phạm Tuân cùng với nhà du hành vũ trụ Viktor Gorbatko Đại tướng Võ Nguyên Giáp Lễ thành lập Đội Việt Nam TT giải phóng quân 14
1.2. Tài liệu lịch sử, thơ văn - La Văn Cầu: (tên thật là Sầm Phúc Hướng) sinh năm 1931, người dân tộc Tày, quê ở tỉnh Cao Bằng. Năm 1948 khi mới 17 tuổi, La Văn Cầu đã viết đơn tình nguyện nhập ngũ vào Đại đội 671, Trung đoàn 174, Đại đoàn 316, lập nhiều chiến công trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Đặc biệt, trong Trận Đông Khê thuộc Chiến dịch biên giới năm 1950, La Văn Cầu là chỉ huy tổ bộc phá hàng rào để đơn vị phía sau tiến công đồn. Ông Cầu bị trúng đạn dập nát một phần cánh tay phải. La Văn Cầu đã nghiến răng nhờ đồng đội dùng lưỡi lê chặt đứt cánh tay bị thương và tiếp tục chiến đấu. Ông dùng tay trái ôm bọc phá đánh mở đường, tạo thời cơ cho các lực lượng khác tiếp đánh chiếm đồn quân đối phương. Tổng kết Chiến dịch Biên giới Thu-Đông 1950, Đại tướng Võ Nguyên Giáp biểu dương chiến sĩ trẻ La Văn Cầu là một trong những “lá cờ đầu trong phong trào giết giặc lập công”. La Văn Cầu và một số chiến sĩ được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh ở chiến khu Việt Bắc. Với các thành tích trong chiến đấu, ngày 19 tháng 5 năm 1952, La Văn Cầu được Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, khi đó ông đang là tiểu đội phó thuộc Trung đoàn 174, Đại đoàn 316. Cùng năm 1952, La Văn Cầu được trao tặng danh hiệu Anh hùng thi đua ái quốc theo Sắc lệnh số 107-SL ngày 10 tháng 8 năm 1952. Cuộc đời của La Văn Cầu từng được đưa vào bài tập đọc của sách giáo khoa tiểu học ở Việt Nam: “Anh Cầu ra trận/Giặc bắn què tay/Anh chặt phăng ngay/Mìn anh nổ trúng/Bịt lỗ châu mai/Giặc ngã sõng soài/Anh Cầu giỏi quá/Được Bác Hồ khen/Anh được nêu tên/Anh hùng quân đội”. Tên ông được dùng để đặt cho nhiều trường học và một số con đường ở Thủ đô Hà Nội, ở phường 2, thành phố Vũng Tàu, một con phố ở Nam Định và một khu phố ở thị trấn Nam Sách, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Ông là một trường hợp đặc biệt và hiếm có ở Việt Nam lẫn trên thế giới vì ngay khi còn đang sống đã được đặt tên đường. Theo ông Cầu, việc tên ông được dùng để đặt cho một con đường là một vinh dự. Ông được vinh danh công dân thủ đô ưu tú năm 2019 tại Hội nghị Hội nghị biểu dương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt tiêu biểu và vinh danh công dân thủ đô ưu tú năm 2019 ngày 05/11/2019. -Phan Đình Giót (1922-1954) sinh ở làng Vĩnh Yên (nay là thôn 8), xã Cẩm Quan, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh. Ông sinh ra trong một gia đình rất nghèo. Bố ông bị chết vì đói. Ông phải đi ở từ năm 13 tuổi và chịu cảnh cực nhọc, vất vả. Sau Cách mạng tháng Tám, Phan Đình Giót tham gia tự vệ chiến đấu. Đến năm 1950, Phan Đình Giót xung phong đi bộ đội chủ lực. Phan Đình Giót đã tham gia nhiều chiến dịch lớn như: Trung Du, Hòa Bình, Tây Bắc và Điện Biên Phủ. Mùa đông năm 1953, đơn vị được lệnh tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ. Lực lượng hành quân gần 500 người, vượt qua nhiều đèo dốc, mang vác nặng nhưng ông vẫn kiên trì, giúp đồng đội về tới đích. Chiều ngày 13 tháng 3 năm 1954, đơn vị của ông nổ súng tiêu diệt địch ở Him Lam. Bộ đội đại đội 58 lao lên mở đường, đã liên tiếp đánh đến quả bộc phá thứ tám. Phan Đình Giót đánh quả 15