intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh

Chia sẻ: Hương Hoa Cỏ Mới | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:83

27
lượt xem
2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến là đề xuất một số giải pháp ôn thi tốt nghiệp THPT đã được chúng tôi tiến hành triển khai có hiệu quả ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh sẽ góp phần vào việc nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT nói riêng, nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử nói chung không chỉ ở trường THPT Dân tộc nội trú mà còn có thể áp dụng ở các trường THPT khác.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh

  1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH NGHỆ AN Người thực hiện: Vi Thị Thu Hồng Tổ: Khoa Học Xã Hội Số điện thoại: 0946 275 234 Email: vihongdtntnghean@gmail.com NĂM HỌC 2020 - 2021
  2. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2 3. Đóng góp của đề tài................................................................................................. 2 4. Tính mới của đề tài.................................................................................................. 2 PHẦN NỘI DUNG........................................................................................................ 3 1. Cơ sở lí luận ............................................................................................................ 3 1.1. Một số quan điểm về đổi mới giáo dục THPT ................................................. 3 1.2. Những thay đổi trong kỳ thi THPT QG, nay là kỳ thi tốt nghiệp THPT của Bộ Giáo dục và Đào tạo................................................................................................. 3 2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử . ..................................... 4 2.1. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử ở các trường THPT hiện nay . .................................................................................................................. 4 2.1.1. Kết quả thi THPT Quốc gia và Tốt nghiệp THPT môn Lịch sử những năm gần đây.................................................................................................................. 4 2.1.2. Một số tồn tại và hạn chế trong dạy và học lịch sử cũng như ôn thi Tốt nghiệp THPT. ....................................................................................................... 7 2. 2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú. ................................................................................................................ 8 3.Giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh. .................................................................................................. 10 3.1. Một số giải pháp chung nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử . 10 3.1.1: Tạo động lực, truyền cảm hứng cho học sinh .......................................... 10 3.1.2: Hướng dẫn học sinh phương pháp học Lịch sử, phương pháp ôn luyện và làm bài thi trắc nghiệm Lịch sử. ......................................................................... 14 3.1.3: Lập kế hoạch ôn tập cụ thể, chi tiết .......................................................... 19 3.1.4: Một số giải pháp tổ chức dạy học, ôn tập, củng cố kiến thức .................. 22 3.2. Một số giải pháp đặc thù nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú ......................................................................... 28 GV: Vi Thị Thu Hồng THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  3. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An 3.2.1: Dạy học phù hợp với đối tượng cụ thể (Học sinh thi Tốt nghiệp và học sinh lấy kết quả xét tuyển đại học) ..................................................................... 28 3.2.2: Dạy học có phân hóa, dạy sát đối tượng .................................................. 29 3.2.3: Phát huy ý thức tự học của học sinh......................................................... 31 1.2.4. Khuyến khích học sinh học tập cặp đôi, hỗ trợ nhau trong ôn tập ........... 33 3.2.5: Tăng cường quản lí, hướng dẫn học sinh ôn tập sau giờ học chính khóa. 35 3.2.6: Cọ xát qua các kì thi thử ở trường/ liên trường ........................................ 37 4. Hiệu quả của đề tài ................................................................................................ 37 4.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 37 4.2. Nhận xét của học sinh, giáo viên và BGH về quá trình triển khai đề tài. ...... 39 4.2.1. Nhận xét của học sinh .............................................................................. 39 4.2.2: Nhận xét của đồng nghiệp – Cô giáo Lương Thị Hiền- GV Lịch sử: ...... 40 4.2.3: Nhận xét của BGH – Thầy Phan Đình Trường – PHT phụ trách chuyên môn: ....................................................................................................... 40 PHẦN KẾT LUẬN ..................................................................................................... 42 1. Kết luận ................................................................................................................. 42 2. Bài học kinh nghiệm ............................................................................................. 42 3. Một số đề xuất, kiến nghị ...................................................................................... 43 3.1: Đối với phụ huynh: ......................................................................................... 43 3.2: Đối với nhà trường: ........................................................................................ 43 3.3: Đối với các cấp quản lý giáo dục: .................................................................. 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 45 PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 2 PHỤ LỤC 3 PHỤ LỤC 4 PHỤ LỤC 5 PHỤ LỤC 6 PHỤ LỤC 7 GV: Vi Thị Thu Hồng THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  4. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An DANH MỤC MỘT SỐ TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung GD@ĐT Giáo dục và đào tạo THPT QG Trung học phổ thông Quốc gia THPT Trung học phổ thông DTNT Dân tộc nội trú GV Giáo viên HS Học sinh GV: Vi Thị Thu Hồng THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  5. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Lịch sử là một môn học quan trọng góp phần giáo dục, hình thành nhân cách, lòng yêu nước, sự hiểu biết, nhận thức về truyền thống dân tộc nói riêng và về sự phát triển của nhân loại nói chung. Với ý nghĩa quan trọng đó, Lịch sử được chọn là một môn thành phần trong bài thi tổ hợp khoa học xã hội trong kì thi THPT Quốc gia, và nay là kì thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ GD&ĐT, trong những năm vừa qua điểm thi trung bình môn của môn Lịch sử luôn thấp nhất trong tổng số các môn thi THPT Quốc gia. Kết quả thi thấp dẫn đến tâm lí e ngại, sợ môn Sử trong học sinh, hình thành thái độ học đối phó hoặc không học, làm cho chất lượng dạy học môn Sử đã thấp lại càng thấp, tình trạng học sinh Việt Nam không biết lịch sử Việt Nam lại trở nên phổ biến… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến kết quả thi THPT Quốc gia cũng như chất lượng dạy học môn Lịch sử thấp. Một trong những nguyên nhân đó chính là chúng ta chưa tìm ra được những giải pháp dạy học, ôn tập phù hợp với đối tượng học sinh của mình, các em hầu như đang phải “tự bơi” trong biển kiến thức khổng lồ, dẫn đến tâm lí sợ học Sử và thi Sử. Trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh Nghệ An là ngôi trường đặc thù với đa số học sinh là người dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa của các huyện miền núi phía tây tỉnh Nghệ An. Mặc dù chất lượng đầu vào của trường rất thấp, các em thiếu vắng sự quan tâm, quản lí trực tiếp của cha mẹ và không có điều kiện để học thêm bên ngoài cũng như tham gia các khóa học, khóa luyện thi online như những học sinh ở các trường THPT khác nhưng kết quả thi tốt nghiệp THPT, đặc biệt là điểm các môn khối C, trong đó có môn Lịch sử, luôn đứng top đầu của cả tỉnh. Để đạt được kết quả đó là cả một quá trình dày công tìm tòi, học hỏi, đúc rút kinh nghiệm của cả thầy và trò trong việc tìm ra những giải pháp ôn thi THPT Quốc gia, thi tốt nghiệp THPT phù hợp nhất, hiệu quả nhất. Từ kinh nghiệm 4 năm ôn thi THPT Quốc gia môn Lịch sử dưới hình thức trắc nghiệm, để góp phần cải thiện chất lượng dạy học môn Lịch sử, nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT, tôi chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 1 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  6. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh” làm đề tài nghiên cứu, trao đổi, học tập kinh nghiệm cùng đồng nghiệp. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn lịch sử và áp dụng thí điểm ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh. 3. Đóng góp của đề tài Việc đề xuất một số giải pháp ôn thi tốt nghiệp THPT đã được chúng tôi tiến hành triển khai có hiệu quả ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh sẽ góp phần vào việc nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT nói riêng, nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử nói chung không chỉ ở trường THPT Dân tộc nội trú mà còn có thể áp dụng ở các trường THPT khác. 4. Tính mới của đề tài Qua nghiên cứu, tổng hợp tài liệu, chúng tôi thấy có khá nhiều bài viết, đề tài sáng kiến kinh nghiệm đề cập đến vấn đề nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử, có đề tài cũng đã đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi THPT quốc gia cho học sinh khối 12 môn lịch sử nhưng giải pháp đưa ra chủ yếu thiên về tổng hợp kiến thức lịch sử…Vì vậy, đây là đề tài đầu tiên đề cập đến cách thức tổ chức ôn tập cho học sinh để đạt kết quả cao trong kì thi tốt nghiệp, hơn nữa đây là đề tài được áp dụng thí điểm cho học sinh trường THPT DTNT Tỉnh. Các giải pháp chúng tôi đưa ra dựa trên cơ sở nghiên cứu lí luận về phương pháp dạy học và thực tiễn giảng dạy cũng như ôn thi THPT Quốc gia (nay là kì thi Tốt nghiệp THPT) ở trường THPT DTNT Tỉnh. Các giải pháp được xây dựng trên cơ sở đảm bảo tính giáo dục, tính khả thi và tính thực tiễn. GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 2 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  7. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận 1.1. Một số quan điểm về đổi mới giáo dục THPT - Luật Giáo dục số 38/2005/QH11, điều 28: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sang tạo của học sinh: phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh”… - Báo cáo Chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX: “ Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại, nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”… - Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 ban hành kèm theo quyết định 711/QĐ- TT ngày 13/6/2012 của thủ tướng Chính phủ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập và rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”… 1.2. Những thay đổi trong kỳ thi THPT QG, nay là kỳ thi tốt nghiệp THPT của Bộ Giáo dục và Đào tạo Kỳ thi trung học phổ thông quốc gia là một sự kiện của ngành Giáo dục Việt Nam, được bắt đầu tổ chức vào năm 2015. Là kỳ thi 2 trong 1, được gộp lại bởi hai kỳ thi là Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và Kỳ thi tuyển sinh đại học và cao đẳng, kỳ thi này xét cho thí sinh hai nguyện vọng: tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, cao đẳng, nhằm giảm bớt tình trạng luyện thi, học tủ, học lệch và giảm bớt chi phí. Ngày 26 tháng 2 năm 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã ban hành Quy chế thi của kỳ thi này. Theo đó, để được xét công nhận tốt nghiệp THPT và xét tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng, thí sinh phải thi 4 môn (gọi là 4 môn thi tối thiểu) gồm 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 môn tự chọn trong số các môn Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lí.Hình thức thi của môn Lịch sử vẫn là thi tự luận. GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 3 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  8. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An Năm 2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện “Đổi mới kì thi tốt nghiệp THPT, kì thi tuyển sinh ĐH, CĐ theo hướng đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả, khách quan và công bằng; kết hợp kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục với kết quả thi”. Để được xét công nhận tốt nghiệp THPT và xét tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng, thí sinh phải thi 4 môn (gọi là 4 môn thi tối thiểu) gồm 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 bài thi tự chọn tổ hợp khoa học tự nhiên hoặc tổ hợp khoa học xã hội. Môn Lịch sử là môn thi thành phần thuộc tổ hợp khoa học xã hội. Hình thức đề thi cũng thay đổi. Theo đó, môn Lịch sử chính thức chuyển từ thi tự luận sang hình thức trắc nghiệm khách quan. Năm 2020, do những tác động từ đại dịch COVID-19 đến việc dạy và học ở các nhà trường, kỳ thi THPT quốc gia phải tạm dừng, trở lại là kỳ thi tốt nghiệp THPT với cách thức tổ chức tương tự kỳ thi THPT quốc gia và với mục đích chính là xét tốt nghiệp THPT. Các trường đại học vẫn có thể sử dụng kết quả thi tốt nghiệp làm căn cứ tuyển sinh đại học. 2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử . 2.1. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử ở các trường THPT hiện nay . 2.1.1. Kết quả thi THPT Quốc gia và Tốt nghiệp THPT môn Lịch sử những năm gần đây Trước hết chúng tôi xin đưa ra phổ điểm trung bình môn Lịch sử từ năm 2017 do Bộ GD@ĐT thống kê Phổ điểm môn Lịch sử năm 2017. Điểm trung bình của môn là 4,6. GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 4 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  9. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An Phổ điểm Lịch sử kỳ thi THPT quốc gia 2018. Điểm trung bình của môn là 3,79 điểm. Phổ điểm môn Lịch sử thi THPT quốc gia 2019. Điểm trung bình:4.30 Nguồn: Bộ GD-ĐT GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 5 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  10. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An Từ phổ điểm trung bình môn sử qua các năm chúng ta có thể khẳng định rằng môn Lịch sử luôn là môn thi có kết quả thấp nhất trong bài thi tổ hợp Khoa học xã hội nói riêng và so với tất cả các môn thi trong kỳ thi THPT nói chung. Đặc biệt kỳ thi năm 2018 là kỳ thi mà điểm trung bình đạt mức thấp kỉ lục. Cụ thể, môn Sử có tổng số 563.013 thí sinh dự thi. Trong đó, có 1.277 thí sinh đạt điểm liệt, 468.628 thí sinh (chiếm 83,24%) đạt điểm dưới trung bình. Số điểm trung bình toàn quốc của môn này là là 3,79; thấp hơn hẳn so với mức điểm của năm 2017 và 2016.Số điểm nhiều thí sinh đạt nhất là 3,25. Năm 2019, so với năm 2018, điểm thi môn Lịch sử có cải thiện chút ít, nhưng vẫn khiến nhiều người lo lắng khi học sinh ngày càng thờ ơ với môn học này. Cụ thể, cả nước có 569.905 thí sinh dự thi môn Lịch sử, nhưng có tới 399.016 bài thi điểm dưới trung bình, chiếm tỷ lệ tới 70,01%. Điều đáng chú ý là, có 395 thí sinh bị GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 6 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  11. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An điểm liệt (từ 0 đến 1 điểm) môn Lịch sử. Mức điểm trung bình mà thí sinh đạt được chỉ 3,75. Năm 2020, khi Bộ GD_ ĐT thay đổi kỳ thi THPT QG thành kỳ thi tốt nghiệp THPT với mục đích là tốt nghiệp THPT chứ không phải thi THPT quốc gia với 2 mục tiêu vừa để xét tốt nghiệp THPT vừa xét tuyển đại học thì điểm trung bình môn Lịch sử đã được cải thiện đáng kể so với bản thân nó, mặc dù vẫn là một trong hai môn có điểm số thấp nhất. Cụ thể, có 553.987 thí sinh tham gia thi môn Lịch sử trong đó điểm trung bình là 5,19 điểm, điểm trung vị là 5 điểm; điểm số có nhiều thí sinh đạt nhất là 4,5 điểm. 2.1.2. Một số tồn tại và hạn chế trong dạy và học lịch sử cũng như ôn thi Tốt nghiệp THPT. Theo bộ GD&ĐT, thống kê cho thấy đa phần thí sinh lựa chọn tổ hợp Khoa học xã hội chỉ dùng môn Lịch sử để xét tốt nghiệp. Do vậy, ngoài việc phải học thuộc lòng và ghi nhớ, thì đây được xem là nguyên nhân chính khiến thí sinh không tập trung học để có điểm cao môn Sử. Còn theo nhiều giáo viên giảng dạy môn Lịch sử, thì điểm thi môn này thấp còn nhiều có nguyên nhân khác nhau. Các giáo viên thuộc tổ Lịch sử - Học mãi bình luận, đề thi môn Lịch sử qua các năm dàn trải vì có cả phạm vi kiến thức Lịch sử lớp 11 (10%), 12 (90%). Đề thi thiên về khả năng đánh giá, phân tích hay khái quát vấn đề khiến thí sinh bối rối. Đề thi cũng xuất hiện các câu hỏi có sự liên kết giữa Lịch sử Việt Nam và Lịch sử thế giới cũng gây khó cho thí sinh. Phần lịch sử Việt Nam có 28 câu hỏi (70%) có 3 câu thuộc chương trình lớp 11. Ở hầu hết các năm, các câu hỏi vận dụng cao chủ yếu thuộc phần Lịch sử Việt Nam. Để xử lý các câu hỏi này, thí sinh cần nắm vững kiến thức sách giáo khoa đồng thời cần có cái nhìn tổng quát, xuyên suốt các giai đoạn lịch sử theo chiều thời gian và mối quan hệ không gian (Lịch sử Việt Nam và thế giới) mới có thể giải quyết được những câu hỏi dạng này. Đặc biệt, sự xuất hiện nhiều dạng câu hỏi so sánh cũng như các câu hỏi có mối quan hệ liên chuyên đề là những câu hỏi mang tính phân hóa cao, thực sự gây khó cho GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 7 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  12. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An thí sinh. Cùng với đó, đề mang tính phân hoá cao, phần nhận biết và thông hiểu ít điểm, trong khi các câu hỏi mang tính lập luận, phân tích, đánh giá lại nhiều. Bên cạnh đó, học sinh dù có thuộc sử thì cũng chỉ nắm được lượng kiến thức giáo khoa chứ chưa thể đánh giá vấn đề một cách toàn diện, sâu sắc. Còn nội dung trong sách giáo khoa chỉ thiên về trình bày kiến thức, còn nhận định vấn đề thì chưa nhiều. Ngoài ra, việc nhận định đánh giá về sự kiện, vấn đề lịch sử còn rất rộng và chưa thật sự thống nhất trong chương trình. Giáo viên đôi khi còn chưa chắc chắn, thì học sinh cũng dễ bị nhầm lẫn. Và một thực tế không thể phủ nhận là không có nhiều học sinh thích Sử, các em chọn thi ban Khoa học xã hội chủ yếu là học sinh có lực học trung bình, yếu. Vì vậy, nhiều em không chịu học, chứ nói gì đến việc tư duy lập luận. Học sinh chưa có phương pháp học Lịch sử nên nắm kiến thức còn mơ hồ. Và học Lịch sử nhưng thiếu liên kết giữa các sự kiện thì học sinh sẽ không xâu chuỗi được kiến thức. Hơn nữa, xu hướng chọn ngành chọn nghề cũng chi phối rất nhiều về điểm số bộ môn. Học Lịch sử nói riêng và các môn xã hội nói chung ra trường dễ thất nghiệp cho nên học sinh còn học theo kiểu đối phó. 2. 2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú. Trong những năm gần đây, mặc dù công tác tuyển sinh đầu vào của trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh đã có nhiều thay đổi, xong so với các trường THPT trên địa bàn, chất lượng đầu vào của HS trường dân tộc nội trú tỉnh vẫn rất thấp. Nhưng bù lại trong quá trình học tập của các em HS nội trú có nhiều thuận lợi hơn. Đó là sự tận tâm, tình thương của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường dành cho HS, cùng với đó là điều kiện ăn ở, sinh hoạt của các em cũng hết sức thuận lợi, môi trường học tập ngày càng được hoàn thiện; HS chăm ngoan, rất mực nghe lời thầy cô giáo… Vì vậy chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung và kết quả thi THPT QG nói riêng, trong đó có môn Lịch sử không ngừng được cải thiện qua từng năm học. Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh có 6 lớp 12 với số lượng học sinh trung bình hàng năm là 180 em (K12). Trong số đó có đến gần 50% số học sinh khối 12 lựa chọn GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 8 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  13. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An bài thi tổ hợp KHXH để xét tốt nghiệp và xét tuyển Đại học. Mặc dù không có điều kiện đi học thêm bên ngoài hay tham gia các khóa ôn luyện trực tuyến (các em không được dùng Điện thoại, không có máy tính, thời gian mở phòng máy vi tính ít và số lượng máy tính của nhà trường không đủ đáp ứng nhu cầu học của học sinh…) nhưng nhờ công tác định hướng, tư vấn hướng nghiệp của nhà trường đúng hướng, học sinh được trang bị phương pháp học và ôn tập hiệu quả cộng thêm việc phát huy tối đa tính tự giác học tập của học sinh nên kết quả thi THPT QG, nay là thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử của nhà trường so với mặt bằng chung của toàn tỉnh và cả nước là tương đối tốt. Cụ thể, năm 2019, điểm trung bình thi THPT QG môn Lịch sử của nhà trường là 5.27, xếp thứ 3 toàn tỉnh, trong khi điểm trung bình môn Lịch Sử của cả nước là 4.30 ; năm 2020, điểm trung bình môn Sử của nhà trường là 7.13, xếp thứ 2 toàn tỉnh, trong khi điểm trung bình của cả nước là 5.19; Nhiều em đạt từ 9.0 điểm trở lên và cùng với kết quả môn Văn, môn Địa lí, nhiều em đã được vinh danh trong buổi lễ vinh danh học sinh đạt điểm cao trong kì thi THPT QG của UBND Tỉnh. (Phụ lục 1: Kết quả thi Tốt nghiệp THPT năm 2020 lớp 12C1, 12C2) Mặc dù kết quả đó chưa thực sự cao, nhưng với môi trường đặc thù của nhà trường, với đối tượng học sinh đặc thù thì đó chính là kết quả của sự nỗ lực cố gắng của thầy và trò, là sự đúc rút kinh nghiệm và vận dụng hiệu quả các giải pháp ôn tập qua các năm của các giáo viên bộ môn Lịch sử của nhà trường. Tuy nhiên trong quá trình ôn tập thi THPT QG môn Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú vẫn còn nhiều khó khăn và hạn chế. Thứ nhất, đa số học sinh dân tộc thiểu số là chăm, ngoan nhưng sức ỳ khá lớn, ý thức học tập của các em còn rất thụ động, học một cách máy móc, chưa có sự sáng tạo, tìm tòi học hỏi, thầy cô cung cấp cái gì các em học cái đó. Thứ hai, trong điều kiện bùng nổ thông tin, học online, ôn luyện trực tuyến, các em thiếu những trang thiết bị công nghệ để có thể phối hợp các hình thức ôn luyện khác nhau. Thứ ba, các em sống tập trung, khép kín trong môi trường nội trú, ít được giao lưu với thế giới bên ngoài dẫn đến tâm lí mặc cảm, tự ti; cộng thêm ít được cọ xát qua GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 9 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  14. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An các kỳ thi thử như các học sinh trên địa bàn thành phố nên khi thi chung tâm lí thi cử của học sinh không thật sự tốt, hay mất bình tĩnh, lo sợ. Để khắc phục tình trạng đó, trong những năm qua nhà trường đã tạo những điều kiện tốt nhất cho học sinh khối 12 ôn thi, các giáo viên bộ môn đã tích cực vận dụng nhiều giải pháp khác nhau phù hợp với từng đối tượng học sinh để các em có thể đạt được kết quả cao nhất trong khả năng của mình. 3.Giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh. 3.1. Một số giải pháp chung nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử 3.1.1: Tạo động lực, truyền cảm hứng cho học sinh 3.1.1.1: Mục đích Cảm hứng và động lực luôn là động cơ thúc đẩy tất cả các hành động của con người. Khi HS có cảm hứng, có động lực thì kết quả học tập, giáo dục sẽ đạt hiệu quả cao nhất. Tạo động lực cho học sinh sẽ giúp học sinh xác định được mục tiêu học tập. Có được mục tiêu, thì mới biết được mình sẽ đi đâu và về đâu? Phải biết và hướng sự tập trung của mình vào cái gì? Và để đạt được những điều gì? Mục tiêu mang lại cho chúng ta định hướng. Mục tiêu sẽ giúp chúng ta cảm thấy cuộc sống của mình có mục đích và thấy ý nghĩa hơn. Có mục đích còn là động lực để giúp ta có thể vượt qua được mọi khó khăn, trở ngại. Vì vậy, có thể nói, tạo động lực, truyền cảm hứng giúp HS thiết lập mục tiêu, có động cơ, cảm hứng để thực hiện mục tiêu là giải pháp đầu tiên, rất cần thiết để việc học tập, ôn luyện và thi cử của học sinh đạt kết quả cao. 3.1.1.2: Cách thức thực hiện * Giúp học sinh thiết lập mục tiêu, tạo động lực Tổ chức thành các chủ đề sinh hoạt lớp, các hoạt động ngoài giờ lên lớp, chương trình kĩ năng sống với chủ đề “Tôi có một ước mơ” hay tổ chức trong hoạt động hướng nghiệp. Thông qua các chương trình này, GV có thể tổ chức cho HS thuyết trình, bày tỏ ước mơ, khát vọng hay bằng cách cho các em thể hiện ước mơ, thiết lập mục tiêu của mình trên một trang giấy. Khi đặt bút viết, thiết lập mục tiêu bắt buộc các em phải dùng từ “sẽ làm” thay vì cụm từ “tôi ước” và “tôi muốn’. GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 10 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  15. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An Đặc biệt, công tác định hướng nghề nghiệp, giúp các em xác định rõ sở trường, đam mê và năng lực của bản thân phù hợp với các ngành học nào, trường Đại học nào và nhu cầu xã hội của những ngành học đó ra sao có ý nghĩa quan trọng đối việc giúp học sinh thiết lập mục tiêu và có động lực để phấn đấu. Vì vậy, giáo viên cần tìm hiểu kĩ quy chế tuyển sinh, điểm chuẩn đầu vào hàng năm của các trường đại học xét tuyển và thi tuyển tổ hợp khối C và những tổ hợp khối có môn Lịch sử, tìm hiểu kĩ nhu cầu của xã hội, sở trường và năng lực của từng học sinh để có thể tư vấn, định hướng đúng đắn cho các em. Một số hoạt động giúp học sinh thiết lập mục tiêu, tạo động lực * Trích dẫn, nói những câu nói truyền cảm hứng Đây là cách đơn giản mà giáo viên có thể sử dụng để truyền động lực, giúp học sinh có thêm niềm tin để học tập, vượt qua những khó khăn, thử thách ở phía trước. Giáo viên là những người dẫn đường, trực tiếp hướng dẫn học sinh của mình trên con đường tìm kiếm tri thức. Để động viên, giúp học sinh của mình đạt được kết quả học tập tốt nhất, giáo viên hãy gửi đến học sinh các câu nói truyền cảm hứng học tập hay, ý nghĩa, ví dụ: - Các em thân mến, hãy luôn tin vào chính mình. Các em có khả năng hoàn thành bất kỳ loại công việc nào dù nó đơn giản hay khó khăn. Chỉ cần tự tin và chăm chỉ, các em sẽ đạt được mục tiêu. - Hãy trở thành một người tử tế có khả năng giúp đỡ mọi người. Hãy là một người bạn tốt, một tâm hồn trung thực, đáng tin cậy và có trách nhiệm. Thầy / cô biết các em sẽ thành công. GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 11 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  16. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An - Các em là những người có thể thay đổi thế giới, và đó cũng là trách nhiệm lớn lao của những người trẻ. Thầy / cô tin rằng các em sẽ làm rất tốt. - Trong cuộc sống, các em sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng đừng bao giờ đánh mất hy vọng. Sau cơn mưa lớn, chúng ta có thể thấy ánh nắng Mặt trời. Luôn luôn lạc quan và tích cực nhé. Hoặc trước, trong mỗi bài giảng, giáo viên tinh tế cài những câu nói truyền cảm hứng của các nhân vật nổi tiếng vào những slie chờ trong các bài giảng, ví dụ: - Hãy học như thể không có ngày mai, vì nếu bạn nghĩ rằng mình sẽ tiếp tục học vào ngày mai thì có lẽ mọi thứ đã quá muộn. - "Lười là kẻ thù tồi tệ nhất" và "Làm việc chăm chỉ là người bạn tốt nhất". - "Thành công là kết quả của nỗ lực hoàn hảo, chăm chỉ, học hỏi từ thất bại, lòng trung thành và sự kiên trì". - Colin Powell - Thời gian có thể là người bạn tốt nhất hoặc kẻ thù tồi tệ nhất của bạn, tùy thuộc vào việc bạn sử dụng hay lãng phí nó. Câu chuyện học tập là một câu chuyện rất dài và cần nhiều sự kiên trì, nỗ lực. Vì thế, giáo viên cần thường xuyên gửi đến học sinh thật nhiều câu nói truyền cảm hứng trong học tập để giúp các em định hướng và có thêm sức mạnh để học tập, phát triển và đạt được ước mơ của mình. * Nêu gương Phương pháp nêu gương có thể nói là phương pháp gần gũi nhất, cụ thể hóa nhất, đầy thuyết phục nhất để HS có thể học tập và làm theo. Cũng giống như cách sử dụng những câu nói truyền cảm hứng, phương pháp nêu gương đòi hỏi GV phải nắm bắt tâm lí HS phù hợp để chọn những tấm gương phù hợp, để các em thấy mình ở trong “gương”. Thông thường, GV có thể lấy ví dụ nhứng tấm gương điển hình vươn lên từ những khó khăn, thất bại để thành công mà các em chưa biết đến hoặc rất gần gũi với các em. Ví dụ như những tấm gương nổi tiếng trên TG như nhà bác học Thomas Edison, Người không chi Nick Vuijick…; những tấm gương rất gần gũi với các em như các anh chị học các khóa trước có gia đình hoàn cảnh khó khăn, mất bố, mất mẹ hay có những anh chị từng nghịch ngợm, phá phách, hổng kiến thức nhưng đủ quyết tâm, đủ nghị lực và đã thành công (Bộ phim tài liệu “Trên đường băng” của Đài truyền hình Nghệ An ở địa GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 12 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  17. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An chỉ www.truyenhinhnghean.vn về em Xồng Bá Dìa, cựu học sinh nhà trường vượt khó vươn lên chinh phục thành công.) *Khen thưởng Khen thưởng giúp tạo động lực và cải thiện kết quả học tập ở học sinh. Trong các giờ học lịch sử, giáo viên nên tìm cách khen thưởng học sinh một cách sáng tạo, để tôn vinh, khích lệ những cố gắng, nỗ lực của học sinh trong quá trình học tập. Ví dụ như thưởng điểm cho những học sinh có tiến bộ, chăm chỉ học tập; ghi tên lên bảng những học sinh đạt điểm cao trong các bài luyện đề; thưởng và tích trữ sticker ( là các tấm thẻ hoặc những logo hình thú ngộ nghĩnh) cho những học sinh tích cực phát biểu xây dựng bài, đạt điểm cao trong những bài luyện đề… để cuối tháng đổi sticker lấy quà tặng của giáo viên (là quyển sách hay cái bút…); đặt ra những mức thưởng hợp lý cho những học sinh đạt kết quả cao trong các kỳ thi thử… Khen thưởng các học sinh khối C đạt điểm cao trong kỳ thi khảo sát chất lượng khối 12 của Sở GD- ĐT năm học 2020-2021 GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 13 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  18. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An 3.1.2: Hướng dẫn học sinh phương pháp học Lịch sử, phương pháp ôn luyện và làm bài thi trắc nghiệm Lịch sử. 3.1.2.1: Mục đích Một trong những nguyên nhân khiến kết quả thi môn Lịch sử luôn thấp hơn các môn thi khác là do học sinh chưa có phương pháp học và phương pháp làm bài thi phù hợp. Thực tế, còn tồn tại những quan niệm sai lầm như: Lịch sử là “học thuộc lòng”, “học vẹt”, không đòi hỏi tư duy sáng tạo, không gắn liền với thực tiễn...Chính những quan niệm như vậy dẫn đến hiện tượng nhiều em nhác học lịch sử và cũng rất nhiều học sinh học rất nhiều nhưng kết quả vẫn không cao. J.M.Dénommé và Madelein Roy trong cuốn “Tiến tới một sư phạm tương tác” đã nhấn mạnh rằng: “Quan trọng là học cách học. Muốn học được thì phải học cách học”. Muốn cho hoạt động học diễn ra đạt kết quả cao, học sinh phải biết cách học nghĩa là phải có phương pháp tiếp thu và ghi nhớ kiến thức. Điều đó có nghĩa là nếu giáo viên hướng dẫn học sinh phương pháp học và phương pháp làm bài thi môn Lịch sử phù hợp với chính phong cách học tập của mình chắc chắn sẽ cải thiện được chất lượng dạy học và kết quả môn thi Lịch sử. 3.1.2.2: Cách thực hiện 3.1.2.2.1: Hướng dẫn học sinh phương pháp học Lịch sử Lịch sử là một môn học khó, mỗi học sinh sẽ có những phương pháp học khác nhau, phù hợp với bản thân. Tuy nhiên, để học sinh có thể tiếp thu, lĩnh hội và vận dụng được kiến thức lịch sử vào thực tiễn, trước mỗi bài giảng, giáo viên cần hướng dẫn để học sinh đảm bảo đúng quy trình 3 bước: - Bước 1: Chuẩn bị trước khi học bài mới: Đây là khâu cực kỳ quan trọng, quyết định hiệu quả của một tiết dạy Lịch sử cũng như chất lượng học của học sinh. Để chuẩn bị tốt cho 1 bài mới, học sinh cần: + Đọc kĩ bài mới, nắm chắc nội dung cơ bản của toàn bài + Soạn bài theo sơ đồ tư duy bằng cách xác định từ chìa khóa của bài, các nội dung chính và các ý cơ bản của bài học, từ đó rút ra được mối liên hệ giữa các nội dung chính trong bài. (Hình ảnh 2, phụ lục 6) - Bước 2: Trong giờ học trên lớp Sau khi học sinh hoàn thành bước 1, về cơ bản học sinh đã định hình được những nội dung chính của bài, nhưng những kiến thức đó là chưa chắc chắn và chỉ mang GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 14 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  19. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An tính thông sử. Vì vậy, để nắm chắc kiến thức, hiểu sâu vấn đề và có thể vận dụng kiến thức vào thực tiễn hoặc vào bài thi thì trong giờ học trên lớp học sinh cần: + Tích cực xây dựng bài và tích cực hoạt động để hoàn thành những nhiệm vụ học tập mà giáo viên chuyển giao. + Cùng 1 lúc phải rèn luyện nhiều kỹ năng như: nghe, nói, viết, …: Nghe: Chăm chú nghe giáo viên giảng bài, nghe ý kiến phát biểu của các bạn, các nhóm khác. Nói: Tích cực xây dựng bài, trả lời các câu hỏi của giáo viên đưa ra, trình bày sản phẩm học tập của nhóm, nhận xét sản phẩm học tập/ ý kiến trả lời của các bạn khác… Viết: Tự tổng hợp kiến thức giáo viên giảng và chốt lại vào vở, ghi chép lại những từ chìa khóa liên quan. - Bước 3: Ôn tập, củng cố bài học Khi học sinh hoàn thành tốt bước chuẩn bị và bước học bài mới trên lớp, chắc chắn các em sẽ nắm chắc kiến thức và học thuộc bài ngay trên lớp. Tuy nhiên để khắc sâu, ôn tập, củng cố lại kiến thức, sau khi học xong bài trên lớp, ở nhà học sinh cần: + Học kĩ lại bài cũ + Hoàn thiện lại sơ đồ tư duy đã vẽ ở bước 1. + Vận dụng các kiến thức đã học vào giải các câu hỏi trắc nghiệm theo từng bài Ngoài việc đảm bảo đúng quy trình 3 bước ở trên, giáo viên cũng cần hướng dẫn thêm cho học sinh một số kĩ năng học Lịch sử hiệu quả như: + Xây dựng kế hoạch học tập: bản chất của môn lịch sử là rất nhanh quên và dễ nhầm lẫn. Nếu không áp dụng phương pháp “mưa dầm thấm lâu” thì chắc chắn sẽ bị nhớ sai dẫn đến nhầm lẫn khi gắn kết thời gian này với một sự kiện khác. Ngoài ra, học sinh cần phải định hướng rõ mục tiêu học tập, phân bố thời gian, số lượng bài học và làm theo một cách nghiêm túc. (Hình ảnh 1- Phụ lục 6) + Kỹ năng học diễn biến và sự kiện lịch sử: Với hằng hà sa số sự kiện và diễn biến, chỉ “tụng” thôi chắc chắn sẽ quên ngay sau đó một vài ngày. Hãy lấy giấy bút vẽ ra một sơ đồ những trận đánh, nhớ ghi chú mốc thời gian tương ứng. Sau khi vẽ xong một sơ đồ, hãy nhìn vào đó và diễn giải lại như kể một câu chuyện hoặc bắt chước cách thầy cô giảng bài. Cách học theo tư duy logic này sẽ giúp học sinh nhớ đúng và nhớ lâu các chuỗi diễn biến và sự kiện lịch sử. GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 15 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
  20. Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An + Kỹ năng ghi nhớ: Bí quyết học giỏi lịch sử là phải ghi nhớ tốt. Lịch sử có rất nhiều con số nhưng khó khăn hơn những môn khác ở chỗ mỗi con số đều gắn liền với một sự kiện cụ thể. Nếu không cẩn thận, học sinh rất dễ mắc phải trường hợp “Râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Cách để tránh nhầm lẫn là nên nhớ những ngày tháng năm quan trọng, những thời gian khác chỉ nên ghi nhớ tương đối. + Học từ khóa: Hãy tự tìm cho mình những từ khóa mà khi đọc từ đó có thể liên tưởng ngay được tới một sự kiện cụ thể. Cách học này giúp học sinh dễ nhớ và không bị hoang mang khi nhìn vào trang sách có quá nhiều chữ. + Tập kỹ năng khái quát, tổng hợp sự kiện: Đây là phương pháp giúp rèn luyện cách xây dựng kế hoạch học tập. Nên xâu chuỗi các sự kiện thành một hệ thống với những mốc thời gian và diễn biến nổi bật. + Cuối cùng, một điều quan trọng không bên bỏ qua đó là sự luyện tập. Nên thường xuyên ôn lại bài học, dù ngày hôm đó không có tiết kiểm tra thì cũng nên ôn lại một lần trước khi qua bài mới. Ôn tập mỗi ngày, nội dung bài học sẽ nằm ngay trong đầu, cho đến khi thi chỉ cần nhìn lại và không phải vất vả nhồi nhét. 3.1.2.2.2: Hướng dẫn học sinh phương pháp ôn luyện và làm bài thi Lịch sử: * Sử dụng nhiều phương pháp ôn luyện cùng một lúc: Đề thi Lịch sử được xây dựng từ dễ đến khó với hệ thống kiến thức cơ bản bám sát chương trình sách giáo khoa. Vì vậy việc đầu tiên giáo viên cần lưu ý hướng dẫn học sinh ôn tập một cách hệ thống kiến thức cơ bản theo sách giáo khoa. Bên cạnh sách giáo khoa, các em có thể sưu tầm các tài liệu tham khảo nâng cao, hệ thống bộ đề ôn luyện, xem tivi, đọc sách báo, tham gia các nhóm, diễn đàn ôn tập, cùng tham gia tranh luận, phản biện các vấn đề lịch sử để nâng cao khả năng nhận thức của bản thân, giúp các em tự tin suy luận, trả lời các câu hỏi ở mức độ vận dụng. Thay vì ngồi học thuộc lòng, giáo viên hướng dẫn các em hệ thống kiến thức dưới dạng sơ đồ tư duy, đặt các sự kiện trong bối cảnh lịch sử, luôn gắn sự kiện lịch sử với không gian, thời gian, nhân vật, hoạt động: luôn đặt ra các câu hỏi: Tại sao? Như thế nào? Giống khác nhau ở điểm nào? Nguyên nhân thành công/ thất bại? Để lại bài học kinh nghiệm gì…Điều này sẽ giúp các em hiểu được bản chất của sự kiện, và làm cho việc học lịch sử trở nên hấp dẫn, thú vị hơn. * Luyện đề thi khi đã nắm chắc kiến thức: GV: Vi Thị Thu Hồng Trang 16 THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2