Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng chuyên đề Phương pháp học tập để nâng cao kết quả học tập học sinh

Chia sẻ: Caphesua | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm được hoàn thành với mục tiêu nhằm giúp học sinh thích nghi với phương pháp dạy học tích cực của giáo viên từ đó học sinh sẽ được phát triển được năng lực của bản thân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng chuyên đề Phương pháp học tập để nâng cao kết quả học tập học sinh

SỞ GD& ĐT VĨNH PHÚC TRƯỜNG PT DTNT CẤP 2 3 VĨNH PHÚC =====***===== BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN Tên sáng kiến: Xây dựng chuyên đề “ Phương pháp học tập” để nâng cao kết quả học tập học sinh Tác giả sáng kiến: Dương Thị Vĩnh Thạch. Mã sáng kiến: 04 65 01. 1
Vĩnh phúc, tháng 2 năm 2020 2
BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu. Trong những năm gần đây Dạy học tích cực đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo, thể chế thông qua các văn bản hướng dẫn giáo viên các cấp áp dụng và thực tế giảng dạy và học trong các nhà trường. Nhiều giáo viên đã rất thành công trong việc đổi mới trong phương pháp dạy học, nâng cao kết qủa học tập của học sinh. Phương pháp dạy và học theo hướng tích cực chính là phát huy được tính tích cực, tăng cường năng lực, phát huy khả năng tối đa của học sinh. Đảm bảo cho người học không những học “sâu” mà còn học “thoải mái”. Qua đó hình thành các các kĩ năng hợp tác, giao tiếp, thuyết trình, xử lý thông tin, giải quyết vấn đề…Đồng thời khuyến kích giáo viên tìm tòi sáng tạo, linh hoạt trong các phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp với đối tượng học sinh và bối cảnh địa phươn. Định hướng đổi mới giáo dục đã được thể hiện rất rõ trong văn kiện đại hội Đảng cộng sản Việt Nam: " Ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và học. Đổi mới phương pháp dạy và học, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và tăng cường cơ sở vật chất của nhà trường, phát huy khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của học sinh, sinh viên. Coi trọng bồi dưỡng cho học sinh khát vọng mãnh liệt xây dựng đất nước giàu mạnh, gắn liền lập nghiệp bản thân với tương lai của cộng đồng, của dân tộc, trau dồi cho học sinh bản lĩnh, phẩm chất và lối sống của thế hệ trẻ Việt Nam hiện đại”. Khơi dậy tiềm năng sáng tạo của học sinh, không phải là một phương pháp dạy học, mà là một quan điểm chỉ đạo trong dạy học. Nó thể hiện tinh thần dạy học "lấy người học làm trung tâm", chỉ ra đúng cái mục đích phát huy nội lực của mỗi học sinh, Nó cần được vận dụng trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Khơi dậy tiềm năng sáng tạo của học sinh phản đối lối dạy học áp đặt, phản đối các kiểu dạy học lỗi thời như đọc chép, giáo điều sách vở... Nó đòi hỏi người thầy giáo phải tổ chức cho học sinh hoạt động chủ động, tích cực nhiều hơn. Đồng thời người học sinh cũng phải thay đổi phương pháp học tập từ thụ động sang chủ động, để phối hợp tốt với việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên trong việc lĩnh hội và làm chủ tri thức. Trong những năm qua, Sở GD & ĐT Vĩnh Phúc nói riêng và toàn ngành giáo dục nói cũng đã trang bị cho giáo viên đã được tiếp cận với các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực như: "Bàn tay nặn bột"; các kĩ thuật dạy học tích cực như động não, khăn trải bàn, bản đồ tư duy,... không còn xa lạ và được đông đảo giáo viên sử dụng trong giảng dạy khi lên lớp. Nhưng thực tế là học sinh còn chưa biết mình phải học như thế nào khi các thầy cô sử dụng phương pháp dạy học tích cực; Tôi đã tiến hành điều tra 3
về ý thức, phương pháp học tập của 97 học sinh (phần phụ lục1) và nhận thấy đa số các học sinh có ý thức thái độ học tập tích cực, nguyên nhân là do các em chưa có phương pháp học tập hiệu quả; không phù hợp với phương pháp giảng dạy của giáo viên, bên cạnh đó các bạn còn cho rằng do chính mình còn ham chơi. Khi gặp khó khăn trong học tập đa số các em thường chọn giải pháp là trao đổi với bạn bè, HS cho rằng việc học không chỉ từ thầy cô mà còn có thể thông qua các bạn và các phương tiện khác. Vì vậy HS muốn tiếp thu kiến thức theo kiểu chủ động chứ không phải bị động; HS rất hứng thú với phương pháp dạy học theo phương pháp tích cực nhưng hầu hết các bạn đều không hoàn thành công việc của mình do chưa được trang bị phương pháp học tập vì vậy có tới 98% có nhu cầu muốn được trang bị những phương pháp giúp cho quá trình học tập hiệu quả. Nhưng việc hướng dẫn HS phương pháp học tập khi nào và ai là người thực hiện thì còn có nhiều quan điểm; Theo bản thân tôi giáo viên chủ nhiệm có vai trò rất quan trọng, có thể tổ chức các phương pháp học tập hiệu quả cho học sinh trong giờ sinh hoạt vừa thay đổi làm phong phú, gây hứng thú cho học sinh thay vì những giờ sinh hoạt nặng nề, đồng thời giúp học sinh thích nghi với phương pháp dạy học tích cực của giáo viên từ đó học sinh sẽ được phát triển được năng lực của bản thân. 2. Tên sáng kiến kinh nghiệm. Xây dựng chuyên đề “Phương pháp học tập tích cực” để nâng cao kết quả học tập cho học sinh. 3.Tác giả sáng kiến. Họ và tên: Dương Thị Vĩnh Thạch. Địa chỉ tác giả sáng kiến:Trường PT DTNT cấp 23 Vĩnh Phúc Số điện thoại:0386850480 Email: thachdu@gmail.com 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến. Dương Thị Vĩnh Thạch 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến. Công tác chủ nhiệm, đổi mới phương pháp dạy và học, hoạt động ngoại khóa… 6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử. Tháng 9 năm 2017 7. Mô tả bản chất của sáng kiến. 7.1. Nội dung của sáng kiến 4
5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN. 1. Hoạt động học. Theo quan điểm dạy học hiện đại: Học phải là quá trình hình thành và phát triển của các dạng thức hành động xác định của người học, đó là sự thích ứng của chủ thể với tình huống học tập thích đáng thông qua sự đồng hoá (hiểu được, làm được) và sự điều tiết (có dự biến dổi về nhận thức của bản thân), qua đó người học phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách của bản thân. 2. Sự học Là một hoạt động có ý thức của người học bao gồm một hệ thống các thành tố có quan hệ và tác động qua lại: Một bên là động cơ, mục đích, phương tiện, còn bên kia là hoạt động, hành động và thao tác. Sự học nói chung là là sự thích ứng của người học đối với những tình huống thích đáng làm nảy sinh và phát triển ở người học những dạng thức hoạt động xác định, phát triển ở người học những năng lực thể chất, tinh thần và nhân cách của cá nhân. Sự học nói riêng, có chất lượng một tri thức khoa học mới phải là sự thích ứng của người học với những tình huống học tập thích đáng. Chính quá trình thích ứng này là hoạt động của người học xây dựng nên tri thức mới với tính cách là phương tiện tối ưu giải quyết tình huống mới. Đồng thời đó là quá trình làm phát triển các năng lực nhận thức, thực tiễn và nhân cách của người học. 3. Thực trạng dạy và học. Ngày nay, nhiều thành tựu khoa học và công nghệ xuất hiện và đổi mới vô cùng nhanh chóng. Theo đó hệ thống giáo dục cũng đặt ra những yêu cầu cần phải đổi mới. Sự đổi mới giáo dục không chỉ đòi hỏi nhà trường trang bị cho học sinh những kiến thức đã có của nhân loại mà còn phải bồi dưỡng, hình thành ở các em tính năng động, óc tư duy, sáng tạo và kỹ năng thực hành áp dụng, sáng tạo, tức là đào tạo người lao động không chỉ có kiến thức mà còn phải có năng lực giải quyết vấn đề, tự khám phá kiến thức, phát triển tư duy sáng tạo. Mặc dù thực tế sự đổi mới còn gặp nhiều khó khăn nhưng cần phải đổi mới giáo dục để phù hợp với sự phát triển của xã hội; sự phát triển của kinh tế; và đặc điểm sinh lý của người học. 4. Định hướng đổi mới dạy và học theo hướng tích cực. 4.1. Tính tích cực. Tính tích cực là một phần phẩm chất của con người trong đời sống xã hội. Hình thành và phát triển tính tích cực là một trong các nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục, nhằm đào tạo những con người năng động, thích ứng và phát triển cộng đồng. Tính tích cực là điều kiện và cũng là kết quả của sự phát triển nhân cách trong quá trình giáo dục. 6
4.2. Tính tích cực học tập. Là những gì diễn ra bên trong người học, nhằm làm chuyển biến vị trí người học từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang chủ thể tìm kiếm tri thức, để nâng cao hiêu quả học tập. Đặc điểm cơ bản thể hiện tính tích cực học tập của học sinh. Có hứng thú học tập; Tập trung chú ý tới bài học; Tự giác tham gia xây dựng bài, thảo luận, ghi chép; Có sáng tạo trong quá trình học tập; Thực hiện tốt các nhiệm vụ học tập được giao; Hiểu bài có thể trình bày lại bài theo cách hiểu của mình; Vận dụng các tri thức thu được vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. 4.3. Các yếu tố của định hướng đổi mới Hai yếu tố quan trọng của của định hướng đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực là sự tham gia và cảm giác thoải mái. 4.3.1. Sự tham gia. Sự tham gia là nói đến cường độ hoạt động, sự tập trung say mê với mọi vật xung quanh để trở lên hang hái, yêu thích khám phá và vượt qua những giới hạn khả năng của mỗi người học. Dạy và học tích cực có hiệu quả khi đảm bảo tốt các yêu cầu. Không khí học tập và các mối quan hệ trong nhóm, lớp. Môi trường học tập thân thiện, có các hoạt động giải trí nhẹ nhàng, vui vẻ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; Học sinh có cơ hội được giao tiếp, thể hiện quan điểm, giá trị, ước mơ, chia sẻ kinh nghiệm…và hợ tác trong học tập. Sự phù hợp với mức độ phát triển của học sinh. Các hoạt động học tập có sự quan tâm đến trình độ của học sinh khác nhau; Các yêu cầu cần rõ ràng; Khuyến kích học sinh giúp đỡ lẫn nhau, tạo điều kiện để học sinh trao đổi về nhiệm vụ học tập. Sự gần gũi với thực tế. Nội dung học tập gắn với các mối quan tâm của học sinh và với thế giới thực tại xung quanh; Tận dụng mọi cơ hội giao nhiệm vụ học tập đa dạng giải quyết vấn đề thực tế của học sinh. Mức độ đa dạng hoạt động. Trong các hoạt động học tập tăng cường các hoạt động trải nghiệm, tham gia tích cực, đảm bảo sự hỗ trợ từ giáo viên và học sinh, đảm bảo đủ thời gian. Phạm vị tự do sáng tạo. Học sinh được tạo điều kiện hoạt động theo sở thích, được tham gia các họa động học tập. Được khuyến khích tự do xác định quá trình và sản phẩm học tập. 4.3.2. Cảm giác thoải mái. 7
Cảm giác thoải mái thể hiện sự phát triển tâm lý tốt. Cảm giác này tồn tại khi học sinh tự tin vào bản thân. Học sinh học tập hiệu quả nhất khi có sự tâm lẫn nhau. Để tạo ra một môi trường học tập thoải mái thì sự hài hước vô cùng quan trọng , nó giúp nhìn rõ mọi sự việc trong khả năng nhận thức, giúp vượt qua những tình huống khó khăn, mang lại sức mạnh và tầm nhìn để tìm ra giải pháp mới. Cảm giác thoải mái và sự tham gia tích cực có thể trở thành tiêu chuẩn cơ bản để đánh giá chất lượng của quá trình giáo dục. Những định hướng này sẽ làm thay đổi vai trò của người dạy và người học; Học tập sẽ là quá trình tự tìm tòi, khám phá, phát hiện và xử lý thông tin, hình thành kiến thức, phát triển năng lực, phẩm chất thông qua các hoạt động học tập, dưới sự hướng dẫn của giáo viên; Giúp học sinh sớm thích ứng với đời sống xã hội, hòa nhập và góp phần phát triển cộng đồng. 5. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. 5.1. Phương pháp quan sát. Quan sát là phương pháp tri giác có mục đích, có kế hoạch một sự kiện, hiện tượng, quá trình (hay hành vi cử chỉ của con người) trong những hoàn cảnh tự nhiên khác nhau nhằm thu thập những số liệu, sự kiện cụ thể đặc trưng cho quá trình diễn biến của sự kiện, hiện tượng đó. Dựa trên sự quan sát các họa động sinh hoạt thường ngày của con người để lựa chọn các đối tượng phù hợp cho đề tài nghiên cứu. 5.2. Phương pháp phỏng vấn, điều tra. Là phương pháp dùng những câu hỏi (hoặc bài toán) nhất loạt đặt ra cho một số lớn người nhằm thu được số những ý kiến chủ quan của họ về một vấn đề nào đó. Được thực hiện bằng cách khảo sát một nhóm học sinh về phương pháp giảng dạy của thầy cô và phương pháp học tập của học sinh, những thuận lợi và khó khăn học sinh gặp khi thầy cô thực hiện đổi mới dạy học . Các tài liệu điều tra được là những thông tin quan trọng về đổi mới dạy học cần cho quá trình nghiên cứu và là căn cứ quan trọng để đề xuất những giải pháp khoa học hay giải pháp thực tiễn. 5.3. Phương pháp thực nghiệm khoa học. Là phương pháp thu thập các sự kiện trong những điều kiện được tạo ra một cách đặc biệt (tạo ra kinh nghiệm mới, lý thuyết mới để khẳng định những mối liên hệ dự kiến sẽ có trong những điều kiện mới) đảm bảo cho sự thể hiện tích cực, chủ động của các hiện tượng, sự kiện nghiên cứu. Sau khi xậy dựng được các phương pháp học tập hiệu quả với bản thân chúng em tiến hành thực nghiệm bằng cách chọn 02 lớp sử dụng phương pháp học tập hiệu quả và so sánh đánh giá với kết quả trước khi học sinh của 02 lớp thực hiện nghiên cứu và so với kết quả của 02 lớp đối chứng. 8
5.4. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm là phương pháp kết hợp lý luận với thực tế, đem lý luận phân tích thực tế, từ phân tích thực tế lại rút ra lý luận cao hơn. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm là phương pháp xem xét lại những thành quả của hoạt động thực tiễn trong quá khứ để rút ra những kết luận bổ ích cho khoa học và thực tiễn. 5.5. Phương pháp xử lý số liệu. Số liệu được sử dụng trên phần mềm Exel . 9
Chương 2 XÂY DỰNG NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP TÍCH CỰC DẠY TRONG CÁC GIỜ SINH HOẠT LỚP. Bài 1. XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU VÀ KẾ HOẠCH HỌC TẬP I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức: Học sinh hiểu được: Mục tiêu học tập là gì. Vai trò của mục tiêu học tập; Từ đó xác định mục tiêu học tập cho bản thân cũng như các mục tiêu khác trong cuộc sống. Vai trò của việc lập kế hoạch học tập; Các bước để lập kế hoạch học tập và kế hoạch khác. 2. Kỹ năng: Làm việc nhóm, thảo luận, quan sát… 3. Thái độ: Nghiêm túc, khoa học; Tích cực, chủ động. II. CHUẨN BỊ. 1. Đồ dùng dạy học. Học sinh. Giấy, bút mầu, bảng phụ… Giáo viên. Máy tính, phiếu trò chơi, phần thưởng… 2. Phương pháp dạy học. Trò chơi; Khăn trải bàn; lắng nghe và phản hồi tích cực; 123. III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động1: Khởi động – 2 phút Mục tiêu: Giúp học sinh thay đổi trạng thái tạo hưng phấn cho học sinh vào tiết học. Cách tiến hành hoạt động: GV bật bản nhạc dân vũ học sinh nhảy theo bản nhạc. HS chia sẻ cảm giác sau khi thực hiện phần khởi động. GV giới thiệu nội dung bài học Hoạt động 2: Tìm hiểu về mục tiêu học tập 10 phút. Mục tiêu: Giúp học sinh xác định được mục tiêu học tập cho bản thân. Biết xác định vai trò và yêu cầu khi xác định mục tiêu. 10
Cách tiến hành hoạt động: Nội Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh dung I.Mục Chia lớp thành 4 nhóm. Về vị trí nhóm tiêu học Chiếu clip Mục Tiêu và ngoại cảnh. Xem clip. tập. https://www.youtube.com/watch? v=wozEYH0kRk. Sau khi xem xong đoạn clip trên em Ghi ra cảm nhận của bản thân có cảm nhận gì? vào các góc của tờ giấy A0. Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn Thống nhất ghi ý kiến vào Yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời phần trung tâm của tờ giấy. câu hỏi Đại diện nhóm trình bày ý Đặt mục tiêu có vai trò gì? kiến Khi đặt mục tiêu cần chú ý điều gì? Yêu cầu mỗi học sinh hãy viết ra các mục tiêu của mình trong thời Vai trò: học tập có định gian 1 hút. hướng. Yêu cầu: tính vừa sức, tính rõ ràng và tính cụ thể. Viết các mục tiêu của mình. Kết luận: Mục tiêu là điều mong muốn thực hiện vô cùng quan trọng trong cuộc đời mỗi người, là cái đích mà chúng ta mong muốn thực hiện trong mỗi giai đoạn. Hoạt động 3: Tìm hiểu về lập kế hoạch học tập – 30 phút. Mục tiêu: Giúp học sinh phân loại được các mục tiêu học tập của bản thân. Nêu được vai trò của lập kế hoạch học tập. Biết cách lập kế hoạch học tập có hiệu quả và góp ý kế hoạch cho các bạn cũng như lắng nghe ý kiến của các bạn để điều chỉnh kế hoạch của bản thân Cách tiến hành hoạt động: Nội dung Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 11
II. Kế hoạch Em hiểu thế nào về câu nói “ Nếu mình có mục tiêu mà mình học tập. Sự khác biệt giữa người thành không hành động thực hiện thì công và kẻ thất bại đó là hành mục tiêu mãi chỉ nằm ở trên động” giấy. Chiếu clip về lập kế hoạch Xem clip học tập https://www.youtube.com/watch Phân loại các mục tiêu của ?v=LQlu_1WRS2U bản thân Yêu cầu học sinh phân loại các Lập một bản kế hoạch học mục tiêu của mình. tậ p Lập một kế hoạch học tập Trao đổi nhận xét kế hoạch Chia sẻ kế hoạch của mình với của bạn theo quy tắc 321. bạn Lắng nghe tích cực ý kiến của bạn về kế hoạch của mình. Kết luận: Lập kế hoạch vô cùng quan trọng nó giúp kiểm tra và có thể điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp. Sự thành công hay không thì rất khó có thể nói trước được nhưng khi có kế hoạch học tập bạn sẽ không lãng phí thời gian và có thể biết cách biến tri thức của nhân loại thành tri thức của bản thân mình. Kế hoạch học tập không chỉ có lợi đối với việc nâng cao chất lượng học tập mà còn giúp các bạn bồi dưỡng và hình thành những thói quen tích cực như: luôn làm việc có kế hoạch, luôn có ý thức và ý chí thực hiện kế hoạch, biết quản lý bản thân, quản lý thời gian... Để lập một kế hoạch học tập hiệu quả bạn cần phải chú ý những điều kiện sau. Toàn diện: Khi sắp xếp thời gian không chỉ nghĩ tới việc học bài mà còn phải dành thời gian nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí. Đồng thời cần cân đối hài hòa giữa thời gian học nội khóa và ngoại khóa. Đặc biệt phải chú ý tới bản chất của từng môn học để có kế hoạch đầu tư thời gian thích đáng. Hợp lý: Cần tìm khoảng thời gian thích hợp nhất đối với hoàn cảnh của bản thân để có thể học bài dễ thuộc, làm bài một cách thoải mái và đạt hiệu quả cao nhất. Lúc học nên sắp xếp xen kẽ các môn có hứng thú khác nhau, nhằm giảm bớt căng thẳng. Ví dụ: ôn tập văn xong, giải các bài toán khó, sau đó học ngoại ngữ... Nổi bật trọng điểm: Căn cứ vào mức độ nặng, nhẹ, gấp hay không gấp của công việc mà sắp xếp thời gian. Cần đặt nhiệm vụ học tập khó khăn hoặc quan trọng lên trước để hoàn thành, bởi lúc ấy tinh lực còn dồi dào, tư duy linh hoạt, tập trung cao. Những việc tương đối dễ để làm sau. 12
Thời gian trống: Không nên sắp xếp công việc quá dày đặc, như vậy rất khó hoàn thành kế hoạch đề ra. Cần phải cân đối giữa công việc và quỹ thời gian, có những khoảng thời gian trống cần thiết để giải quyết những việc đột xuất. Ngoài ra còn cần có kế hoạch cho những bài kiểm tra (ôn tập, hệ thống hóa kiến thức... trước khi kiểm tra từ 12 tuần). Kế hoạch cho những ngày nghỉ, kế hoạch vui chơi, ngoại khóa! Bạn còn thầy khó khăn trong việc lập kế hoạch thì bạn hãy trả lời các câu hỏi sau 1. Tại sao thực hiện công việc này mà không phải thực hiện việc kia? 2. Bạn bỏ ra bao nhiêu chi phí (thời gian, sức lực,…) cho việc này? 3. Khi bạn thực hiện xong thì bạn đang đến cột mốc mục tiêu nào? 4. Nếu bạn không thực hiện việc đó thì có ảnh hưởng gì đến kết quả? 5. Những điều tốt đẹp/ hậu quả gì mà bạn có thể nhìn thấy được? Tóm lại, đối với học sinh, học tập có kế hoạch là một yêu cầu không thể thiếu. Nó là điều kiện quan trọng đảm bảo sự thành công. Có thể ví kế hoạch như là “mệnh lệnh” nghiêm khắc buộc mình tuân theo, nó còn là người chỉ huy, chỉ đạo mọi hoạt động của mình. Nhìn lại kế hoạch, công việc xem có hợp lý chưa, đã xảy ra vấn đề gì… để kịp thời sửa đổi sai sót là điều mà chúng ta nên làm. Những câu hỏi mà bạn cần trả lời như: Có những bước công việc nào cần phải kiểm tra? Thông thường thì có bao nhiêu công việc thì cũng cần số lượng tương tự các bước phải kiểm tra. Có những điểm nào cần kiểm tra (mục tiêu, nội dung, phương pháp, công cụ,…)? Thiết nghĩ, con đường thành công của mỗi chúng ta rất khó mà nói trước được, nhưng bạn đừng để lãng phí những gì mình có và tiếc nuối, hối hận nhé! Hãy cố gắng hết sức mình, để mình có thể "trưởng thành" và biết cách biến tri thức nhân loại thành tri thức của bản thân. IV. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ. 1. Củng cố 10 phút Giáo viên tổ chức trò chơi “Who am I? ” Thể lệ Giáo viên đặt câu hỏi yêu cầu học trả lời 1. Ước mơ của bạn là gì? 2. Bạn mong muốn đạt được điều gì? 3. Bạn có sở trường gì? 4. Môn học nào bạn học tốt nhất? 5. Tính cách của bạn như thế nào? 13
6. Kết quả học tập của bạn đang ở vị trí nào? 7. Tại sao bạn phải thực hiện công việc này mà không thực hiện công việc kia? 8. Bạn thực hiên việc đó trong bao lâu? 9. Bạn đạt được mục tiêu gì khi công việc được hoàn thành? 10. Nếu công việc không hoàn thành thì ảnh hưởng gì đến kết quả? Sau khi học sinh trả lời câu hỏi giáo viên yêu cầu học sinh chia sẻ thông tin với các bạn học sinh khác áp dụng phương pháp 321, lắng nghe tích cực. Từ đó học sinh có thể xác định được cụ thể về mục tiêu của bản thân cũng như xây dựng kế hoạch cụ thể hiệu quả. 2. Dặn dò – 3 phút. Mỗi học sinh về nhà xây dựng một kế hoạch học tập theo tuần. Chia nhóm học sinh để chuẩn bị cho bài học sau. Nhóm 1, 2: Phương pháp đọc sách và tài liệu. Nhóm 3, 4: Phương pháp ghi bài. Nhóm 5, 6: Phương pháp ghe giảng 14
Bài 2. PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH GHI BÀI GHE GIẢNG. I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức: Học sinh hiểu được: Các kỹ năng đọc sách có hiệu quả trong học tập; Cách rèn luyện thói quen đọc sách. Biết được các phương pháp ghi bài nhanh, hiệu quả, dễ thực hiện. Vai trò và cách thức nghe giảng phù hợp với bản thân khi tiếp nhận kiến thức. 2. Kỹ năng: Tự học tập nghiên cứu, thảo luận, quan sát… 3. Thái độ: Nghiêm túc, khoa học; Tích cực, chủ động. II. CHUẨN BỊ. 1. Đồ dùng dạy học. Học sinh: Bài báo cáo, bảng phụ… Giáo viên: Máy tính, phiếu trò chơi, phần thưởng… 2. Phương pháp dạy học. Trò chơi; Mảnh ghép; Trạm; Nêu phát hiện vấn đề; Thảo luận nhóm; Lắng nghe phản hồi tích cực. III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động1: Khởi động – 5 phút Mục tiêu: Giúp học sinh thay đổi trạng thái chuẩn bị cho tiết học Cách tiến hành hoạt động: Giáo viên tổ chức trò chơi “Hiểu ý”. Thể lệ : Mỗi đội cử 3 thành viên Thành viên 1 nhìn thấy hình một hình ảnh và mô tả bằng ngôn ngữ cơ thể cho thành viên 2, thành viên 2 mô tả từ đó bằng lời nhưng không được dùng các từ trong hình ảnh đó, thành viên thứ 3 vẽ hình ảnh đã được mô tả. Học sinh sau khi chơi sẽ chia sẻ bài học rút ra từ trò chơi. Giáo viên mở bài trên chia sẻ của học sinh. Hoạt động 2: Tìm hiểu về phương pháp đọc sách – ghi bài – nghe giảng (32 phút). Mục tiêu: 15
Trang bị cho học sinh các phương pháp đọc sách, ghi bài, ghe giảng có hiệu quả phù hợp với bản thân học sinh để việc học tập có kết quả cao. Học sinh được sáng tạo trong cách trình bày, trao đổi thông tin về các phương pháp hỗ trợ trong quá trình học tập. Cách tiến hành hoạt động: Giai đoạn 1: Nhóm chuyên sâu. Chia lớp học thành 6 nhóm mỗi nhóm có từ 3 4 học sinh theo nhiệm vụ được giao từ tiết trước; Các thành viên trong nhóm nhận nhiệm vụ và nghiên cứu thảo luận, đảm bảo cho mỗi thành viên trong nhómđều nắm vững và có khả năng trình bày lại cho các bạn ở nhóm khác. Mỗi học sinh sẽ trở thành chuyên gia ở nhóm mới. Giai đoạn 2: Nhóm mảnh ghép. Giáo viên chia lớp học làm hai khu: Khu 1: Nhóm 1, 3, 5 Khu 2: Nhóm 2, 4, 6. Trong từng khu lại chia thành các nhóm mới gọi là nhóm mảnh ghép: Mỗi thành viên trong các nhóm lần lượt được đánh số từ 1 đến 3 sau đó các thành viên cùng số về một nhóm còn lại các thành viên lẻ sẽ được chia vào các nhóm. Sau khi tạo thành nhóm mới giáo viên yêu cầu nhóm mới di chuyển về các trạm là nơi để sản phẩm mà các nhóm chuyên sâu đã chuẩn bị. Tại vị trí mỗi trạm thành viên trong là chuyên gia sẽ có nhiệm vụ trình bày lại nội dung mà nhóm mình đã chuẩn bị cho các thành viên khác trong nhóm nghe và hiểu về các phương pháp ghi bài, đọc sách, và nghe giảng (Trạm 1: Phương pháp đọc; Trạm 2: Phương pháp ghi bài; Trạm 3: Phương pháp nghe giảng) Thời gian cho một trạm là 5 phút. Hết thời gian các nhóm di chuyển theo chiều kim đồng hồ đến trạm tiếp theo. Tại mỗi mỗi trạm trước khi di chuyển thì các thành viên phải đánh giá cho điểm chuyên gia (Nội dung: 5 điểm, trình bày 3 điểm, tương tác 2 điểm). Giai đoạn 3: Phản hồi thông tin. Giáo viên trao đổi thông tin cùng học sinh theo phương pháp chia sẻ, lắng nghe và phản hồi tích cực về các nội dung phương pháp nghe giảng, đọc sách, ghi bài. Kết luận: 1. Sách được coi là nguồn tri thức của nhân loại, kỹ năng đọc sách chính là năng lực chiếm lĩnh tri thức và phục thuộc vào mục đích đọc sách. Phương pháp đọc sách: đọc lướt qua, đọc có trọng điểm, đọc toàn bộ nhưng không nghiền ngẫm kĩ, đọc nghiền ngẫm nội dung, đọc thụ động, đọc chủ động, đọc nông đọc sấu nhưng quan trong hơn bạn cần phải những điều 16
sau khi việc đọc sách mới đem lại hiệu quả như, tư duy tích cực, tập trung cao độ, thường xuyên rèn luyện để có kĩ thuật đọc hợp lý. Ngoài ra bạn cần chú ý đọc sách bằng óc và mắt không đọc bằng miệng chuyển động mắt theo chiều thẳng đứng khi đọc, cần ghi chép một cách khoa học những điều mà bạn đã đọc được. 2. Ghi chép bài là kỹ năng quan trọng giúp bạn lưu lại những kiến thức trong bài giảng của giáo viên điều này rất quan trọng Cần chú ý biết cách chọn lọc, trình bày khoa học và có hệ thống, luôn theo kịp tốc độ bài giảng khi ghi chép, vì vậy phải thật sự tập trung trong giờ học và phải có công tác chuẩn bị ghi chép trước khi vào giờ học bạn phải đọc trước bài để hình dung được những nội dung chính của bài ý nào là quan trọng, đâu là nội dung, mục đích của bài học… Một số cách ghi bài sau: Ghi nội dung bài vào phiếu học tập. Đây là cách đơn giản và cũng khá khoa học vì bạn đã có sãn nhưng nội dung chính trên phiếu học tập rồi bạn chỉ cần chú ý nghe giảng để bổ sung thêm những nội dung chi tiết, và nếu không theo kịp tiến độ bạn có thể bỏ trống để tiếp tục hoàn thiện sau khi giờ học kết thúc. Phương pháp ghi chép Cornell. Là một phương pháp ghi chép được phát minh vào năm 1950 bởi giáo sư Walter Pauk thuộc trường đại học Cornell. Để ghi chép theo phương pháp này bạn hãy chia vở làm hai cột; bên trái ghi các ý chính, câu hỏi, bên phải ghi các chi tiết có liên quan đến ý chính tương ứng ở bên trái; ở phần cuỗi bạn dành 5 – 7 dòng để ghi ý chính tóm tắt nội dung bài, có thể sử dụng sơ đồ tư duy để tóm tắt Phương pháp ghi chép này không chỉ có tác dụng ghi bài rất nhanh, giúp quá trình ghi nhớ tốt mà còn đặc biệt hữu ích khi muốn áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Một Cornell Notes có thể được minh họa như sau: Ngày…..tháng… năm…. Tên bài học Ý chính. Nội dung chi tiết Câu hỏi Nội dung chi tiết Khái Nội dung chi tiết niệm Nội dung tóm tắt Phương pháp ghi bài bằng cách đánh dấu vào sách. 17
Trong trường hợp không thể tập trung vào việc ghi chép bài và theo kịp tiến độ của bài giảng bạn có thể ghi các nội dung vào sách giáo khoa và gạch chân các nội dung quan trọng. 3. Nghe thầy cô giảng bài là một hoạt động học tập cơ bản của quá trình học tập trên lớp, nếu bạn nghe giảng tốt thì bạn có thể tiếp nhận kiến thức hiệu quả hơn và không mất nhiều thời gian cho việc học bài và kết quả học tập sẽ tốt hơn. Vì vậy để nghe giảng có hiệu quả cần chú ý thực hiện các công việc sau. Giai đoạn chuẩn bị: Cần đọc trước nội dung bài học mới, chuẩn bị những câu hỏi mình không hiểu. Giai đoạn nghe giảng trên lớp: Cần có thái độ nghiêm túc, tập trung, tích cực tham gia đặt và trả lời câu hỏi tương tác với thầy cô và các bạn trong giờ học; Tiến hành công việc ghi chép các khái niệm, nội dung chính và nhớ ghi theo hệ thống khoa học logic. IV. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ. 1. Củng cố 10 phút. Giáo viên chọn một nội dung bài học yêu cầu học sinh đọc và ghi tóm tắt nội dung theo các cách khác nhau trong thời gian 3 phút. Sau đó học sinh chia sẻ thông tin với nhau để tìm ra được phương pháp đọc và ghi phù hợp với bản thân. Giáo viên tham gia quá trình chia sẻ của học sinh hỗ trợ thông tin cho học sinh. 2. Dặn dò – 3 phút. Giáo viên cung cấp cho học sinh tham khảo thêm thông tin về phương pháp đọc sách, ghi chép bài, lắng nghe. https://www.youtube.com/watch?v=O1DLGD8SEg0 https://www.youtube.com/watch?v=pZgMpjjgCRA https://www.ted.com/talks/julian_treasure_5_ways_to_listen_better/transc ript?language=vi Giáo viên giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh. Nhóm 1: Phương pháp thảo luận nhóm. Nhóm 2: Phương pháp đặt và trả lời câu hỏi. Nhóm 3: Phương pháp thuyết trình. 18
Bài 3. PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM ĐẶT VÀ TRẢ LỜI CÂU HỎI THUYẾT TRÌNH. I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức: Học sinh hiểu được: Khái niệm về phương pháp thảo luận nhóm, câu hỏi, câu trả lời, thuyết trình. Nêu được vai trò, các bước của các phương pháp thảo luận nhóm, đặt, trả lời câu hỏi, thuyết trình. 2. Kỹ năng: Làm việc nhóm, thảo luận, quan sáts, sử dụng máy tính, phỏng vấn… 3. Thái độ: Nghiêm túc, khoa học; Tích cực, chủ động. II. CHUẨN BỊ. 1. Đồ dùng dạy học. Học sinh. Máy tính, các bài báo cáo, phiếu đánh giá. Giáo viên. Máy tính, phiếu trò chơi, phần thưởng… 2. Phương pháp dạy học. Trò chơi; Lắng nghe và phản hồi tích cực, 123. III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động1: Khởi động – 5 phút Mục tiêu: Giúp học sinh thay đổi trạng trạng, tạo hứng thú. Cách tiến hành hoạt động: Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Hẹn hò”. Thể lệ. Giáo viên phát cho mỗi học sinh một tờ giấy in hình đồng hồ, học sinh có nhiệm vụ đi hẹn hò với các bạn trong lớp, mỗi giờ hẹn với một bạn và hỏi xem bạn ấy có thể làm công việc gì cùng với mình; Ghi tên người hẹn và nội dung công việc hai người muốn làm vào đồng hồ. Hết thời gian 3 phút, Giáo viên sẽ nghe học sinh chia sẻ về trò chơi và rút ra bài học trong trò chơi. Giáo viên giới thiệu về nội dung bài học. Hoạt động 2: Tìm hiểu về phương pháp thảo luận nhóm 10 phút. Mục tiêu: 19
Học sinh hiểu được đặc điểm vài trò, cách tiền hành phương pháp thảo luận nhóm đạt hiệu quả trong quá trình học tập và trong cuộc sống. Cách tiến hành hoạt động: Nội dung Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Mời học sinh nhóm 1 lên trình bày Học sinh nhóm 1 lên trình bày bào cáo. báo cáo bản Powpoin I.Phương Yêu cầu học sinh lắng nghe, phản Đánh giá, thảo luận bài báo cáo pháp thảo hồi tích cực. của nhóm1 thông quan hệ luận nhóm. Nhận xét bài báo cáo của nhóm 1 thống câu hỏi. và sự tham gia thảo luận của các Tự đánh giá theo quy tắc 321 thành viên khác. Kết luận: Phương pháp thảo luận nhóm là một trong những phương pháp giúp học sinh được tham gia một cách tích cực, bày tỏ quan điểm, rèn luyện kỹ năng giải quyết khó khăn. Nhưng nhiều khi không tổ chức tốt sẽ gây ra sự ồn ào, mất trật tự cãi cọ, giận nhau mất đoàn kết. Các bước trong thảo luận nhóm. Bước chuẩn bị: Chuẩn bị kiến thức cơ bản, các dụng cụ hỗ … Có sự phân chia về công việc cụ thể cho mỗi thành viên trong nhóm: điều hành, thư ký ghi chép trên giấy lớn/nhỏ, người báo cáo lại… Bước thực hiện: Xác định được mục đích của câu hỏi thảo luận. Mỗi thành viên trong nhóm đều được tham gia, tích cực làm việc, đi đến thống nhất hoàn thành công việc. Hoạt động nhóm đạt hiệu quả khi có mục tiêu rõ ràng, cụ thể; tương tác đặt và trả lời câu hỏi đúng; Bầu không khí thuận lợi; Mọi thành viên trong nhóm hướng đến mục tiêu chung; Hoàn thành công việc đúng giờ. Hoạt động 3: Tìm hiểu về cách đặt và trả lời câu hỏi 10 phút. Mục tiêu: Học sinh biết cách phân loại các câu hỏi và sử dụng các câu hỏi cũng như cách trả lời các câu hỏi một cách chính xác, ngắn gọn, khoa học, đúng nghĩa… Cách tiến hành hoạt động: Nội dung Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh II. Đặt và trả Mời học sinh nhóm 2 lên trình Học sinh nhóm 2 lên trình bày lời câu hỏi bày bào cáo. báo cáo bản Powpoin Yêu cầu học sinh lắng nghe, Đánh giá, thảo luận bài báo cáo 20