Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới

Chia sẻ: Hoangnhanduc | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới" nhằm đề ra một số biện pháp để nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc qua các bài hát trong sách âm nhạc lớp 1 Cánh Diều đáp ứng chương trình giáo dục phổ thong mới và yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay; Tạo được sự say mê hứng thú học tập trong phân môn hát nhạc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới

ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN CẦU GIẤY TRƯỜNG TIỂU HỌC NAM TRUNG YÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẢM THỤ ÂM NHẠC CHO HỌC SINH LỚP 1 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Lĩnh vực/ Môn: Âm nhạc Cấp học: Tiểu học Tên Tác giả: Vũ Thị Anh Đào Đơn vị công tác: Trường tiểu học Nam Trung Yên Chức vụ: Giáo viên âm nhạc Năm học 2020 - 2021
MỤC LỤC
1 PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Hầu hết trẻ em đều thích các bộ môn nghệ thuật như vẽ, hát, nhảy, múa, kể chuyện, đóng kịch… Thực tế, trẻ em tiếp xúc với nghệ thuật sớm sẽ có rất nhiều lợi ích cho sự phát triển về trí tuệ và kỹ năng sống.Trẻ em nếu được tiếp xúc với nghệ thuật sớm sẽ phát triển đều cả hai bán cầu não, do đó, hiệu suất học tập và làm việc sẽ đạt mức tối đa. Dưới đây là 10 lợi ích hàng đầu khi trẻ được tiếp xúc nghệ thuật từ sớm: Sáng tạo, cải thiện học vấn ,tăng cường kỹ năng, tự tin , phát triển thị giác, ra quyết định, kiên trì, khả năng tập trung, hợp tác, chịu trách nhiệm về bản thân Trong nhà trường, giáo dục âm nhạc góp phần giúp học sinh (HS) hình thành và phát triển toàn diện về nhân cách, hài hoà về thể chất và tinh thần. Âm nhạc là môn học thuộc lĩnh vực giáo dục nghệ thuật. Thông qua nội dung và hình thức học tập đa dạng, giáo dục âm nhạc tạo cơ hội cho HS được trải nghiệm và phát triển các năng lực thẩm mỹ đặc thù ở môn học này như: thể hiện âm nhạc, cảm thụ âm nhạc, phân tích và đánh giá âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc; đồng thời góp phần phát hiện, bồi dưỡng những em có năng khiếu âm nhạc. Để cung cấp cho học sinh những kiến thức thanh nhạc cơ bản một cách dễ dàng, để hình thành kĩ năng hát cho học sinh đặc biệt qua đó nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh tiểu học là điều không dễ dàng. Đây cũng là trăn trở của hầu hết những giáo viên tâm huyết đang trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc tiểu học. Phải có những biện pháp để nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Trong chương trình âm nhạc lớp 1 sách Cánh Diều, phân môn hát nhạc chiếm phần lớn thời lượng chương trình. Chính vì lẽ đó, tìm hiểu phương pháp dạy hát để nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1 là việc làm cần thiết của giáo viên âm nhạc tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thong mới hiện nay. Qua thực tế giảng dạy bộ môn âm nhạc theo bộ sách Cánh Diều, thời gian đầu gặp rất nhiều khó khăn, lúng túng bởi để có một giờ học Âm nhạc hiệu quả, chất lượng phụ thuộc nhiều vào các phương tiện hỗ trợ, các yếu tố kỹ thuật hiện
2 đại song thực tế điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường chưa thể đáp ứng một cách đầy đủ. Hơn nữa, việc tiếp cận với phân môn học hát của HS cũng chưa thật đồng đều. Bởi vậy tôi đã điều tra, nghiên cứu, phân loại khả năng ca hát của HS, áp dụng những kiến thức đã được học tập và tham khảo tài liệu có liên quan cộng với những kinh nghiệm, thủ pháp nhỏ trong quá trình giảng dạy, đưa ra những biện pháp hợp lý vào việc dạy hát– Trường Tiểu học Nam TrungYên, Quận Cầu Giấy , Thành phố Hà Nội. Tôi thấy có sự tiến bộ rõ rệt của học sinh, chất lượng các giờ âm nhạc có nội dung học hát ngày càng được nâng lên. Các em có sự say mê, hứng thú hơn. Trong khuôn khổ bài viết, tôi xin đề cập đến một phạm vi nghiên cứu mới với tên: “Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới” 2. Mục đích nghiên cứu: - Căn cứ vào cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn và cơ sở pháp lý của việc giảng dạy hát trong nhà trường . - Đề ra một số biện pháp để nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc qua các bài hát trong sách âm nhạc lớp 1 Cánh Diều đáp ứng chương trình giáo dục phổ thong mới và yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. - Tạo được sự say mê hứng thú học tập trong phân môn hát nhạc - Bổ sung và hoàn thiện kiến thức cho bản thân. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu : - Học sinh Tiểu học (Khối 1 lớp 1A5, 1A6, 1A7) Trường TH Nam Trung Yên- Cầu Giấy- Hà Nội 4. Đối tượng khảo nghiệm, thực nghiệm : - Phân môn dạy hát - Học sinh Tiểu học (Khối 1) 5. Phương pháp nghiên cứu : - Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Nhóm phương pháp thực nghiệm 6. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng: - Địa bàn nghiên cứu: Trường tiểu học Nam Trung Yên - Thời gian tìm hiểu, nghiên cứu: từ tháng 8 năm 2020 đến tháng 4 năm 2021
3 - Địa bàn ứng dụng: Trường tiểu học Nam Trung Yên PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU I.1. Căn cứ của vấn đề nghiên cứu 1.1.1 Căn cứ pháp lý Việc dạy học theo hướng tiếp cận năng lực người học được xem là chìa khóa để đổi mới giáo dục. Và để thực hiện đổi mới nội dung này thì giải pháp dạy học theo hướng tiếp cận năng lực cần phải xác định chính xác ngưỡng nhận thức năng lực phù hợp của người học. Đây là các yếu tố quan trọng, hướng tới một nền giáo dục tiên tiến, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng. Bộ sách Âm nhạc Cánh Diều lớp 1 đước tổ chức biên soạn và đưa vào giảng dạy từ năm học 2020-2021. 1.1.2. Căn cứ thực tế Qua thực tế giảng dạy bộ môn âm nhạc tại nhà trường, thời gian đầu gặp rất nhiều khó khăn, lúng túng bởi để có một giờ học Âm nhạc hiệu quả, chất lượng phụ thuộc nhiều vào các phương tiện hỗ trợ, các yếu tố kỹ thuật hiện đại song thực tế điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường chưa thể đáp ứng một cách đầy đủ. Hơn nữa, việc tiếp cận với phân môn hát nhạc của HS cũng chưa thật đồng đều. Bởi vậy tôi đã điều tra, nghiên cứu, phân loại khả năng ca hát của HS, áp dụng những kiến thức đã được học tập và tham khảo tài liệu có liên quan cộng với những kinh nghiệm, thủ pháp nhỏ trong quá trình giảng dạy, đưa ra những biện pháp hợp lý vào việc dạy hát nhạc cho HS– Trường Tiểu học Nam TrungYên, Quận Cầu Giấy , Thành phố Hà Nội. Tôi thấy có sự tiến bộ rõ rệt của học sinh, chất lượng các giờ âm nhạc có nội dung học hát ngày càng được nâng lên. Các em có sự say mê, hứng thú hơn. I.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài I.2.1. Âm nhạc với thiếu nhi Âm nhạc – Món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống con người. Âm nhạc với thiếu nhi vô cùng quan trọng. Âm nhạc với đặc thù của nó rất phù hợp với tâm sinh lý trẻ thơ.
4 Âm nhạc đến với các em rất dễ và kết thân rất lâu. Mỗi hình tượng âm nhạc lại tạo cho các em một sự liên tưởng rất thú vị và hình thành khả năng sáng tạo của các em. Chúng ta đã chẳng từng được nghe các em vừa chơi thả thuyền, chơi xếp hình, nặn đồ chơi, vừa ngân nga một giai điệu đó sao? Đó là những sáng tác đầu tiên trong đời các em. Không những vậy, âm nhạc là liều thuốc bổ cho sức khoẻ non nớt của các em. Sau những giờ học căng thẳng, một tiết âm nhạc đã đem đến cho các em những phút giây thư giãn thật thú vị, giờ học nhờ đó mà hiệu quả hơn. Hiệu quả không những làm cho tinh thần sảng khoái, dễ tiếp thu bài học mà còn về chất lượng học tập. 1.2.2. Đặc điểm năng khiếu âm nhạc Nhìn chung, HS Tiểu học ham thích hoạt động âm nhạc. Tuy vậy , hứng thú tự nhiên của các em còn thiếu bền vững, chóng chán. Sự thay đổi các dạng hoạt động âm nhạc trong tiết học, các bài tập tìm tòi, sáng tạo để nắm vững những kiến thức, kỹ năng hoạt động âm nhạc quy định trong chương trình là rất cần thiết. Học sinh tiểu học có thể tiếp thu một cách nghiêm túc những kiến thức, kỹ năng âm nhạc cơ sở, những cảm xúc về cái đẹp trong nghệ thuật. 1.2.3. Phân môn hát nhạc ở trường tiểu học Trong chương trình âm nhạc tiểu học, học hát không đòi hỏi cao về mặt kỹ thuật, nó giúp HS làm quen với việc ca hát. Vì vậy gọi đó là phân môn hát nhạc. Thông qua phân môn, giáo viên nâng cao khả năng ca hát, khả năng cảm thụ âm nhạc ở học sinh giúp các em nhận biết các khái niệm đơn giản trong âm nhạc, bước đầu thể hiện được các khái niệm đó. Qua bài giảng, các em làm quen với các ký hiệu âm nhạc thông thường. Kiến thức nhạc lý đó sẽ được bổ trợ làm rõ hơn trong giờ hát nhạc Yêu cầu của phân môn hát nhạc tiểu học được đặt ra nhẹ nhàng, đơn giản. Giáo viên giúp các em biết cách thể hiện đúng cao độ, trường độ theo đúng âm hình tiết tấu đơn giản của bài hát I.3. Mục tiêu , ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu - Đề tài nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả phân môn hát nhạc ở tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
5 - Tạo niềm say mê, yêu thích hát nhạc làm tiền đề phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc cho học sinh tiểu học. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ. 1. Thuận lợi - Học sinh ngoan, có ý thức học tập - Tầm cữ giọng hẹp, nằm trong khoảng quãng 6, quãng 7, tối đa là quãng 8. Âm sắc vẫn chưa có sự phân biệt giới tính - Nhìn chung, các em yêu thích hoạt động âm nhạc (Đặc biệt là biểu diễn các bài hát), chuẩn bị khá đầy đủ các yêu cầu của bộ môn như: SGK, nhạc cụ gõ. 2. Khó khăn - Một số HS rất hiếu động, nghịch ngợm, hồn nhiên nhưng cũng có những em rụt rè, ít cởi mở, thiếu tự tin. - Qua quan sát, hoạt động hát nhạc vẫn chua thật cuốn hút.Nhiều em tỏ ra mất tập trung, uể oải... - Mặt bằng bộ môn âm nhạc không đồng đều: có em có năng khiếu, có em không có khả năng. 3. Thực trạng về việc dạy hát ở trường tiểu học Nam Trung Yên 3.1. Với học sinh có năng khiếu: - Thích tìm hiểu, học tập để trang bị cho mình những kiến thức ca hát, nắm bắt nhanh những kiến thức giáo viên giảng dạy. - Mạnh dạn hỏi hoặc thắc mắc những chỗ khó - Xử lý tốt và hiểu rõ những kiến thức liên quan có trong các bài hát 3.2. Với học sinh không có năng khiếu: - Mất tập trung trong giờ học hát, thường làm việc riêng hay mơ màng và không hiểu gì cả - Rụt rè, lúng túng khi cô giáo yêu cầu hát, có khi hát sai cao độ 3.3. Đối với Giáo viên. - Để có tiết học Âm nhạc hiệu quả trước khi lên lớp cần tìm hiểu kỹ càng nội dung truyền đạt, đồ dùng phải được chuẩn bị đầy đủ trong điều kiện có thể: Đàn organ, nhạc cụ gõ, bảng phụ…. - Chuẩn bị cho mình một tâm thế tự nhiên, thoải mái, tự tin; giọng hát phải chuẩn xác, ổn định về cao độ, nắm chắc các dạng tiết tấu…
6 3.2. Đối với Học sinh: - Xem trước bài ở nhà - Có đầy đủ SGK, vở chép nhạc - Có kĩ năng sử dụng nhạc cụ gõ. IV. CÁC GIẢI PHÁP TIẾN HÀNH . 1. Nội dung phân môn hát nhạc - Nội dung cuốn sách tập trung vào 10 chủ đề là: Tổ quốc Việt Nam, Thiên nhiên, Tình bạn, Hoà bình, Gia đình, Tuổi thơ, Giữ gìn vệ sinh, Em yêu âm nhạc, Mừng sinh nhật, Loài vật em yêu.Những bài hát tuổi học sinh được chọn là ca khúc của những nhạc sĩ quen thuộc với thiếu nhi: Lá cờ Việt Nam (Lý Trọng- Đỗ Mạnh Thường), Mời bạn vui múa ca (Phạm Tuyên), Mẹ đi vắng (Trịnh Công Sơn), Thật đáng yêu (Nghiêm Bá Hồng), Đội kèn tí hon (Phan Huỳnh Điểu), Thật là hay (Hoàng Lân).Những bài dân ca đại diện cho 3 vùng miền: hát Lí cây xanh (Dân ca Nam Bộ), nghe nhạc Quê hương tươi đẹp (Dân ca Nùng), hát Xòe hoa (Dân ca Thái).Hai bài hát nước ngoài là những giai điệu quen thuộc và phổ biến: Lung linh ngôi sao nhỏ (Nhạc Pháp), Chúc mừng sinh nhật (Nhạc Anh). 2. Một số giải pháp dạy phân môn hát nhạc nhằm nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh lớp 1. 2.1. Giải pháp 1: Rèn luyện kỹ năng hát hòa giọng Trong âm nhạc, thuật ngữ đồng âm (tiếng Anh: unison) có thể có nhiều nghĩa. Nhìn chung, thuật ngữ này có nghĩa ám chỉ hai nốt nhạc có cao độ bằng nhau - thông thường (nhưng không phải luôn luôn) nằm cùng một thời điểm; hay ám chỉ việc nhiều ca sĩ và nhạc sĩ cùng thể hiện một khúc nhạc với cùng một cao độ hay có cao độ cách nhau một hay một vài quãng tám; hay những tiết tấu mang tính đồng nhịp điệu. 2.1.1. Yêu cầu khi dạy hát hòa giọng - Bản chất dạy hát hòa giọng âm nhạc là giúp học sinh đạt các yêu cầu sau: + Nhận biết, nghe được giọng hát của mình + Nghe được giọng hát của bạn bên cạnh + Học sinh biết hòa giọng hát của mình với giọng hát của bạn và hòa theo giai điệu âm nhạc.
7 2.1.2. Các bước thực hiện khi dạy hát hòa giọng - Trước khi dạy cho học sinh tự phát hiện, tự nghe được giọng hát của mình để phát huy tính tích cực của các em cụ thể: + Bước 1: Sử dụng phương pháp dùng đàn để thể hiện âm thanh. + Bước 2: HS nghe và cảm nhận và hát theo âm thanh tiếng đàn + Bước 3: Cho các em hát áp dụng vào từng giai điệu câu hát trong bài 2.1.3. Một số điểm cần lưu ý khi dạy hát hòa giọng - Dạy thật tỉ mỉ, cơ bản - Đi từ cụ thể đến khái quát - Phân tích một cách khoa học giúp các em nhận biết tiếng hát của mình hòa với tiếng đàn, chứ không nên chi tiết quá tạo sự nặng nề - Không ôm đồm, tham lam, chỉ cần khơi gợi để các em hiểu (Về sau có điều kiện sẽ tìm hiểu thêm) - Có những sáng tạo cho cách dạy sinh động, dễ nhớ: + Để các em nhận biết nhanh có thể cho hát cùng với nhóm bạn hoặc hát với âm thanh của các loại nhạc cụ. - Thường xuyên luyện bài tập để củng cố kiến thức Ví dụ: Sauk hi hướng dẫn hát hòa giọng có thể cho các em hát với những nhạc cụ khác nhau... Cũng có thể củng cố bằng cách tổ chức cho HS chơi trò chơi “Thi hát nốt nhạc”, “Nghe cao độ hát câu hát”… 2.2. Giải pháp 2: Rèn luyện kỹ năng hát đúng cao độ 2.2.1. Rèn luyện kĩ năng nhận biết và hát đúng độ cao các âm trong bài hát Để hiểu được định nghĩa tone nhạc là gì? xin giới thiệu đến các bạn 1 định nghĩa mới đó là bảng tuần hoàn tone nhạc, nhìn vào bảng tuần hoàn tone nhạc bạn sẽ nắm được định nghĩa và cách vận dụng tone nhạc vào bài hát tốt hơn.
8 Bảng tuần hoàn tone nhạc cơ bản “Tone” là chính xác là một từ tiếng anh, khi dịch sang tiếng việt trong lĩnh vực âm nhạc, âm nhạc thì nó có nghĩa là “Giọng”. Vậy có thể hiểu “tone nhạc” là giọng của bản nhạc. Vậy giọng của bản nhạc (tone nhạc) là gì? Giọng của bản nhạc được quy ước là độ cao của một điệu thức cụ thể nào đó. - Đối với các bài hát trong sách âm nhạc Cánh diều lớp 1 chủ yếu được viết ở giọng Đô Trưởng (C) và La thứ (Am) quen thuộc .
9 2.3. Giải pháp 3: Rèn kỹ năng hát đúng trường độ - Âm nhạc là nghệ thuật thời gian, mỗi âm chiếm một thời gian nhất định. Vì vậy, khi hát không thể coi nhẹ vấn đề độ dài của âm thanh. Nên truyền đạt, hướng dẫn chính xác, cặn kẽ, dễ hiểu, linh hoạt. - Để tiếp cận với trường độ trong âm nhạc, có 2 con đường để dạy HS: + HS cảm nhận và gõ tiết tấu. + HS gõ phách để đọc đúng trường độ của âm thanh - Từ những hình tiết tấu cơ bản tạo những trò chơi hấp dẫn như: + “Giả làm tiếng trống” (Mỗi hình nốt là một loại âm sắc). Ví dụ: Quy định nốt đen tương ứng với âm sắc của tiếng trống cái là “tùng”, nốt móc đơn tương ứng với tiếng trống con là “rinh”. Vậy, tương ứng với tiết tấu: + Vỗ đối đáp: GV gõ (hoặc vỗ tay) tiết tấu, HS lắng nghe sau đó thực hiện lại. 2.3.1. Dạy gõ phách - Phải hướng dẫn thật cặn kẽ và đòi hỏi HS thực hiện một cách nghiêm khắc cách gõ phách, bởi nếu không chú ý thì càng về sau các em thường bị cuốn nhịp (nhanh dần lên) - Luôn luôn nhắc lại phách thể hiện bằng tiếng vỗ tay, sử dụng thanh phách cũng tương tự như vậy, GV cần làm mẫu thị phạm và hướng dẫn HS thực hiện. 2.3.3. Cần chú ý nhấn khi hát các phần đầu của phách. - Hướng dẫn hát nhấn vào phách mạnh (Phần đầu của phách) - Hướng dẫn HS hát nhấn (Cảm giác mạnh hơn một chút) vào phách thứ nhất, phách sau nhẹ hơn mới thể hiện đúng tính chất nhịp 2. Khi gõ phách hoặc vỗ tay theo phách cũng cần chú ý tiếng rơi vào phách thứ nhất cũng thể hiện mạnh hơn một chút. Cần lưu ý: bài nhịp 2 nhấn vào phách thứ nhất, phách thứ hai đọc nhẹ hơn. 2.4. Giải pháp 4: Rèn luyện kỹ năng thể hiện tính chất, sắc thái bài hát - Ở nhiều trường phổ thông với việc hướng dẫn HS hát được một bài hát
10 đã là khá vất vả. Song với HS lớp 1 trường tiểu học Nam Trung Yên, các em đã có khả năng cảm nhận và có thể thể hiện được tính chất, sắc thái. Tuy nhiên, nếu GV không để ý, các em thường hát rất to khi hưng phấn quá (Có thể do vui vì đã hát được bài - một sự thành công) thậm chí rất to như “gào” lên. Phải giải thích: Có bạn đã “hét” chứ không phải “hát”. Lúc đó, GV có thể kể một số giai thoại vui hoặc cho biết: Một nhạc công trình bày một tác phẩm âm nhạc dù có chính xác đến đâu về mặt cao độ, trường độ mà không quan tâm đến nhịp độ, sắc thái, tình cảm của bản nhạc thì đó cũng chỉ là cái máy không hồn. Các em chẳng đã thấy nhiều nghệ sĩ đã nhắm mắt để thể hiện một tác phẩm, một nhạc trưởng đung đưa người theo điệu nhạc sao? Âm nhạc là tiếng nói của tình cảm nên mọi sắc thái, tình cảm của nó đều phải được coi trọng và thực hiện đầy đủ, chính xác. Bản nhạc hùng tráng mà trình bày chậm rãi sẽ trở nên uể oải, bản nhạc buồn mà trình bày nhanh sẽ trở nên hấp tấp và như thế hiệu quả sẽ rất hạn chế. GV có thể trình bày luôn một bài hát với các nhịp độ, sắc thái khác nhau để HS thấy ngay hiệu quả . GV nên sớm rèn cho các em về nhịp độ, sắc thái: + Hát chậm + Hát nhanh + Hát với sắc thái to, nhỏ, có dấu luyến ( ), dấu ngắt ( ), ngân... - Nội dung rèn luyện kỹ năng thể hiện tình cảm, sắc thái của bài hát gồm các mặt sau: + Về nhịp điệu: Hướng dẫn các em nhấn đều đặn vào phách mạnh + Về nhịp độ: Yêu cầu các em thể hiện đúng tốc độ đã ghi đầu bài hát (Vừa phải, nhịp nhàng, nhanh, chậm... ) + Về sắc thái: Thể hiện đúng bài hát yêu cầu 3. Tiến trình dạy một bài hát 3.1. Giới thiệu bài hát - Sử dụng phương pháp dùng lời kết hợp phương tiện dạy học, giới thiệu cho HS nhận biết bài hát. Sử dụng triệt để các hình thức vấn đáp để khai thác hiểu biết của các em về kiến thức bài hát. Cho các em tự phát hiện và nhận xét bài hát, nêu ý nghĩa và giá trị của chúng. Như vậy mới phát huy được tính tích cực của các em.
11 3.2. Đọc lời ca theo tiết tấu Yêu cầu học sinh nắm vững và đọc đúng lời ca theo tiết tấu. Giáo viên có thể thực hiện bằng cách thị phạm 1-2 câu đầu để cả lớp đồng thanh đọc lời ca theo tiết tấu.. Giải thích ca từ khó hiểu ( nếu có ) 3.3. Hát mẫu Giáo viên dịch giọng bài hát cho phù hợp với giọng của học sinh Giáo viên đàn và hát mẫu bài hát 3.4. Dạy từng câu Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện hát từng câu theo móc xích. Lưu ý những kí hiệu âm nhạc khó trong từng câu hát. 3.5. Hát hoàn chỉnh bài hát - Giáo viên đàn giai điệu cả bài một lần để học sinh hình dung ra giai điệu đồng thời giúp các em thấy tự tin hơn. - Giáo viên đệm đàn cho học sinh hát hoàn chỉnh cả bài. Thể hiện sắc thái tình cảm bài hát yêu cầu. 3.6. Luyện tập - Giáo viên đàn giai điệu cho học sinh hát cả bài hòa với tiếng đàn kết hợp gõ tiết tấu. - Giáo viên chỉ định một vài học sinh khá hát. - Toàn bộ các bài hát lớp 1 sách cánh Diều thường có yêu cầu đơn giản về sắc thái. Tuy vậy vẫn phải tập cho các em tập xử lý những yêu cầu đó: + Hát đúng tốc độ, nhịp độ, tình cảm sắc thái đã được chỉ định trong bài + Chú ý nhấn + Phân định chỗ lấy hơi, phân câu, phân tiết nhạc. 3.8. Củng cố, kiểm tra - Giáo viên hướng dẫn học sinh hát kết hợp gõ phách hoặc tiết tấu. - Hướng dẫn học sinh hát kết hợp thể hiện cường độ của phách mạnh, nhẹ . - Học sinh trình bày bài hát theo tổ, nhóm, các nhân.
12 IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 1. Kết quả khảo sát trước thử nghiệm: Hát đúng Biết thể hiện sắc Hát đúng lời ca Hát đúng cao độ trường độ thái Số học sinh SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ 180 50 27% 53 29% 52 29% 56 31% 2. Kết quả khảo sát sau thử nghiệm: - Qua giảng dạy, quan sát, tìm hiểu; kiểm tra, đánh giá tại trường tiểu học Nam Trung Yên học kỳ II năm học 2020-2021. Tôi nhận thấy: Hầu hết, các em đã không “ngại” khi hát nhạc nữa mà còn say sưa, hứng thú khi hát. Có nhiều em còn đề nghị cô giáo đánh giá kết quả học tập môn âm nhạc bằng việc kiểm tra hát, hay có em đã tự sáng tác lời ca mới phù hợp với giai điệu bài hát. Các em biết kết hợp gõ đệm theo các kiểu: nhịp, phách, tiết tấu…Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại là một số em - do không có năng khiếu nên còn hát chưa chuẩn xác về cao độ. - Khảo sát trong 180 em HS lớp 1 - Kết quả cụ thể: Số học Hát đúng cao Hát đúng Biết thể hiện sắc Hát đúng lời ca sinh độ trường độ thái SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ 180 170 94% 176 98% 178 99% 170 94% - Kết quả trên cho thấy chất lượng học phân môn hát nhạc trong môn Âm nhạc được nâng lên rõ rệt mặc dù mới chỉ trong thời gian ngắn. Với phương pháp, cách làm như vậy, chắc chắn sẽ giúp HS không còn ngại với giờ hát nhạc nữa.
13 PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ I. Ý NGHĨA - Nhận thức được vai trò của âm nhạc với cuộc sống, việc giáo dục âm nhạc trong nhà trường nói chung và nâng cao chất lượng giờ dạy có phân môn TĐN nói riêng, giúp cho học sinh có một trình độ văn hóa âm nhạc tốt thiểu. - Tìm ra được phương pháp dạy hát nhạc hiệu quả, có thể tiếp tục áp dụng trong năm học và cho một số năm tiếp theo - Có trách nhiệm hơn với nghề nghiệp của mình: phải luôn đầu tư, nghiên cứu, tìm hiểu nội dung, kiến thức, phương pháp giảng dạy bộ môn, nắm chắc hệ thống chương trình. - Học sinh hiểu được tầm quan trọng của hoạt động hát nhạc trong giờ âm nhạc. II. KẾT QUẢ CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG SKKN VÀO THỰC TẾ 1. Về cá nhân - Có thể tự tin khi dạy phân môn hát nhạc lớp 1 và các lớp khác trong điều kiện cơ sở vật chất chưa thực sự được đáp ứng đầy đủ. Đó là: ngoài những loại nhạc cụ được nhà trường trang bị như: mõ, trống con, thanh phách, song loan… tôi sử dụng bảng phụ thay cho máy chiếu, sử dụng đàn Organ… Sự kết hợp sử dụng các nhạc cụ đó trong giờ hát nhạc tạo cho các niềm vui, sự háo hức, tò mò muốn khám phá, tìm hiểu và học cách sử dụng áp dụng vào từng bài - Linh hoạt trong các bước dạy: + Với tôi dạy hát cố gắng lôi cuốn học sinh. Tuy nhiên, điều đó còn phụ thuộc vào tâm lý HS, muốn vậy khi bước vào lớp GV phải quan sát, tìm hiểu tâm lý HS, tạo cho lớp học một không khí chân tình, cởi mở, gần gũi nhất - Có thêm những kinh nghiệm để áp dụng vào thực tiễn giảng dạy - Rèn cho bản thân tính kiên trì, cẩn thận trong việc giảng giải, hướng dẫn học sinh trong từng bước của một giờ hát nhạc. Nắm chắc các quy trình của nội dung hát, đó là: + Hiểu các ký hiệu âm nhạc trong bài +Hát đúng cao độ ,trường độ của bài
14 + Thể hiện tính chất, sắc thái của bài hát. 2. Về nhà trường - Bước đầu có những kết quả trong mục tiêu giáo dục toàn diện 3. Về học sinh - Có hứng thú hơn với môn học - Hiểu và nắm được cách hát . Hát tốt các bài hát trong sách âm nhạc Cánh Diều - Có thể hát nhạc kết hợp được với việc gõ đệm theo các kiểu. - Có thể sáng tác được lời ca mới phù hợp với giai điệu bài hát - Luyện tập hát kết hợp vận động ngôn ngữ cơ thể III. BÀI HỌC KINH NGHIỆM Quả là rất khó để đạt được kết quả cao môn âm nhạc nếu không có năng khiếu. Nhưng làm thế nào để giúp tất cả học sinh trong lớp có hứng thú, say mê với môn học trong điều kiện còn hạn chế về cơ sở vật chất phục vụ môn dạy, đòi hỏi giáo viên âm nhạc phải thật sự nhiệt tình, tâm đắc với bộ môn, luôn đầu tư tìm hiểu, nghiên cứu để tìm ra những giải pháp, phương pháp hay, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế và đặc biệt là “lôi kéo” được tất cả học sinh tập trung vào giờ học. Phải làm sao cho HS có thể tin rằng các em đều có thể học được nhạc. Kết quả cuối cùng là các em có thể hát được thành thạo các bài hát trong sách giáo khoa Cánh Diều cũng như cảm thụ âm nhạc qua các bài hát trong sách âm nhajcCasnh Diều. Muốn vậy, giáo viên phải có phương pháp rèn luyện cho học sinh có hiệu quả thì mới đem lại lòng tin vững chắc. Đối với bản thân, ngoài những kinh nghiệm nhỏ thu được từ quá trình công tác (10 năm) cần cố gắng học hỏi đồng nghiệp (trong và ngoài nhà trường), theo học lớp nâng cao trình độ chuyên môn (Từ cao đẳng lên đại học), cập nhật thông tin về bộ môn qua các phương tiện thông tin đại chúng và qua mạng... Từ đó tích luỹ thêm vốn kiến thức cũng như kinh nghiệm cho bản thân. Với cách làm trên và kết quả đạt được như trên cũng là sự thành công nhỏ mà tôi thu được. Mong sao những kiến thức âm nhạc đơn giản các em đã học được đó
15 không bị mai một mà từ đó các em có một nền văn hoá âm nhạc tối thiểu, tiến tới nâng cao và phát triển. IV. NHỮNG Ý KIẾN ĐỀ XUẤT - Với nhà trường: + Tiếp tục đầu tư các nhạc cụ phổ thông phục vụ cho dạy âm nhạc như: song loan, thanh phách, thanh la, mõ, trống con... + Nâng cấp, hiện đại hóa phòng chức năng dành cho dạy âm nhạc + Tạo điều kiện cho giáo viên đi dự giờ, học hỏi đồng nghiệp (Trong và ngoài nhà trường) - Với phòng giáo dục: + Tổ chức các chuyên đề âm nhạc để các giáo viên âm nhạc trong thành phố có điều kiện giao lưu, học hỏi... + Dành cho giáo viên âm nhạc những giờ hội giảng cấp thành phố để có dịp cọ sát, đua tài... Hơn nữa, ngoài việc quan tâm đến các môn khác như Toán, Tiếng Việt cũng cần quan tâm hơn đến giáo dục âm nhạc nói chung và phân môn hát nhạc nói riêng. Vì như vậy sẽ làm cho nền âm nhạc phổ thông mang tính hài hoà, cân đối, toàn diện, hấp dẫn... Hà Nội, ngày 20 tháng 3 năm 2021 Người viết Vũ Thị Anh Đào
16 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] ; [2] Luật giáo dục năm 2005 và Nghị định hướng dẫn thi hành. Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia 2009. [3] Bộ giáo dục và đào tạo. Sách giáo viên Âm nhạc Cánh Diều lớp 1. Nhà xuất bản ĐHSP [4] Bộ giáo dục và đào tạo. Sách Âm nhạc Cánh Diều lớp 1. Nhà xuất bản ĐHSP [5] Nguyễn Hải Phượng. Phương pháp dạy học âm nhạc - Tập 1. Nhà xuất bản Giáo dục – 2000. [6] Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Âm nhạc tiểu học. Tài liệu tập huấn giáo viên âm nhạc phòng GD&ĐT Quận Cầu Giấy, Hà Nội. [7] Các video bài giảng – bộ sách âm nhạc Cánh Diều. [8] Tài liệu tập huấn sách âm nhạc Cánh Diều lớp 1 của Sở Giáo dục- Đào tạo Hà Nội.