Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5

Chia sẻ: Tomjerry004 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học được hoàn thành với mục tiêu nhằm tìm biện pháp giảng dạy thích hợp, giúp các em nhận biết được các kiến thức cần thiết để vận dụng làm ra các sản phẩm đẹp, phong phú có tính ứng dụng cao, mặt khác giúp các em phát triển kĩ năng phân tích và đánh giá sản phẩm mĩ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5

1. PH ẦN M Ở ĐẦU 1.1. Lý do ch ọn đề tài Thực hiện Nghị quyết số 29NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết đã nêu quan điểm chỉ đạo: “...Phát triển giáo dục đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chỗ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, học đi đôi với hành, lí luận gắn với thực tiễn...”. Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam, tiếp tục định hướng: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phẩm chất, năng lực của người học...”. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Bình, Phòng Giáo dục và Đào tạo Lệ Thủy đã triển khai phương pháp dạy học Mĩ thuật mới đối với t ất cả các trường Tiểu học trong toàn huyện. Môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học là một môn học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để tiếp tục học trung học cơ sở. Với học sinh tiểu học, khi được học Mĩ thuật sẽ giúp các em nhìn ra cái đẹp ở các vật thể, thấy mọi vật xung quanh mình trở nên gần gũi đáng yêu hơn. Đồng thời học Mĩ thuật cũng giúp các em tự tạo ra cái đẹp theo ý mình, theo cách hiểu, cách lí giải của bản thân và làm cho cuộc sống thêm tươi vui hạnh phúc. Môn Mĩ thuật trang bị cho học sinh những kiến thức ban đầu, cơ bản nhất góp phần từng bước hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp, biết vận dụng cái đẹp vào cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Từ năm học 20142015, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo triển khai phương pháp dạy học mĩ thuật mới, vận dụng những quy trình dạy học mĩ thuật của dự án SAEPS ở các trường Tiểu học trên toàn quốc. Mục tiêu của phương pháp dạy học mới này là lấy học sinh làm trung tâm, kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức giúp học sinh có khả năng biểu đạt sáng tạo và giao tiếp qua hình ảnh; khám phá, hiểu và đề cao văn hóa thông qua nghệ thuật thị giác; hình thành các kĩ năng sống và phát triển năng lực cá nhân; yêu thích cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống sinh hoạt, học tập 1
hằng ngày. Học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Dự án SAEPS, học sinh được giải phóng khỏi khuôn mẫu, được "Học mà chơi,chơi mà học". Các em thỏa sức sáng tạo, không bị gò bó mà được tự do thể hiện trí tưởng tượng phong phú, sự sáng tạo ngây ngô của mình trong các hoạt động học tập. Theo 7 quy trình hoạt động mới học sinh có thể vẽ, nặn, xé dán, tạo dáng 2D, 3D, làm con rối, tận dụng các vật dụng còn lại để sáng tạo nghệ thuật sắp đặt, vẽ theo nhạc, hoạt cảnh, biểu diễn, sắm vai, hóa thân thành nhân vật... Trong quá trình thực hiện phương pháp dạy học Mĩ thuật mới còn gặp phải những khó khăn nhất định như: phòng học Mĩ thuật chưa đảm bảo diện tích nên ảnh hưởng đến các hoạt động, đặc biệt là hoạt động nhóm; mỗi trường có một giáo viên dạy Mĩ thuật nên giáo viên việc dự giờ trao đổi kinh nghiệm không thể triển khai được tại mỗi đơn vị, học sinh bước đầu thực hiện phương pháp học mới nên gặp lúng túng trong học tập, việc học nhóm chưa phát huy được hiệu quả… Để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục của môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học, giáo viên cần phải nghiên cứu, tìm biện pháp giảng dạy thích hợp, giúp các em nhận biết được các kiến thức cần thiết để vận dụng làm ra các sản phẩm đẹp, phong phú có tính ứng dụng cao, mặt khác giúp các em phát triển kĩ năng phân tích và đánh giá sản phẩm mĩ. Từ đó giúp các em hứng thú, say mê sáng tạo nghệ thuật; biết yêu cái đẹp, cảm nhận được cái đẹp, cái đúng để từ đó học tốt hơn các môn học khác. Từ những lí do trên tôi đã chọn đề tài "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5''. 1.2. Điểm mới của đề tài Dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Tiểu học nói chung và học lớp 5 nói riêng không phải là một vấn đề gì mới mẻ. Đặc biệt trong những năm gần đây, nó đã được rất nhiều người công tác trong lĩnh vực giáo dục nghiên cứu và quan tâm. Tuy nhiên, điểm mới và khác biệt đề tài này là tìm hiểu những kiến thức cơ bản cần trang bị để phục vụ dạy học mĩ thuật ở trường tiểu học theo phương pháp mới của Dự án SAEPS cho học sinh lớp 5. Hướng dẫn tổ chức một số quy trình mĩ thuật mới ở lớp 5, từ đó đúc rút kinh nghiệm, đề xuất một số ý kiến góp phần nâng cao hiệu quả dạy học mĩ thuật theo phương pháp mới của Dự án SAEPS. Nội dung của đề tài đánh giá được một số mặt tác động tới việc phát triển năng lực của học sinh lớp 5; đề xuất được cách tiếp cận mới trong 2
giảng dạy, giáo dục theo hướng khai thác nội dung môn học và sử dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học tích cực, khai thác nội dụng giáo dục của bài học… nhằm phát triển năng lực cho học sinh giúp các em vận dụng tốt trong học tập và cuộc sống. Đề tài nêu rõ từng giải pháp cụ thể nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ, kỹ năng phù hợp: hiểu, cảm nhận và trân trọng sản phẩm/tác phẩm mĩ thuật; trao đổi, tiếp nhận thông tin thông qua sản phẩm/ tác phẩm mĩ thuật; hình thành cho học sinh các năng lực biểu đạt; năng lực phân tích và giải trình; năng lực giao tiếp và đánh giá; sáng tạo mĩ thuật,... qua đó biểu đạt bản thân (suy nghĩ, tình cảm, mong muốn…). Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức góp phần tạo một nền tảng vững chắc, một nền tảng tốt cho các em trong cuộc sống về sau này. 1.3. Pham vi ap dung ̣ ́ ̣ Đề tài này được áp dụng trong môn học Mĩ thuật lớp 5 ở trường Tiểu học. Nghiên cứu các vấn đề có liên quan và các giải pháp nhằm phát triển năng lực cho học sinh lớp 5 ở trường Tiểu học. Đông th ̀ ơi gi ̀ ải pháp nay co ̀ ́ ̉ ̀ ̀ ̣ ̉ ́ ương tiêu hoc trong viêc nâng cao chât thê lam tai liêu tham khao cho cac tr ̀ ̉ ̣ ̣ ́ lượng dạy học mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực của học sinh. 2. PHẦN NÔI DUNG ̣ 2.1. Thực trạng về dạy học môn Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp tại trường Dạy học môn Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh được áp dụng cho tất cả các khối lớp từ khối 1 đến khối 5. Đây là phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm; kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức. Qua một thời gian giảng dạy bộ môn Mĩ thuật áp dụng phương pháp dạy học mới, tôi nhận thấy có những khó khăn và thuận lợi như sau: 2.1.1.Thuận lợi Qua quá trình công tác tôi nhận thấy thời gian qua việc chú trọng phát triển năng lực cho học sinh đã được nhà trường rất quan tâm thông qua việc thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động trong và ngoài giờ lên lớp, luôn luôn 3
̣ ̣ ̣ ́ ̣ tao điêu kiên, khuyên khich, đông viên giao viên ap dung ph ̀ ́ ́ ́ ương phap m ́ ơi vao ́ ̀ ̣ ̣ day môn Mi thuât giúp hình thành m ̃ ột số năng lực nhất định cho học sinh; Giáo viên đã được tham gia tập huấn tại Phòng Giáo dục về các địa chỉ, các bài phải tích hợp phát triển năng lực cho học sinh Giáo viên trực tiếp giảng dạy đã nhận thức được ý nghĩa của việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Học sinh ở vùng thuận lợi, tiếp xúc nhiều với các phương tiện truyền thông, thông tin hiện đại nên đã sớm hình thành được một số năng lực nhất định. 2.1.2. Khó khăn Đối với học sinh: Môn Mĩ thuật đối với các em học sinh khối lớp 5 không phải là môn học mới lạ vì các em đã bắt đầu học Mĩ thuật ngay từ khối lớp 1. Tuy nhiên, khi áp dụng học theo phương pháp mới, học sinh chưa quen với các quy trình mới, phải thực hiện nhiều nhiệm vụ mới, và tham gia hoạt động nhóm nhiều hơn nên các em rất bỡ ngỡ và rất lúng túng khi thực hiện nhiệm vụ học tập. Quan sát một số học sinh trong quá trình học tập và hoạt động giáo dục, tôi nhận thấy một số năng lực của học sinh như: năng lực phân tích và giải trình; năng lực giao tiếp và đánh giá; sáng tạo mĩ thuật chưa cao, nhiều học sinh thiếu tự tin, nhút nhát, rụt rè trước những vấn đề mới hay phải đợi giáo viên gợi ý, chỉ định các em mới dám thực hiện. Học sinh còn lúng túng trong việc trao đổi nội dung để thống nhất chủ đề, sắp xếp các hình ảnh, và chọn chất liệu, màu vẽ,.. Các em chưa có khả năng vận dụng những điều đã học áp dụng vào thực tế, với học sinh lớp 5 – lớp cuối cấp, các em rất hiếu động, có nhu cầu hỏi đáp, không muốn bị áp đặt. Tri t́ ưởng tượng cua cac em ch ̉ ́ ưa phong phu, môt sô em l ́ ̣ ́ ười suy nghĩ, lam bai theo cach đôi pho. Đô dung hoc tâp ch ̀ ̀ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ̣ ưa chuân bi chu đao dân đên chât ̉ ̣ ́ ̃ ́ ́ lượng cac s ́ ản phẩm chưa cao. ̣ Hoc sinh ch ưa thât ṣ ự co y th ́ ́ ưc gi ́ ữ gin san phâm cua minh nên viêc l ̀ ̉ ̉ ̉ ̀ ̣ ưu giư san phâm rât kho khăn. ̃ ̉ ̉ ́ ́ * Nguyên nhân cua s ̉ ự han chê nay la: Hoc sinh ch ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ưa chu đông hoc tâp ̉ ̣ ̣ ̣ cung nh ̃ ư y th ́ ưc t ́ ự hoc cua cac em ch ̣ ̉ ́ ưa cao. Hoc sinh va phu huynh ch ̣ ̀ ̣ ưa thực sự coi trong môn hoc nay, ch ̣ ̣ ̀ ưa co y th ́ ́ ức tôn trong san phâm cua minh lam ra. ̣ ̉ ̉ ̉ ̀ ̀ Đối với giáo viên: Việc dạy học nhằm phát triển năng lực cho học sinh của nhiều giáo viên còn nhiều hạn chế, chưa có nét chuyển biến. Nguyên 4
do chính là trong tư tưởng giáo viên chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, một số giáo viên dạy đại trà chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc hình thành năng lực cho học sinh lớp mình đang giảng dạy mà chỉ luôn chú trọng đến việc đọc tốt, làm tính tốt… Công tác chủ nhiệm lớp ở trong nhà trường đôi lúc chưa được quan tâm đúng mức. Giáo viên mỗi người hiểu, tiếp cận và thực hiện một cách khác nhau. Nhiều giáo viên vẫn coi nhẹ công tác chủ nhiệm lớp từ đó cũng coi nhẹ việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Đối với phụ huynh: Một bộ phận lớn phụ huynh vẫn còn tâm lý cho rằng môn Mĩ thuật thuộc nhóm môn Nghệ thuật chỉ là môn học phụ nên chỉ học cho vui, việc định hướng cho học sinh phát triển năng lực chưa được hoàn thiện. BẢNG ĐÁNH GIÁ CÁC NĂNG LỰC C ỐT LÕI ĐƯỢ C HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA H ỌC SINH L ỚP 5 T ẠI TR ƯỜ NG VÀO ĐẦU NĂM H ỌC (Kh ảo sát trên 57 h ọc sinh kh ối 5 c ủa tr ườ ng) Rất t ốt Tốt Chưa t ốt Các kĩ năng/năng lực SL % SL % SL % Sáng tạo mĩ thuật 9 15.7 18 31.6 30 52.6 Hiểu, cảm nhận và trân trọng sản 15 26.3 13 22.8 29 50.9 phẩm/tác phẩm mĩ thuật. Giao tiếp, trao đổi, tiếp nhận thông tin thông qua sản phẩm/ tác 10 16.7 15 26.3 32 56.1 phẩm mĩ thuật. Qua điều tra cho thấy về mặt năng lực hiểu và trân trọng tác phẩm mĩ thuật; tiếp nhận thông tin ở các em hầu hết rất tốt. Tuy nhiên về sáng tạo, cảm nhận vẻ đẹp tác phẩm, giao tiếp còn hạn chế như: tương trợ nhau, giao tiếp, diễn đạt trước đám đông được các thầy cô giáo tích cực hình thành và củng cố nhưng chưa thể hiện được nhiều. Mặt khác, các em ít có khả năng chủ động phân tích, lĩnh hội tiếp thu, giải quyết trong từng tình huống cụ thể của bài học hay từng hoạt động. Một số ít học sinh có khả năng sáng tạo, giao tiếp, diễn đạt tuy nhiên điều này chỉ theo bản năng mà thiếu tính khoa học và hệ thống. 2.2. Các giải pháp 5
Dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5 bị tác động của những yếu tố vùng miền và con người trong môi trường giáo dục, đòi hỏi cần có sự cố gắng, sự quan tâm hơn nữa để đạt được hiệu quả cao nhất. Ngoài những giải pháp có tính cụ thể, sự đầu tư, thay đổi nhận thức... còn là những biện pháp giảng dạy thích hợp, giúp các em nhận biết được các kiến thức cần thiết để vận dụng làm ra các sản phẩm đẹp, phong phú có tính ứng dụng cao, mặt khác giúp các em phát triển kĩ năng phân tích và đánh giá sản phẩm mĩ.. Trên cơ sở thực trạng đã trình bày ở trên, bản thân tôi mạnh dạn thực hiện một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Mĩ thuật nói chung và hình thành phát triển năng lực đặc thù của bộ môn cho học sinh lớp 5 tại trường như sau: Giải pháp 1. Luôn tạo tâm lí thoải mái, hứng thú cho học sinh trong mỗi tiết học Trong học tập hay bất cứ hoạt động nào thì hứng thú rất quan trọng. Nó thúc đẩy tiến trình học tập hiệu quả hơn, tiết học cũng nhẹ nhàng hơn. Nếu giáo viên gây hứng thú tốt thì sẽ tạo cho học sinh có niềm đam mê. Vì hứng thú học tập tạo tình huống có vấn đề, sau đó học sinh sẽ quan tâm đến vấn đề đó sâu sắc hơn và sẽ cố gắng để giải quyết vấn đề đó suốt tiết học hay buổi học. Ví dụ: Khi dạy Chủ đề 6 “Chú bộ đội của chúng em”, phần khởi động cho các em hát múa bài hát “Cháu thương chú bộ đội”. Qua hoạt động này các em vừa được thư giãn vừa giúp cho các em nhớ lại về hình ảnh chú bộ đội và công việc của các chú, .. để vào bài mới được tốt hơn. Giải pháp 2. Tạo không gian mở trong dạy học Mĩ thuật Không chỉ tổ chức các hoạt động dạy học ở trong lớp học, giáo viên còn có thể tổ chức cho học sinh hoạt động ngoài không gian lớp học như sân trường, hội trường, ngoài thiên nhiên... để giúp các em học sinh phát huy tính tưởng tượng, liên tưởng,.. qua đó rèn kĩ năng quan sát thế giới xung quanh cho các em có thêm nhiều ý tưởng để sáng tạo nghệ thuật. Ví dụ: Khi dạy Chủ đề 5: “Trường em”, giáo viên cho học sinh ra sân quan sát khuôn viên trường, chia sẻ những gì mà các em quan sát được về ngôi trường của mình. Sau đó các em cùng thảo luận nhóm, chia sẻ cách làm với 6
nhau, cùng thống nhất về hình thức thực hiện của nhóm và thực hành ngay trên sân trường. Giải pháp 3. Giáo viên lập kế hoạch dạy học và tổ chức một quy trình dạy học hoàn chỉnh, phù hợp với từng đối tượng học sinh Để giúp học sinh phát triển khả năng tự học, giáo viên lập được kế hoạch và tổ chức một quy trình dạy học, hoàn chỉnh, phù hợp với từng đối tượng học sinh ở trong lớp học. Kế hoạch cho từng hoạt động hoặc cho toàn bộ chủ đề có thể ngắn, dài nhưng phải có tính kết nối, liên kết, xâu chuỗi các hoạt động với nhau. Kết thúc hoạt động này là sự mở đầu cho hoạt động tiếp theo nên chúng phải có tính liên kết. Giáo viên giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh trong mỗi hoạt động. Đảm bảo cho mọi đối tượng học sinh trong lớp đều tham gia vào hoạt động chung của nhóm, lớp. Ví dụ: Với tất cả các Chủ đề thì tiết 1 luôn luôn phải có sản phẩm cá nhân theo năng lực của học sinh. Chủ đề có 2 tiết thì tiết 2 khởi động đơn giản bằng cách cho học sinh đưa ra các sản phẩm của tiết trước để nhận xét, rút kinh nghiệm và điều chỉnh, bổ sung cho hoàn thiện khoảng 2/3 tiết rồi trưng bày, giới thiệu sản phẩm, chỉ làm sản phẩm cá nhân, hoặc gộp lại thành sản phẩm nhóm để tránh mất nhiều thời gian. Với Chủ đề từ 3 đến 4 tiết thì tiết 1 thực hiện như trên; tiết 2 hoàn thiện sản phẩm cá nhân và kết hợp làm sản phẩm nhóm; tiết 3 hoàn thiện sản phẩm nhóm và trưng bày giới thiệu sản phẩm (Chủ đề 3 tiết), hoặc hoàn thiện và chuẩn bị nội dung, cách giới thiệu sản phẩm để tiết trưng bày giới thiệu sản phẩm (nếu Chủ đề 4, 5 tiết). Chủ đề 4 tiết hoặc 5 tiết mới dành thời gian 1 tiết để trưng bày và giới thiệu sản phẩm vì nó phức tạp hơn. Còn lại chỉ dành thơi gian 1/3, 2/3 ti ̀ ết cuối nếu là Chủ đề 1, 2 tiết. Giải pháp 4. Vận dụng linh hoạt 7 quy trình dạy học Phát huy tốt nhất 7 quy trình trong dạy học để học sinh được học tập bằng nhiều cách, giúp học sinh phát triển toàn diện, sáng tạo trên mọi phương diện. Muốn thực hiện tốt điều đó thì giáo viên cần làm mẫu, hướng dẫn cách thực hiện mỗi quy trình sao cho nhuần nhuyễn, đúng các bước ngay từ đầu để các tiết sau các em chủ động và có nhiều thời gian để sáng tạo nghệ thuật. Phối hợp có hiệu quả các quy trình dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực với các phương pháp dạy học mới như: phương pháp “Bàn tay nặn bột”, mô hình trường học mới VNEN,.. 7
Giải pháp 5. Tăng cường đánh giá thường xuyên trong dạy học Mĩ thuật Muốn thực hiện tốt công tác đánh giá thường xuyên trong dạy học, giáo viên cần bám sát được nội dung đánh giá theo Thông tư số 22/2016/TT BGDĐT ngày 22/9/2016 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về “Sửa đổi, bổ sung một số điều của quy định đánh giá học sinh tiểu học ban hành kèm theo thông tư số 30/2014BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo”. Theo tiến trình hoạt động của từng Chủ đề dạy học, là một chuỗi hành động theo quy trình giúp học sinh tiếp thu thẩm mĩ, sẽ có những kiến thức đã học, đã biết và kiến thức mới cần tiếp cận phát triển, để học sinh vận dụng giải quyết từng nội dung vấn đề theo nhiệm vụ học tập. Nội dung đánh giá đòi hỏi giáo viên còn phải xác định các kỹ năng sẽ được dùng và cách sử dụng hiệu quả trong từng nội dung/hoạt động của Chủ đề; cũng như nhằm hoàn thành sản phẩm, đáp ứng kết quả hoạt động cuối Chủ đề. Kết quả học tập cũng như sự tiến bộ của học sinh phụ thuộc vào tinh thần ý thức trong quá trình học tập. Đánh giá thái độ học tập của học sinh nhằm hoàn tất hoạt động đánh giá theo mục tiêu của Chủ đề dạy học. Giáo viên kịp thời động viên khuyến khích học sinh bằng lời ngay trong các hoạt động để các em nỗ lực phấn đấu, tạo ra những sản phẩm đạt yêu cầu và có tính sáng tạo. Cố gắng tìm những ưu điểm, những điều đã làm được của học sinh để động viên, khen ngợi. Giải pháp 6. Chuyên môn nhà trường sắp xếp thời khóa biểu phù hợp Vào đầu năm học, khi phân công phần hành và sắp xếp Thời khóa biểu, giáo viên dạy Mĩ thuật cần tham mưu, đề xuất với chuyên môn Nhà trường để bố trí thời khóa biểu phù hợp có thể học liền nhau 2 hoặc 3 tiết để kết thúc 1 quy trình/tuần theo điều kiện thực tế của nhà trường. Tạo điều kiện để giáo viên Mĩ thuật được đổi tiết với các môn khác như: Đạo đức, Kỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục, Hoạt động ngoài giờ,.. để cùng có sự tham gia đồng bộ của các giáo viên cũng như các môn học trong việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Ví dụ: Tuần 1 giáo viên Mĩ thuật dạy 2 tiết Mĩ thuật thì tuần 2 học 2 tiết Âm nhạc do giáo viên Âm nhạc dạy, .. hoặc có thể phân công phần hành cho 8
giáo viên Mĩ thuật dạy thêm một môn khác như môn Kĩ thuật và cho phép giáo viên chủ động lên lịch báo giảng dạy phù hợp với tiến trình của môn học. Giải pháp 7. Phải dành thời gian cho hoạt động Trưng bày giới thiệu sản phẩm ở cuối mỗi Chủ đề Đa số ở các tiết học, học sinh mất nhiều thời gian trong khi thực hành nên đôi khi không có thời gian để trưng bày và giới thiệu sản phẩm. Điều này chưa đúng với tinh thần của môn học là nhằm phát triển năng lực của học sinh. Chính vì vậy, cần dành nhiều thời gian cho các em được giới thiệu sản phẩm của mình, của bạn; nêu cảm nhận của bản thân mình về sản phẩm của bạn, nhóm bạn; chỉ ra sản phẩm mình thích, nêu được lí do mình thích,... Từ đó giúp các em nhận ra mình có điểm nào tốt cần phát huy, điểm nào cần khắc phục và giúp các em biết mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, biết cách sử dùng ngôn ngữ trong diễn đạt được tốt hơn. Cụ thể: Với Chủ đề có 2 tiết thì dành khoảng 1/3 thời gian ở cuối tiết 2, Chủ đề có 3 tiết thì dành 2/3 thời gian ở cuối tiết 3 cho học sinh giới thiệu và trưng bày sản phẩm. Còn ở Chủ đề 4 tiết hoặc 5 tiết thì dành thời gian 1 tiết để trưng bày và giới thiệu sản phẩm vì nó phức tạp hơn, cần nhiều thời gian hơn. Giải pháp 8. Thực hiện tốt công tác xã hội hóa giáo dục Tích cực phối hợp với phụ huynh, đồng nghiệp, Ban Giám hiệu để phối hợp huy động nguồn lực dạy học Mĩ thuật hiệu quả. Thực tế tại trường cho thấy, một số học sinh có điều kiện hoàn cảnh khó khăn nên việc mua sắm đồ dùng học tập cho các em còn chưa đầy đủ. Chính vì vậy, có thể huy động từ phụ huynh đóng góp kinh phí, giáo viên bộ môn mua đồ dùng cần thiết cho các em học tập như: màu vẽ, giấy màu, đất nặn, giấy vẽ, kéo, keo dán, băng dán, ... Ngoài ra giáo viên có thể yêu cầu các em tận dụng những vật liệu địa phương như hạt ngô, hạt lúa, hạt đậu,.. rồi chia đều cho các nhóm và bảo quản tại lớp học hoặc mang về nhà để việc học tập của các em thuận tiện hơn; yêu cầu học sinh phải chuẩn bị các học liệu, đồ dùng học tập đầy đủ cho buổi học sau. Giải pháp 9. Cần có góc trưng bày dành cho môn Mĩ thuật cua h ̉ ọc sinh trong Ngày hội học sinh Tiểu học vào mỗi năm học Cùng nhà trường có thể tổ chức triển lãm, trưng bày sản phẩm của học sinh theo năm học để các em có cơ hội giới thiệu kết quả học tập của mình với bạn bè, thầy cô, phụ huynh. Qua đó bán đấu giá sản phẩm như tranh, ảnh, 9
đồ vật,.. do các em làm ra nhằm gây quỹ giúp bạn vượt khó vươn lên trong trường. Đồng thời giúp học sinh thực sự trải nghiệm, hình thành nên một số kĩ năng, năng lực cần thiết trong môn học nói chung và cuộc sống nói riêng. * Kết quả đạt được: Qua thời gian giảng dạy kết hợp với việc thực hiện các giải pháp trên, với sự hướng dẫn tận tình của giáo viên và việc hoạt động tích cực, sáng tạo của học sinh cùng với một số giải pháp được tổ chức hợp lí. Nhưng tiêt day ̃ ́ ̣ được ap dung các gi ́ ̣ ải pháp đa đat đ ̃ ̣ ược môt sô kêt qua nh ̣ ́ ́ ̉ ư sau: Giáo viên biết cách lập kế hoạch và tổ chức những quy trình dạy học linh hoạt phù hợp với điều kiện của địa phương. Tổ chức đánh giá liên tục quá trình học mĩ thuật để phát triển các năng lực học tập, khả năng sáng tạo và kĩ năng sống cho mỗi học sinh. Phối hợp và chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp. Giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, lời nói cử chỉ có phần mềm dẻo hơn, hoạt động của giáo viên trên lớp ít (chủ yếu là giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động) mà đem lại hiệu quả cao. Về phía học sinh các em biết tự khám phá những điều mới lạ trong bài học, theo cách nghĩ và cách hiểu của mình một cách độc lập tích cực, biết cảm nhận được những cái hay, cái đẹp từ những chủ đề cụ thể mà các em được học, được làm quen. Học sinh say mê học tập hơn, không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc sợ mình không làm được. Đối với học sinh cá biệt, ít quan tâm đến việc học lại trở nên hứng thú hơn, ham thích hoạt động thể hiện rõ ở việc làm việc theo nhóm. Đối với học sinh có năng khiếu thì được bộc lộ khả năng của mình, qua đó tinh thần hợp tác nhóm trong môn Mĩ thuật và các môn học khác được nâng cao. Cụ thể: BẢNG ĐÁNH GIÁ CÁC NĂNG LỰC C ỐT LÕI ĐƯỢ C HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA H ỌC SINH L ỚP 5 T ẠI TR ƯỜ NG 10
VÀO CU ỐI HỌC KÌ I (Kh ảo sát trên 57 h ọc sinh kh ối 5 c ủa tr ườ ng) Rất t ốt Tốt Chưa t ốt Các kĩ năng/năng l ực SL % SL SL % Sáng tạo mĩ thuật 20 35.1 26 45.6 11 19.3 Hiểu, cảm nhận và trân trọng sản 21 36.8 27 47.4 9 15.8 phẩm/tác phẩm mĩ thuật. Giao tiếp, trao đổi, tiếp nhận thông tin thông qua sản phẩm/ tác 19 33.4 30 52.6 8 14.0 phẩm mĩ thuật. 3. PHẦN KÊT LUÂN ́ ̣ 3.1. Ý nghĩa của đề tài: Đổi mới phương pháp giảng dạy không phải là tạo ra một phương pháp khác với cái cũ, để loại trừ cái cũ. Phương pháp dạy học cũ có một ưu điểm lớn là phát huy trí nhớ, tập cho học sinh làm theo một điều nào đó, khiến học sinh bị động trong tiếp nhận kiến thức thì phương pháp mới vẫn cần những ưu điểm trên. Còn phương pháp giảng dạy mới phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục đã đề ra cho bậc Tiểu học, xác định rõ vai trò và mục tiêu giáo dục của bộ môn cũng thông qua thực tế giảng dạy áp dụng phương pháp mới giúp học sinh thực hiện tốt bộ môn Mĩ thuật tôi tự khẳng định và rút ra một số kinh nghiệm sau: Môn Mĩ thuật là môn dành thời gian chủ yếu để học sinh thực hành, do vậy giáo viên cần thiết kế bài dạy như một kế hoạch tổ chức các hoạt động, để học sinh chủ động, tích cực tham gia và phát huy hết khả năng và năng lực của mình ở mỗi thực hành. Trong mỗi tiết học, giáo viên cần lựa chọn và phối hợp các phương pháp dạy học để luôn luôn tạo được không khí học tập vui vẻ, nhẹ nhàng, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh, tránh giờ học tẻ nhạt, khô cứng. Đối với một số bài vẽ tranh đề tài, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh hoạt động vẽ theo tổ, theo nhóm để các thành viên trong nhóm có dịp thể hiện năng lực cá nhân trước bạn bè, thầy cô giáo. Có thể đưa các trò chơi hỗ trợ cho nội dung bài học khi thấy cần thiết, phù hợp. 11
Tạo mọi điều kiện để tất cả học sinh chủ động, tích cực tham gia và tham gia có hiệu quả các hoạt động, quan tâm nhiều hơn đến các học sinh nhút nhát, chưa tích cực hoạt động. Về phân bố thời gian của tiết học, giáo viên cần lưu ý bố trí thời gian hướng dẫn bài và thời gian thực hành của học sinh sao cho hợp lí Tất cả các bài thực hành của học sinh đều phải được giáo viên đánh giá thường xuyên theo quy định đánh giá của Bộ. Không áp đặt đòi hỏi quá cao đối với học sinh, nên lấy động viên, khích lệ là chính, cố gắng tìm những ưu điểm dù nhỏ nhất ở từng học sinh để kịp thời động viên, khen ngợi. Muốn giảng dạy tốt môn học trước hết giáo viên phải hiểu được mục đích, yêu cầu của môn học, từ đó tìm ra cho mình một định hướng giảng dạy đúng đắn. Phải hiểu được đặc điểm tâm lý của trẻ, hiểu biết được mức độ cảm nhận của học sinh về thế giới xung quanh thông qua các bài học. Luôn tôn trọng gần gũi học sinh. Phải có tính kiên trì trong công tác giảng dạy, khéo léo động viên kịp thời đối với các em. Việc quan trọng yêu cầu của mỗi tiết học là giáo viên phải chuẩn bị đầy đủ đồ dùng trực quan, đô dung tr ̀ ̀ ực quan phải đẹp, hấp dẫn để học sinh quan sát. Sử dụng linh hoạt trong phối hợp các phương pháp dạy học, thường xuyên trao đổi để tìm ra phương pháp dạy học thích hợp. Ứng dụng thông tin, phần mềm công nghệ thông tin vào môn Mĩ thuật như qua đĩa, băng hình, ... có như vậy chất lượng học tập mới đạt kết quả cao. 3.2. Kiến nghị, đề xuất Là một người giáo viên, hiểu rõ tầm quan trọng trong công tác trồng người. Vì thế, bản thân tôi luôn cố gắng trau dồi sách vở, học hỏi từ đồng nghiệp cũng như đúc kết kinh nghiệm giảng dạy của bản thân, nâng cao đạo đức và chuyên môn. Hưởng ứng cuộc vận động về chủ đề năm học, bản thân đã cố gắng áp dụng những kinh nghiệm, sáng tạo thêm những phương pháp mới nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh từ môi trường giáo dục ở nhà trường; giáo dục và xây dựng cho các em có năng lực tốt, lối sống lành mạnh để các em có thể tự lập, tự tin hơn trong cuộc sống. Đồng thời, để 12
việc dạy học Mĩ thuật mới có hiệu quả hơn, hình thành và phát triển tốt hơn năng lực cho học sinh tại đơn vị, tôi mạnh dạn đề xuất: 3.2.1. Về phía nhà trường Thường xuyên phát động phong trào Học để biết, học để chung sống, học để tự khẳng định mình” dưới nhiều hình thức. Nhà trường cần có phòng học chức năng với đầy đủ cơ sở vật chất. Tổ chức một số chuyên đề về điịnh hướng phát triển năng lực cho giáo viên và học sinh thông qua các hoạt động thiết thực 3.2.2. Về phía giáo viên Cần nhận thức được tầm quan trọng của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Giáo viên phải có lòng nhiệt tình, tâm huyết với công tác chuyên môn. Phải thường xuyên học tập, học hỏi kinh nghiệm, tìm tòi các giải pháp mới để công tác giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn. 3.2.3. Về phía phụ huynh Các bậc cha mẹ cần có hành vi chuẩn mực, nêu gương tốt khi giao tiếp, ứng xử, và cung cấp cho con em mình một số kĩ năng cần thiết. Phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện của con em mình, theo dõi mọi biểu hiện của trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp. Phụ huynh quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của các em: mua sắm đầy đủ dụng cụ học tập, động viên, khuyến khích các em tham gia học tập. ̀ ưng suy nghi cua b Trên đây la nh ̃ ̃ ̉ ản thân vê viêc nghiên c ̀ ̣ ưu ́ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5 tại đơn vị đang công tác. Tuy vậy do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Rât mong đ ́ ược nhân s ̣ ự giup đ ́ ỡ, gop y bô sung cua cac câp quan ly giao ́ ́ ̉ ̉ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ̉ ản thân co đ duc va đông nghiêp đê ban sang kiên cua b ̀ ̀ ́ ́ ược những kinh nghiêm ̣ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̣ ̣ bô ich co thê ap dung cho cac năm hoc sau. ́ Xin chân thành cảm ơn! 13
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên tiểu học – Sách dự án hỗ trợ giáo dục Mĩ thuật tiểu học (SAEPS) – NXB Giáo dục Việt Nam 2. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực lớp 5 Nguyễn Lăng Bình NXB Giáo dục Việt Nam. 3. Mĩ thuật và phương pháp dạy học Mĩ thuật Tiểu học (Dự án phát triển giáo viên tiểu học – NXB Giáo dục) 4. Phương pháp dạy Mĩ thuật Tiểu học 5. Các tài liệu từ Internet 14
15