Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số kinh nghiệm trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số kinh nghiệm trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu “Vì lợi ích mười năm trồng cây Vì lợi ích trăm năm trồng người”. Lời dạy thấm thía ấy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn là ngọn đuốc soi đường chỉ lối để Đảng và Nhà nước ta đưa ra những hoạch định, chính sách, đường lối phù hợp. Tại hội đồng lần thứ II của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa VIII đã xác định: “Cùng với khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Trong đó Giáo dục Tiểu học là nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Điều này cũng có thể hiểu giáo dục tiểu học là nền tảng cho sự phát triển lâu dài và bền vững của một quốc gia, dân tộc. Vì thế mà dạy học và giáo dục ở tiểu học có một vai trò vô cùng quan trọng, nó không chỉ đặt nền móng cho giáo dục phát triển mà nó còn đặt nền móng cho sự hình thành nhân cách của con người mà chính người giáo viên tiểu học là người sẽ đặt những viên gạch đầu tiên để xây dựng nền móng đó. Không giống với các cấp học khác, người giáo viên vừa dạy hầu hết các môn học, vừa có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. Bên cạnh đó, giáo viên còn giáo dục học sinh qua các hoạt động ngoại khóa, vừa có trách nhiệm quản lí giáo dục toàn diện học sinh trong mối quan hệ với các học sinh khác trong trường, với gia đình và xã hội. Chính vì vậy, trong nhà trường tiều học, giáo viên chủ nhiệm có vai trò cực kì quan trọng và to lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh. Đặc biệt, trong những năm gần đây, nền kinh tế đất nước ngày càng phát triển, đời sống nhân dân đang được cải thiện, nhu 1
cầu phát triển toàn diện hơn của con người cũng được đặt ra thì các nhà trường tiểu học cũng đang tiến hành tổ chức các mô hình dạy học mới: dạy đủ các môn có chất lượng, tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, tổ chức học sinh học bán trú, … Và cách thức, phương pháp dạy học của giáo viên cũng thay đổi, không chỉ có chức năng cơ bản là truyền đạt kiến thức cho học sinh mà giáo viên phải là người tổ chức, hướng dẫn mọi hoạt động (nhận thức, giao tiếp, lao động xã hội…). Vì thế mà trách nhiệm của người giáo viên nói chung hay người giáo viên chủ nhiệm lớp nói riêng hết sức quan trọng. Là một giáo viên đang trực tiếp đứng lớp giảng dạy và chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học, tôi thực sự nhận thức được vai trò to lớn của công tác giáo viên chủ nhiệm lớp. Đó là một việc hết sức quan trọng mà không một nhà quản lí hay giáo viên nào có thể xem nhẹ được. Chính vì thế mà trong suốt thời gian công tác, bản thân tôi luôn trăn trở và luôn cố gắng tìm tòi những điều hay, ý hợp để tự bồi dưỡng thêm cho bản thân có được kinh nghiệm tốt trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp. Chính vì tất cả những lí do đó mà tôi đã quyết định chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học”. 2. Tên sáng kiến “Một số kinh nghiệm trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học”. 3. Tác giả sáng kiến Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Hoài. Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường Tiểu học Hoàng Hoa – Tam Dương Vĩnh Phúc. Số điện thoại: 0395588786 Email: khanghoai1976@gmail.com 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Nguyễn Thị Thu Hoài. 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến Học sinh khối lớp 1 Trường Tiểu học Hoàng Hoa – Tam Dương Vĩnh Phúc. 2
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử Từ ngày 20 tháng 9 năm 2018. 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: * Về nội dung của sáng kiến: “Một số kinh nghiệm trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học”. 7.1. Thực trạng công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở Trường Tiểu học qua thực tế tại lớp 1C, Trường Tiểu học Hoàng Hoa – Tam Dương Vĩnh Phúc. 7.1.1. Đặc điểm tình hình lớp Lớp 1C là một trong tổng số 21 lớp của Trường Tiểu học Hoàng Hoa với số lượng học sinh là 36 em trong đó có 14 học sinh nữ, 22 học sinh nam và tất cả các em đều đi học đúng độ tuổi. Qua tổng thể, tập thể lớp 1C là một tập thể đoàn kết, nhận thức của các em tương đối đồng đều. Về phía cha mẹ học sinh, các phụ huynh đều nhiệt tình quan tâm, lo lắng đến con cái. Tất cả học sinh đếu nằm trên địa bàn của xã. Đó là những điều kiện thuận lợi cho việc dạy học và giáo dục học sinh. Tuy nhiên, cũng có một số gia đình cách trường khá xa . 7.1.2. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò sau đây: * Thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học: Giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học. 3
Vai trò quản lí của giáo viên chủ nhiệm lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch giáo dục; đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu dưỡng của học sinh trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng giáo dục của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học. Là người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết. Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng. Học sinh kính yêu giáo viên chủ nhiệm như cha mẹ mình; đoàn kết thân ái với bạn bè như anh em ruột thịt; lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh. Tình cảm của lớp càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của giáo viên chủ nhiệm càng cao thì chất lượng giáo dục càng tốt. Rất nhiều giáo viên cùng giảng dạy trong một lớp, nhưng giáo viên chủ nhiệm bao giờ cũng để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng học sinh trong suốt cuộc đời họ. * Người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp: Vai trò tổ chức của giáo viên chủ nhiệm thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp; phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm. Các hoạt động của lớp được tổ chức đa dạng và toàn diện, giáo viên chủ nhiệm lớp quán xuyến tất cả các hoạt động một cách cụ thể, chặt chẽ. Các phong trào thi đua học tập đi vào thực chất, các cuộc sinh hoạt các đoàn thể có nội dung hấp dẫn thanh, thiếu niên; phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao được tiến hành thường xuyên, … Chất lượng gióa dục của học sinh 4
phụ thuộc rất nhiều vào trật tự, kỉ luật, vào tinh thần đoàn kết và truyền thống của tập thể lớp cũng như các hoạt động đa dạng của lớp. * Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp Giáo viên chủ nhiệm lớp cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể. Với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho Sao nhi đồng của lớp lập kế hoạch công tác, bầu ra ban cán sự, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất. * Giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục: Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học. Do vậy, giáo viên chủ nhiệm phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách có hiệu quả nhất. Năng lực, uy tín chuyên môn, kinh nghiệm công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp là điều kiện quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động giáo dục cho học sinh trong lớp. 7.2. Một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học 7.2.1. Những yêu cầu của người giáo viên chủ nhiệm ở trường tiểu học Nhận thức được vai trò, vị trí quan trọng của mình trong hệ thống tổ chức trường. Có trình độ chuyên môn, có năng lực sư phạm tốt. Có khả năng giao tiếp với học sinh, phụ huynh học sinh, phù hợp với tâm lí lứa tuổi của học sinh. Nắm vững lí luận sư phạm, biết vận dụng phương pháp giáo dục cá biệt vào việc tổ chức và giáo dục học sinh; có kinh nghiệm tổ chức, biết cách giáo dục thực tế với từng đối tượng và hoàn cảnh cụ thể. 5
Là người có đạo đức tốt, là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. 7.2.2. Những nội dung cần làm của công tác giáo viên chủ nhiệm Đối với tập thể học sinh * Tìm hiểu nắm vững đối tượng giáo dục Usinxki đã từng nói: “Muốn giáo dục con người thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Đúng như vậy, đối với giáo viên tiểu học muốn giáo dục tốt các em đòi hỏi chúng ta phải hiểu rõ các em từ tâm lí, sở thích tới năng lực học tập của các em để từ đó có những biện pháp tác động thích hợp với lứa tuổi và phù hợp nhận thức của các em. * Xây dựng và phát triển tập thể học sinh Đề ra những yêu cầu để tập thể học sinh phấn đấu, xây dựng nền nếp học tập của lớp, nội quy của lớp. Thành lập ban cán sự lớp để thực hiện công việc của lớp mà giáo viên chủ nhiệm lớp giao cho. Ở lứa tuổi tiểu học, các em rất hiếu động nên rất thích hoạt động. Việc giáo viên chủ nhiệm giao công việc, chắc chắn sẽ đem lại niềm vui cho các em, các em sẽ tích cực hơn để được thầy cô khen, dù là nhỏ nhưng các em vẫn luôn muốn được tự khẳng định mình. Do đó, giáo viên có thể giao cho các em một số công việc sau: + Kiểm tra việc duy trì nền nếp của lớp ( đi học muộn, trang phục, …). + Kiểm tra thực hiện nội quy của lớp, trường (về việc học bài, giơ tay phát biểu ý kiến, …). + Duy trì các sinh hoạt của lớp. Giáo viên chủ nhiệm tổ chức và phát động các phong trào học tập, thi đua về nhiều chủ đề khác nhau: + Phong trào thi đua học tập tốt kính dâng thầy cô (2011) + Phong trào thi đua chào mừng ngày 2212, 83, 263, ngày sinh nhật Bác. + Phong trào “Rèn chữ, giữ vở”. 6
+ Tổ chức các phong trào ngoại khoá: hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học và làm theo 5 điều Bác Hồ dạy, … * Giáo dục những phẩm chất đạo đức cho học sinh Giáo dục về chuẩn mực, thái độ xã hội: Thông qua môn Đạo đức được dạy trong nhà trường cũng như việc tham gia các hoạt động xã hội giúp các em có những tình cảm, thái độ đúng đắn: yêu thầy cô, yêu bạn bè, ... Giáo dục những chuẩn m ực đối với thái độ lao động: tích cực tham gia các công việc lao động khác nhau, phù hợp với sức của mình, biết tôn trọng người. Trong trường tiểu học, người giáo viên phải đặc biệt chú trọng giáo dục các em theo 5 điều Bác Hồ dạy, thông qua việc phối hợp cùng giáo viên khác, với các hoạt động của Đội, Sao. * Chỉ đạo việc học tập của học sinh Ngoài việc đưa ra những yêu cầu chỉ đạo chung cho cả lớp, giáo viên cần phải xây dựng cho các em có một động cơ học tập đúng đắn để từ đó các em tin tưởng vào công việc học tập cũng như tin tưởng vào tương lại của mình. Hướng dẫn phương pháp học tập: Đây là khâu quan trọng đối với người giáo viên. Người giáo viên ngoài việc cải tiến đổi mới phương pháp dạy học phải luôn coi trọng việc hướng dẫn học tập cho học sinh, phải làm sao cho các em học tập một cách chủ động, sáng tạo, nhằm phát huy được tính năng động cho các em. Giáo viên phải luôn quan niệm rằng mình và học sinh đều là những người bạn đồng hành trên lộ trình tri thức. Thường xuyên theo dõi học sinh: Người giáo viên phải thường xuyên theo dõi và bám sát những thông tin về học sinh để có kế hoạch phụ đạo hoặc bồi dưỡng cho từng đối tượng học sinh. * Tổ chức các hoạt động vui chơi, rèn luyện thể lực bảo vệ sức khoẻ Cho các em tham gia phong trào thể dục thể thao của trường. Duy trì thường xuyên hoạt động thể dục giữa giờ. 7
Thành lập đội văn nghệ của lớp nhằm duy trì thường xuyên các phong trào văn nghệ theo các chủ điểm nhân các ngày: 2011, 83, 263, … Việc giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động vui chơi, rèn luyện thể lực bảo vệ sức khoẻ sẽ giúp các em thư thái sau những giờ học căng thẳng đồng thời qua đó giáo dục cho các em tình cảm và thói quen tốt. Với giáo viên tổng phụ trách Đội Ngoài những hoạt động riêng của chi đội, giáo viên chủ nhiệm phải phối hợp với tổng phụ trách Đội và Ban chỉ huy Liên đội để thực hiện tốt các hoạt động của trường, lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải luôn tôn trọng và khuyến khích tính độc lập tự quản của tổ chức này và chỉ đóng vai trò là người cố vấn. Với các giáo viên khác trong trường Người giáo viên chủ nhiệm phải chú ý lắng nghe, theo dõi mọi mặt của lớp bạn để đối chiếu với lớp mình và từ đó có những biện pháp điều chỉnh kịp thời. Thường xuyên trao đổi vơi giáo viên bộ môn, lắng nghe ý kiến của bạn về lớp mình để có cách giải quyết hay. Đối với phụ huynh học sinh và các tổ chức khác * Đối với phụ huynh học sinh: Trước hết giáo viên chủ nhiệm cần tổ chức và thành lập các Chi hội phụ huynh của lớp để cùng phối hợp cùng giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh. Giáo viên chủ nhiệm tổ chức họp phụ huynh, nêu rõ kế hoạch hoạt động của trường, lớp; thông báo kết quả học tập của các em thường xuyên. * Đối với các tổ chức khác: Việc kết hợp giáo dục để đem lại hiệu quả cao là việc làm thường xuyên của bất kì giáo viên chủ nhiệm nào. Sự phối hợp đó không chỉ đối với phụ huynh học sinh mà còn có thể phối hợp với các tổ chức khác. 8
Trong công tác chủ nhiệm của mình, người giáo viên cần phải khéo léo, linh hoạt trong mọi mặt để có thể huy động một cách tối đa sự giúp đỡ của các tổ chức và cộng đồng để đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất. Công tác giáo viên chủ nhiệm lớp 1C + Về hoàn cảnh gia đình học sinh Tổng số: 36 em trong đó có 14 học sinh nữ, 22 học sinh nam. Qua tổng thể, tập thể lớp 1C là một tập thể đoàn kết, trong đó: Con em gia đình cán bộ công nhân viên: 10 em. Con gia đình nông dân: 26 em. + Tìm hiểu về đặc điểm năng khiếu, sở trường và sức học của mỗi em Trong lĩnh vực văn hóa, văn nghệ lớp có 3 em có năng khiếu hát múa. Các em là những “cây văn nghệ” của lớp, của trường. Công việc tổ chức lớp học, xây dựng các phong trào lớp + Phân tổ Việc phân tổ cô giáo dựa trên năng lực học tập của mỗi em, cơ cấu nam nữ, học sinh năng khiếu để phân chia thành 3 tổ. Mục đích của việc phân tổ dựa vào các tiêu chí trên là để khi có các hoạt động thi đua thì giữa các tổ sẽ có lực lượng tương tự nhau. Cách phân tổ của tôi bao gồm hai giai đoạn: Giai đoạn đầu: phân sơ bộ về tổ cũng như xếp chỗ ngồi. Giai đoạn thứ hai: Sau một thời gian thấy ổn định, tôi mới phân cố định. Qua cách làm như vậy, tôi đã sắp xếp chỗ ngồi hợp lí với từng học sinh. + Bầu ban cán sự lớp Bầu lớp trưởng: Tôi chọn học sinh năng nổ, có học lực tương đối tốt, có năng lực tổ chức quản lí, nhiệt tình với các hoạt động của lớp. Bầu lớp phó: Tôi chọn những học sinh có năng khiếu, có trách nhiệm và biết việc để làm. + Học sinh xây dựng các phong trào thi đua trong lớp 9
Dựa vào kế hoạch phát động của nhà trường, ngay từ đầu năm học giáo viên đã phát động các phong trào tới toàn bộ tập thể lớp như: Phong trào “Trường học thân thiệnhọc sinh tích cực”. Phong trào thi đua chào mừng ngày giải phóng thủ đô và 2011. Phong trào thi đua học tốt; giữ vở sạch, viết chữ đẹp. Phong trào thi đua chào mừng ngày 2212. Phong trào thực hiện nếp sống “Anh bộ đội cụ Hồ” Phong trào thi đua chào mừng ngày 83, 263. Phong trào thi đua lập thành tích chào mừng ngày thành lập Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh 155 Phong trào thi đua chào mừng ngày sinh nhật Bác. Các phong trào do Đoàn, Đội tổ chức. Cách làm của giáo viên: Giáo viên tìm hiểu trực tiếp qua Tổng phụ trách Đội. Mỗi phong trào phát động, giáo viên cho học sinh nắm vững chủ đề, nêu kết quả cần đạt và đề ra những biện pháp để học sinh thực hiện. Từ đó mà các phong trào nêu ra các em đều tự giác thực hiện. + Công tác khen thưởng Công tác khen thưởng có vai trò cực kì quan trọng đặt biệt với lứa tuổi học sinh tiểu học. Ở lứa tuổi này, nếu các em được khen thưởng kịp thời, hợp lí sẽ kích thích các em phấn đấu, rèn luyện để đạt được kết quả cao. Trong việc khen thưởng, tôi luôn chú ý đến việc đảm bảo công bằng, không thiên vị, khen trước lớp, những học sinh chưa có tiến bộ rõ rêt; nhắc nhở và động viên để học sinh nhanh tiến bộ. Điều này đã tạo động lực cho cho học sinh của lớp phấn đấu học tập, tu dưỡng. + Kích thích hứng thú học tập của học sinh Để việc học tập đạt hiệu quả cao thì việc giáo viên kích thích hứng thú học tập của học sinh công việc không thể bỏ qua. Nhận thức sâu sắc được điều này, tôi luôn có phương pháp để tạo sự hấp dẫn, tươi mới cho học sinh. 10
Đặc biệt cô cũng rất quan tâm, gần gũi học sinh để nắm bắt được đặc điểm tâm lí từ đó cô lựa chọn phương pháp dạy học, giáo dục phù hợp. + Quan hệ với phụ huynh học sinh Ngay từ đầu năm học trong kế hoạch tháng 9 của mình, tôi đã bầu ra Ban chấp hành Hội phụ huynh học sinh gồm 1 Chi hội trưởng và 1 Chi hội phó, 1 ủy viên của Ban Chi hội. * Thực tế công tác giáo viên chủ nhiệm lớp 1C + Thuận lợi Các em có cùng lứa tuổi và hầu hết đều ngoan ngoãn, chăm chỉ, thích đi học. Phụ huynh rất quan tâm đến con em mình. Ngay từ đầu năm học, các bậc phụ huynh đã mua sắm đầy đủ các đồ dùng cơ bản như sách giáo khoa, bút, bộ đồ dùng, … Ban giám hiệu nhà trường và địa phương quan tâm trang bị đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt động giáo dục. Bản thân tôi được dạy và chủ nhiệm lớp 1 đã 5 năm. Được đi tập huấn chương trình Công nghệ giáo dục và đã áp dụng vào thực tế giảng dạy năm thứ hai. Hơn nữa, tôi luôn học hỏi kinh nghiệm công tác chủ nhiệm của các bậc đàn anh đàn chị để đưa lớp trở thành lớp tiên tiến xuất sắc. Tôi cũng đã tích cực nghiên cứu những đặc điểm của tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học để có những phương pháp giáo dục phù hợp. Từ đó hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp và các nhiệm vụ khác. Nhiều năm liền tôi đạt danh hiệu: “Giáo viên chủ nhiệm giỏi” của trường. + Khó khăn Một số em gia đình kinh tế khó khăn phải ở với ông bà để bố mẹ đi làm ăn xa, hoặc có hoàn cảnh éo le như bố mẹ chia tay nhau hay mồ côi bố, mẹ, … 11
Đối với chương trình Công nghệ giáo dục đang được sử dụng hiện nay, một số gia đình chưa có phương pháp hướng dẫn con em ở nhà phù hợp. Thêm nữa nhiều em nhận thức còn chậm, chưa tự tin trong giao tiếp, … Về phía giáo viên, ngoài công tác chủ nhiệm và giảng dạy còn kiêm nhiệm thêm nhiều hoạt động khác. Vì thế, trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt đây là giai đoạn đầu của quá trình đổi mới “căn bản toàn diện” nền giáo dục nên việc vận dụng các phương pháp mới còn nhiều bỡ ngỡ. Mấy năm gần đây, số lượng học sinh gia tăng đột biến làm cho sĩ số trong lớp đông, ảnh hưởng đến việc tổ chức các hoạt động giáo dục của giáo viên. Thông qua bài khảo sát chất lượng đầu năm đã phần nào phản ánh được sức học của các em. Dưới đây là bảng số liệu về kết quả khảo sát chất lượng đầu năm học. Nội dung Số lượng học Kết quả khảo sát sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Các hoạt động 36 22 14 giáo dục 61% 39% * Các giải pháp Bồi dưỡng vốn ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS Lứa tuổi các em học sinh lớp 1 là lứa tuổi bắt đầu làm quen với môi trường học tập. Các em đến lớp phải sử dụng các phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ để giải quyết các nhiệm vụ giáo dục. Sự tiếp xúc, trao đổi thể hiện mối quan hệ giữa thầy và trò, tạo ra sự hiểu biết lẫn nhau chính là giao tiếp một thành phần cơ bản của hoạt động Sư phạm. Nó diễn ra trong suốt quá trình giảng dạy. Do vậy, ngoài tiết Tiếng Việt Công nghệ trên lớp, tôi luôn chú ý bồi dưỡng ngôn ngữ Tiếng Việt cho các em qua các môn học khác: 12
tự nhiên xã hội, đạo đức, thủ công, ... Tôi thường sử dụng tranh, vật thật kết hợp trong tiết dạy hoặc giới thiệu những nội dung gần gũi với cuộc sống thực tế ở địa phương để học sinh có nhiều cơ hội được nghe trả lời, nhằm phát triển lời nói tự nhiên. Bồi dưỡng vốn ngôn ngữ cho học sinh giúp các em hiểu nhanh, hiểu đúng và thực hiện đầy đủ những yêu cầu của giáo viên. Các em sẽ mạnh dạn và tự tin trong giao tiếp. Qua đó, giúp công tác chủ nhiệm và các hoạt động giáo dục được thuận lợi. Thực hiện tốt các hoạt động giáo dục Từ thực tế nhiệm vụ năm học do ngành giáo dục và nhà trường đề ra, cùng với việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học, nhất là học sinh lớp 1 khi các em bước chân vào môi trường học tập và rèn luyện mới, tôi đã xác định mục tiêu, hướng phấn đấu cho từng mặt giáo dục cần phải được kết hợp với nhau, cụ thể như sau: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh + Giáo dục về năng lực, phẩm chất Ở lớp 1, việc giáo dục, năng lực, phẩm chất cho học sinh là hết sức quan trọng và cần thiết nhằm hình thành cho học sinh cơ sở ban đầu của những hành vi, phẩm chất đạo đức, lối sống phù hợp. Giúp học sinh có ý thức về những phẩm chất đó, có thái độ tích cực và có hành vi, thói quen tương ứng. Để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tôi đã tích hợp qua việc xây dựng không gian lớp học và tu bổ không gian lớp thật phong phú. Cụ thể là việc xây dựng góc môi trường là nơi trưng bày các cây xanh do chính các em sưu tầm, chăm sóc để các em được hòa mình vào với thiên nhiên, giáo dục các em ý thức bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó hình thành cho các em năng lực quan sát, năng lực hợp tác giúp các em hiểu nội dung nhưng bài học trong môn tự nhiên xã hội một cách sâu sắc. 13
Giáo dục thái độ, tình cảm đạo đức: Đối với từng chuẩn mực đạo đức hay phẩm chất nhân cách, trước hết cần cho học sinh hiểu và tự liên hệ với bản thân. Giúp các em phân biệt được cái đúng / cái sai, cái tốt / cái xấu, cái thiện / cái ác. Từ đó, các em làm theo cái đúng, ủng hộ cái tốt, tán thành cái thiện và đấu tranh phê bình, tránh cái xấu, cái sai, cái ác. Một con người nếu như không biết yêu, không biết ghét, không có cảm xúc thì trở thành một con người vô cảm. Vì vậy, việc giáo dục thái độ và tình cảm cho học sinh là nhiệm vụ hết sức quan trọng nhưng cũng rất khó khăn nhất là trong xã hội đầy những cám dỗ như bây giờ. Giáo dục tình cảm đạo đức cho trẻ là thức tỉnh ở chúng những rung động trái tim, làm cho chúng biết yêu, biết ghét rõ ràng. Tình cảm đó được thể hiện rõ qua các bài học, môn học hàng ngày như: Tiếng việt, Toán, Đạo đức, Âm nhạc, Mỹ thuật, … trong chương trình lớp 1 ở bậc Tiểu học. Và góc sinh nhật trong không gian lớp học cũng chính là nơi để học sinh được giáo dục tình cảm yêu thương, để bày tỏ sự quan tâm, chia sẻ, chúc mừng lẫn nhau. Hàng tháng, những học sinh có ngày sinh nhật trong tháng đều được cập nhật vào góc sinh nhật, được cả lớp chúc mừng vào tiết sinh hoạt lớp 14
tuần thứ hai trong tháng. Qua hoạt động này, tôi thấy các em học sinh trong lớp gắn bó, yêu thương nhau hơn, rèn luyện được kỹ năng sống, biết chia sẻ, động viên nhau trong cuộc sống. Các em cảm nhận rõ được ý nghĩa của ngày sinh nhật và giá trị tinh thần của những món quà dù là rất nhỏ. Giáo dục ý thức và tác phong: Ngay sau khi nhận lớp, tôi đã rèn các em ý thức giữ gìn môi trường lớp học sạch đẹp, tích cực chăm sóc và tưới cây. Đồng thời, hướng dẫn các em biết cách bảo quản những đồ dùng chung trong lớp, … Để việc giáo dục này thực sự có hiệu quả, tôi hướng dẫn các em xây dựng góc học tập. Đó là nơi trưng bày các sản phẩm học tập của chính các em, để khi nhìn những đồ dùng học tập, những bài viết đẹp, sáng tạo, những sản phẩm của mình được trưng bày trang trọng ở góc học tập sẽ khích lệ các em vươn lên trong học tập. Bên cạnh đó, tôi còn tổ chức cho các em tham gia đóng góp mỗi em quyển truyện, quyển sách mà các em yêu thích vừa để trao đổi và giao lưu với bạn bè, để được đọc nhiều hơn đồng thời làm cho góc thư viện của lớp mình thêm phong phú. Tôi bố trí trong 1 tuần các em được đọc 2 buổi, dưới sự điều hành và quản lí của ban học tập. Giáo dục hành vi thói quen: Hàng ngày đến lớp, tôi đã giáo dục cho học sinh những hành vi, thói quen thông qua những tình huống học tập, các em được đóng vai, được bày tỏ 15
ý kiến của riêng mình và được chia sẻ cùng bạn bè về những kết quả học tập. Đồng thời, tôi luôn nhắc nhở các em thực hiện và làm theo 5 điều Bác Hồ dạy, đặc biệt là làm theo những nội quy mà cô và trò đã thống nhất từ đầu năm ở góc nội quy. Ví dụ: Tổ chức cho các em tham gia các hoạt động ngoài giờ lên lớp như: múa hát tập thể, hái hoa dân chủ, chơi các trò chơi, … Các hoạt động này góp phần hình thành cho các em kỹ năng mạnh dạn tự tin trước đám đông. Đây là một trong những kỹ năng quan trọng trong xu thế toàn cầu và đó cũng chính là mục tiêu mà Bộ giáo dục đã đưa ra. Để làm tốt công tác giáo dục hành vi, thói quen đạo đức cho học sinh, trước hết, bản thân tôi luôn hoàn thiện mình từ lời ăn, tiếng nói, cách đi đứng ăn mặc, luôn là tấm gương sáng về đạo đức, tự học và sáng tạo. Và tôi cũng chính là người mẹ hiền thứ hai của các em. + Giáo dục về kiến thức kỹ năng Ngay từ đầu năm học, tôi đã xây dựng kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp dựa trên kế hoạch của nhà trường và tình hình thực tế của lớp. Tôi đã mạnh dạn đăng ký thi đua cuối năm học sinh hoàn thành: 36/36 = 100%. Để thực hiện và hoàn thành kế hoạch đề ra, tôi đã xác định rõ nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm là dạy đủ các môn học bắt buộc, ngoài ra còn tham gia đầy đủ công tác khác của lớp, của trường. Dạy học sinh bằng sự say mê, nhiệt tình, mang hết năng lực tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh theo phương pháp mới (lấy học sinh làm trung tâm). Nhiệm vụ của học sinh là học tập, nắm vững những mục tiêu cơ bản về kiến thức, kỹ năng các môn học đã quy định, biết vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Vì vậy, trong các tiết học tôi tích cực tổ chức nhiều hình thức hoạt động: nhóm (nhóm lớn, nhóm nhỏ), đóng vai, … để khuyến khích các em lòng ham muốn, say mê học tập, mở rộng hiểu biết và phát triển tư duy, ngôn ngữ. 16
Tôi thường xuyên kết hợp với giáo viên bộ môn chuyên biệt trao đổi về những kiến thức kĩ năng của từng em sau mỗi tuần, mỗi tháng để có những biện pháp giúp đỡ các em. Giữa kỳ, cuối kỳ và cuối năm, giáo viên chủ nhiệm nhận xét trao đổi với phụ huynh qua sổ liên lạc. Từ những hình thức trên, đến nay, lớp tôi có tiến bộ rõ rệt: học sinh tích cực, tự giác học tập, biết giữ gìn vở sạch, chữ đẹp. Cả lớp thi đua học tập tốt để cuối năm đạt chất lượng và chỉ tiêu đề ra. + Xây dựng đội ngũ học sinh tích cực Xây dựng đội ngũ học sinh tích cực có trách nhiệm cũng chính là tạo cho mình “ cánh tay phải” để làm tốt công tác chủ nhiệm. Việc xây dựng đội ngũ học sinh tích cực là việc rất quan trọng, người giáo viên làm công tác chủ nhiệm phải có kế hoạch thực hiện. Ngay từ khi nhận lớp, tôi chú ý tìm hiểu để phát hiện ra những em học sinh chấp hành tốt nội quy của lớp, của trường, được các bạn tin tưởng quý mến; hướng dẫn tỷ mỉ từng hoạt động cụ thể và giao cho các em này những nhiệm vụ riêng, thay mặt giáo viên kiểm tra, theo dõi, giúp đỡ các bạn trong học tập. Cuối tuần vào giờ sinh hoạt, các nhóm báo cáo kết quả học tập của nhóm mình trước lớp. Sau đó, giáo viên chia sẻ và rút kinh nghiệm với từng nhóm, nhóm nào tiến bộ thì khen ngợi, nhóm nào chưa tiến bộ thì động viên các em và giao nhiệm vụ tuần tới cho các em. + Giáo dục học sinh chưa có tiến bộ rõ rệt Dựa vào điều tra khảo sát, phân loại kiến thức kĩ năng của học sinh sau 7 tuần học kỳ 1, cùng với quá trình theo dõi những năng lực, phẩm chất của học sinh trong lớp, tôi đã kết hợp các biện pháp giáo dục và bước đầu đã mang lại kết quả tốt. Tuy nhiên, bên cạnh những học sinh tích cực, trong lớp tôi còn có những học sinh chưa có tiến bộ rõ rệt, điển hình như: Học sinh còn mải chơi, chưa ham học: em Đinh Hồng Anh, em Đào Thu Trang, em Phạm Quỳnh Anh 17
Học sinh còn nhút nhát, chưa tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục: em Nguyễn Thế Hiển, em Hà Minh Ngọc Cha mẹ chưa quan tâm đến việc học của các em: em Đào Thu Trang, Nguyễn Quỳnh Anh, Nguyễn Mạnh Nhất. * Biện pháp giáo dục Tôi luôn theo dõi mọi hoạt động của những học sinh này, nếu thấy tiến bộ dù nhỏ cũng khen hoặc tuyên dương kịp thời để gây hứng thú phấn đấu cho các em học tập tốt hơn. Đối với những học sinh mải chơi, chưa ham học trong quá trình giảng dạy, tôi chú ý đưa ra các câu hỏi từ dễ đến khó để các em có thể trả lời được nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em. Qua việc theo dõi các em học sinh lớp tôi chủ nhiệm năm nay, tôi thấy các em ít giao tiếp chưa tích cực, tôi đã khéo léo nhờ các học sinh tích cực trong các ban cùng chơi và giúp đỡ các bạn. Trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp, khi tổ chức các trò chơi học tập, tôi chú ý thường xuyên gọi các em đó tham gia. Đến giờ, các em học sinh này đã mạnh dạn hơn rất nhiều, đặc biệt là em hà Minh Ngọc đã rất hăng hái xung phong phát biểu, bày tỏ ý kiến của mình, kết quả học tập tiến bộ tốt. Với những học sinh chưa được cha mẹ để ý quan tâm, tôi đã gặp gỡ trực tiếp với phụ huynh để trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến bộ của con em để phụ huynh kết hợp với nhà trường giáo dục các em. Nhờ các biện pháp trên, các em không những học tập rất chăm chỉ, mà còn tích cực tham gia các hoạt động giáo dục trong nhà trường, giáo viên không phải nhắc nhở nhiều như đầu năm học. + Giáo dục thông qua công tác thi đua khen thưởng 18
Khen thưởng, động viên, khích lệ là việc đầu tiên phải làm của người giáo viên chủ nhiệm. Đặc biệt là khi Thông tư 22 của BGD ĐT ra đời với những mặt tích cực trong kỹ năng viết lời nhận xét của giáo viên thì việc khen ngợi học sinh càng trở nên quan trọng. Những lời khen sẽ giúp gây dựng lòng tự trọng và tự tin ở trẻ. Quan trọng là nội dung khen phải rõ ràng và đặc biệt là khen theo sự tiến bộ từng ngày của học sinh. Ví dụ: Khi học sinh trả lời chưa chính xác nhưng giáo viên vẫn khen động viên : Em đã tiến bộ, hôm nay em rất tự tin để chia sẻ cùng các bạn, ... Việc xây dựng các phong trào thi đua của lớp có tác dụng rất lớn trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh: phong trào thi đua: “ Ngày học tốt, giờ học tốt” chào mừng các ngày 20/10; 20/11; 22/12; 03/2; 8/3; 26/3; 19/5... , tổ chức hoạt động theo chủ điểm: Biết ơn thầy cô, Uống nước nhớ nguồn, … Nó là cái đích trong khoảng thời gian ngắn để các em vươn tới bằng chính thực lực của mình, biến quá trình giáo dục trẻ em trở nên hiện thực hơn, sinh động và hiệu quả hơn. Muốn đạt được mục đích đó, đòi hỏi giáo viên sau khi đã phát động phong trào thi đua phải luôn theo dõi, kiểm tra. Tuy nhiên, việc kiểm soát các quy định mà mình đã đặt ra một cách kiên định và công bằng giúp học sinh sẽ ứng xử tốt hơn, hiểu rõ hơn. Sau mỗi đợt phát động, gi áo viên phải tổng kết, khen chê rõ ràng, có phần thưởng cho những em thực hiện tốt (món quà tuy nhỏ nhưng mang tính khích lệ lớn). Nhắc nhở những em chưa hoàn thành, động viên các em lần sau thực hiện tốt hơn. + Thi đua giữ vở sạch, viết chữ đẹp Trong tuần học đầu tiên (đầu tháng 9), giáo viên quy định sách và vở ghi của học sinh. Tuần thứ hai, giáo viên tiến hành kiểm tra sách vở, đồ dùng của học sinh, giáo viên và phụ huynh giúp các em bọc bìa, dán nhãn vở cho đúng quy định. Em nào chưa có đầy đủ thì giáo viên nhắc nhở để học sinh mua và thực hiện cho đủ. 19
Hàng ngày, giáo viên kiểm tra vở học sinh và nhận xét vào vở đồng thời chia sẻ lời nhận xét đó ngay để học sinh nắm được những ưu và nhược điểm của mình, cũng là để học sinh khác nhìn vào đó học tập và rút kinh nghiệm cho mình. Sau mỗi tháng học, giáo viên nhận xét vào sổ và nhắc nhở từng học sinh. Tiếp đó, giáo viên chọn một vài bộ vở sạch chữ đẹp của một số bạn trong lớp tuyên dương, để cả lớp học tập bạn. * Đánh giá chung về công tác giáo viên chủ nhiệm ở lớp 1C Với công tác chủ nhiệm mà giáo viên đã tiến hành như trên thì chất lượng hai mặt của lớp được nâng cao lên rõ rệt. Nội dung công tác giáo viên chủ nhiệm hết sức phức tạp và đòi hỏi người giáo viên phải yêu nghề, nhiệt tình mới có thể làm tốt. Nhận thức được rõ điều này, tôi làm tốt nhiệm vụ của mình và đưa tập thể lớp ngày càng tiến lên. * Về khả năng áp dụng của sáng kiến Về lý luận: Làm sáng tỏ một vài vấn đề xung quanh một số kinh nghiệm trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học cho học sinh lớp 1 nói riêng và các lớp trong chương trình Tiểu học nói chung. Về thực tiễn: Sáng kiến đã được áp dụng tại khối 1 Trường Tiểu học Hoàng Hoa – Tam Dương Vĩnh Phúc và có khả năng áp dụng tại các nhà trường trong huyện. Vì vậy, các biện pháp mà sáng kiến tôi đề cập có thể áp dụng trong công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học tại các trường tiều học trong huyện. 8. Những thông tin cần được bảo mật (nếu có): Không 9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến Để sáng kiến áp dụng đem lại hiệu quả cao đòi hỏi một số điều kiện sau: Mỗi người giáo viên muốn làm tốt công tác chủ nhiệm, trước hết cần phải: Nắm vững và có kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp. 20