Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số phương pháp giúp học sinh lớp 4 và 5 học tốt phân môn tập đọc nhạc

Chia sẻ: Tomjerry004 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến này nhằm ghi lại những kinh nghiệm, những biện pháp nâng cấp chất lượng tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học mà bản thân tôi đã áp dụng có hiệu quả trong những năm học qua.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số phương pháp giúp học sinh lớp 4 và 5 học tốt phân môn tập đọc nhạc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 4 VÀ 5 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC”
Phần I. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật nhằm phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Ở bậc tiểu học mục tiêu của môn học là thông qua việc giảng dạy một số vấn đề sơ giảng về nghệ thuật âm nhạc, nhằm hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo một “trình độ văn hoá âm nhạc” nhất định, từ đó góp phần đào tạo có chất lượng những lớp người có ích cho xã hội. Từ mục tiêu của môn học chúng ta hiểu rằng: Môn âm nhạc ở trường tiểu học không nhằm đào tạo những người làm nghề âm nhạc chuyên nghiệp, những diễn viên, những nhạc sĩ mà mục đích chính là thông qua môn học này để tác động vào đời sống tinh thần của các em nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Muốn làm được điều đó nhất thiết các em phải được tiếp cận với âm nhạc đích thực, bản thân các em phải là người trực tiếp tham gia ca hát. Tuy môn âm nhạc trong trường tiểu học là một môn học riêng lẻ. Song mục đích của nó nhằm trang bị cho các em những kiến thức kĩ năng giúp khơi dậy sự say mê sáng tạo trong hoạt động âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần của các em thêm phong phú, tạo điều kiện để các em tham gia vào các hoạt động khác của nhà trường. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của sự phát triển xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ
thông, đặc biệt là ở bậc tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác. Bản thân tôi là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy rằng:Khả năng âm nhạc của học sinh Tiểu học có sự phát triển rõ rệt từ lớp 1 đến lớp 5. Ví dụ học sinh lớp 1, 2 có trí nhớ còn hạn chế, các em khó học thuộc những bài hát có lời ca tương đối dài hoặc có nhiều lời ca. Đến lớp 4, 5, khả năng ghi nhớ của học sinh đã được nâng cao hơn so với giai đoạn trước. Biểu hiện về năng lực âm nhạc của học sinh rất khác biệt, mỗi lớp thường có cả những em học khá giỏi, trung bình và học yếu.Trong chương trình Âm nhạc ở Tiểu học ,đối với các lớp 1,2,3 thì chương trình môn học Nghệ thuật (trong đó có âm nhạc )không có nội dung dạy tập đọc nhạc. Đến lớp 4 và lớp 5 , khi môn âm nhạc được tách riêng thành một môn học đọc lập thì học sinh mới được học phần này. Nội dung tập đọc nhạc cũng là nội dung quan trọng được thực hiện từ lớp 4 đến lớp 5, đây cũng là phân môn học sinh đang còn hạn chế và chưa hứng thú khi học. Nhìn chung,đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngán ngại tập đọc nhạc. Qua thực tế giảng tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài thì người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học. 2. Phạm vi nghiên cứu Các bài tập đọc nhạc lớp 4, 5 trong chương trình trường tiểu học. 3. Điểm mới của sáng kiến
̣ Sang kiên nay nhăm ghi lai nh ́ ́ ̀ ̀ ững kinh nghiêm, nh ̣ ững biên phap nâng c ̣ ́ ấp chất lượng tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học ma ban thân tôi đa ap dung co hiêu ̀ ̉ ̃́ ̣ ́ ̣ ̉ qua trong nh ưng năm hoc qua. Đăc biêt, tr ̃ ̣ ̣ ̣ ương tôi th ̀ ực hiên nghiêm tuc n ̣ ́ ội dung dạy học của Bộ Giáo dục và Đào tạo nên tôi manh dan chon loc, đôi m ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ơí ̣ ́ ̉ môt sô giai phap trong vi ́ ệc dạy tập đọc nhạc cho học sinh khối 45 nhằm giúp các em phát triển toàn diện hơn và em có một tinh thần thoải mái hơn hứng thú hơn để học tốt các môn học khác. Đây cũng là nội dung mang một ý nghĩa giáo dục sâu sắc , góp phần nâng cao chất lượng cảm thụ âm nhạc và tri giác âm nhạc cho học sinh. Phần II. NỘI DUNG I. Thực trạng việc dạy học tập đọc nhạc trong trường tiểu học. 1. Thực trạng chương trình, nội dung dạy tập đọc nhạc trong chương trình tiểu học. Chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo Theo sách giáo khoa hiện hành, học sinh Tiểu học được học 16 bài tập đọc nhạc đó là: Lớp Tên bài TĐN Nhịp Tuần dạy 4 TĐN 1: Son la son 2/4 6 4 TĐN 2: Nắng vàng 2/4 9 4 TĐN 3: Cùng bước đều 2/4 11 4 TĐN 4: Con chim ri 2/4 13 4 TĐN 5: Hoa bé ngoan 2/4 20 4 TĐN 6: Múa vui 2/4 22 4 TĐN 7: Đồng lúa bên song 2/4 27 4 TĐN 8: Bầu trời xanh 2/4 29 5 TĐN 1: Cùng vui chơi 2/4 2 5 TĐN 2: Mặt trời lên 3/4 5
5 TĐN 3: Tôi hát son la son 2/4 11 5 TĐN 4: Nhớ ơn Bác 2/4 13 5 TĐN 5: Năm cánh sao vui 2/4 20 5 TĐN 6: Chú bộ đội 2/4 22 5 TĐN 7: Em tập lái ôtô 2/4 25 5 TĐN 8: Mây chiều 3/4 27 2. Thực trạng giảng dạy của giáo viên Những năm trước đây việc giảng dạy bộ môn này giao cho giáo viên đứng lớp giảng dạy, không có giáo viên chuyên biệt. Bên cạnh đó là đồ dùng dạy học còn thiếu, đặc biệt là nhạc cụ, cùng với những phương pháp giảng dạy cũ, chủ yếu là dạy hát và dạy đọc nhạc theo phương pháp truyền miệng. Do đó kết quả đạt được chưa cao, ít gây hứng thú cho các em trong việc học tập và tiếp thu kiến thức của bộ môn. Từ thực tế đó, tôi xin đưa ra một vài biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học. Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong những năm giảng dạy tại trường. Các bài tập đọc nhạc trong chương trình tiểu học thường là những khúc nhạc ngắn , không quá phức tạp , thường là những khúc trích đoạn trong các bài hát. Tuy vậy, một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến nội dung này, chỉ dạy qua loa mang tính hình thức , chưa thực sự quan tâm đến đối tượng học sinh nên dẫn đến việc truyền đạt kiến thức cho học sinh còn hạn chế . Việc sử dụng đồ dùng dạy học sử dụng nhạc cụ( như ; Đàn piano kĩ thuật số,tranh ảnh,bảng phụ có dòng kẻ nhạc, các nốt nhạc rời các nhạc cụ….) chưa được giáo viên chú trọng đúng mức nên cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc tiếp thu, nhận biết . 3. Thực trạng việc học tập đọc nhạc của học sinh:
Đối tượng học sinh: Ngoài những học sinh có năng khiếu đặc biệt thì đại đa số các em đọc tập đọc nhạc (TĐN) chưa đúng, nhiều em đọc rất phô cao độ, trường độ các nốt ,việc gõ tiết tấu cũng chưa chính xác. Đa số những em hát tốt có chất giọng thì đọc được tập đọc nhạc đúng cao độ , trường độ , tiết tấu và ngược lại những em không có năng khiếu, không có chất giọng thì đọc tập đọc nhạc cũng rất hạn chế. Nên xem ra chưa có hiệu quả như mong muốn, chưa mang lại sự thích thú trong quá trình tìm hiểu và học tập đọc nhạc của các em. Khả năng đọc đúng: Đa số các em chưa nắm được kĩ năng đọc đúng tên nốt, đúng cao độ, đúng trường độ , chưa biết cách thể hiện các tiết tấu thông qua kí hiệu hình nốt.Cá nhân đọc chưa chuẩn xác. 4. Thực trạng thiết bị dạy học Những năm gần đây tuy đã được lãnh đạo các cấp tạo điều kiện cơ sở vật chất cho bộ môn âm nhạc nói chung ,thiết bị dạy và học còn rất nghèo nàn, thiếu thốn. Một số trường chưa có phòng dạy âm nhạc riêng. Nhạc cụ, băng đĩa nhạc còn kém chất lượng, tranh ảnh phục vụ dạy học còn thiếu tuy đã được giáo viên tự làm nhưng vẫn chưa đáp ứng cho việc dạy và học. Bên cạnh đó một số trường đã được đầu tư đúng mức nhưng việc sử dụng của giáo viên chỉ dừng lại ở mức đối phó, qua loa, chưa tận dụng hết được điều kiện có sẵn. Ví dụ: Sở giáo dục đã trang cấp cho các trường tiểu học ở Huyện Lệ thuỷ 35 đàn Piano kỹ thuật số, trong đàn piano này các Voice của đàn đã được “Số hoá” giống nhạc cụ thật.Tuy vậy giáo viên chưa thực sự tận dụng tối đa nó ,điều đó góp phần ảnh hưởng không nhỏ đến việc yêu thích đọc TĐN của các em học sinh.
Chính vì vậy tôi xin mạnh dạn đưa ra một số giải pháp để nâng cao chất lượng tập đọc nhạc cho học sinh như sau: II. Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học. 1. Giải pháp 1:Vận dụng một cách hợp lý phương pháp dạy học. Phương pháp dạy học là cách thức truyền đạt và các hoạt động của giáo viên giảng dạy cho học sinh nắm được kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực nhận thức, hình thành thế giới quan khoa học và phát triển nhân cách toàn diện. Phương pháp giảng dạy có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả chất lượng dạy học. Trong phương pháp dạy học cần đảm bảo phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập của học sinh trong quá trình học tập; giảng dạy và học tập phải gắn liền với đời sống xã hội; học đi đôi với hành. Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu học. Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn thể xã hội. Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối như những con số nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này
không phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài nhạc, từng câu nhạc. Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc? Trước tiên các em phải nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ dài, giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực độ khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau. Để các em có hứng thú trong học tập, người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức về Âm nhạc. Là giáo viên được bồi dưỡng chuyên ngành Âm nhạc Tiểu học, qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn, bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc tập đọc nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn rất lúng túng. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm hướng dẫn các em học tập đọc nhạc khá hiệu quả mà tôi đã tiến hành dạy mấy năm qua. Vì vậy, trong phạm vi sáng kiến này, tôi đã vận dụng cơ sở lý luận về phương pháp dạy học theo hướng tích cực để ứng dụng vào tiến trình dạy tập đọc nhạc cho học sinh. Nếu có phương pháp tổ chức và giảng dạy tốt, chắc
chắn sẽ mang lại kết quả giúp cho học sinh rèn luyện tốt kỹ năng đọc TĐN,góp phần nâng cao chất lượng cảm thụ âm nhạc và tri giác cho học sinh Phương pháp thuyết trình Phương pháp thuyết trình còn được gọi là phương pháp giảng giải, giảng thuật. Luôn được sử dụng rộng rãi trong các giờ học. Đối với dạy âm nhạc, dùng lời không nhiều như dạy các môn học khác nhưng vẫn là phương pháp cơ bản quan trọng không thể thiếu. Khi giới thiệu về bài tập đọc nhạc , giáo viên không chỉ dùng phương pháp thuyết trình mà còn phải dùng một số phương pháp khác thì giờ học mới sinh động và học sinh dễ tiếp thu bài như: kết hợp phương pháp thuyết trình với phương pháp nêu vấn đề. Giáo viên hướng dẫn, khơi gợi, dẫn dắt những kiến thức, kỹ năng mới với học sinh để học sinh suy nghĩ thực hiện. Phương pháp này ngoài việc cung cấp kiến thức cho học sinh còn chú trọng đến việc tạo hứng thú trong học tập của học sinh, như vậy sẽ tạo được động lực bên trong cho việc học tập của các em. Phương pháp trực quan Khi nhận thức sự vật, con người thường đi từ “trực quan sinh động” đến tư duy trừu tượng”. Điều này không chỉ đúng với quy luật nhận thức nói chung mà trong dạy học người ta thường sử dụng triệt để nó với tư cách là một phương pháp đầy hiệu lực. Trong dạy học âm nhạc, âm thanh vô cùng trừu tượng, yêu cầu trực quan là tối cần thiết, các phương tiện đồ dùng dạy học như nhạc cụ, tranh ảnh, băng hình... rất tốt cho việc giới thiệu, giúp các em tiếp thu bài nhanh hơn. Phương pháp thị phạm, làm mẫu
Đối với nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng thì quá trình dạy học luôn phải dùng đến phương pháp thị phạm hay làm mẫu để người học dễ nắm bắt. Với việc truyền dạy âm nhạc thì phương pháp này trở nên vô cùng quan trọng bởi văn bản không thể thể hiện hết được tinh thần của nó. Mặt khác, nghệ thuật là sự sáng tạo không tĩnh tại nên phương pháp thị phạm chính là người giáo viên đã thổi hồn vào cho tác phẩm, cho làn điệu âm nhạc để từ đó học sinh được tiếp nhận tác phẩm một cách sống động, tạo tiền đề cho sự sáng tạo tiếp theo nếu có khả năng. Phương pháp kiểm tra, đánh giá. Đây cũng là một phương pháp vô cùng quan trọng được diễn ra trong quá trình dạy học, người giáo viên phải biết sử dụng một cách hợp lý để tạo biết được khả năng nắm bắt của học sinh trong giờ học, từ đó điều chỉnh hành vi cũng như các phương pháp dạy học cho phù hợp hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Nếu giáo viên ít quan tâm đến phương pháp này sẽ không đánh giá được chất lượng giờ học, không nắm bắt được khả năng của học sinh và giờ học mang tính chất thụ động. một chiều kém hiệu quả. 2. Giải pháp 2: Xây dựng quy trình dạy và học tập đọc nhạc. Có nhiều phương pháp và cách thức tiến hành dạy cho học sinh tập đọc nhạc .Sau đây là một trong các cách thức cơ bản tiến hành dạy học sinh thực hiện bài tập đọc nhạc theo trình tự như sau : Bước 1: Giáo viên giới thiệu bài. Bước 2: Cho học sinh xác định tên nốt hình nốt. Bước 3: Tập đọc cao độ các nốt có trong bài theo thứ tự từ âm chủ đi lên và đi xuống (đọc thang âm của bài).
Bước 5: Giáo viên đàn giai điệu bài tập đọc nhạc (từng câu ngắn) và học sinh tập đọc theo sau khi nghe đàn (Chú ý khi đọc kết hợp gõ phách). Bước 6: Đọc ghép cao độ với lời ca. Bước 7: Kiểm tra nhóm , cá nhân. Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp 3, các em đã được làm quen với các kí hiệu Âm nhạc: các hình nốt, khuông nhạc, khóa Son, đọc 8 bài tập đọc nhạc ở lớp 4, sang lớp 5, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng cao hơn một bước. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng dạy để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất. Ở lớp 3, học sinh mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son, khuông nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc, … đặc biệt vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc rất quan trọng, nó quyết định cho việc đọc nhạc của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tôi đã cho học sinh ghi nhớ bằng các câu văn như sau: Nốt Đô: ở dòng kẻ phụ dưới Nốt Rê: sát dưới dòng kẻ thứ nhất Nốt Mi: ở dòng kẻ thứ nhất Nốt Pha: ở khe thứ nhất Nốt Son: ở dòng kẻ thứ hai
Nốt La: ở khe thứ hai Nốt Si: ở dòng kẻ thứ ba. Ta thường xuyên ôn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng khuông nhạc bàn tay trái để khắc sâu kiến thức cho học sinh. Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc nhạc đặt ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với phân môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc đều viết ở nhịp 2/4 và 3/4 dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc thang 7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si. 3.Giải pháp 3 : Phương pháp rèn luyện tiết tấu và cao độ Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi các hình nốt: đơn, đen, trắng, giáo viên có thể cho học simh vừa đọc vừa kí hiệu các hình nốt( ví dụ : Nốt trắng vừa đọc và vừa kết hợp gõ và xòe tay ra kí hiệu bằng 2 phách..)
Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả cũng phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới thiệu bài tập đọc nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập đọc nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em thực hi ện t ốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài nhạc, bài tập đọc nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức độ cao hơn nhằm kiểm tra tai nghe c ủa các em. Về trườ ng độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung của bài tậ p cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể hiện đượ c hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải đượ c kế t hợp theo nhi ều hình thức, có thể là vừa đọ c vừa vỗ tay, vừa đọ c vừ a gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt tiết t ấu c ủa bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo ti ết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo đàn, giáo viên sửa lỗi truyền mi ệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trườ ng độ của bài, mới chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong vi ệc ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, h ọc sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo viên
đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nh ịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. 4.Giải pháp 4: Hướng dẫn học sinh đọc toàn bài TĐN Để tiết học được sôi nổi và gây hào hứng cho các em trong tiết học tôi luôn kết hợp với trò chơi hay đố vui. Gõ tiết tấu để đoán bài . Rèn luyện cho học sinh có thói quen nhận biết vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc ( khe, dòng, nốt đen, nốt trắng, nốt móc đơn, nốt móc kép). Tập cho các em gõ phách đều đặn, nhiều lần. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Mu ốn các em thực hiện tốt giáo viên phải đư a ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài tập đọc nhạc, bài nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh đọ c, có thể hoán đổ i vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức độ cao hơn nhằm kiểm tra tai nghe của các em. Về tr ườ ng độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể hiện đượ c hình tiết tấu chủ đạ o của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải đượ c kết hợp theo nhi ều hình thức, có thể là vừ a đọ c vừ a vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo t ổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt ti ết t ấu c ủa bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết tấu, Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân.Để các em có cảm nhận tốt hơn trong vi ệc ghép lời ca với nh ạc, giáo viên nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe, so
sánh. Giáo viên bắt nhịp, h ọc sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phải thườ ng xuyên động viên học sinh, việc độ ng viên giúp cho các em chưa thể hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ cố gắng học t ập h ơn. Với cách làm như vậy, tôi nhận thấy không khí lớp học sinh động, sôi nổi hẳn lên. Em nào cũng muốn đọc bài tập đọc nhạc vừa được học, đồng thời cũng vui vẻ sửa lại lỗi hát chưa chuẩn. Điều đó chứng tỏ giờ học đạt hiệu quả cao hơn. 5. Giải pháp 5: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc: Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang nhiều tính chất trừu tượng vì nó còn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc để khắc sâu kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó hổ trợ cho việc tập đọc nhạc hoặc thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả như: dấu luyến, dấu chấm dôi, dấu quay lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu, ...
Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà. 6. Giải pháp 6: Thành lập Câu lạc bộ và tổ chức sinh hoạt thường xuyên * Mục đích: Giúp học sinh có thêm những hiểu biết về kiến thức âm nhạc , giúp các em mạnh dạn và tự tin hơn . Rèn luyện kỹ năng hát, biểu diễn và tham gia hoạt động văn nghệ trong nhà trường. *Công tác tổ chức: Tham mưu với nhà trường xây dựng ban chủ nhiệm câu lạc bộ trong đó giáo viên âm nhạc đóng vai trò chủ chốt. Xây dựng kế hoạch hoạt động thường kỳ của câu lạc bộ. Xây dựng nội quy của câu lạc bộ. Tuyển chọn các thành viên cho câu lạc bộ: bằng cách các lớp giới thiệu, đề xuất các bạn có năng khiếu, yêu thích âm nhạc tham gia với số lượng: từ 15 đến 20 người . Chuẩn bị địa điểm, nhạc cụ, tài liệu … dùng cho các buổi sinh hoạt. * Hình thức sinh hoạt: Thông qua các buổi sinh hoạt tập hát. Tổ chức trò chơi Âm nhạc (Như: đoán và tìm tên nốt, vận động nhanh chậm theo tiết tấu âm nhạc , theo cao độ lên xuống của các nốt nhạc...)
Các thành viên của Câu lạc bộ sau khi đã biết và nắm được các kiến thức cơ bản về âm nhạc có thể truyền đạt, tập lại cho các bạn khác hay cho các em trong trường qua các buổi sinh hoạt, tập văn nghệ * Thời gian sinh hoạt: Sinh hoạt mỗi tuần một lần vào buổi chiều Thứ 4 trong tuần. Khi các em đã cảm nhận được chính bằng mắt thấy, tai nghe rồi dẫn đến cảm nhận, qua đó biết cách sáng tạo với khả năng của các em, thì việc yêu thích âm nhạc sẽ được hình thành dần trong tâm trí của các em . III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC, BÀI HỌC KINH NGHIỆM 1. Kết quả đạt được a. Về mặt định tính: Học sinh đã nắm được nội dung các bài tập đọc nhạc mà giáo viên đã triển khai.Các em có thái độ học tập nghiêm túc, thể hiện sự yêu thích thong qua các giờ học hát. Bên cạnh đó các em đã biết luyện tập nhớ vị trí nốt nhạc trên khuông. Các em được rèn kỹ năng phán đoán, tổng hợp, phát triển tư duy sáng tạo rất tốt. các em làm quen dần với việc quan sát, đưa ra nhận xét lẫn nhau hướng tới mục đích để công việc của bản thân hoặc nhóm tốt hơn. B. Về mặt định lượng: Các mức độ yêu cầu Hoàn thành Xác định đúng tên nốt, hình nốt Hoàn thành 100% Gõ được tiết tấu bài Hoàn thành 100% Đọc được cao độ các nốt (thang âm của Hoàn thành 100% bài) Đọc ghép co độ và lời ca Hoàn thành 100%
Yêu thích các bài tập đọc nhạc Hoàn thành 100% c. Kết quả đánh giá chất lượng học kì 1 Xếp loại HK 1theo Thông tư 22/2016/TTBGDĐT Số học sinh xếp Hoàn thành tốt môn học: Chưa điền được số liệu Số học sinh xếp Hoàn thành môn học: 100 % . Số học sinh chưa hoàn thành môn học: 0%. So sánh đối chiếu với chất lượng đầu năm học thì HS nhớ vị trí các nốt trên khuông nhạc, đọc cao độ , trường độ , gõ tiết tấu đã tiến bộ rõ rệt. 2. Bài học kinh nghiệm Để học sinh yêu thích và đọc được các bài tập đọc nhạc, trong quá trình thực hiện dạy tập đọc nhạc cho học sinh tiểu học cùng với thực tế giảng dạy Âm nhạc của bản thân tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau: Giáo viên phải không ngừng tìm tòi, học hỏi, bồi dưỡng vốn kiến thức của mình về âm nhạc.Mỗi một giáo viên nói chung, môn âm nhạc nói riêng cần có trách nhiệm đối với hoạt động này. Giáo viên cần có những phương pháp , tìm tòi những cách thức , hình tượng để học sinh liên tưởng , ghi nhớ khắc sâu những kí hiệu đó trong trí nhớ. Phải rèn luyện kỹ năng đọc tốt các bài tập đọc nhạc, giúp các e luyện nhớ vị trí nốt trên khuông nhạc , đọc đúng cao độ , trường độ , tiết tấu , tiến tới bài đọc nhạc trên khuông nhạc với phần giai điệu và sau đó đọc ghép với lời ca. Phải nắm chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng tiết học để có thể xem xét và lồng ghép một cách linh hoạt khi dạy các bài tập đọc nhạc.
Phải nắm được khả năng âm nhạc của học sinh, hiểu rõ trình độ và năng lực, hoàn cảnh và sở thích của từng em cũng như tâm sinh lí lứa tuổi học sinh. Phân loại được học sinh, người giáo viên mới có thể áp dụng những pháp dạy học phù hợp với từng nhóm đối tượng học sinh, với từng cá thể học sinh. Có kế hoạch, chương tình cụ thể cho các hoạt động, các biện pháp của mình. Giáo viên phải lập kế hoạch dạy học và thiết kế giáo án một cách khoa học, phối hợp hoạt động học Âm nhạc với các hoạt động ngoài giờ lên lớp để làm phong phú hình thức, nội dung học tập, đồng thời phát hiện khả năng âm nhạc của cá nhân. Phải thường xuyên tuyên dương, khen ngợi khích lệ kịp thời. Mạnh dạn đề xuất với BGH hội đồng sư phạm nhà trường trang bị tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn. Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để HS có không gian hoạt động nghệ thuật. Đề xuất Phòng GD&ĐT tổ chức lớp chuyên đề về bộ môn Âm nhạc để GV có điều kiện học hỏi, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy được tốt hơn nữa. Phần III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN Sáng kiến kinh nghiệm này được xây dựng không chỉ dựa vào kinh nghiệm cá nhân, mà còn căn cứ vào cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn việc dạy học Âm nhạc ở Tiểu học cũng như tham khảo một số tài liệu về dạy âm nhạc cho học sinh Tiểu học. Sáng kiến kinh nghiệm đã trình bày về phương pháp và một số kĩ thuật dạy tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học nhằm gây hứng thú cho học sinh, giúp các em phát triển tai nghe nhạc , làm quen và biết phân biệt được các âm thanh và
độ cao – thấp, dài – ngắn, nhanh – chậm…. Nhằm hỗ trợ cho việc ca hát đúng và chuẩn xác. Kết quả cho thấy, đó là những vấn đề có tính khả thi và phù hợp với điều kiện dạy học hiện nay. Giáo viên có thể dễ dàng thực hiện, học sinh tiếp thu kiến thức dễ dàng, hầu hết các em hoàn thành mục tiêu tiết học. 2. KIẾN NGHỊ Để sáng kiến kinh nghiệm trên phát huy được hiệu quả cao hơn trong hoạt động dạy tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học, tôi đề nghị lãnh đạo trường và ngành giáo dục tiếp tục trang bị những phương tiện dạy học cần thiết như: Bảng phụ có dòng kẻ nhạc, các nốt nhạc rời, thước chỉ bảng, nhạc cụ thông dụng. Việc dạy tập đọc nhạc có thể đạt hiệu quả cao hơn nếu được thực hiện trên giáo án điện tử, điều này giúp học sinh được học bằng đa giác quan: nghe, nhìn, cảm nhận, … Dạy phân môn tập đọc nhạc cũng mang một ý nghĩa giáo dục sâu sắc ,góp phần nâng cao chất lượng cảm thụ âm nhạc và tri giác âm nhạc cho học sinh. Nhận thức được vấn đề này, tôi đã suy nghĩ và có nhiều tìm tòi trong việc dạy tập đọc cho học sinh. Trên đây là một số kinh nghiệm tôi thu được trong quá trình dạy học, chúng hoàn toàn có tính khả thi, phù hợp với điều kiện dạy học thực tế. Nhờ thực hiện những kinh nghiệm này, học sinh của chúng tôi đã biết đọc được các bài tập đọc nhạc đúng cao độ , trường độ , tiết tấu. Tài liệu tham khảo 1. Sách giáo khoa Âm nhạc lớp 4, 5. Nhà xuất bản Giáo dục. 2. Sách Giáo viên Âm nhạc lớp 4, 5. Nhà xuất bản Giáo dục.