SKKN: Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong giờ dạy Ngữ văn 9

Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHẦN I. MỞ ĐẦU<br /> I. Đặt vấn đề<br /> Luận ngữ có câu: “Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học  <br /> không bằng say mà học”. Yếu tố  cảm xúc, say mê chính là động lực để  con <br /> người hướng đến tình yêu đích thực của mình, nó cũng là một trong những  <br /> động lực thúc đẩy và nuôi dưỡng sự  cố  gắng, nỗ  lực học tập không ngừng <br /> của mỗi chúng ta. <br /> Với vai trò là người tổ chức hướng dẫn và điều khiển quá trình học tập <br /> của học sinh, hơn ai hết người giáo viên cần phải nghiên cứu, phải tìm và  <br /> phải biết tiếp cận với cái mới trên cơ  sở  kế  thừa cái hay, cái đẹp của cái cũ <br /> để phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học, tạo hứng thú, hưng phấn, <br /> khơi gợi niềm đam mê học tập của học sinh. Đặc biệt, đối với môn Ngữ văn <br /> cấp THCS, để làm được điều đó là cả một quá trình.<br /> Hiện nay, một trong những vấn đề nhiều giáo viên băn khoăn, trăn trở là <br /> tình trạng học sinh chán học Văn, quay lưng lại với môn Văn cũng như các bộ <br /> môn khoa học xã hội khác. Với nhiều học sinh, giờ  học Văn chỉ  quanh quẩn  <br /> trong vài hoạt động nhàm chán: đọc ­ nghe, chép bài, học thuộc, trả bài. Cách <br /> dạy Văn, học Văn như thế khiến học sinh cảm thấy giờ Văn nặng nề, nhàm <br /> chán và dễ gây buồn ngủ. Trên thực tế khi đi dự giờ đồng nghiệp tôi đã thấy <br /> không ít trường hợp học sinh ngáp ngắn ngáp dài thậm chí ngủ gật trong giờ <br /> Văn. Vậy nguyên nhân nằm ở đâu? Lỗi ở trò, ở thầy hay chương trình và sách  <br /> giáo khoa chưa đủ sức hấp dẫn?<br /> Trên thực tế  ta có thể  thấy rằng:   dạy Văn nhọc nhằn vất vả  nhưng  <br /> không phải vì thế mà thiếu vắng những thầy cô tâm huyết với nghề, luôn có ý <br /> thức trau dồi, tích lũy kinh nghiệm cho bản thân và truyền lại những kinh <br /> nghiệm ấy cho bạn bè, đồng nghiệp. Một người thầy tâm huyết là người luôn <br /> luôn không ngừng học hỏi và trau dồi kiến thức cho bản thân, để  mang lại <br /> những giờ lên lớp hiệu quả. Một trong những điều mà thầy, cô không ngừng <br /> học hỏi đó là làm thế nào để  phát huy được tính tích cực, chủ  động của học  <br /> sinh trong mỗi giờ  dạy nói chung và giờ  dạy văn nói riêng? Thật vậy, đó  <br /> không chỉ  là điều mà các thầy cô giáo mong muốn mà còn là mục tiêu chung <br /> của bộ  giáo dục đang đề  ra và được triển khai rộng khắp cả  nước. Vấn đề <br /> <br /> 2Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> được đặt ra trên đây mặc dù không mới nhưng nó chưa bao giờ là cũ, vì giáo  <br /> dục luôn phát triển theo sự phát triển của xã hội đòi hỏi các phương pháp giáo <br /> dục cũng luôn luôn phải có sự thay đổi sao cho phù hợp với nhu cầu phát triển  <br /> chung của xã hội. Vì vậy, hằng giờ các thầy cô trên khắp cả nước vẫn không <br /> ngừng tìm tòi, đổi mới và đưa ra những ý tưởng, kinh nghiệm giảng dạy mà  <br /> mình đã đúc rút và góp nhặt được sau những giờ  lên lớp để  hoàn thiện hơn  <br /> tiết dạy của bản thân cũng như để đóng góp vào hệ thống giáo dục chung của <br /> nước ta. <br /> Bên cạnh xu thế ngày một đi lên của xã hội hiện nay, kinh tế ­ xã hội <br /> ngày càng phát triển, hội nhập kinh tế  ngày càng mở  rộng đòi hỏi nền giáo <br /> dục Việt Nam không ngừng cải tiến, đổi mới phù hợp với thế  giới và các  <br /> quốc gia trong khu vực. Mặt khác, trong bối cảnh đó, nền giáo dục còn có  <br /> những bất cập về chất lượng giáo dục, nhiều giáo viên sử dụng phương pháp <br /> dạy học lạc hậu đã gây nên tình trạng thụ  động trong học tập của học sinh  <br /> dẫn đến hiệu quả  dạy học chưa cao. Học sinh ít được lôi cuốn động viên <br /> khích lệ để hứng thú, tự giác học tập, gây nên tình trạng chán học, bỏ  học ở <br /> một số  bộ  phận học lực yếu kém. Đó là cũng là thực trạng đáng buồn của  <br /> trường Trung học cơ sở Lê Đình Chinh trong nhiều năm qua.<br /> Là một giáo viên đã đứng trên bục giảng hơn 4 năm, thời gian tuy chưa <br /> lâu nhưng cũng ít nhiều rút ra được vài kinh nghiệm quý báu trong quá trình  <br /> giảng dạy. Tuy nhiên bản thân tôi tự nhận thấy giáo dục là vô biên với nhiều  <br /> ngành nghề và môn học đa dạng, bản thân không thể  nắm bắt hết được đặc <br /> thù của từng môn, mà chỉ có thể đi chuyên sâu về bộ môn Ngữ văn – bộ môn  <br /> mà mình đang trực tiếp giảng dạy. Sau nhiều năm nghiên cứu, thực hiện tôi <br /> đã tích lũy được một số giải pháp giúp học sinh lớp  9 phát huy tính tích cực, <br /> chủ  động trong giờ  học Văn và  đạt được những kết quả  khả  quan, muốn  <br /> được chia sẻ với bạn bè, đồng nghiệp. Bởi vậy tôi xin đưa ra: “Một số kinh  <br /> nghiệm phát huy tính tích cực, chủ  động của học sinh trong giờ dạy Ngữ  <br /> văn 9”. <br /> II. Mục đích nghiên cứu<br /> Việc đổi mới phương pháp giảng dạy Ngữ  văn hiện nay đã và đang <br /> thực sự  là yếu tố  quyết định hiệu quả  giờ  dạy. Phương pháp dạy học đổi <br /> mới chú trọng đến việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của <br /> học sinh làm cho học sinh ham thích môn học. Điều 24, luật giáo dục (do  <br /> Quốc hội khoá X thông qua) cũng đã chỉ rõ “Phương pháp giáo dục phải phát  <br /> huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với từng lớp học, <br /> <br /> <br /> 3Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> môn học, bồi dưỡng phương pháp tự  học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến <br /> thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học  <br /> tập cho học sinh”. Đây là định hướng cơ bản thiết thực đối với mỗi giáo viên  <br /> trong đó có giáo viên dạy bộ môn Ngữ văn.<br /> Từ  nhiều năm nay, phương pháp dạy văn đổi mới đã chú trọng phát  <br /> triển hứng thú học Văn của học sinh. Một trong những mục đích của giờ Văn <br /> là làm sao gây được rung động thẩm mĩ, giáo dục nhân cách cho học sinh. Vấn  <br /> đề  học tập của học sinh cũng vậy. Dù có bắt buộc các em ngồi ngay ngắn  <br /> học tập nhưng nếu không thích thú, các em không thể học tốt được. Từ thực  <br /> tế  giảng dạy bộ  môn Ngữ  văn  ở  THCS trên địa bàn xã nhà trong nhiều năm,  <br /> tôi nhận thấy muốn giờ  dạy đạt hiệu quả  cao, ngoài việc truyền đạt kiến <br /> thức, tôi nghĩ rằng mình cần phải biết gây hứng thú học tập cho học sinh để <br /> tiết học thực sự  nhẹ nhàng, sinh động; học sinh tiếp thu kiến thức một cách <br /> tự nhiên, không gượng ép. <br /> Hơn nữa, môn Ngữ văn xét về bản chất là một môn học rất thú vị, mỗi <br /> bài học là một thế  giới thu nhỏ  về  những điều kì diệu xảy ra xung quanh  <br /> cuộc sống của chúng ta. Vậy tại sao một môn học mang lại nhiều lợi ích,  <br /> nhiều điều thú vị  như  vậy, nhưng trong các tiết học vẫn còn tình trạng học <br /> sinh không hứng thú, thiếu sự  chủ  động, tích cực?... Làm thế  nào để  khắc  <br /> phục tình trạng đó? Đây là điều mà bản thân tôi luôn băn khoăn, trăn trở  sau  <br /> mỗi giờ  lên lớp. Thiết nghĩ rằng việc để  xảy ra tình trạng như  đã nói trên <br /> phần nhiều là do bản thân người giáo viên đứng lớp. Chính vì thế  tôi đã <br /> nghiên cứu và thực hành áp dụng kinh nghiệm này vào các lớp mình dạy <br /> nhằm mục đích giúp học sinh học bài, hiểu bài dễ dàng và biến môn Ngữ văn <br /> trở  thành một “niềm vui” với các em, giúp các em yêu thích môn học hơn và <br /> hơn hết là để các em không bao giờ phải trải qua những tiết học nhàm chán,  <br /> buồn tẻ mà trong đó các em hoàn toàn bị thụ động trong việc tiếp thu và lĩnh  <br /> hội tri thức, còn giáo viên cũng tránh được việc lên lớp nhưng nhiều khi chỉ có <br /> mình độc thoại với chính mình. <br /> PHẦN HAI. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> Với mục tiêu giáo dục phổ thông là “Giúp học sinh phát triển toàn diện  <br /> về  đạo đức, trí tuệ, thể  chất, thẩm mỹ  và các kỹ  năng cơ  bản, phát triển  <br /> năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người  <br /> Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn  <br /> bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây  <br /> <br /> <br /> 4Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> dựng và bảo vệ  tổ  quốc”. Chương trình giáo dục phổ  thông ban hành kèm <br /> theo quyết định số 16/2006/QĐ – BGDĐT ngày 05/05/2006 của Bộ trưởng Bộ <br /> Giáo dục và Đào tạo cũng đã nêu: “Phải phát huy tính tích cực, tự  giác, chủ  <br /> động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối  <br /> tượng học sinh, điều kiện từng lớp học, bồi dưỡng cho học sinh phương  <br /> pháp tự  học, khả  năng hợp tác, rèn luyện kỹ  năng vận dụng kiến thức vào  <br /> thực tế, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm  <br /> học tập cho học sinh”.<br /> Tính tích cực, chủ động là một phẩm chất vốn có của con người, bởi vì  <br /> để tồn tại và phát triển con người luôn phải chủ động, tích cực cải biến môi  <br /> trường tự nhiên, cải tạo xã hội. Vì vậy, hình thành và phát triển tính tích cực,  <br /> chủ động là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục.<br /> Tính tích cực, chủ động học tập về  thực chất là sự  tích cực, chủ  động <br /> trong nhận thức, đặc trưng ở khát vọng hiểu biết, cố gắng trí lực và có nghị <br /> lực   cao   trong   quá   trình   chiếm   lĩnh   tri   thức.   Điều   đó   liên   quan   trước   hết <br /> với động cơ học tập.  Động cơ  đúng tạo ra hứng thú. Hứng thú là tiền  đề <br /> của tự  giác. Hứng thú và tự  giác là hai yếu tố tạo nên tính tích cực. Tính tích  <br /> cực sản sinh nếp tư  duy độc lập. Suy nghĩ độc lập là mầm mống của sáng  <br /> tạo. Ngược lại, phong cách học tập tích cực độc lập sáng tạo sẽ phát triển tự <br /> giác, hứng thú, bồi dưỡng động cơ học tập. Tính tích cực, chủ động trong học <br /> tập biểu hiện  ở  những dấu hiệu như: hăng hái trả  lời các câu hỏi của giáo <br /> viên, bổ sung các câu trả  lời của bạn, thích phát biểu ý kiến của mình trước <br /> vấn đề  nêu ra; hay nêu thắc mắc, đòi hỏi giải thích cặn kẽ  những vấn đề <br /> chưa đủ  rõ; chủ động vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để nhận thức vấn  <br /> đề mới; tập trung chú ý vào vấn đề đang học; kiên trì hoàn thành các bài tập, <br /> không nản trước những tình huống khó khăn…<br /> Theo nhiều tài liệu nghiên cứu thì môn Ngữ văn là một môn quan trọng  <br /> hàng đầu trong các môn học ở nhà trường hiện nay. Nó mang lại nhiều lợi ích <br /> to lớn trong việc giáo dục và hình thành nhân cách tương lai con người như:<br /> ­ Trang bị kiến thức cơ bản, hiện đại có tính hệ  thống về ngôn ngữ  và  <br /> văn học – trọng tâm là tiếng Việt và văn học Việt Nam – phù hợp với trình độ <br /> phát triển của lứa tuổi và yêu cầu đào tạo nhân lực trong thời kì công nghiệp  <br /> hóa, hiện đại hóa đất nước. <br /> ­ Hình thành và phát triển  ở học sinh các năng lực sử dụng tiếng Việt, <br /> tiếp nhận văn bản, cảm thụ thẩm mỹ, phương pháp học tập tư duy, đặc biệt <br /> <br /> <br /> <br /> 5Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> là phương pháp tự  học, năng lực  ứng dụng những điều đã học vào thực tiễn <br /> cuộc sống.<br /> ­ Bồi dưỡng cho học sinh tình yêu tiếng Việt, văn học, văn hóa, tình yêu <br /> gia đình, thiên nhiên, đất nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự lập, tự cường, lý  <br /> tưởng xã hội chủ nghĩa, tinh thần nhân văn cao cả, giáo dục cho học sinh trách <br /> nhiệm công dân, tinh thần hữu nghị hợp tác quốc tế, ý thức tôn trọng và phát <br /> huy các giá trị văn hóa của dân tộc và nhân loại.<br /> Nhưng với phương pháp dạy học truyền thống trước đây là phương <br /> pháp dạy học lấy hoạt động của người thầy là trung tâm. Theo Frire ­ nhà xã <br /> hội học, nhà giáo dục học nổi tiếng người Braxin đã gọi PPDH này là “Hệ <br /> thống ban phát kiến thức”, là quá trình chuyển tải thông tin từ đầu thầy sang  <br /> đầu trò. Thực hiện lối dạy này, giáo viên là người thuyết trình, diễn giảng, là <br /> “kho tri thức” sống, học sinh là người nghe, nhớ, ghi chép và suy nghĩ theo. <br /> Với PPDH truyền thống, giáo viên là chủ thể, là tâm điểm, học sinh là khách <br /> thể, là quỹ đạo. Giáo án dạy theo phương pháp này được thiết kế kiểu đường  <br /> thẳng theo hướng từ trên xuống. Do đặc điểm hàn lâm của kiến thức nên nội  <br /> dung bài dạy theo phương pháp truyền thống có tính hệ thống, tính logic cao. <br /> Song do quá đề  cao người dạy nên nhược điểm của PPDH truyền thống là <br /> học sinh thụ  động tiếp thu kiến thức, giờ  dạy dễ  đơn điệu, buồn tẻ, kiến <br /> thức thiên về lý luận, ít chú ý đến kỹ năng thực hành của người học; do đó kỹ <br /> năng vận dụng vào đời sống thực tế bị hạn chế.<br /> Chính vì thế  để  thực hiện một giờ  học có hiệu quả  thì giáo viên là <br /> người giữ vai trò hướng dẫn, gợi ý, tổ chức, giúp cho người học tự tìm kiếm,  <br /> khám phá những tri thức mới theo kiểu tranh luận, hội thảo theo nhóm. Người <br /> thầy có vai trò là trọng tài, cố vấn điều khiển tiến trình giờ dạy.  Phương pháp <br /> này rất đáng chú ý đến đối tượng học sinh, coi trọng việc nâng cao quyền <br /> năng cho người học. Giáo viên là người nêu tình huống, kích thích hứng thú, <br /> suy nghĩ và phân xử các ý kiến đối lập của học sinh; từ đó hệ  thống hoá các <br /> vấn đề, tổng kết bài giảng, khắc sâu những tri thức cần nắm vững.  Ưu điểm <br /> của phương pháp tích cực rất chú trọng kỹ  năng thực hành, vận dụng giải  <br /> quyết các vấn đề thực tiễn, coi trọng rèn luyện và tự học. Đặc điểm của dạy  <br /> học theo phương pháp này là giảm bớt thuyết trình, diễn giải; tăng cường dẫn <br /> dắt, điều khiển, tổ chức, xử lý tình huống song nếu không tập trung cao, học <br /> sinh sẽ  không hệ  thống và logic. Yêu cầu của PPDH tích cực cần có các <br /> phương tiện dạy học, học sinh chuẩn bị  bài kỹ   ở  nhà trước khi đến lớp và <br /> phải mạnh dạn, tự tin bộc lộ ý kiến, quan điểm. Giáo viên phải chuẩn bị  kỹ <br /> bài giảng, thiết kế giờ dạy, lường trước các tình huống để chủ động tổ chức <br /> <br /> 6Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> giờ dạy có sự phối hợp nhịp nhàng giữa hoạt động của thầy và hoạt động của <br /> trò. Qua đó tạo cho các em sự  say mê, hứng thú và để  lại một vốn văn học <br /> đáng kể  hỗ  trợ  cho các em học tốt các môn học khác. Bồi dưỡng tư  tưởng, <br /> tình cảm và tâm hồn lành mạnh, trong sáng, tình yêu cái thiện và thái độ  ứng <br /> xử  đúng mực trong cuộc sống. Hình thành lòng yêu văn học, khả  năng cảm <br /> thụ văn bản văn học, cảm thụ vẻ đẹp của Tiếng Việt và tình yêu Tiếng Việt.  <br /> Giờ học Ngữ văn ngoài việc dẫn dắt học sinh và cho học sinh tìm nội dung để <br /> phát triển óc tổng hợp, biết chia đoạn để  phát triển óc phân tích, các em còn <br /> được rèn luyện tư duy và phong cách sống. Để có kết quả cao mỗi giáo viên <br /> phải nhận thức rõ trong phương pháp giảng dạy. <br /> Mặc dù vậy nhưng mỗi phương pháp dạy học dù truyền thống hay hiện <br /> đại cũng đều có những đặc điểm,  ưu thế  và nhược điểm riêng. Không có <br /> phương thuốc nào có thể  chữa được bách bệnh, không có PPDH nào là chìa <br /> khoá vạn năng. Việc nghiên cứu kỹ từng bài dạy, từng đặc điểm bộ  môn và <br /> đối tượng người học để  có sự  phối kết hợp đa dạng các PPDH là việc cần <br /> làm ngay của mỗi giáo viên để  nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. Chính  <br /> vì lẽ  đó, đáp  ứng yêu cầu của sự  nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất <br /> nước trong giai đoạn hiện nay; đồng thời để thay làm mới hình thức cũng như <br /> phương pháp dạy học của chính mình. Qua nhiều năm công tác, đi sâu vào <br /> nghiên cứu và tìm hiểu về  phương pháp dạy học mới tôi đã đúc rút một vài  <br /> kinh nghiệm cho bản thân trong chuyên môn muốn đươc chia sẻ với bạn bè và <br /> đồng nghiệp với  “Một số  kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ  động  <br /> của học sinh trong giờ dạy Ngữ văn 9”. <br /> 2. Thực trạng<br /> Trường THCS Lê Đình Chinh là trường có nhiều giáo viên trẻ nhiệt tình <br /> trong công tác giảng dạy, ham học hỏi luôn luôn tìm tòi để nâng cao kiến thức <br /> chuyên môn. Không những vậy nhà trường cũng thường xuyên tổ  chức các  <br /> buổi thao giảng dự  giờ  đóng góp ý kiến cho nhau, để  tiết dạy được hoàn  <br /> thiện hơn. Mặt khác, Phòng Giáo dục của huyện nhà cũng tổ chức định kì các  <br /> cuộc trao đổi chuyên môn theo các cụm. Đây cũng là dịp để  các thầy cô giáo  <br /> trao đổi kinh nghiệm giảng dạy giữa các trường với nhau để  ngày càng nâng <br /> cao chất lượng giảng dạy. Bên cạnh đó, cơ sở  vật chất của nhà trường cũng  <br /> ngày càng được cải thiện theo hướng tích cực, để  phục vụ  nhu cầu dạy và <br /> học của thầy trò trong trường.<br /> Về  mặt học sinh, các em học sinh của trường đa phần là con em nông  <br /> dân nên tính tình hiền lành, ngoan ngoãn, chăm chỉ mặc dù điều kiện gia đình <br /> <br /> <br /> 7Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> còn khó khăn nhưng các em luôn nỗ  lực, cố  gắng phấn đấu khắc phục khó <br /> khăn để vươn lên trong học tập.<br /> Ngoài những thuận lợi kể  trên thì hiện tại trường vẫn gặp nhiều khó <br /> khăn trong công tác giảng dạy. Cơ sở vật chất của trường tuy đã được đầu tư <br /> hơn trước, nhưng so với nhu cầu sử dụng thì vẫn còn nghèo nàn và thiếu thốn <br /> khá   nhiều.   Các   thầy   cô   giáo   vì   còn   trẻ   nên   ít   nhiều   cũng   còn   thiếu   kinh <br /> nghiệm trong việc giảng dạy. Về học sinh các em tuy rất chăm ngoan nhưng  <br /> do là học sinh nông thôn nên điều kiện học tập của các em còn thua thiệt  <br /> nhiều so với các bạn, không những thế nhiều gia đình học sinh có hoàn cảnh <br /> hết sức khó khăn nên các em cũng không được gia đình quan tâm đến việc học <br /> nhiều. Ngoài ra nhiều bậc phụ huynh và chính các em học sinh còn mang suy  <br /> nghĩ, môn Văn không phải là môn học lý tưởng để  có thể  lựa chọn ngành  <br /> nghề trong tương lai cho nên còn có thái độ xem nhẹ môn học này. <br /> Từ  tình hình thực tế  trên địa bàn xã, người ta thường đổ  xô vào các  <br /> ngành học mà sau này làm ra tiền. Mà muốn vậy thì phải đầu tư vào các môn  <br /> học khác chứ không phải là văn học. Thờ ơ, vô cảm coi thường môn Văn đẫn <br /> đến các em học sinh không có được say mê, hứng thú học văn, đọc văn, như <br /> một nhu cầu tự thân. Đã qua rồi thần tượng của thế hệ trẻ là các nhà văn, nhà <br /> thơ, nhà khoa học, thay vào đó là các ngôi sao ca nhạc, người mẫu thời trang,  <br /> minh tinh màn bạc, cầu thủ  bóng đá.... Không còn nữa những giờ  giảng văn <br /> mà cả thầy và trò đều xúc động trước một câu thơ hay, một áng văn đẹp, một  <br /> số  phận nhân vật. Không phủ  nhận vẫn còn những em say mê văn học, yêu  <br /> thích môn văn, rất am hiểu về  các tác giả, tác phẩm văn học trong và ngoài <br /> nhà trường, biết làm thơ, viết truyện... nhưng con số ấy đáng là bao?<br />  Một nguyên nhân quan trọng nữa là trường đóng tại địa bàn xã nên tỉ lệ <br /> học sinh gốc Quảng Nam trong trường khá nhiều, các em phát âm mang đậm  <br /> đặc thù của tiếng địa phương là điều không thể  tránh khỏi. Điều này cũng <br /> ảnh hưởng không nhỏ  tới việc cảm thụ một tác phẩm văn chương, đặc biệt <br /> là những tác phẩm văn học cổ.<br /> Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi nhận thấy rằng trong nhiều <br /> năm qua chất lượng học tập của một số môn học tương đối thấp, trong đó có <br /> môn Ngữ văn. Năm học 2 2017­2018 được phân công giảng dạy môn Ngữ văn <br /> 9, sau khi nhận nhiệm vụ tôi đã tiến hành điều tra, sát hạch về hứng thú học <br /> tập và kết quả học tập môn Ngữ  văn của học sinh hai lớp 9A3 và 9A4 bằng <br /> phiếu điều tra với bài kiểm tra 90 phút cùng hình thức trắc nghiệm, tự  luận <br /> ngay từ đầu năm học với kết quả thu được như sau:<br /> <br /> <br /> 8Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> ­ Về hứng thú học tập:<br /> <br /> Tổng số HS Yêu thích Không yêu thích<br /> Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ<br /> 63<br /> 15 23,8% 48 76,2%<br /> ­ Về kết quả học tập:<br /> <br /> Tổng  Trung <br /> Giỏi Khá Yếu<br /> số HS bình<br /> Số  Số  Số  Số <br /> Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ<br /> 63 lượng lượng lượng lượng<br /> 4 6,3% 10 15,9% 47 74,6% 2 3,2%<br /> Đây quả  là một kết quả  thật đáng buồn nhưng càng buồn hơn là mỗi <br /> khi đến tiết dạy Văn hầu như  các em không tập trung chú ý, không khí lớp <br /> chùng xuống khi cả lớp mà số lượng học sinh giơ tay phát biểu chỉ  đếm trên <br /> đầu ngón tay và thậm chí có một số em còn ngủ gật trong khi giáo viên thì say <br /> sưa giảng bài. Trước thực trạng đó tôi luôn băn khoăn và tự đặt câu hỏi: Làm  <br /> thế  nào để  các em yêu Văn? Làm thế  nào để  các em hứng thú với giờ  học <br /> Ngữ văn? Với những trăn trở  đó, tôi nghĩ rằng cần phải tìm ra các biện pháp <br /> và giải pháp để khắc phục thực trạng trên càng sớm càng tốt.<br /> III. Các giải pháp đã tiến hành<br /> Là giáo viên chúng ta đều biết rằng trí thông minh, khả  năng tiếp thu <br /> kiến thức, tình trạng sức khỏe cũng như hoàn cảnh gia đình của mỗi học sinh  <br /> là không giống nhau. Tuy nhiên trong thực tế hầu như chúng ta có xu hướng  <br /> yêu cầu, đòi hỏi tất cả học sinh mà chúng ta dạy đều phải kết quả  cao, đều  <br /> phải học giỏi bộ  môn của mình. Đó là điều vô lý vì theo thuyết thông minh  <br /> của Howard Gardner thì Trí thông minh của con người được chia làm 8 loại đó <br /> là:<br /> Thông minh ngôn ngữ; <br /> Thông minh logic­toán học;<br /> Thông minh về âm nhạc; <br /> Thông minh về thể chất;<br /> Thông minh về không gian;   <br /> <br /> <br /> 9Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> Thông minh về giao tiếp xã hội;<br /> Thông minh nội tâm;<br /> Thông minh về tự nhiên.<br /> Vậy  nhiệm  vụ  của  chúng  ta cần  phải nắm bắt  được  học  sinh  của <br /> chúng ta cơ  bản có dạng trí thông minh nào để  từ  đó làm tốt nhiệm vụ  giáo  <br /> dục tri thức của mình. Là một giáo viên có thời gian giảng bộ môn chưa nhiều <br /> ­ hơn 4 năm, nhưng với kinh nghiệm của bản thân tôi khi còn là học sinh phổ <br /> thông cho đến bây giờ  ­ là một giáo viên dạy môn Ngữ  văn tại trường THCS <br /> Lê Đình Chinh, tôi cho rằng dạy văn là một công việc khó khăn, đó chính là <br /> dạy làm người. Đó là một công việc vô cùng có ý nghĩa nhưng thực tế  cho  <br /> thấy, ngày nay nhiều em học sinh không có hứng thú và không yêu thích học <br /> môn Ngữ  văn. Nhiều tiết học, thầy cô dạy còn hời hợt, học trò thì học theo  <br /> kiểu đối phó nên những tiết học tẻ nhạt cứ diễn ra một cách máy móc, khiên <br /> cưỡng. Vậy nên, tôi thiết nghĩ  muốn cho học sinh yêu thích học môn Văn, <br /> trong từng tiết  dạy chúng ta luôn phải biết tự  làm mới mình bằng nhiều  <br /> phương pháp khác nhau. Đặc biệt giáo viên phải biết cách khơi gợi, tạo được  <br /> hứng thú, niềm say mê, yêu thích bộ môn cho học sinh.<br /> Nhận thức được điều này cho nên trong các tiết dạy của mình tôi luôn <br /> trăn trở  một điều là: Làm thế  nào để  một tiết học trôi qua mà các em không <br /> cảm thấy bị áp lực, không cảm thấy mệt mỏi, chán chường? Làm thế nào để <br /> trước mỗi giờ học các em có được cảm giác chờ đợi và háo hức đến tiết học  <br /> Ngữ  văn? Làm thế  nào để  các em cảm nhận được mình là một thành viên <br /> quan trọng của lớp và làm thế  nào để  các em có được những kiến thức cơ <br /> bản nhất của tiết học đó? Vì vậy với nội dung  này, tôi mong muốn chia sẻ,  <br /> trao đổi một vài kinh nghiệm nhỏ bé của mình để có thể giải quyết được một <br /> phần nào đó những câu hỏi mà bản thân đã nêu ra ở trên, từ đó góp phần nâng <br /> cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn 9.<br /> Ngoài ra tôi cũng mong rằng cha mẹ học sinh cần quan tâm đầu tư  cho <br /> con em mình khi học các môn mang tính xã hội. Trong khi đó môn Ngữ  văn  <br /> không phải là môn học dễ, nó kết hợp kiến thức của nhiều môn học khoa học  <br /> xã hội, như  Địa lý, Sinh học, Lịch sử, GDCD, Âm nhạc và thậm chí có cả <br /> Toán… Học tốt môn Ngữ văn sẽ trang bị cho các em nhiều kiến thức về đời  <br /> sống, về giao tiếp ứng xử và các kĩ năng cần có đối với cuộc sống.<br /> Mặt khác học tốt môn Ngữ văn còn giúp cho các em được tự mình khám <br /> phá, được thấy các mối quan hệ  về  các phân môn trong môn Ngữ  văn (văn  <br /> bản, tiếng Việt, Tập làm văn) một cách rất tường minh, các kiến thức cơ bản  <br /> <br /> 10Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> sẽ  trở  nên dễ  hiểu, đơn giản hơn, lúc đó các em không còn tâm lý ngại học <br /> nữa. Ngoài ra còn rèn cho các em thói quen quan sát, suy luận tư duy logic, rèn <br /> khả năng nhanh nhạy của đôi tay, trí óc. Việc ghi chép sẽ đơn giản, dễ hiểu, <br /> tránh được cách học vẹt, học thuộc lòng một cách máy móc, tạo tâm lý thoải  <br /> mái khi học tập, kích thích được lòng ham học hỏi, khả năng tư duy sáng tạo,  <br /> khả  năng cảm thụ  văn chương của mỗi cá nhân học sinh cũng vì thế  mà tốt <br /> hơn. <br /> Từ  những nguyên nhân trên cùng với kết quả không như  mong đợi của <br /> học sinh, tôi đã tìm ra cho mình một hướng đi mới, một phương pháp mới,  <br /> khả thi hơn, hiệu quả hơn. Đó là vừa đổi mới phương pháp vừa tạo hứng thú <br /> cho học sinh bằng những tiết học sinh động.<br /> Trước hết tôi khẳng định rằng: Dù áp dụng phương pháp mới, phương <br /> pháp tích cực đến mấy thì cũng phải và luôn kế  thừa những phương pháp  <br /> truyền thống. Phải biết xen kẽ  bổ  sung cho nhau để  phù hợp với tình hình <br /> thực tế và từng đối tượng học sinh.<br /> Dưới đây là một số giải pháp mà bản thân tôi đã thực hiện:<br /> Giải pháp 1. Chủ động ngay từ khâu thiết kế bài giảng<br /> Một giáo viên giàu kinh nghiệm  ắt sẽ  biết việc thâm nhập kỹ  bài dạy <br /> trước khi lên lớp chiếm tỷ  lệ  thành công tới 50% của tiết học. Điều này lý <br /> giải vì sao có những giáo viên bộ  môn dạy lâu năm và chuyên dạy một khối <br /> lớp không thông thạo lắm về công nghệ  thông tin nhưng vẫn được học sinh <br /> ngưỡng mộ vì giảng dạy thuần thục và dễ hiểu. <br />         Việc chủ động trong thiết kế bài giảng của giáo viên có thể  tiến hành <br /> như sau: Căn cứ theo phân phối chương trình đã được xây dựng và thống nhất  <br /> từ  đầu năm học, giáo viên chủ  động xem xét dung lượng kiến thức vừa đủ <br /> trong một tiết dạy (tránh sự quá tải); Chuẩn bị hệ thống câu hỏi đảm bảo tính <br /> tối  ưu (có tính chất phân hóa đối tượng); Những kỹ  năng học sinh cần đạt <br /> được. Cuối cùng là sự  chuẩn bị những tình huống gọi là “gia vị” nhằm tránh  <br /> sự  căng thẳng, nhàm chán, để “giữ lửa” trong suốt tiết học. <br />         Có làm tốt được khâu soạn bài thì khi lên lớp chúng ta sẽ luôn tự tin và  <br /> chủ động trong tiết dạy của mình. Điều này sẽ giúp cho các em hào hứng, tích  <br /> cực vì   mình là một thành viên của tập thể, được giáo viên và bạn bè ghi <br /> nhận, tôn trọng.<br /> Ví dụ: Trong một lần, do thời khóa biểu của nhà trường thay đổi vào  <br /> cuối tuần, mà hôm đó tôi lại không có tiết nên không kịp cập nhật thời khóa <br /> <br /> <br /> 11Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> biểu mới. Vì vậy hôm sau khi lên lớp dạy vào bài  “Đấu tranh cho một thế <br /> giới hòa bình”,  ở  chương trình Ngữ  văn 9, tôi chưa kịp chuẩn bị  kĩ bài dạy <br /> hôm đó. Vì vậy khi lên lớp mặc dù kiến thức của bài hôm đó tôi nắm khá <br /> chắc, nhưng mọi lời tôi nói và truyền đạt với học sinh lúc đó còn mang tính <br /> trừu tượng, các em khó có thể hình dung hết được sự  hủy diệt to lớn của vũ <br /> khí hạt nhân. Nếu tôi có sự  chuẩn bị  trước máy chiếu, các đoạn video, hình <br /> ảnh… về chiến tranh hạt nhân, thì tiết học sẽ thành công hơn, ấn tượng hơn  <br /> và giá trị giáo dục cũng như kĩ năng sống sẽ đạt hiệu quả cao hơn.<br /> Đây là bước vô cùng quan trọng của một giáo viên trước khi đến lớp. <br /> Bởi hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học cho một bài học cụ thể, thể hiện  <br /> mối quan hệ  tương tác giữa GV với HS, giữa HS với HS nhằm  đạt được <br /> những mục tiêu của bài học. Căn cứ  trên giáo án, có thể  vừa đánh giá được <br /> trình độ  chuyên môn và tay nghề  sư  phạm của GV vừa thấy rõ quan niệm, <br /> nhận thức của họ  về các vấn đề  giáo dục như: mục tiêu giáo dục, nội dung  <br /> giáo dục, cách sử dụng PPDH, thiết bị DH, hình thức tổ chức dạy học và cách  <br /> đánh giá kết quả  học tập của HS trong mối quan hệ với các yếu tố  có tính <br /> chất tương đối ổn định như: kế hoạch, thời gian, cơ sở vật chất và đối tượng  <br /> HS. Chính vì thế, hoạt động chuẩn bị cho một giờ học có vai trò và ý nghĩa rất <br /> quan trọng, quyết định nhiều tới chất lượng và hiệu quả giờ dạy học.<br /> Giải pháp 2. Chuẩn bị tốt tâm thế cho tiết dạy<br /> Tâm thế  của người dạy Văn rất quan trọng, nó là yếu tố  quan trọng <br /> hàng đầu để tạo sự thu hút, chú ý của các em học sinh trong tiết học. Tâm thế <br /> của người dạy Văn có nhiều yếu tố nhưng theo tôi có ba yếu tố cơ bản quan  <br /> trọng nhất đó là: Kiến thức của người dạy, tâm trạng của người dạy và thái  <br /> độ của người học.<br /> Nếu kiến thức bài dạy đã được giáo viên chuẩn bị  một cách kĩ lưỡng <br /> đầy đủ, giáo viên đã làm việc cùng với tác phẩm một cách thấu đáo, sẵn sàng <br /> buồn, vui cùng nhân vật cùng nhà văn, sẵn sàng chia sẻ điều mình biết về tác  <br /> phẩm cùng học sinh, thì đó là một tâm thế  tuyệt vời, cần có của người dạy  <br /> về điều kiện kiến thức và sự chuẩn bị cho bài dạy.<br /> Người dạy Văn vốn nhạy cảm, dễ  vui, dễ  buồn, dễ  bị  chi phối tâm <br /> trạng cảm xúc. Điều này  ảnh hưởng không tốt đến quá trình dạy Văn. Nếu <br /> trước khi lên lớp mà thầy cô giáo đang phiền lòng vì chuyện gia đình, đang  <br /> bực mình vì ngổn ngang bao nhiêu chuyện riêng chưa biết sắp xếp, tính toán, <br /> xoay sở thế nào thì thật khó để có được một giờ dạy văn đúng nghĩa. <br /> <br /> <br /> <br /> 12Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> Ví dụ: Có một lần vô tình lang thang trên mạng đọc một số tài liệu liên <br /> quan tới môn Văn tôi có đọc được tâm sự  của một thầy giáo, thầy có kể <br /> chuyện như sau: “Hôm ấy, gần hết năm học, thầy ra một đề Văn kiểm tra để <br /> lấy điểm chuẩn bị tổng kết cho kì học. Đề bài là: Em hãy viết về điều mà em  <br /> muốn viết nhất. Đây là kiểu bài nghị luận cho nên học sinh rất hứng thú. Thôi <br /> thì muốn viết gì thì viết, thoải mái. Tập bài thầy thu về hôm ấy thật bất ngờ, <br /> thú vị và xúc động với nhiều cảm xúc, tình cảm đáng quý của học trò. Trong <br /> số  bài  ấy có một lá thư  viết cho thầy. Cô học trò nói nhiều về  sự  quý trọng  <br /> với người thầy chủ  nhiệm, người thầy dạy Văn là thầy nhưng đoạn cuối lá <br /> thư   có   viết:   “Thầy   ơi,  em   luôn  chờ   đợi   những  giờ   dạy   Văn   của  thầy  và  <br /> thường thì sự  chờ đợi của em đều xứng đáng. Nhưng gần đây, em không còn  <br /> có cảm giác  ấy nữa. Hình như, thầy bước vào lớp mà quên không để  lại  <br /> những  ưu tư  ngoài cửa. Lúc nào trông thầy cũng buồn bã. Thầy cố  gắng lên  <br /> nhé. Em rất mong có lại được cảm giác đợi chờ thầy đến lớp”. Đọc xong lời <br /> tâm sự  của thầy tôi thật sự  xúc động vì tình cảm mà thầy có được của các <br /> học trò của mình. Tôi tự  nhìn lại mình và thấy rằng: Đúng là cũng có lúc vì <br /> nhiều   chuyện   buồn,   vì   bao   nhiêu   nhọc   nhằn,   vất   vả   những   năm   mới   ra  <br /> trường, đã có lúc mình không dành trọn cảm xúc, tâm tư  cho những giờ  dạy  <br /> Văn. Học trò của mình sao lại phải chịu trách nhiệm về  chuyện buồn của  <br /> mình chứ? Thú thực là tôi thấy chán tôi lúc  ấy khủng khiếp. Trong lòng tôi <br /> thầm cảm ơn cô học trò ấy, cảm ơn người thầy giáo nọ và xốc lại tinh thần, <br /> quyết lấy lại niềm tin yêu của học trò. Tôi đã làm theo gợi ý của cô học trò  <br /> ấy. Trước khi vào lớp, hãy hình dung có một cái giá treo vô hình ngoài cửa và <br /> hãy treo tất cả những chuyện buồn  ở đó để bước vào lớp với tâm trạng thoải <br /> mái, thân thiện, toàn tâm toàn ý với bài dạy, với học trò của mình. Hãy thay <br /> lời trách móc, mắng mỏ thành lời trách hài hước, dí dỏm. Hãy để nụ cười trên <br /> môi khi chúng ta khi bước vào lớp. Đành rằng, cũng có lúc phải mắng học  <br /> sinh nhưng những lúc  ấy lời mắng của người thầy cũng phải thể  hiện sự <br /> thiện chí và sự bao dung với học trò để giây phút căng thẳng dễ dàng trôi đi và  <br /> hãy chỉ để lại trên lớp một giờ dạy Văn sôi nổi và đầy hứng thú.<br /> Giải pháp 3. Chủ động tích hợp liên môn kiến thức<br /> Môn Ngữ  văn là một môn học quan trọng, khá hấp dẫn nhưng đòi hỏi  <br /> năng khiếu và khả  năng cảm thụ  tốt, vì vậy với nhiều em không có năng <br /> khiếu văn chương, mà chỉ  thích các môn học khoa học tự  nhiên thì mỗi giờ <br /> học trôi qua đôi khi là một cực hình. Vì vậy trong giờ dạy, giáo viên thay vì cứ <br /> rập khuôn cứng nhắc theo nội dung của bài giảng thì có thể  sáng tạo bằng  <br /> <br /> <br /> <br /> 13Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> cách tích hợp liên môn kiến thức, chủ động liên hệ vận dụng vào thực tiễn để <br /> tiết học trở lên hấp dẫn sinh động hấp dẫn hơn.<br /> Ví dụ:  Ở chương trình Ngữ  văn lớp 9, có bài “Mùa xuân nho nhỏ” của  <br /> Thanh Hải. Nội dung bài thơ có ba mùa xuân đó là mùa xuân của thiên nhiên, <br /> mùa xuân của đất nước, và mùa xuân của con người. Cuối tiết dạy giáo viên <br /> có thể  cho học sinh chọn một trong ba chủ  đề  đó để  phác họa bức tranh ra <br /> giấy và nộp cho giáo viên vào hôm sau.<br /> Ví dụ: Cũng ở chương trình Ngữ văn 9,trong quá trình giảng bài “Những  <br /> ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê về cuộc sống và công việc của những cô  <br /> gái thanh niên xung phong, thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Nếu giáo <br /> viên chỉ  giảng suông bằng lời, thì học sinh khó có thể  hình dung hết được <br /> những khó khăn gian khổ  của thế  hệ  cha anh đi trước từng trải qua.Vì vậy  <br /> giáo viên có thể  cho các em xem một đoạn phim tư  liệu lịch sử  về  Ngã 3 <br /> Đồng Lập, về  công việc của những cô gái thanh niên xung phong mở  đường <br /> cứu nước để  các em dễ  dàng hình dung bài học hơn. Hay đến với bài thơ <br /> “Mây và sóng” của Tagor, tôi đã tích hợp phân môn Địa lý để đưa các em đến  <br /> với đất nước, con người và nền văn hóa Ấn Độ  ­ nơi mà tác giả đã từng sinh <br /> ra và lớn lên. Cũng như đến với bài thơ  “Đồng chí” của Chính Hữu, khi thực <br /> hiện xong phần đọc văn bản tôi đã yêu cầu học sinh phổ nhạc bài thơ ấy theo <br /> cách của mình. Đa số các em rất hào hứng và tranh nhau thể hiện năng khiếu  <br /> của bản thân. Chính điều ấy đã làm cho tiết học trở nên sôi nổi và vô cùng thú  <br /> vị.<br /> Việc tích hợp liên môn trong tiết học, không chỉ  giúp tiết học trở  lên <br /> sinh động hơn, mà còn giúp tư  duy của các em nhanh nhạy, tích cực và sáng <br /> tạo hơn. Mặt khác chúng ta đều thấy môn Ngữ văn rất kén người học, số em <br /> yêu thích Văn trong một lớp không nhiều. Tuy nhiên nếu giáo viên nhận thức  <br /> được rằng học sinh của chúng ta ai cũng có điểm mạnh điểm yếu khác nhau,  <br /> có những trí thông minh khác nhau, có em không học tốt môn Ngữ văn nhưng  <br /> lại có năng khiếu về  âm nhạc hay hội họa thì việc cho các em lên hát, cũng  <br /> như  cho các em phác họa lại bài thơ  hay câu chuyện bằng tranh là một cách <br /> dạy gián tiếp. Cách này sẽ  giúp các em được hòa mình vào tiết học, tính tích <br /> cực chủ động của mỗi cá nhân sẽ được phát huy tối đa và bài học đó cũng sẽ <br /> trở lên ấn tượng hơn và các em cũng nhớ lâu hơn.<br /> Giải pháp 4. Vận dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy tích  <br /> cực<br /> <br /> <br /> <br /> 14Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br />        Một món ăn dù ngon đến mấy, nhưng bữa nào cũng ăn, ngày nào cũng ăn <br /> thì chắc chắn người thưởng thức sẽ  không còn thấy nó ngon nữa, thậm chí  <br /> chán ngán. Trong tiết học Văn cũng vậy, dù phương pháp dạy đó có tốt đến <br /> mấy được đánh giá cao đến mấy, nhưng tiết học nào người thầy cũng rập  <br /> khuôn như  vậy thì học sinh cũng không thể  nào thấy hay mãi được. Có thể <br /> trong 45 phút đó chúng ta say mê giảng, nhưng chưa chắc học trò của chúng ta  <br /> sẽ  say mê nghe. Nếu duy trì cách dạy như  vậy thì chúng ta hãy quan sát lớp  <br /> học của mình xem, bắt đầu vào buổi học, có thể các em rất vui vẻ, nhưng sau <br /> 10 phút một số em đã lơ đãng, sau 20 phút có em đã ngáp, sau 30 phút có em sẽ <br /> trả  lời chắc chắn điều đó là đúng dù không biết câu hỏi đó là gì.   Vì vậy, <br /> chúng ta phải thường xuyên thay đổi, linh hoạt trong việc lựa chọn phương  <br /> pháp giảng dạy.<br /> Bên cạnh những phương pháp dạy học theo đặc trưng của bộ môn Ngữ <br /> văn, việc phát huy các phương pháp dạy học tích cực cũng góp phần vào việc  <br /> đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn hiệu quả,  đồng thời  khơi dậy niềm <br /> hứng thú, yêu thích môn học… Có nhiều phương pháp dạy học tích cực mà <br /> giáo viên có thể  sử  dụng như: Thảo luận nhóm, Đóng vai, Nghiên cứu tình <br /> huống, Dự  án, Động não, Đặt và giải quyết vấn đề…. Trong khuôn khổ  bài <br /> viết nhỏ này, bên cạnh những phương pháp truyền thống, tôi chỉ trình bày vài <br /> phương pháp mà bản thân đã áp dụng và đem lại hiệu quả giáo dục trong quá  <br /> trình giảng dạy.<br /> ­ Kể chuyện hoặc giai thoại liên quan<br /> Ví dụ: Trong tác phẩm “Cố  hương” của Lỗ  Tấn  ở chương trình Ngữ <br /> văn 9, khi tìm hiểu về  tác giả, học sinh đọc trong sách giáo khoa chỉ  có thể <br /> biết được Lỗ  Tấn đã học rất nhiều trường, nhưng sau  đó ông chuyển từ <br /> ngành y sang học văn vì ông nghĩ rằng, văn học là vũ khí lợi hại để “biến đổi <br /> tinh  thần”  của  nhân dân  Trung  Quốc  đang  ở   tình trạng  “ngu  muội”,  “hèn <br /> nhát”. Nếu nói vậy các em sẽ  chưa hiểu được căn nguyên của lí do. Lúc đó,  <br /> giáo viên có thể kể thêm một giai thoại gắn liền với quyết định này của ông <br /> đó là: “Trong một lần đi xem phim, ông thấy cảnh rất nhiều người dân Trung <br /> Quốc khỏe mạnh đi xem cảnh người Nhật chém đầu một người Trung Quốc,  <br /> đồng bào mình bị giặc mang ra chặt đầu mà họ lại rất hăm hở, hào hứng. Ông <br /> giật mình nhận ra chữa bệnh thể xác không quan trọng bằng chữa bệnh tinh <br /> thần, nên ông đã quyết định chuyển sang nghề văn”. <br /> ­ Lồng ghép trò chơi trong dạy ­ học môn Ngữ văn<br /> <br /> <br /> <br /> 15Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> Trò chơi vừa là một hoạt động giải trí vừa là một phương pháp giáo <br /> dục: giáo dục bằng trò chơi ­ một phương pháp đã được nhiều nền giáo dục <br /> tiên tiến trên thế  giới vận dụng. Lồng ghép trò chơi trong dạy và học môn <br /> Ngữ  văn, kết hợp với những phương pháp dạy học khác sẽ  có ý nghĩa tích <br /> cực đối với yêu cầu đổi mới hiện nay đồng thời tạo được hứng thú trong học  <br /> tập cho học sinh.<br /> Qua phân tích ý nghĩa, mối quan hệ của việc học mà chơi, để giới thiệu <br /> một cách có hệ  thống về  các hình thức lồng ghép trò chơi, minh hoạ  một số <br /> trò chơi và những khả  năng lồng ghép trò chơi đối với cả  ba phân môn: Đọc <br /> văn, Tiếng Việt và Tập làm văn. Nhằm hướng đến mục đích cuối cùng là cải <br /> tiến phương pháp dạy học, tạo thêm hứng thú cho người học, giúp học sinh <br /> tích cực, chủ  động tiếp nhận tri thức và hình thành kĩ năng, phát triển nhân  <br /> cách.<br /> Nguyên tắc: Giáo viên cần chú ý đến đặc thù của từng phân môn; lưu ý <br /> mối quan hệ  giữa trò chơi với hệ  thống câu hỏi; vận dụng linh hoạt, hợp lí,  <br /> đúng mức và đúng lúc để  không xáo trộn nhiều không gian lớp học, nhanh <br /> chóng  ổn định lớp học khi trò chơi kết thúc; trò chơi phải phù hợp với nội <br /> dung, mục tiêu cần đạt, không vận dụng cho tất cả  các tiết học, đôi khi gây <br /> phản cảm, phản tác dụng; trò chơi bao giờ  cũng kết thúc bằng thưởng cho <br /> người (đội) thắng hoặc xử phạt nhẹ nhàng cho vui (dí dỏm, tế nhị).<br /> Một số  hình thức lồng ghép trò chơi: Xem trò chơi là một hình thức tổ <br /> chức cho một đơn vị  kiến thức nhỏ  trong giờ  học để  triển khai  ở  các bước <br /> khác nhau của bài giảng (phần tìm hiểu chung, tìm hiểu ngữ liệu, phần đọc ­ <br /> hiểu văn bản, phần luyện tập, củng cố bài…). Tổ chức tiết học thành một trò <br /> chơi lớn đối với một số tiết ôn tập hoặc khái quát.<br /> Một số  trò chơi có thể  vận dụng lồng ghép trong dạy học Ngữ  văn:  <br /> giáo viên có thể  tự  sáng tạo ra những trò chơi phù hợp với tiết học (trò chơi <br /> phát động, trò chơi hoạt động, trò chơi luyện trí, trò chơi chú ý và quan sát, trò <br /> chơi huy động kiến thức, trò chơi vận dụng kiến thức…), tự đặt tên trò chơi <br /> (theo nguyên tắc vừa phù hợp, vừa kích thích sự  tò mò của các em. Ví dụ:  Ô <br /> chữ, Nhanh trí­nhanh tay, Bình thơ văn, Tiếp sức, Hùng biện…<br /> Có nhiều trò chơi có thể  lồng ghép vào giờ  học Ngữ  văn nhằm tạo  <br /> không khí lớp học sôi nổi, tạo hứng thú học tập cho các em. Tôi sẽ  trình bày  <br /> một số trò chơi dễ áp dụng đem lại hiệu quả học tập cao:<br />      Trong chương trình ngữ văn lớp 9 có bài ôn tập thơ và truyện hiện đại. <br /> Giáo viên nên chia lớp ra thành các đội chơi để các em thi với nhau. Giáo viên <br /> <br /> 16Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> cũng chia tiết học thành các phần chơi khác nhau cũng như  có số  điểm luật <br /> chơi tương ứng mỗi phần.<br /> Phần 1. Khởi động<br /> Phần này giáo viên có thể  giúp các em nhớ  lại kiến thức về  tác giả,  <br /> hoàn cảnh ra đời bằng các câu hỏi nhỏ, mỗi đội sẽ  giành quyền trả  lời bằng <br /> cách bấm chuông (nếu có) hoặc giơ cờ.<br />  Ví dụ: Bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt được ra đời trong hoàn cảnh  <br /> nào?<br /> Trong những bài thơ  “Đồng chí”, “Bài thơ  về  tiểu đội xe không kính”, <br /> “Bếp lửa”, “Đoàn thuyền đánh cá” bài thơ  nào được sáng tác trong thời kì <br /> kháng chiến chống Mĩ?<br /> Phần 2. Vượt chướng ngại vật<br /> Phần này giáo viên sẽ  tổng kết kiến thức về  nội dung và nghệ  thuật <br /> cho các em bằng cách sau:<br /> <br /> ST Tên tác phẩm  Nội dung<br /> T<br /> <br /> 1 Ca ngợi sự  giàu đẹp của biển, sự  giàu đẹp <br /> trong tâm hồn người lao động. Bộc lộ  niềm <br /> vui niềm tự hào của nhà thơ trước cuộc sống.<br /> <br /> 2 Tình yêu làng, tinh thần yêu nước của người <br /> nông dân trong thời kì kháng chiến.<br /> <br /> 3 .... ....<br /> <br /> <br /> Mỗi đội chơi sẽ cử thành viên trong tổ lên điền vào phần tên tác phẩm, <br /> tương  ứng với nội dung và nghệ  thuật thì đội chơi sẽ  có hai lượt chơi. Mỗi  <br /> lượt điền 2 tác phẩm theo sự chỉ định của giáo viên.<br /> Phần 3. Tăng tốc<br /> Phần này giáo viên có thể  cho học sinh làm bài tập ô chữ. Mỗi ô chữ <br /> tương ứng với tên một tác giả hoặc nội dung nhỏ nào đó trong tác phẩm từ đó <br /> tìm ra từ khóa.<br /> <br /> <br /> <br /> 17Nguyễn Thị Thùy Dung – THCS Lê Đình Chinh – Krông Ana – Đắk Lắk<br />  Một số kinh nghiệm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh<br /> trong giờ dạy Ngữ văn 9<br /> 1. Có 8 chữ cái: Tác giả của bài thơ Bếp lửa?<br /> 2. Có 8 chữ cái: Một sáng tác của Nguyễn Duy?<br /> 3. Có 4 chữ cái: Một sáng tác của Kim Lân?<br /> 4. Có 3 chữ cái: Con gái ông Sáu trong truyện Chiếc lược ngà có tên là gì?<br /> 5. Có  5 chữ  cái:  Nhân vật  đi cùng cô  gái vào nhà anh thanh niên trong <br /> truyện Lặng lẽ SaPa làm nghề gì?<br /> 6.  Có 6 chữ cái: Tác giả của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá?<br /> 7. Có 8 chữ cái: Tác giả của bài thơ Đồng chí?<br /> 8. Có 4 chữ cái: Bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ nói về <br /> người mẹ dân tộc nào?<br /> ….<br /> <br /> <br /> B Ằ N G V I Ệ T<br /> <br /> Á N H T R Ă N G<br /> <br /> L