SKKN: Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana

Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> PHẦN MỞ ĐẦU:<br /> <br /> <br /> 1/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:<br />           Trong thời kỳ đổi mới và phát triển mọi mặt về  kinh tế – văn  hóa –  <br /> chính trị và xã hội hiện nay, Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề  Giáo <br /> dục con người phát triển toàn diện đặc biệt là thế hệ trẻ. Văn kiện Đại hội  <br /> Đảng Cộng Sản Việt Nam nhiều khoá đã nhấn mạnh :  "Nâng cao dân trí, đào  <br /> tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và phát huy nguồn nhân lực to lớn của con  <br /> người Việt Nam là nhân tố  quyết định thắng lợi của công cuộc công nghiệp  <br /> hoá, hiện đại hoá đất nước". <br />           Vì vậy mà mục tiêu của giáo dục nước nhà là hướng tới việc đào tạo  <br /> những con người phát triển toàn diện về  đức, trí, lao, thể, mĩ. Nhằm hướng <br /> tới những con người lao động chủ  động linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng thích <br /> ứng với xã hội đang từng ngày đổi thay. Từ ý nghĩa và tầm quan trọng ấy, đòi  <br /> hỏi ngành giáo dục phải đổi mới mục tiêu ­ nội dung ­ hình thức ­ phương  <br /> pháp đào tạo, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo một cách toàn diện có hiệu <br /> quả  cao, thiết thực. Đặc biệt là hệ  thống giáo dục bậc phổ  thông, một bậc <br /> học vô cùng quan trọng, đây là bước tạo nên sự  hình thành và phát triển nhân <br /> cách của lớp trẻ Việt Nam. Một trong số những môn học có ý nghĩa to lớn và <br /> tích cực trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh <br /> đó là môn Âm nhạc. Âm nhạc là một trong những môn học không thể  thiếu  <br /> trong quá trình giáo dục toàn diện, cân đối hài hoà cho các em học sinh. Bởi vì  <br /> âm nhạc là nhu cầu thiết yếu trong đời sống tinh thần của mỗi con người nói <br /> chung và ở trẻ em nói riêng. Trẻ em tham gia ca hát là được tự hoạt động để <br /> nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình. Từ hình tượng âm nhạc của  <br /> bài hát, bản nhạc có tác động rất nhiều vào cảm xúc của các em từ  đó giúp  <br /> 1<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> cho việc phát triển trí tuệ, óc thẩm mĩ, trí tưởng tượng. Thông qua nội dung <br /> bài hát  các em  thêm  yêu cuộc sống, yêu quê hương  đất nước, yêu truyền <br /> thống, bản sắc dân tộc con người Việt Nam. <br /> Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Âm nhạc tại trường PT Dân  <br /> Tộc Nội Trú THCS Huyện Krông Ana, với đối tượng 100% học sinh là người  <br /> dân tộc thiểu số. Về năng lực cảm thụ  âm nhạc, có thể  thấy rõ các em  học <br /> sinh này rất nhạy cảm với âm thanh, nhịp điệu, tiết tấu, các em thích được  <br /> hoạt động và tự  biểu hiện từ việc nghe hát, nghe nhạc, học hát và biết được <br /> một số  kiến thức phổ  thông về  âm nhạc sau khi học…Từ  những điều đó tôi <br /> thấy rằng việc tìm ra các phương pháp dạy học môn Âm nhạc, trong đó có  <br /> phân môn Học hát phù hợp với đối tượng học sinh dân tộc thiểu số là điều vô <br /> cùng quan trọng. Làm sao thông qua môn học có thể  giúp các em phát triển <br /> nhân cách một cách toàn diện và đặc biệt là vượt qua được những trở  ngại  <br /> tâm lí mà học sinh dân tộc thiểu số  thường mắc phải, phát huy được những  <br /> thế mạnh về năng lực cảm thụ âm nhạc của mình lớp.<br />           Từ những điều trăn trở đó bản thân tôi luôn tìm tòi, nghiên cứu, tìm ra  <br /> cách giảng dạy phù hợp với đối tượng học sinh của mình.  "Phương pháp  <br /> dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số   ở  Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana" – đó là sáng kiến của bản thân tôi <br /> để góp phần vào việc dạy học mang tính thiết thực hơn và đạt hiệu quả  cao <br /> trong mỗi giờ lên lớp. <br /> 2/ MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI:<br /> Hiện nay,  ở  các trường phổ  thông đang có cuộc vận động đổi mới  <br /> phương pháp dạy học. Nhiều người nhất trí rằng phương pháp dạy học hiện <br /> nay là bất cập, lạc hậu, rất cần có sự cải tiến, thay đổi. Dạy học Âm nhạc ở <br /> <br /> 2<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> các trường Trung học cơ  sở  là dạy theo 3 phân môn kết hợp (Hát, Tập đọc <br /> nhạc – Nhạc lí,  Âm  nhạc thường thức).  Đó  vừa là  nội dung cũng vừa là <br /> phương pháp chủ đạo phù hợp với vấn đề giảng dạy âm nhạc cho đối tượng  <br /> đại chúng (nghĩa là bất kể trẻ em nào đã ngồi ở trên ghế nhà trường đều phải <br /> học, dù em đó thích hoặc không thích âm nhạc, có năng khiếu ít, nhiều hay <br /> không có năng khiếu âm nhạc). Chính vì thế ta phải nghĩ đến việc đổi mới và <br /> cải tiến phương pháp giảng dạy từng phân môn theo hướng tích hợp, phù hợp <br /> với từng đối tượng học sinh mà cụ  thể  của đề  tài này là phương pháp dạy <br /> phân môn học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở bậc THCS.<br />           Học sinh học hát là tiếp xúc với âm nhạc có lời. Mỗi bài hát là một cảm <br /> xúc riêng, có nội dung cụ  thể  về  sự vật, hiện tượng, được diễn tả  bằng âm <br /> nhạc và ngôn ngữ văn học. Mỗi bài hát dạy trong một tiết, sau đó được ôn tập  <br /> trong một vài tiết tiếp theo. Giáo viên phải làm sao khắc phục được những trở <br /> ngại và khó khăn của các em học sinh dân tộc thiểu số  mà phần lớn là trở <br /> ngại về  ngôn ngữ, tính rụt rè, nhút nhát…để  các em có thể  hiểu, cảm nhận <br /> được bài hát và mục đích cuối cùng là đạt được mục tiêu của phân môn học  <br /> hát.<br /> 3/ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:<br />           Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu  <br /> số ở Trường PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> 4/ GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU:<br />           Nghiên cứu phương pháp dạy phân môn Học hát bậc Trung học cơ sở <br /> theo chương trình đào tạo mà Bộ Giáo dục ban hành.<br />          Đề tài được nghiên cứu từ tháng 01/2015  đến tháng  9/2017  được chia <br /> làm 3 giai đoạn:  Giai đoạn 1: Từ tháng 01/2015 đến tháng 9/2015 chọn đề tài. <br /> <br /> 3<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> Giai đoạn 2: Từ tháng 10/2015 đến  06/2016  đi sâu vào nghiên cứu đề <br /> tài.<br /> Giai đoạn 3: Từ tháng 8/2016  đến tháng 12/2017 đưa đề tài vào thực tế <br /> và hoàn thành sáng kiến.   <br /> ­Tại trường PTDT Nội Trú Krông Ana<br />     <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br />  5/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU : <br /> a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu tài liệu, đọc sách, tìm hiếu tổng hợp trên các <br /> thông tin đại chúng. Tham khảo qua báo chí băng đĩa, các chương trình truyền <br /> hình dân ca.<br /> ­ Đúc rút kinh nghiệm của bản thân trong quá trình công tác.<br /> b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn :<br /> ­ Sử dụng phương pháp điều tra: bằng cách phát phiếu điều tra<br /> ­ Sử dụng phương pháp Tổng kết kinh nghiệm trong qua trong quá trình <br /> dàn dựng các tiết dân ca văn nghệ trong trường, ở các cuộc thi dân ca các cấp.<br /> ­ Sử dụng phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động trong quá  <br /> trình học phân môn Ân nhạc thường thức liên quan đến dân ca và học hát các <br /> bài hát dân ca, thông qua kết quả  của các nhóm và các cuộc thi tiếng hát dân  <br /> ca.<br /> ­ Sử  dụng phương pháp nghiên cứu thử  nghiệm khảo nghiệm áp dụng <br /> trong quá trình dạy học phân môn Âm nhạc thường thức và các bài hát dân ca <br /> trong chương trình Âm nhạc trung học cơ sở.<br /> ­ Sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phiếu điều tra và tổng <br /> hợp kết quả đối chiếu số liệu<br /> II/ PHẦN NỘI DUNG:<br /> <br /> <br /> 1/ CƠ SỞ LÝ LUẬN:<br />           Âm nhạc có một vị trí quan trọng trong đời sống của con người, đối với  <br /> mỗi người chúng ta hoạt động ca hát còn là nguồn nuôi dưỡng tinh thần. Thật  <br /> vậy, từ  khi còn nằm trong bụng mẹ, trẻ  cũng có thể  cảm nhận được ca hát <br /> <br /> 5<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> một cách thụ động, phản ứng với âm nhạc ngay từ  lúc này. Nhiều công trình <br /> nghiên cứu khoa học trên thế  giới đã chứng minh rằng: khi người mẹ  mang  <br /> thai từ  4 tháng rưỡi trở  đi, nếu cho thai nhi nghe một cách gián tiếp các thể <br /> loại âm nhạc thì sẽ  giúp cho trí tuệ  thai nhi phát triển ngay từ  lúc còn trong  <br /> bào thai. Rồi khi lọt lòng, trẻ đã từng bước tiếp xúc với những câu hát ru trìu <br /> mến, nhẹ nhàng đầy tình cảm, biết bao nhiêu tâm sự, bao điều dạy dỗ người  <br /> mẹ gửi gắm cho con mình qua những khúc hát ru. Lời ru cũng chính là tâm hồn <br /> của người mẹ, là giai điệu của quê hương, là nguồn nuôi dưỡng tình cảm và <br /> nhân cách cho trẻ em sau này. Rồi cùng với năm tháng khi trẻ lớn dần lên lại  <br /> được tiếp xúc với những bài đồng dao. Những bài hát này với nét nhạc vui <br /> tươi, dí dỏm, hồn nhiên gắn bó với trẻ  trong những trò chơi ngây thơ, hồn  <br /> nhiên…như: Tập tầm vông, rồng rắn lên mây, thả  đỉa ba ba, lộn cầu vồng…<br /> Từ lúc trẻ thụ động nghe âm nhạc cho đến khi chủ động. Tìm đến với câu hát <br /> vần điệu, kèm theo những trò chơi, tất cả đều giúp cho trẻ lớn lên là đặt nền <br /> tảng âm nhạc đầu tiên cho trẻ, đồng thời đó là yếu tố tác động đến tình cảm  <br /> và nhân cách cho trẻ  sau này. Đến tuổi thanh niên khi những rung động của <br /> tình yêu thì ca hát được thể  hiện bằng những câu hát giao duyên, huê tình, <br /> trong các lễ hội…, cho đến khi qua đời con người vẫn gắn bó với âm nhạc.  <br />            Từng bài hát, câu hát đều phản ánh một cách hình tượng những khái  <br /> niệm sâu sắc về cuộc sống, thiên nhiên, cảnh vật, con người và các mối quan <br /> hệ, tư  tưởng, tình cảm. Giáo dục và giảng dạy âm nhạc cho học sinh phổ <br /> thông có tác dụng lớn lao vào đời sống tinh thần của các em, nó khơi dậy  ở <br /> học sinh những cảm xúc về chân – thiện – mĩ, nhằm góp phần cùng các môn  <br /> học khác để thực hiện thắng lợi mục tiêu của ngành giáo dục đào tạo đề ra. <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br />           Ca hát còn là một hoạt động giáo dục nhẹ nhàng và hấp dẫn mang lại  <br /> hiệu quả  xã hội cao. Những bài hát thường có nội dung phong phú, bổ  sung  <br /> vốn sống cho các em, cung cấp thêm từ  ngữ  và làm rung động các cảm xúc <br /> thẩm mĩ cho các em. Hoạt động ca hát cũng là người bạn đồng hành của các  <br /> em học sinh trong mọi hoạt động về  mặt sinh lý như: Học sinh thở  sâu hơn <br /> rất có lợi cho hệ  hô hấp và tuần hoàn, dây thanh đới được rung động tinh tế <br /> giúp giọng nói của các em thêm truyền cảm, thính giác phát triển, thần kinh  <br /> hưng phấn, sức khoẻ  tăng cường. Thấy rõ được tầm quan trọng của ca hát <br /> đối với học sinh nên đòi hỏi những yêu cầu của việc dạy hát ở bậc THCS cần  <br /> có những đổi mới, đặc biệt là đối tượng lại là những học sinh người dân tộc  <br /> thiểu số. Riêng dạy học hát cho học sinh khối lớp 6, giáo viên cần phải có kỹ <br /> năng hát cơ bản, hát chuẩn xác và diễn cảm để thu hút sự chú ý của học sinh  <br /> giúp các em hát đúng, hát hoà giọng, biết thể hiện tình cảm, sác thái của bài <br /> hát, hiểu nội dung của tác phẩm và cảm nhận được vẻ  đẹp hình tượng của <br /> âm nhạc qua giai điệu và lời ca của từng bài hát.<br /> 2/ THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU:<br /> a. Đặc điểm tâm lí của học sinh dân tộc thiểu số:<br />           Học sinh bậc Trung học cơ sở tuổi từ 11 – 15 tuổi, đây là giai đoạn hình <br /> thành và ổn định nhân cách, năng lực của mỗi người. Học sinh Trung học cơ <br /> sở được tiếp xúc với nhiều môn học, nhiều giáo viên, nhiều phương pháp dạy <br /> học khác nhau. Vì vậy, các em dần tách khỏi ảnh hưởng của giáo viên, các em  <br /> muốn mọi người coi mình là người lớn. Các em thường kết bạn với những <br /> bạn  ở  trong và ngoài lớp phù hợp với tính cách của mình cũng như  có nhận  <br /> xét, đánh giá, so sánh về các thầy cô giáo. Tuy nhiên, học sinh dân tộc thiểu số <br /> thường biểu hiện rụt rè và nhút nhát hơn so với các bạn, các em có khả  năng <br /> <br /> 7<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> sử dụng ngôn ngữ phổ thông (tiếng Việt) tương đối thành thạo, tuy nhiên việc <br /> phát âm vẫn chưa được tròn tiếng, rõ ràng, đôi khi còn dùng lẫn cả  tiếng địa  <br /> phương.  Ở  độ  tuổi này các em đã bộc lộ  rõ ràng về  khả  năng học các môn  <br /> học, các lĩnh vực, có sự  phân hóa rõ rệt trong phát triển trí tuệ, đời sống tình  <br /> cảm phong phú, thích hoạt động, học tập với nhóm bạn thân, thích các hoạt <br /> động mang tính cạnh tranh.<br /> b. Năng lực âm nhạc của học sinh dân tộc thiểu số:<br /> So với học sinh Tiểu học, hiểu biết về âm nhạc của học sinh Trung  <br /> học cơ  sở  đã phát triển hơn, tiếp thu từ  nhiều nguồn qua các phương tiện  <br /> thông tin, sinh hoạt âm nhạc ở nhà trường, qua bạn bè, gia đình, xã hội... Cảm <br /> thụ và hứng thú nghệ thuật âm nhạc ở lứa tuổi này đa dạng hơn, có em thích  <br /> hát, thích nghe nhạc, có em thích nhảy múa sáng tác, học nhạc cụ... Đa số học  <br /> sinh có khả  năng nghe và trí nhớ  âm nhạc khá phát triển, có thể  học thuộc  <br /> những bài hát có lời ca dài, có thể  nghe và gõ lại tiết tấu từ  đơn giản dến <br /> phức tạp. Song hạn chế lớn nhất của các em là thói quen thụ  động trong quá <br /> trình học tập trong giờ học âm nhạc cụ thể là phân môn học hát, các em chưa  <br /> chủ động tìm hiểu bài, mà chỉ trông chờ giáo viên lên lớp hát và hát theo. Đối <br /> với các ký hiệu âm nhạc ghi trên bài hát thì các em ít nhớ  và tỏ  ra lúng túng, <br /> năng lực cảm thụ âm nhạc của các em học sinh còn rất hạn chế, thực tế cho <br /> thấy vì quá lệ thuộc vào các bài hát trong sách giáo khoa, đây cũng là hạn chế <br /> vốn hiểu biết về  phân môn học hát trong chương trình, trong giờ  học hát có <br /> nhiều em bước đầu còn e thẹn, rụt rè không chủ động xây dựng bài.<br />           Giọng hát học sinh Trung học cơ sở có biểu hiện khác biệt, có em hát  <br /> được ở âm khu cao trong khi nhiều em chỉ hát được ở âm khu thấp, khó đưa ra <br /> một âm vực chung cho giọng hát của học sinh, đặc biệt  ở  lớp 8, lớp 9. Giai <br /> <br /> 8<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> đoạn vỡ giọng (đặc biệt là học sinh nam), tiếng hát không còn trong trẻo nữa <br /> mà trầm xuống và hơi khàn. Dạy hát  ở  giai đoạn này rất cần đến sự  tinh tế <br /> của phương pháp, điều chỉnh, chọn giọng phù hợp. Thông thường, học sinh <br /> lớp 6, 7 hát được những bài có âm vực trong phạm vi quãng 10 thứ. Học sinh  <br /> lớp 8, 9 âm vực thấp hơn một chút. Thường phải dịch giọng các bài hát so với <br /> bản kí âm thì các em mới hát được.<br />           Đa số học sinh có khả năng tham gia hoạt động âm nhạc mang tính tập  <br /> thể  như  hát trong lớp, đồng ca ngoài sân trường. Một số  ít có khả  năng biểu  <br /> diễn đơn ca. Cũng có học sinh có năng khiếu ở mặt này nhưng lại yếu ở mặt  <br /> khác, ví dụ có em hát đúng về cao độ  thì lại chưa vững về trường độ, có em  <br /> gõ đệm tốt nhưng lại yếu về vận động theo nhạc...Nhiều học sinh yêu thích  <br /> học môn Âm nhạc, nhiều em thích đến trường vì được vui chơi, ca hát. Hứng <br /> thú và sở thích âm nhạc của các em không giống nhau, cảm nhận về âm nhạc <br /> cũng  khác  biệt.  Năng   lực   âm  nhạc  của   các  em  cũng  khác   nhau,  trong  lớp <br /> thường có cả học sinh khá giỏi, trung bình và học yếu.<br />           Đây là những nét chung về năng lực âm nhạc của học sinh dân tộc thiểu  <br /> số nhưng trong mỗi lớp lại có nét riêng biệt và giáo viên cần tìm hiểu về điều  <br /> này, như vậy mới có thể dạy tốt môn Âm nhạc.<br /> c. Phương pháp dạy Học hát ở trường THCS:<br /> *  Mục tiêu của dạy hát:<br /> ­  Mục tiêu về  kiến thức: dạy hát nhằm phát triển năng lực nhận thức <br /> của học sinh, học mỗi bài hát giúp các em biết thêm về  một vấn đề, về  tác  <br /> giả hoặc đặc điểm riêng của bài hát. Sự phong phú về mặt nội dung trong các  <br /> bài hát giúp học sinh thêm hiểu biết về  cuộc sống. Các hình tượng âm nhạc  <br /> cũng giúp nâng cao khả năng nhận thức và hiểu biết của các em. Bên cạnh đó, <br /> <br /> 9<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> dạy hát còn phát triển năng lực ngôn ngữ, lời ca của bài hát làm vốn ngôn ngữ <br /> của học sinh trở nên phong phú và sinh động hơn.<br /> ­ Mục tiêu về  kĩ năng (đây là mục tiêu trọng tâm): dạy hát nhằm phát <br /> triển năng lực âm nhạc của học sinh, giúp các em hát đúng giai điệu và lời ca, <br /> biết cách hát tự  nhiên, biết lấy hơi, hát rõ lời và thể  hiện được sắc thái, tình <br /> cảm của bài hát. Dạy hát còn giúp học sinh biết trình bày bài hát theo hình <br /> thức đơn ca, song ca, tốp ca, biết hát kết hợp các hoạt động như: gõ đệm, vận <br /> động theo nhạc, nhảy múa, biểu diễn hoặc trò chơi âm nhạc... <br /> ­  Mục tiêu về  tình cảm và thái độ:  dạy hát nhằm giáo dục học sinh <br /> những tình cảm tốt đẹp, giúp các em thêm yêu thích âm nhạc, có khả  năng <br /> tham gia ca hát ở trong và ngoài trường học.<br /> <br /> <br /> <br /> <br />   *  Quy trình dạy Học hát:<br />             Một số  quy trình dạy hát được giới thiệu trong các tài liệu khác  <br /> nhau, có quy trình rút gọn (3­4 bước), có quy trình chi tiết (8­9 bước). Hiện  <br /> nay, giáo viên thường dạy hát theo quy trình có 7 bước: <br /> ­ Giới thiệu bài hát.<br /> ­ Tìm hiểu về bài hát.<br /> ­ Nghe hát mẫu.<br /> ­ Khởi động giọng.<br /> ­ Tập hát từng câu.<br /> ­ Hát cả bài.<br /> ­ Củng cố, kiểm tra.<br /> <br /> <br /> <br /> 10<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br />           Thực tế, cách dạy Học hát cần hết sức linh hoạt mềm dẻo, nên thứ tự <br /> các bước trong quy trình dạy hát không phải là bất di bất dịch, đây chỉ  là <br /> những hoạt động cần thực hiện khi dạy hát. Các bước 1, 2, 3, 4 không nhất <br /> thiết phải thực hiện theo trình tự, có thể  đưa bước nào lên trước cũng được.  <br /> Tuy nhiên nên tiến hành tìm hiểu bài hát trước khi nghe hát mẫu, vì: <br /> ­ Bước 1 (Giới thiệu bài hát) do giáo viên thực hiện, bước 2 (Tìm hiểu <br /> về bài hát) nên để học sinh hoạt động nhằm phát huy tính tích cực của các em. <br /> Bước 3 lại đến hoạt động của giáo viên (Hát mẫu) là sự đan xen hợp lí, logic. <br /> ­ Khi tìm hiểu về bài hát, giáo viên cần giải thích ý nghĩa một số từ khó,  <br /> ý nghĩa một số câu hát, giúp học sinh hiểu nội dung khi nghe hát mẫu.<br /> ­ Khi tìm hiểu bài, đôi khi giáo viên có thể hướng dẫn học sinh đọc lời  <br /> ca theo tiết tấu, nghe hát mẫu sẽ giúp các em củng cố tiết tấu vừa luyện tập.<br /> ­ Giáo viên giới thiệu chỗ khó hoặc đặc điểm riêng của bài hát, học sinh  <br /> sẽ cảm nhận được điều này khi nghe hát mẫu.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> *  Kĩ thuật dạy Học hát:<br />   Kĩ thuật dạy hát của các giáo viên rất phong phú và đa dạng, bởi vì năng lực,  <br /> kinh nghiệm và điều kiện dạy học của mỗi người rất khác biệt. Sau đây là <br /> một số kĩ thuật phổ biến:<br /> ­ Giới thiệu bài hát: <br />           Mục tiêu để học sinh biết tên bài hát, tên tác giả, xuất xứ hoặc nội dung  <br /> bài hát. Lời giới thiệu hay sẽ gợi nên không khí tích cực và hứng thú học hát  <br /> của học sinh. Giáo viên có thể chọn một trong những cách giới thiệu sau: Giáo <br /> viên thuyết trình; Giáo viên đặt câu hỏi để  giới thiệu bài hát; Giáo viên sử <br /> <br /> <br /> 11<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> dụng tranh ảnh minh họa; Với những bài dân ca hoặc bài hát nước ngoài, giáo <br /> viên nên dùng bản đồ, tranh ảnh để giới thiệu thêm về vị trí địa lí, thiên nhiên  <br /> và đời sống con người  ở  nơi đó. Đôi khi cũng có thể  giới thiệu mở  rộng tới  <br /> một số  bài hát khác của cùng tác giả, cùng chủ  đề  hoặc cùng vùng miền, có  <br /> thể cung cấp cho học sinh những kiến thức văn hóa cần thiết khác...  <br /> ­ Tìm hiểu bài hát: <br />           Dạy hát ở trường Trung học cơ sở, tìm hiểu bài hát giúp học sinh hiểu  <br /> nội dung bài hát, nắm được cấu trúc (chia đoạn, chia câu) và các kí hiệu âm <br /> nhạc trong bài. Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài hát, giáo viên thường đặt <br /> cho các em một số câu hỏi.<br /> ­ Nghe hát mẫu: <br />           Mục tiêu là để học sinh làm quen với giai điệu và có cảm nhận ban đầu  <br /> về  bài hát. Giáo viên cần trình bày bài hát đảm bảo sự  chuẩn mực, đem lại  <br /> đầy đủ  cảm xúc và giá trị  nghệ  thuật của tác phẩm. Nếu có khả  năng giáo  <br /> viên nên vừa hát vừa kèm theo động tác minh họa sẽ làm cho các em thấy thích  <br /> thú hơn. Dù có đĩa nhạc, học sinh vẫn thích nghe giọng của chính thầy cô thể <br /> hiện bài hát, vì bài hát do giáo viên trình bày không chỉ  tác động tới các em <br /> bằng giọng hát mà cong bằng cả  ánh mắt, điệu bộ, bằng sức cảm hóa trực  <br /> tiếp của tâm hồn mình mà đĩa nhạc không thể thay thế được.<br /> ­ Khởi động giọng (luyện thanh):<br />           Khi khởi động giọng giáo viên cần hướng dẫn học sinh đứng thẳng, tư <br /> thế  tự  nhiên. Giáo viên đàn chuỗi âm ngắn, đơn giản để  các em nghe và đọc <br /> bằng âm La, Ma, Mô, Mi hoặc nguyên âm A, O, U, I.... với thời gian 1­2 phút, <br /> giáo viên chỉ nên dùng một âm hình tiết tấu chung khi khới động giọng.<br /> ­ Tập hát từng câu:<br /> <br /> <br /> 12<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br />           Giáo viên đàn câu thứ nhất khoảng 2­3 lần để tất cả học sinh lắng nghe  <br /> và tự nhẩm theo rồi bắt nhịp để các em tập hát vài lần hòa cùng với tiếng đàn.  <br /> Tiếp đó giáo viên chỉ định học sinh hát lại câu vừa tập, giáo viên lắng nghe và <br /> phát hiện những chỗ  sai rồi giúp các em sửa lại. Giáo viên hướng dẫn học <br /> sinh tập câu hát tiếp theo tương tự. Sau khi tập xong hai câu, giáo viên nên yêu  <br /> cầu học sinh hát nối (móc xích) 2 câu với nhau. Các câu còn lại tập tương tự.<br /> ­ Hát cả bài:<br />            Khi thực hiện, giáo viên nên đàn giai điệu cho học sinh nghe và nhẩm  <br /> hát lại toàn bộ bài hát, giúp các em phát hiện chỗ còn sai và tự sửa chữa. Tiếp  <br /> đó, giáo viên đệm đàn để  học sinh hát cả  bài một vài lần, sau đó chỉ  định cá  <br /> nhân, cặp đôi, nhóm, tổ hát lại để tiếp tục sửa chỗ còn sai. Hướng dẫn các em <br /> cách lấy hơi, thể hiện đúng chỗ ngân, nghỉ trong bài và thể hiện sắc thái , tình <br /> cảm của bài hát.<br /> ­ Củng cố, kiểm tra:<br /> Giúp học sinh biết trình bày bài hát cho sinh động, hấp dẫn; đánh giá <br /> kết quả  học tập của học sinh, nhấn mạnh nội dung bài hát và giáo dục thái <br /> độ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 13<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> a. Mục tiêu của giải pháp:<br />           Với việc áp dụng phương pháp và quy trình giảng dạy trên khi dạy đối <br /> tượng là học sinh dân tộc thiểu số tôi đã có những thành công nhất định trong <br /> việc giảng dạy môn Âm nhạc, làm cho các em hăng say, hứng thú học tập tốt  <br /> ở các môn học khác nữa. Từ đó chất lượng hai mặt giáo dục của nhà trường  <br /> cũng được nâng cao. Thể hiện rõ nhất là số học sinh của trường được học hát  <br /> ở  trường về  mỗi buôn làng, mỗi khu dân cư  của các xã đều là những thành <br /> viên tích cực của các phong trào văn nghệ  quần chúng trong các ngày lễ  lớn  <br /> của đất nước, các ngày kỉ  niệm. Các em mang những lời ca, tiếng hát đã học <br /> được ở trường để góp phần làm cho phong trào văn nghệ trở nên sôi nổi và có <br /> ý nghĩa hơn. <br />             Bên cạnh đó, cùng với việc thi đua thực hiện phong trào Xây dựng  <br /> trường học thân thiện – Học sinh tích cực mà Bộ  Giáo dục & Đào tạo phát <br /> động trong toàn ngành, trong quá trình giảng dạy môn Âm nhạc tôi cũng đã <br /> mạnh dạn đưa vào một số  phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với  <br /> các em học sinh người dân tộc thiểu số nhằm phát huy tính chủ động tích cực, <br /> sáng tạo của các em.<br /> b. Nội dung và cách thực hiện các giải pháp:<br /> *  Về nội dung dạy Học hát:<br />           Đa số học sinh dân tộc thiểu số thích học hát các bài dân ca phổ biến tại  <br /> địa phương hoặc các bài hát mang âm hưởng dân ca, sáng tác của nhạc sĩ địa <br /> phương, sáng tác của các thầy cô trong nhà trường. <br />           Năm 2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cho biên soạn và sử dụng tài liệu <br /> Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Âm nhạc Trung học cơ  <br /> <br /> 14<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> sở, giáo viên Âm nhạc cần điều chỉnh một số  nội dung cho phù hợp với khả <br /> năng tiếp thu của học sinh dân tộc thiểu số, theo đó ở những trường khó khăn <br /> (chưa có giáo viên chuyên trách dạy Âm nhạc, chưa có điện hoặc chưa có  <br /> nhạc cụ…) chủ  yếu dạy học sinh Học hát và Âm nhạc thường thức (những  <br /> nội dung dễ dạy), còn nội dung Nhạc lí và Tập đọc nhạc chưa thực hiện. Còn <br /> ở những trường thuận lợi thì việc dạy học Âm nhạc cần thực hiện tương tự <br /> như các nơi khác.<br /> * Về phương pháp dạy Học hát:<br />            Khi dạy hát cho học sinh  ở  vùng khó khăn (chưa có giáo viên chuyên <br /> trách dạy Âm nhạc hoặc chưa có nhạc cụ…) mức độ cần đạt của học sinh là : <br /> biết tên tác giả  bài hát và tập hát đúng giai điệu, lời ca của bài hát. Để  đạt  <br /> được điều đó, giáo viên cần lưu ý một số vấn đề :<br /> ­ Học sinh cần  đọc kĩ lời ca trước khi học hát, giáo viên giải thích <br /> những từ khó và giúp các em từng bước phát âm rõ ràng, chuẩn xác.<br /> ­ Cần tập trung vào bước tập hát từng câu, giáo viên hướng dẫn để học  <br /> sinh hát đúng giai điệu của bài hát.<br /> ­ Giáo viên nên tăng cường chỉ định học sinh khá, giỏi hát mẫu hoặc hỗ <br /> trợ cho các em khác.<br /> ­ Hướng dẫn học sinh tập hát kết hợp vỗ tay nhịp nhàng hoặc đứng vận  <br /> động theo nhạc, để tiết học trở nên vui tươi, sinh động hơn.<br /> ­ Giáo viên cần hướng dẫn học sinh tập dịch lời bài hát từ  tiếng Việt  <br /> sang tiếng mẹ  đẻ  (1­2 câu hoặc cả  bài), rồi tập hát bằng tiếng mẹ  đẻ. Nên <br /> bắt đầu từ  việc dịch 1­2 câu, sau đó tùy vào năng lực của học sinh mà giáo <br /> viên hướng dẫn các em dịch cả  bài. Giáo viên nên hợp tác, giúp đỡ  học sinh <br /> trong việc dịch lời bài hát từ  tiếng Việt sang tiếng mẹ  đẻ, cần đặc biệt tôn <br /> <br /> 15<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> trọng ngôn ngữ của các dân tộc cũng như nỗ lực của học sinh trong việc dịch <br /> và tập hát lời ca bằng tiếng mẹ đẻ.<br /> ­ Giáo viên cần hướng dẫn học sinh dùng những động tác múa đặc <br /> trưng của địa phương để múa phụ họa hoặc vận động theo nhạc.<br /> ­ Giáo viên có thể  kết hợp với các nghệ  sĩ, nghệ  nhân của địa phương  <br /> để dạy hát cũng như giáo dục âm nhạc cho học sinh.<br /> *  Về phương tiện dạy Học hát:<br /> ­ Những trường có điều kiện, giáo viên cần khai thác có hiệu quả  các <br /> phương tiện dạy học Âm nhạc hiện có như : nhạc cụ  quen dùng, sách giáo <br /> khoa, sách giáo viên, giáo án điện tử, các tài liệu tham khảo…<br /> ­ Những trường chưa có điện, giáo viên nên sử  dụng những nhạc cụ <br /> truyền thống của địa phương để  dạy học, ví dụ  như : sáo trúc, đàn nhị, đàn <br /> bầu, đàn nguyệt… Giáo viên và học sinh nên tự  chế  tạo một số  nhạc cụ  gõ <br /> đơn giản từ chất liệu có sẵn ở địa phương (tre, nứa, viên sỏi, vỏ trai…), dùng  <br /> những nhạc cụ đó để gõ đệm khi học hát.<br /> ­ Giáo viên cần tìm hiểu và khai thác những nhạc cụ  phổ  biến của địa  <br /> phương để nâng cao hiệu quả việc dạy học Âm nhạc.<br /> *  Thực nghiệm : <br />     (Áp dụng những phương pháp đổi mới vào một tiết dạy cụ thể có giáo án  <br /> minh họa kèm theo)<br /> c. Mối quan hệ giữa biện pháp và giải pháp<br /> Đề tài " Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh  <br /> dân tộc thiểu số ở Trường PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana "  phải <br /> thực hiện hai giải pháp. Các giải pháp phải thực hiện theo trình tự từ phương <br /> <br /> <br /> <br /> 16<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> pháp phù hợp, đến phương tiện dạy học hỗ  trợ  rồi đến kỹ  thuật dạy hát đễ <br /> mang lại tiết học hát đạt hiệu quả cao nhất.<br /> d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu. <br />           Qua quá trình áp dụng những phương pháp mới vào việc giảng dạy phân <br /> môn Học hát của mình, tôi nhận thấy mức độ  yêu thích và tiếp thu của học  <br /> sinh đã được nâng lên một cách rõ rệt. Việc áp dụng các phương pháp mới đã <br /> tạo hiệu quả cao và tôi đã rút ra được những kinh nghiệm sau:<br />           Lâu nay  ở trường THCS chúng ta vẫn tiến hành dạy hát theo phương  <br /> pháp truyền thống, đó là dạy truyền miệng từng câu hát ngắn theo lối móc  <br /> xích, giáo viên hát mẫu rồi học sinh hát theo. Trừ trường hợp ở vùng khó khăn <br /> không có điện ta mới áp dụng phương pháp như  thế, còn  ở  những vùng có  <br /> điều kiện trong giờ Âm nhạc giáo viên phải sử dụng nhạc cụ thành thạo trong <br /> tiết dạy của mình. Hơn nữa, khi bước vào dạy bài hát, giáo viên cần dành một <br /> vài phút cho học sinh luyện thở, luyện  âm thanh như  một hoạt động khởi  <br /> động giọng và luyện tai nghe để chuẩn bị vào bài. Trong quá trình học hát giáo <br /> viên cần giúp các em phân biệt sự khác nhau giữa hát và nói, khi hát âm thanh <br /> được phát ra phải có độ ngân, mỗi âm vang lên đều đặn nhưng phải rõ và đẹp.  <br /> Có thể đàn giai điêụ  cho học sinh nghe đồng thời luyện cách ghi nhớ  và đệm <br /> theo giai điệu khi các em đã thuộc bài. Để tránh cho học sinh hát sai theo kinh <br /> nghiệm của bản thân tôi thì có một số biện pháp sau:<br /> + Động viên tất cả học sinh đều làm việc.<br /> + Tìm nhiều biện pháp để  thu hút sự  chú ý của học sinh, có thể  lồng <br /> ghép phương pháp trình chiếu…<br /> + Học âm nhạc với tinh thần học vui­ vui học, tổ chức các trò chơi âm  <br /> nhạc nhỏ trong tiết học.<br /> <br /> 17<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> + Tận dụng âm thanh của tiếng đàn, giọng hát, chú trọng trong việc tổ <br /> chức cho học sinh thực hành.<br />          Từ thực tiễn trên tôi còn thấy đối với các em học sinh là người dân tộc  <br /> thiểu số khi ra các dạng bài tập như dịch lời bài hát (đặc biệt là dân ca) sang <br /> tiếng mẹ đẻ, hoặc đặt lời mới trên nền giai điệu của bài hát dân ca có sẵn… <br /> các em tham gia rất tích cực và sôi nổi. Đặc biệt khi cho các em lên trình bày  <br /> những bài hát mà các em đã dịch sang tiếng mẹ  đẻ  của mình, các em rất vui <br /> sướng, vì lòng tự hào dân tộc được tôn vinh và bên cạnh đó các em còn có cơ <br /> hội được tìm hiểu thêm về  các dân tộc anh em cùng sinh sống trong trường  <br /> học của mình, kết quả là giờ học rất sôi nổi và thân thiện. Tôi thấy đây là một  <br /> điều nên làm đối với giáo viên Âm nhạc ở các trường có học sinh là người dân  <br /> tộc thiểu số. Vì như  vậy vừa giúp các em học sinh nâng cao nhận thức trong <br /> việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời đại mới, vừa phát <br /> huy tính tích cực, chủ  động của học sinh. Với ý nghĩa sâu xa hơn là giúp các  <br /> em gìn giữ được tiếng nói của dân tộc mình trong thời đại mà hiện nay đang <br /> dần bị mai một, và trên thực tế hiện nay có rất nhiều em học sinh người dân  <br /> tộc thiểu số không còn nói hoặc viết được tiếng của dân tộc mình nữa.<br />           Sau đây, tôi xin được giới thiệu một số bài làm dịch sang tiếng mẹ đẻ <br /> của các em học sinh dân tộc thiểu số  lớp 6 – Trường PT Dân Tộc Nội Trú <br /> Huyện <br /> Krông Ana  sau khi học xong tiết 13 – Học hát bài Đi cấy (Dân ca Thanh Hóa).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 18<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                 ĐI CẤY – PÂY ĐĂM<br /> Lên chùa bẻ một cành sen, lên chùa bẻ một cành sen. <br /> (Khửn chùa ẻo nâng ngả sen, khửn chùa ẻo nâng ngả sen).<br /> Ăn cơm bằng đèn đi cấy sáng trăng.<br /> (Kin khẩu bằng t’en pây đăm nâ ư hai).<br /> Ba bốn cô có hẹn cùng chăng có bạn cùng chăng.<br /> (Slam slí a mì giản đuổi chăng, mì khỏa đuổi chăng).<br /> Thắp đèn ta sẽ chơi trăng ngoài thềm.<br /> (Tím t’en hâu cooi liêu hai noọc thềm).<br /> Chơi trăng ngoài thềm í rằng cầu cho.<br /> <br /> 19<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> (Liêu hai noọc thềm í rằng kì hử).<br /> Cầu cho trong ấm, êm êm lại ngoài êm.<br /> (Kì hử chang ún, êm êm lểm noọc êm).<br /> ­ Bài làm của Nhóm học sinh dân tộc Tày, Nùng.<br /> <br />               ĐI CẤY – NAO PLA<br /> Lên chùa bẻ một cành sen, lên chùa bẻ một cành sen. <br /> (Đĭ Chùa pleh sa mnga krĭ, đĭ Chùa pleh sa mngă krĭ).<br /> Ăn cơm bằng đèn đi cấy sáng trăng.<br /> (Hoă êsei hŏng pui kơ đen nao pla mngač mlan).<br /> Ba bốn cô có hẹn cùng chăng có bạn cùng chăng.<br /> (Tlâu pă mniê êra mâu bi kơ čah hong mâu bĭng găp hong).<br /> Thắp đèn ta sẽ chơi trăng ngoài thềm.<br /> (Čuh pui kâu srăng hlăp mlan ti adring).<br /> Chơi trăng ngoài thềm í rằng cầu cho.<br /> (Hlăp mlan ti adring i răng kwưh akâo ).<br /> Cầu cho trong ấm, êm êm lại ngoài êm.<br /> (Kwư akâo hlăm mđao, êdăp êdăp vĭt mtluôn êngao êdăp).<br /> ­ Bài làm của Nhóm học sinh dân tộc Ê Đê.<br /> <br /> <br /> <br />                ĐI CẤY – PÂY ĐẲM<br /> Lên chùa bẻ một cành sen, lên chùa bẻ một cành sen. <br /> (Khưn chùa hắc một ngà sen, khưn chùa hắc một ngà sen).<br /> Ăn cơm bằng đèn đi cấy sáng trăng.<br /> (Kin khẩu pờn tèn pây đẳm phã siêng).<br /> Ba bốn cô có hẹn cùng chăng có bạn cùng chăng.<br /> (Sam si cua mi hẹn huồm chăng, mí cua huồm chăng).<br /> 20<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> Thắp đèn ta sẽ chơi trăng ngoài thềm.<br /> (Tay tèn hâu sẽ ín trăng noọc thềm).<br /> Chơi trăng ngoài thềm í rằng cầu cho.<br /> (Ín trăng noọc thềm í cạ cầu hơ).<br /> Cầu cho trong ấm, êm êm lại ngoài êm.<br /> (Cầu hơ cuông ún, êm êm mà noọc êm).<br /> ­ Bài làm của Nhóm học sinh dân tộc Thái.<br /> <br />         Sau khi áp dụng các phương pháp đổi mới vào trong quá trình dạy học  <br /> môn Âm nhạc, tôi tiến hành kiểm tra chất lượng, đối chứng và thu được kết <br /> quả như sau: Học sinh ngày càng mạnh dạn hơn trong thực hành âm nhạc, yêu <br /> thích ca hát và có thái độ  đúng đắn với loại hình nghệ  thuật này. Số học sinh  <br /> khá, giỏi bộ môn âm nhạc ngày càng tăng, số học sinh yếu giảm, có thể năng <br /> khiếu chưa phát triển tốt nhưng học sinh tích cực hơn trong học tập và chất <br /> lượng bộ môn được nâng cao rõ rệt.<br /> Chúng tôi tiến hành điều tra 4 lớp của trường với số lượng là 152 HS. <br /> Kết quả thu được như sau (xem bảng tổng hợp):<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 21<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> KẾT QUẢ ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH HỌC TẬP BỘ MÔN ÂM <br /> NHẠC CỦA HỌC SINH SAU KHI ÁP DỤNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG <br /> PHÁP PHÙ HỢP VỚI HS DÂN TỘC THIỂU SỐ<br /> Nội dung điều tra Câu hỏi Kết quả<br /> Thái độ, tinh thần  Em có thích  Bình  Không <br /> Rất thích Thích<br /> học tập bộ môn  học môn Âm  thường thích<br /> Âm nhạc.  nhạc không?<br /> 120/152 22/152 10/152 0/152<br /> (Vấn đề 1)<br /> (79%) (14,5%) (6,5%) (0%)<br /> <br /> Nhận thức của HS  Em có thích  Bình  Không <br /> về đổi mới phương  thầy (cô) áp  Rất thích Thích<br /> thường thích<br /> pháp học hát phù  dụng <br /> hợp với HS dân tộc  phương <br /> thiểu số.  pháp dạy  135/152 12/152 05/152 0/152<br /> (Vấn đề 2) học hát như  (88,8%) (7,9%) (3,3%) (0%)<br /> hiện tại <br /> không?<br /> <br /> <br /> * Kết quả học tập môn  Âm nhạc năm học 2016 ­ 2017:<br /> LỚP SĨ SỐ ĐẠT CHƯA ĐẠT<br /> 6 39 39 (100 %)<br /> 7 41 41 (100 %)<br /> 8 38 38 (100 %)<br /> 9 38 38 (100%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 22<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> Một số hình ảnh thực tế trên lớp các tiết học hát và kiểm tra<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tiết Kiểm tra trình bày theo nhóm của lớp 8 năm học 2017 2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 23<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> Một tiết học hát ở lớp 8<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHẦN III ­ KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> 1. Kết luận <br /> Vai trò của âm nhạc đối với đời sống con người đã được khẳng định là <br /> vô cùng quan trọng. Là một giáo viên Âm nhạc, hơn ai hết tôi nhận thức rất rõ <br /> điều này. Nhưng không thể chỉ có trình độ chuyên môn thôi, mà tình yêu âm <br /> nhạc, niềm đam mê với nghề mới giúp tôi đem những chân trời mới lạ trong <br /> từng câu hát đến với những học sinh thân yêu. Đó chính là tài sản quý giá mà <br /> mỗi người<br /> giáo viên phải trau dồi và gìn giữ.<br />         Trong bộ môn Âm nhạc thì phân môn học hát là phân môn quan trọng bởi  <br /> ca hát vốn là nhu cầu của con người, phù hợp với lứa tuổi thiếu niên, nó còn <br /> đem đến cho các em những cảm xúc chân thật và  ảnh hưởng đến tư  tưởng, <br /> tình cảm của các em. Qua những năm khó khăn, hiện nay cơ  sở  vật chất và  <br /> 24<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> trình độ  giáo viên của trường đã ngày càng được nâng cao, đưa chất lượng <br /> giảng dạy được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên với mức độ  yêu cầu của môn học <br /> thì đây mới chỉ là những thành công ban đầu. Cuối cùng, tôi muốn nói rằng, để <br /> nâng cao chất lượng giảng dạy môn Âm nhạc nói chung và phân môn học hát  <br /> nói riêng phù hợp với đối tượng học sinh dân tộc thiểu số, vai trò của người <br /> giáo viên là vô cùng quan trọng, bên cạnh đó sự quan tâm đầu tư của các cấp  <br /> lãnh đạo về  cơ  sở  vật chất phục vụ  cho việc giảng dạy và học tập là một  <br /> yếu tố không nhỏ đem lại thành công.<br />        Với phương pháp như đã nêu trên tôi đã lấy đối tượng học sinh làm trung <br /> tâm và để cho các em một phần nào đó tự  chủ  vận động trước kiến thức âm <br /> nhạc còn mới lạ  với chính mình. Từ  đó tôi rút ra được một bài học kinh  <br /> nghiệm trong công tác giảng dạy cũng như trong chuyên môn của mình.<br />          Vì điều kiện thời gian có hạn cùng với năng lực hạn chế của bản thân,  <br /> những vấn đề đã nói ở trên chắc chắn không thể giải quyết một cách đầy đủ <br /> và thoả đáng, bởi vậy tôi mong được sự  góp ý của các quý thầy, cô giáo, các  <br /> bạn bè đồng nghiệp để  tôi có thể  ngày càng hoàn thiện. Còn một khó khăn <br /> nữa là điều kiện cơ  sở  vật chất còn thiếu thốn, chưa có phòng bộ  môn nên  <br /> nhiều hoạt động dạy và học còn chưa thực sự sôi nổi đối với môn âm nhạc.<br />          Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi rút ra được trong quá trình dạy  <br /> học bộ  môn Âm nhạc tại trường PT Dân Tộc Nội Trú THCS Krông Ana và <br /> với đối tượng là học sinh cấp II của nhiều dân tộc thiểu số  khác nhau, rất  <br /> mong được sự góp ý của quý cấp lãnh đạo và của các bạn đồng nghiệp để sự <br /> nghiệp giảng dạy của tôi ngày càng tốt hơn.<br /> 2. Kiến nghị<br /> a Đối với giáo viên <br /> <br /> 25<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> Để thực hiện tốt chuyên đề nghiên cứu khơi dậy vốn Dân ca đã có trong  <br /> tâm hồn các em tai trường PTDT Nội Trú THCS giáo viên phải:<br /> Luôn luôn không ngừng học hỏi tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên <br /> môn nhất là vấn đề  kiến thức về  Dân ca Việt Nam, thiết kế  bài giảng xác <br /> định rõ mục tiêu, nội dung đầy đủ phương pháp đúng đắn phù hợp với các em <br /> học sinh.<br /> Tích cực sử dụng và khai thác triệt để các đồ dùng dạy học, đồ dùng tự <br /> làm.<br /> Tăng cường các hoạt động âm nhạc Dân ca bằng các hình thức tổ chức <br /> các hội thi, thường xuyên học hỏi đúc rút kinh nghiệm từ  đồng nghiệp trong <br /> và ngoài nhà trường. <br /> b. Đối với học sinh<br /> Phải có nhận thức đúng đắn, tích cực, ham học hỏi, tìm tòi môn học qua <br /> sách vở, qua ông bà, cha mẹ, thầy cô và bè bạn.<br /> Tích cực tham gia các hoạt động của trường, hội diễn các cấp để  học <br /> hỏi thêm.<br /> c. Đối với nhà trường và tổ chuyên môn<br /> Tạo mọi điều kiện đáp  ứng yêu cầu về  cơ  sở  vật chất, trang thiết bị <br /> dạy học cho giáo viên và học sinh để  áp dụng thành công chuyên đề  này vào <br /> thực tế giảng dạy.<br /> Nhà trường và các đoàn thể tạo mọi điều kiện cho giáo viên và học sinh <br /> tổ chức các hoạt động hát Dân ca.<br />                                                                Krông Ana, thang 03 năm 2018<br /> ́<br /> NGƯỜI THỰC HIỆN<br /> <br /> <br /> <br /> 26<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> <br /> <br /> Trân Thi Ngoc Tu<br /> ̀ ̣ ̣ ́<br /> <br /> <br />                               <br />                                                                                                   <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> I. Phần mở đầu……………………………………………………………...…...1<br />    1. Lí do chọn đề tài. ……………………………………………………...……1<br />    2. Mục tiêu, nhiệm vụ của dề tài. <br /> ……………………………………………...2<br />    3. Đối tượng nghiên cứu. ………………………………………………………<br /> 3<br />    4. Giới hạn phạm vi nghên cứu. <br /> ……………………………………………….3<br />    5. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………<br /> 4<br /> II. Phần Nội <br /> dung………………………………………………………………...4<br />    1. Cơ sở lí luận: <br /> ………………………………………………………………..4<br />    2. Thực trạng vấn đề: <br /> ………………………………………………………….6<br /> <br /> <br /> 27<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> III. Phần kết luận………………………………………………………….….…<br /> 21<br />     1. Kết luận…………….<br /> ……………………………………………………...21<br />    2. Kiến nghị   3. Các giải pháp: ………………………………………………<br /> 22<br /> IV. Mục <br /> lục………………………………………………………………..........24 <br />                                                                  <br /> <br />                     <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 28<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br /> Tài liệu tham khảo:<br /> <br /> <br /> 1. Sách giáo khoa Âm nhạc 6,7,8,9  (Nhà xuất bản Giáo dục).<br /> 2. Giáo trình giảng dạy âm nhạc (Hoàng Lân – Văn Nhân).<br /> 3. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS (Hoàng Long <br /> – Lê Minh Châu – Anh Tuấn).<br /> 4. Đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm nhận thức của học  <br /> sinh dân tộc: Môn Âm nhạc (Hoàng Long – Lê Anh Tuấn).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 29<br /> Phương pháp dạy phân môn Học hát phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số ở Trường  <br /> PTDT Nội Trú THCS Huyện Krông Ana<br />  TUẦN 13 – TIẾT 13     <br /> : <br /> <br /> BÀI 4:<br /> <br /> HỌC HÁT: Bài Đi cấy<br /> <br /> I. Mục tiêu: <br /> ­ Giúp học sinh:<br /> ­ Về  kiến thức: HS biết bài Đi cấy là một bài dân ca Thanh Hóa, trích <br /> trong Tổ khúc Múa đèn. <br /> ­ Về kỹ năng: HS hát đúng giai điệu, lời ca của bài hát. Tập hát theo các  <br /> hình thức đơn ca, song ca, tốp ca…<br /> ­ Về thái độ: Qua nội dung bài hát giúp các em biết thêm một vài nét về <br /> quê hương Thanh Hóa và thêm yêu quý các làn điệu dân ca Việt Nam.<br />      II. Chuẩn bị :<br /> 1. Giáo viên:<br /> ­ Nghiên cứu kĩ nội dung bài dạy.<br /> ­ Thiết kế