SKKN: Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7

      Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> <br /> Trang<br /> TT NỘI DUNG<br /> <br /> <br /> 1 Trang bìa<br /> <br /> 2 Mục lục 1<br /> <br /> 3 Phần thứ nhất: Mở đầu 2<br /> <br /> 4 Phần thứ 2: Giải quyết vấn đề 4<br /> <br /> 5 I. Cơ sở lý luận 4<br /> <br /> 6 II. Thực trạng vấn đề 4<br /> <br /> 7 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 6<br /> <br /> 8 IV. Tính mới của giải pháp 22<br /> <br /> 9 V. Hiệu quả SKKN 22<br /> <br /> 10 III. Phần kết luận và kiến nghị 24<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> <br /> <br /> Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU<br /> I. Đặt vấn đề<br /> <br />       Có thể nói trong trường kì lịch sử loài người, môn Văn là một môn học <br /> có lịch sử  lâu đời nhất trong các môn học. Trong bất kì giai đoạn nào, môn  <br /> học này cũng hướng tới các nhiệm vụ chủ yếu sau đây :<br /> Thứ nhất, giúp người học biết đọc, biết viết (biết chữ)<br /> Thứ  hai giúp người đọc thấy được cái hay, cái đẹp và biết cảm nhận, <br /> thưởng thức cái hay, cái đẹp của văn chương, nghệ thuật.<br /> Thứ ba, thông qua hai nhiệm vụ trên mà mở  mang tri thức, giáo dục tư <br /> tưởng, tình cảm và rèn luyện nhân cách cho người học sinh.<br /> Ngày nay, khi đất nước bước sang một giai đoạn mới, mục tiêu của  <br /> giáo dục nhà trường phổ thông đã xác định rõ trong luật giáo dục:<br /> “ Mục tiêu giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo  <br /> đức, trí tuệ, thể  chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ  bản nhằm hình thanh nhân  <br /> cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm  <br /> công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi  vào cuộc sống lao  <br /> động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc” (Luật Giáo dục – Điều 23)<br />   Do yêu cầu gắn với cuộc sống hiện tại nên chương trình Ngữ văn trung <br /> học cơ sở có đưa vào một số văn bản nhật dụng. Đó là những bài viết có tính <br /> chất gần gũi, bức thiết đôí với cuộc sống trước mắt của con người và cộng <br /> đồng trong xã hội hiện đại như : thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, <br /> quyền trẻ  em, ma tuý và các tác hại của các tệ  nạn xã hội…Nhằm đưa học  <br /> sinh trở  lại với những vấn đề  vừa quen thuộc gần gũi hằng ngày vừa có ý  <br /> nghĩa lâu dài trọng đại mà tất cả các dân tộc cùng quan tâm đến, giúp các em  <br /> “hòa nhập với xã hội”, thấy được vai trò và nhiệm vụ  của mình đối với xã  <br /> hội . Từ đó có tinh thần thái độ học tập đúng đắn hơn.<br /> Muốn chuyển tải một cách tốt nhất những kiến thức cơ  bản đó đến  <br /> người học. Người giáo viên phải nắm chắc kiến thức, hiểu biết sâu rộng,  <br /> vốn sống phong phú. Ai cũng hiểu nếu không nắm vững tri thức thì không thể <br /> dạy tốt được nên người giáo viên bao giờ cũng chú tâm vào việc đào sâu kiến <br /> 2<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> thức, suy ngẫm, tìm tòi nhằm đáp  ứng tốt nhất yêu cầu các đối tượng học <br /> sinh.<br /> Xuất phát từ  nhận thức đó, tôi cảm thấy rằng đúng là cần trăn trở  về <br /> việc giảng dạy các văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ  văn THCS. <br /> Đặc biệt là cụm văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ  văn lớp 7. Tôi <br /> mạo muội viết đề tài: “Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong  <br /> chương trình Ngữ  văn lớp 7”. Nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả  giảng dạy  <br /> và phát huy tính chủ  động, sáng tạo, linh hoạt của học sinh trong việc tiếp  <br /> nhận thông tin, khám phá giá trị của các văn bản nhật dụng .<br /> Dẫu có niềm đam mê nhưng vốn kiến thức về  chuyên môn còn hạn  <br /> hẹp nên khó tránh khỏi những thiếu sót. Tôi mong được sự góp ý của cấp trên  <br /> và đồng nghiệp.<br /> II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu: <br /> <br />              Có thể  nói: Chương trình Ngữ  văn THCS được xây dựng theo tinh <br /> thần tích hợp. Các văn bản được lựa chọn theo tiêu chí  Kiểu văn bản( Tập <br /> làm văn) và tương ứng với kiểu văn bản là Thể loại tác phẩm(văn học). Điều <br /> này có nghĩa là việc lựa chọn các văn bản căn cứ trước hết vào tính chất tiêu <br /> biểu của kiểu văn bản và thể  loại tác phẩm. Song bên cạnh đó còn có một <br /> nội dung mà chương trình Ngữ văn quan tâm là sự cập nhật, gắn kết với đời  <br /> sống, đưa học sinh trở  lại với những vấn đề  vừa quen thuộc gần gũi hàng  <br /> ngày, vừa có ý nghĩa lâu dài, trọng đại mà tất cả  các dân tộc cùng quan tâm <br /> hướng tới … Đó chính là hệ thống các văn bản nhật dụng.<br />            Nhưng để truyền đạt những kiến thức cơ bản và đạt được mục đích  <br /> đã xác định thì mỗi người hoàn toàn có thể lựa chọn cho mình một con đường  <br /> với những cách thức và các thao tác sư phạm của riêng mình. Con đường riêng <br /> ấy được hình thành từ những suy nghĩ của cá nhân về nội dung bài dạy cũng <br /> như đối tượng học sinh.<br />           Cho nên trong gần 20 năm giảng dạy ở trường THCS Buôn Trấp, bản  <br /> thân tôi đã xác định mục đích nghiên cứu của mình là làm sao để  học sinh  <br /> khối 7 mà mình đã, đang và sẽ  giảng dạy thông qua các bài học cụ  thể  của  <br /> nhóm văn bản nhật dụng mà hiểu biết một cách sâu sắc những vấn đề  về <br /> quyền trẻ  em, nhà trường, phụ  nữ  (người mẹ) và vấn đề  văn hóa giáo dục.  <br /> 3<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> Ngoài ra còn nhằm góp phần tạo thêm sự hứng thú và nâng cao hiệu quả của  <br /> giờ lên lớp của mỗi giáo viên.<br /> Mục đích chính của đề  tài là nhằm đưa ra hướng giải quyết một số <br /> thắc mắc về kiến thức và phương pháp dạy học, để  từ  đó bản thân có thêm <br /> kinh nghiệm dạy tốt phần văn bản nhật dụng, đồng thời cũng đáp ứng được <br /> nhu cầu đổi mới chương trình Ngữ văn lớp 7 ở trường THCS hiện nay.<br /> Cũng có thể  đề  tài này chỉ là một tài liệu dùng để  tham khảo để  phục  <br /> vụ cho việc giảng dạy văn bản nhật dụng ở khối 7 THCS<br /> <br /> <br />      <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phần thứ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br /> I. Cơ sở lí luận của vấn đề<br /> <br />    1.1 “Văn bản nhật dụng không phải là một khái niệm chỉ thể loại hoặc <br /> chỉ  kiểu văn bản. Nói đến  văn bản nhật dụng  là nói đến tính chất của nội <br /> dung văn bản. Đó là những bài viết có tính chất gần gũi, bức thiết đôí với <br /> cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng trong xã hội hiện đại như : <br /> thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý và các tác  <br /> hại của các tệ nạn xã hội… Bởi vậy, văn bản nhật dụng có thể dùng tất cả <br /> các thể tài cũng như các kiểu văn bản” ( Ngữ văn 6­ tập hai)<br /> 1.2 Bởi vậy mà những văn bản đều được lựa chọn theo những đề  tài <br /> với những vấn đề  có tính thời sự rất cao và cập nhật với đời sống hiện đại. <br /> Chính vì vậy mà các văn bản nhật dụng có tính lâu dài cùng với sự phát triển  <br /> của lịch sử nhân loài.<br /> Chẳng hạn như  vấn đề  bảo vệ  di sản văn hoá, chống chiến tranh hạt  <br /> nhân, môi trường, dân số, vấn đề  giáo dục trẻ  em, chống hút thuốc lá....Tất <br /> cả  đó đều là những vấn đề  nóng bỏng của hôm nay nhưng không thể  ngày <br /> một ngày hai mà giải quyết được.<br /> Giá trị văn chương không phải là yêu cầu cao nhất nhưng đó vẫn là một <br /> yêu cầu quan trọng. Các văn bản nhật dụng nó vẫn thuộc về  một kiểu văn <br /> bản nhất định: kể  chuyện, miêu tả, thuyết minh, nghị  luận hay điều hành.... <br /> có nghĩa là văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại mọi kiểu văn bản.<br /> Hơn nữa đối với các em học sinh THCS các em mới lần đầu tiên làm  <br /> quen với loại văn bản nhật dụng nên có phần còn bỡ ngỡ. Chưa nói đến một <br /> số  ít giáo viên  ở  một số  trường vẫn chưa thực sự  quan tâm thích đáng đến <br /> phần văn bản này. Do đó mà việc vận dụng và đổi mới phương pháp trong <br /> <br /> 5<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> tiết dạy văn bản nói chung và văn bản nhật dụng nói riêng có một vai trò vô <br /> cùng quan trọng. Với các em khi học văn bản nhật dụng không chỉ  là để  mở <br /> rộng hiểu biết toàn diện mà còn nhằm tạo cho các em thực hiện nguyên tắc là <br /> để các em hoà nhập với cuộc sống xã hội và rút ngắn khoảng cách giữa nhà <br /> trường và xã hội.<br /> II. Thực trạng vấn đề:<br /> <br /> 1/ Thực trạng của vấn đề: Thực tế khi đứng trên lớp trực tiếp giảng <br /> dạy cùng với sự  đóng góp ý kiến trao đổi với các đồng nghiệp bản thân tôi  <br /> nhận thấy khi khai thác giảng dạy văn bản nhật dụng giáo viên thường mắc  <br /> phải một số hạn chế như sau:<br /> Giáo viên coi những văn bản này là một thể  loại cụ  thể  giống như <br /> truyện, kí…. Trong khi đó bản thân nó lại không phải. Vì thế giáo viên chỉ chú <br /> ý dựa vào các điểm của thể  loại như: cốt truyện, nhân vật, tình huống, sự <br /> việc ghi chép để phân tích nội dung.<br /> Giáo viên thường chú ý khai thác và bình giảng trên nhiều phương diện  <br /> của sáng tạo nghệ  thuật như: cốt truyện, nhân vật, cách kể  mà chưa chú <br /> trọng đến vấn đề xã hội đặt ra trong văn bản gần gũi với học sinh.<br /> Ví dụ  khi dạy văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê, GV chỉ <br /> chú ý truyền tải nội dung, cốt truyện mà chưa giúp học sinh liên hệ với chính  <br /> bản thân mình nếu xãy ra vấn đề đó đối vói gia đình, bạn bè và những người <br /> xung quanh mình.<br /> Hơn nữa giáo viên quá nhấn mạnh yêu cầu gắn kết tri thức trong văn <br /> bản với đời sống  mà giáo viên chưa chú ý nhiều tới liên hệ thực tế dẫn đến <br /> khai thác kiển thức chưa đầy đủ.<br /> Một mặt vốn kiến thức của giáo viên còn hạn chế, thiếu sự  mở rộng. <br /> Giáo viên chưa vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học cũng như  các <br /> biên pháp tổ  chức dạy học nhằm gây hứng thú cho học sinh. Trong tiết học <br /> thường khô khan, thiếu sinh động và chưa kích thích hứng thú và sự  say mê <br /> yêu thích của các em khi học văn.<br /> Phương tiện dạy học cũng đóng một vai trò quan trọng quyết định chất  <br /> lượng giờ dạy:ở đây giáo viên chỉ có thể dùng bảng phụ, phiếu học tập đó là <br /> <br /> 6<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> do cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu. Trong khi đó có một số  văn bản  <br /> nếu học sinh được xem các tranh ảnh minh hoạ, đoạn băng ghi hình, sơ đồ tư <br /> duy thì sẽ  làm cho tiết học sinh động hơn nhiều. Chẳng hạn khi dạy bài  Ca  <br /> Huế trên sông Hương thì hầu như giáo viên không chú ý đến vấn đề này.<br /> <br /> Giáo viên còn có một tâm lí là phân vân không biết có nên sử  dụng <br /> phương pháp giảng bình khi dạy những văn bản này hay không và nếu có thì <br /> sử dụng ở mức độ nào?<br /> Giờ  học tẻ  nhạt không thực sự  thu hút sự  hứng thú của học sinh. Bản <br /> thân các em chưa biết liên hệ  thực tế, chưa biết giải quyết vấn đề  nêu ra  <br /> trong văn bản nhật dụng.<br /> 2/Nguyên nhân của thực trạng:<br /> + Số  lượng văn bản nhật dụng chiếm số  lượng không nhiều (khoảng <br /> 10% trong chương trình sgk THCS) nhưng trước đó lí luận dạy học chưa từng <br /> đặt vấn đề  về  phương pháp dạy học văn bản nhật dụng. Bởi vậy nên giáo  <br /> viên ít có kinh nghiệm, giờ giảng dạy còn lung túng về phương pháp.<br /> + Việc sử  dụng máy chiếu của giáo viên chưa thực sự  nhuần nhuyễn, <br /> chưa được đều đặn nên việc mở  rộng kiến thức cho các em bằng hình ảnh, <br /> đoạn phim, bài dân ca Bắc Bộ… còn rất hạn chế.<br /> + Giáo viên chưa xác định đúng mục tiêu đặc thù của bài học văn bản  <br /> nhật dụng.<br /> + Giáo viên ít sưu tầm các tài liệu liên quan đến văn bản nhật dụng để <br /> bổ sung cho bài học thêm phong phú.<br /> + Một nguyên nhân có thể  nói là khó có thể  giải quyết ngay được là  <br /> việc học của học sinh. Đa phần học sinh của trường chúng tôi là con nông <br /> dân, sự quan tâm của cha mẹ đến việc học của con cái chưa thực sự tốt nhiều <br /> gia đình đi làm ăn xa không có điều kiện quan tâm đến các em. Nhiều em  <br /> không chăm học, về nhà không học bài, không chuẩn bị bài trước khi đến lớp <br /> dẫn đến không hiểu bài. Điều đó đã làm cho giáo viên càng gặp khó khăn hơn.<br /> + Đồng thời hệ thống văn bản nhật dụng trong sách giáo khoa ngữ văn  <br /> lớp 7 lại tồn tại dưới nhiều kiểu văn bản khác nhau. Đó có thể  là truyện  <br /> ngắn (Cuộc chia tay của những con búp bê), một bài bút kí(Ca Huế trên sông  <br /> <br /> 7<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> Hương)Cũng   có   thể   là   một   bài   báo   biểu   cảm(Cổng   trường   mở   ra),   Bức  <br /> thư(Mẹ tôi). Năm học 2014­2015 bản thân tôi được phân công giảng dạy môn  <br /> Ngữ văn lớp 7 từ thực trạng nêu trên nên kết quả của việc học văn bản nhật  <br /> dụng của năm 2014­ 2015 được thể hiện qua bài kiểm tra 15 phút như sau (cụ <br /> thể tôi dạy 3 lớp 7a4, 7a7, 7a8).<br /> <br /> Lớp Điểm 8­> 10 5­> 7 1­>4<br /> <br /> 7a4, 7a7, 7a8  13 em 35 em 50 em<br /> (TS: 98)<br /> <br /> Lưu ý: Điểm khá, Giỏi phần lớn đều nằm ở lớp 7a8.<br /> III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề<br /> <br /> 1 /  Một số vấn đề cơ bản cần chú ý khi dạy các văn bản nhật dụng: <br /> 1.1) Dạy loại văn bản này là “  Tạo điều kiện tích cực để  thực hiện  <br /> nguyên tắc giúp học sinh hòa nhập với xã hội”. Nên các đề  tài được chọn dĩ <br /> nhiên phải có tính chất thời sự, song đó cũng phải là những đề tài có liên quan  <br /> đến “Những vấn đề xã hội có ý nghĩa lâu dài”.<br /> Do đó dạy văn bản nhật dụng, trước hết phải từ cái trước mắt, có tính  <br /> cập nhật và thời sự, chỉ ra ý nghĩa lâu dài muôn thuở; từ cái của một nơi, chỉ <br /> ra điều của mọi nơi; từ  một phương diện, chỉ  ra mối liên quan của nhiều  <br /> phương diện. Do chức năng, đề  tài, tính chất của văn bản, GV có quyền và <br /> cần cho HS liên hệ  tới một phạm vi rộng rãi mà không bị  quá gò bó trong <br /> khuôn khổ  văn chương. Hoàn toàn có thể  cho HS liên hệ  trực tiếp vấn đề <br /> đang học với tình hình địa phương và khi cần, có thể  sử  dụng một giờ  dành  <br /> cho chương trình địa phương để  tiến hành các hoạt động điều tra, thống kê, <br /> khảo sát.<br /> 1.2) Ở phần chú thích, bên cạnh việc giải nghĩa, còn có những thông tin  <br /> khác về lịch sở, xã hội, chính trị, … Cần lưu ý HS đọc kĩ cả những chú thích  <br /> đó mới hiểu được một cách đầy đủ, sâu sắc ý nghĩa của văn bản.<br />   1.3) Không nên quan niệm đây là những sáng tác tiêu biểu cho các tác <br /> phẩm văn học của một thời kì hay một tác giả nào đấy để đặt ra hay đòi hỏi  <br /> qua cao yêu cầu về  nghệ thuật của văn bản. Mặc dù các văn bản nhật dụng <br /> trong chương trình Ngữ văn THCS có cách viết trong sáng, chuẩn mực, nhưng  <br /> 8<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> có lẽ nhà biên soạn chủ yếu vẫn là chú ý đến nội dung chính đặt ra trong tác  <br /> phẩm ấy. Vì vậy khi dạy học các văn bản nhật dụng , GV nên tập trung khai <br /> thác các vấn đề  nội dung tư tưởng đặt ra  ở  mỗi văn bản; từ  đó mà liên hệ  , <br /> giáo dục tư tưởng, tình cảm và ý thức cho HS trước các vấn đề mà cả xã hội <br /> đang quan tâm.<br /> 2) Nh<br />   ững lưu ý về  nội dung khi dạy các  văn b<br />   ản nhật dụng  trong sách<br />     <br /> giáo khoa Ngữ văn 7:  <br />  2.1) Trong chương trình Ngữ văn 7 gồm 4 văn bản nhật dụng sâu đây:<br /> - Cổng trường mở ra Của Lí Lan.<br /> - Mẹ tôi của Et­môn­đô­đơ  A­mi­xi trong Những tấm lòng cao cả.<br /> - Cuộc chia tay của những con búp bê của Khánh Hoài.<br /> - Ca Huế trên sông Hương của Hà Ánh Minh.<br />        Hai văn bản Cổng trường mở ra Của Lí Lan và Mẹ tôi của Et­môn­<br /> đô­đơ   A­mi­xi nhằm khai thác nội dung người mẹ  và nhà trường. Văn bản  <br /> Cuộc chia tay của những con búp bê của Khánh Hoài thuộc đề  tài quyền trẻ <br /> em. Văn bản cuối là một bài báo giới thiệu một sản phẩm văn hóa nổi tiếng  <br /> của một địa danh nổi tiếng với một con sông nổi tiếng:  Ca Huế  trên sông  <br /> Hương của Hà Ánh Minh.<br /> 2.2. Nắm chắc đặc điểm và ý nghĩa của các nội dung đặt ra trong mỗi <br /> văn bản nhật dụng để hướng dẫn học sinh tự liên hệ, rút ra được bài học <br /> cho chính bản thân mình. Chẳng hạn:<br />     2.2.1 Cổng trường mở  ra là một bài kí được trích từ  báo là một bài kí <br /> được trích từ  báo Yêu trẻ  – thành phố  Hồ  Chí Minh của tác giả  Lí Lan. Bài <br /> văn ghi lại tâm trạng của một người mẹ  trong đêm chuẩn bị  cho con trước <br /> ngày khai trường vào lớp một. Không có sự  việc, không có cốt truyện, chủ <br /> yếu là tâm trạng hồi hộp, phấp phỏng đón chờ  ngày khai trường. Người mẹ <br /> không ngủ, phần vì lo chuẩn bị  cho con, nhưng phần vì cả  tuổi thơ  áo trắng  <br /> đến trường của chính mình sống dậy. “Cứ  nhắm mắt lại là mẹ  dường như <br /> nghe tiếng đọc trầm bổng  : “Hằng năm cứ  vào cuối thu… Mẹ  tôi âu yếm  <br /> nắm lấy tay tôi, dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp”<br /> <br /> <br /> 9<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> Khi dạy bài này, GV chủ yếu hướng dẫn HS  tìm hiểu và phân tích tâm  <br /> trạng của người mẹ  là chính. Qua tâm trạng này mà thấy được tình cản và <br /> tấm lòng của bà mẹ  trước ngày con vào lớp một. Từ  đó mà HS liên hệ  với <br /> chính bản thân mình.<br />        2.2.2 Mẹ tôi là một bài văn mang tính truyện nhưng lại dưới dạng một  <br /> bức thư    của nhà văn Ét­môn­đô­đơ    A­mi­xi( Nhà văn I­ta­li­a). có chuyện  <br /> xãy ra nhưng phần chính vẫn là tâm trạng và những suy nghĩ của người bố <br /> qua bức thư gửi cho con – người đã phạm lỗi. Qua bức thư, người đọc thấm  <br /> thía công lao và tình cảm của người mẹ có ý nghĩa như  thế  nào đối với mỗi  <br /> người con. Do tập trung đề cao người mẹ và nhấn mạnh ý nghĩa giáo dục, có  <br /> những chỗ tác giả diễn đạt khá cực đoan, ví dụ; “ Bố rất yêu con, con ạ, con  <br /> là niềm hi vọng tha thiết nhất của đời bố, nhưng thà rằng bố   không có con, <br /> còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ”, trong quá trình phân tích nếu để nguyên <br /> như  thế  hoặc không khéo léo   học sinh cảm thấy nặng nề  và có thể  hiểu <br /> nhầm tấm lòng của người cha rằng yêu vợ  hơn con nên nười giáo viên phải <br /> phân tích, bình luận và chỉ  rõ cho các em thấy tình cảm và sự  nghiêm khắc <br /> của người cha trong việc giáo dục con.<br /> GV hướng dẫn HS tìm hiểu và phân tích văn bản, từ  đó mà rút ra nội  <br /> dung và ý nghĩa của bài học, tự liên hệ và kiểm điểm về những thái độ và tình <br /> cảm của chính bản thân đối với bố mẹ mình.<br /> 2.2.3 Cuộc chia tay của những con búp bê của Khánh Hoài tuy là một <br /> truyên ngắn, nhưng khi vào sách Ngữ  văn, văn bản này vẫn chủ  yếu được <br /> khai thác theo tinh thần của một văn bản nhật dụng. Đây là văn bản thể hiện <br /> vấn đề  quyền trẻ  em, một trong những nội dung chính của mảng văn bản <br /> nhật dụng trong chương trình Ngữ văn 7. Trẻ em có rất nhiều quyền. Điều đó <br /> đã được ghi trong công  ước quốc tế  về  quyền trẻ  em của Liên hợp quốc  <br /> 1989. Tuy vậy đề  tài về  quyền trẻ  em thì không phải nhiều. Các tác giả <br /> thường khai thác  ở  một số  vấn đề  như: Nỗi khổ  về  cuộc sống vật chất và <br /> nỗi đau về tinh thần. Một trong những nỗi đau về tinh thần đó là nỗi đau sống <br /> thiếu cha, thiếu mẹ. Cha mẹ không may mất đi là một nỗi đau đã đành. Cha  <br /> mẹ vẫn sống mà con cái vẫn bị chia lìa xa cách mới là điều đáng nói. Nỗi đau <br /> này do chính con người tạo nên cho bản thân và con cái mình. Truyện  Cuộc  <br /> chia tay của những con búp bê  viết về  vấn đề  này nhưng qua câu chuyện <br /> 10<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> người đọc còn thấy được những tình cảm anh em trong sáng, thân thiết, sự <br /> gắn bó máu thịt và tấm lòng nhân hậu, vị tha của những em bé chẳng may rơi  <br /> vào cảch hạnh phúc gia đình tan vỡ. Truyện ngắn này đã được giải nhì trong <br /> cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em do viện khoa học giáo dục và tổ  chức <br /> cứu trợ trẻ em Thuỵ Điển tổ chức năm 1992. Khi đọc văn bản này, bản thân <br /> tôi  cũng hơi  băn khoăn là liệu vấn đề khá tế nhị và phức tạp của người lớn  <br /> (chuyện li hôn) mà cho HS lớp 7 biết như thế có quá sớm không? Sau khi trao  <br /> đổi với đồng nghiệp tôi mới nhận thấy việc dạy văn bản này cho lứa tuổi này <br /> không có gì đáng lo lắng vì:<br />     ­ Thứ nhất, vấn đề  hạnh phúc gia đình bị  đổ  vỡ, bố  mẹ li hôn, con cái  <br /> chịu nhiều đau đớn, thua thiệt,… là một sự  thật không nên né tránh trong xã  <br /> hội. Các phương tiện thông tin đại chúng ( sách, báo, phát thanh, truyền hình,<br /> …)cũng thường xuyên khai thác vấn đề  này. Vì thế  đây không còn là câu <br /> “chuyện kín” cần phải giữ gìn, “che đậy” với các em.<br />     ­ Thứ hai, nội dung chính của truyện  Cuộc chia tay của những con búp  <br /> bê không tập trung khai thác và miêu tả  trực tiếp cảnh đổ  vỡ  giữa  cha mẹ <br /> (như  xô xát, mắng chửi, đập phá,…) mà chủ  yếu tập trung khắc hoạ  những <br /> tình cảm và tấm lòng vị  tha, nhân hậu, trong sáng và cao đẹp của hai em bé.  <br /> Chính điều này có ý nghĩa giáo dục không chỉ  với các em mà cho cả  những  <br /> người đã là cha, là mẹ. Cũng chính điều này cùng với cách kể  chuyện chân <br /> thật đã tạo cho truyện một sức truyền cảm khá mạnh, khiến cả  người dạy <br /> lẫn người học rất xúc động. Do đó khi dạy, GV cần tập trung khai thác nội  <br /> dung này là chính.<br /> 2.2.4  Ca   Huế   trên   sông   Hương  của   Hà   Anh  Minh   nhằm  giới  thiệu <br /> những sản phẩm văn hố  truyền thống của dân tộc. Bài văn viết về  một sản  <br /> phẩm văn hố  nổi tiếng của một địa danh nổi tiếng với một con sông nổi  <br /> tiếng:  Ca Huế  trên sông Hương.  Đây không phải là một truyện ngắn, một  <br /> sáng tác có tính hư  cấu mà chỉ  là một bút kí, ghi chép một nét sinh hoạt văn  <br /> hóa: Ca Huế  trên sông Hương. Qua cảnh sinh hoạt này mà giới thiệu những <br /> vẻ đẹp của cảnh và người xứ Huế; giới thiệu những hiểu biết của tác giả về <br /> nuồn gốc, về sự phong phú của cac làn điệu dân ca Huế.<br />       Bài văn vừa tả cảnh ca Huế trong một đêm trăng trên dòng sông Hương  <br /> thơ mộng, vừa giới thiệu những làn điệu dân ca Huế, vì thế không thể chia bố <br /> 11<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />        Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> cục một cách rõ ràng. Tuy vậy GV có thể tập trung khai thác mấy nội dung cơ <br /> bản sau:<br /> - Vẻ  đẹp phong phú, đa dạng của các làn điệu dân ca Huế  ( thể  hiện  <br /> qua tên gọi các làn điệu, qua nhạc cụ và cách chơi)<br /> - Vẻ  đẹp của cảnh ca Huế  trong đêm trăng thơ  mộng trên dòng sông <br /> Hương.<br /> - Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế.<br />       Có thể  do nội dung và tính chất của bài viết mà tác giả  nhắc tới rất <br /> nhiều tên các làn điệu ca Huế, nhạc cụ  và các “ngón đàn” của ca công. Khi <br /> học, GV không nên bắt các em phải nhớ, phải hiểu hết các chú thích. Nên chốt <br /> lại vấn đề bằng việc khái quát: Ca Huế đa dạng và phong phú đến nỗi chúng <br /> ta khó mà nhớ hết được tên các làn điệu, tên các nhạc cụ và các ngón đàn của <br /> ca công.<br /> Bài học này nằm gần với phần chương trình Ngữ văn địa phương(tuần <br /> 29) và hoạt động Ngữ  văn (tuần 31) vì thế  GV cần liên hệ  nội dung bài học  <br /> này với các nội dung sẽ học trong các tuần đó. Ví dụ:<br /> - Từ bài văn đề nghị các em liên hệ với các làn điệu dân ca nói riêng và <br /> các sản phẩm văn hóa tinh thần nói chung của quê hương mình.<br /> - Thử  sưu tầm và giới thiệu một băng, đĩa nhạc có ca Huế, hoặc các  <br /> bài hát hiện đại phỏng theo những điệu ca Huế.<br /> - Thử  tập hát một vài làn điệu ca Huế  hoặc giới thiệu một làn điệu  <br /> dân ca của quê hương mình.<br /> - Viết bài tập tìm hiểu về các vùng dân ca nổi tiếng của dân tộc như: <br /> dân ca quan họ Bắc Ninh, dân ca Nghệ Tĩnh, dân ca Nam bộ, dân ca <br /> Liên khu Năm,…<br /> 3 /  Những lưu ý về phương pháp (phương pháp chủ động) khi dạy văn  <br /> bản nhật dụng:<br /> Tinh thần chung của PPDH mới là: Tôn trọng HS, tránh áp đặt, linh <br /> hoạt, chủ  động và sáng tạo. HS tự  mình tiếp xúc vơíù các văn bản, tự  mình <br /> suy nghĩ khám phá cái hay, cái độc đáo của tác phẩm dưới sự hướng dẫn của  <br /> thầy. Do đó GV cần lưu ý:<br /> 12<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> 3.1/ Xác định mục tiêu dạy học<br /> Đối với tác phẩm văn chương, hoạt động đọc­ hiểu là việc đọc nghiền <br /> ngẫm, phân tích, cảm thụ  những vẻ  đẹp của nghệ  thuật ngôn từ, để  từ  đó  <br /> hiểu được những khái quát về đời sống tác giả. Nghĩa là người đọc tự  mình  <br /> khám phá và rung động về ý nghĩa đời sống và giá trị thẫm mĩ của tác phẩm. <br /> Đó chính là mục tiêu kiến thức của bài học văn bản nghệ thuật. Còn đối với  <br /> văn bản nhật dụng thì mục tiêu kiến thức của bài học sẽ  nhấn vào nội dung  <br /> tư tưởng của văn bản, tức là nắm bắt vấn đề xã hội gần gũi, bức thiết, mang <br /> tính thời sự hơn là đi sâu vào khám phá giá trị hình thức của văn bản.Như vậy <br /> việc xác định mục tiêu kiến thức của bài học văn bản nhật dụng phải bắt đầu <br /> từ sự rõ ràng trong việc phân loại văn bản.<br /> 3.2/ GV cần biết cách đặt những câu hỏi mở, khuyến khích HS suy <br /> nghĩ, nghe HS trả lời một cách tin cậy và thân ái. Cần huy động mọi HS ở các  <br /> trình độ  khác nhau tham gia vào việc trả  lời câu hỏi và đóng góp ý kiến. Ví  <br /> dụ: Khi dạy văn bản Cổng trường mở ra, GV đặt câu hỏi “ Kết thúc bài văn  <br /> bà mẹ nói: “ Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ  mở  ra” . <br /> Em đã trải qua thời lớp Một, bây giờ em hiểu thế giới kì diệu đó là những gì?<br />        Đây là câu hỏi mở, nhằm làm nổi bật lên vai trò và vị  trí của nhà  <br /> trường đối với cuộc đời mỗi con người. HS có thể trả lời theo cách riêng của <br /> mình. GV chỉ nên định hướng, gợi mở một vài điểm thật cần thiết như : Nhà  <br /> trường đã mang lại cho em những gì về  tri thức, về tình cảm, tư  tưởng, đạo  <br /> lí, về tình bạn, tình thầy trò,…?<br /> 3.2/ Sử  dụng không gian nhà trường, lớp học, dụng cụ  học tập như <br /> bảng phụ một cách sáng tạo để tổ chức cho HS thảo luận cũng như tiến hành <br /> các hoạt động khác theo nhóm. Ví dụ: Khi dạy văn bản “Mẹ tôi”, GV đặt câu <br /> hỏi: Theo em, tại sao người bố  không nói trực tiếp với En­ri­cô mà lại viết  <br /> thư? <br />         Câu hỏi này đòi hỏi HS phải suy luận nhiều. Có thể  có nhiều cách trả <br /> lời khác nhau nên các em cần bàn bạc và thống nhất ý kiến trong nhóm. Mỗi <br /> nhóm lại có thể có mỗi cách suy luận  khác nhau, miễn là hợp lí. Tổng hợp ý <br /> của các nhóm sẽ  là: Tình cảm sâu sắc thường tế  nhị  và kín đáo nhiều khi  <br /> không nói trực tiếp được. Hơn nữa viết thư là chỉ nói riêng cho người mắc lỗi <br /> <br /> 13<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> biết, vừa giữ  được sự  kín đáo, tế  nhị, vừa không làm người mắc lỗi mất đi <br /> lòng tự  trọng. Đây chính là bài học sâu sắc về  cách  ứng xử  trong cuộc sống  <br /> gia đình cũng như trong nhà trường và xã hội.<br /> 3.3/  Việc lớp học trở nên ồn ào hơn mỗi khi thảo luận cần được hiểu <br /> là dấu hiệu của hoạt động học tập tích cực chứ không có nghĩa là kỉ luật lớp <br /> học lỏng lẻo. Tránh kiểu “ im lặng nhà thờ”.<br /> 3.4/ Lên kế  hoạch và chuẩn bị  bài giảng sao cho có thể  kết hợp các  <br /> kiến thức của bài học với các ví dụ tương ứng, sử dụng những kiến thức liên  <br /> quan đến tình hình  địa phương nơi trường đang đóng cũng như  liên hệ  với <br /> thực tế cuộc sống hiện nay một cách linh hoạt có tác dụng giúp HS tự  rút ra  <br /> bài học cho bản thân.<br />           3.5/ Lấy SGK làm chuẩn, cung cấp kiến thức không nên qua nặng nề,  <br /> ôm đồm làm phức tạp hóa các vấn đề  vốn đơn giản. Biết mười để  dạy một <br /> là một tư  tưởng đúng, nhất là dạy đúng cái “một” đó. Không nên biết mười <br /> rồi giới thiệu luôn cả  mười, có gì thì các thầy cô đều muốn nói hết cho HS. <br /> Đây là một trong những nguyên nhân tạo nên tình trạng “quá tải” không chỉ <br /> đối với HS mà cả đối với GV. Hãy để cho HS tự tìm tòi, phát hiện với lượng  <br /> kiến thức vừa sức của các em.<br /> 3.6/ Chú ý tính phân hóa trong HS. Đưa ra các bài tập phải đa dạng, có <br /> bài tập mở rộng đối với HS khá và cũng có bài tập đặc biệt dành cho HS yếu  <br /> kém. Ví dụ: Khi dạy bài Cuộc chia tay của những con búp bê,  GV đặt câu hỏi <br /> : Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia hai con búp bê “Vệ Sĩ” và  <br /> “Em Nhỏ” ra hai bên có gì mâu thuẩn? Theo em có cách nào để  giải quyết  <br /> mâu thuẩn ấy không? Kết thúc truyện Thuỷ đã lựa chọn cách giải quyết như  <br /> thế  nào? Chi tiết này gợi lên trong em những suy nghĩ và tình cảm như  thế  <br /> nào?<br />         Câu hỏi này buộc HS đi sâu vào phân tích một sự việc (hành động) của  <br /> nhân vật chính, từ đó thấy được nội dung sâu sắc của truyện. Đây là câu hỏi <br /> khó, GV có thể gợi ý và yêu cầu những HS khá giỏi trong lớp trình bày. Trước  <br /> khi chỉ cho các em thấy được vấn đề:<br /> - Mâu thuẫn  ở  chỗ: một mặt Thuỷ  rất giận dữ, không muốn chia rẽ <br /> hai con búp bê, nhưng mặt khác em lại rất thương Thành, sợ  đêm <br /> <br /> 14<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> đêm không có con vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh, nên em rất bối rối sau  <br /> khi đã “tru tréo lên giận dữ’.<br /> - Đưa ra tình huống này, nhằm gợi lên  ở  các em một suy nghĩ: Muốn  <br /> giải quyết mâu thuẫn này, chỉ  có cách gia đình Thuỷ  và Thành phải <br /> đoàn tụ, hai anh em không phải chia tay.<br /> - Cuối truyện, Thuỷ  lựa chọn cách để  lại con Em Nhỏ  gợi lên trong <br /> lòng người đọc lòng thương cảm đối với Thuỷ, thương cảm một em  <br /> gái giàu lòng vị  tha, thương anh, thương cả  những con búp bê, thà <br /> mình chịu chia lìa chứ không để búp bê phải chia tay, mình đành chịu  <br /> thiệt thòi để anh luôn có con vệ sĩ gác cho ngủ đêm đêm. Chi tiết này <br /> cũng khiến người đọc thấy sự chia tay của hai con Em Nhỏ và Vệ Sĩ  <br /> là rất vô lí, là không nên có.<br />       3.7/  Cần tôn trọng những nhận xét, đánh giá của HS phần nào đồng nghĩa  <br /> với việc chúng ta phải chấp nhận rằng ý kiến của chúng ta không phải khi <br /> nào cũng đúng.   Người GV khi dạy kiểu bài này chủ yếu là nêu vấn đề, gợi  <br /> mở  vấn đề  để  HS tìm tòi. Không áp đặt kết quả  có sẵn và vì thế  kết quả <br /> phân tích, hiểu và cảm thụ  của HS có thể  không trùng và không nhất thiết <br /> phải đúng với những gì thầy cô hiểu và cảm nhận về  tác phẩm đó. Một ví <br /> dụ: Khi giảng văn bản này  ở lớp 7A7, tôi đã nghĩ là chỉ rút ra bài học: Người  <br /> lớn và xã hội hãy chăm lo và bảo vệ hạnh phúc của trẻ em. không thể để trẻ  <br /> em rơi vào tình cảnh bất hạnh. Trong khi chính các em rút ra rất nhiều bài học  <br /> tự nhiên, cảm động, không kém phần sâu sắc:<br /> ­ Anh em phải thương yêu nhau.<br /> ­ Cha mẹ không nên li hôn.<br /> ­ Không được chia rẽ  tình cảm anh em, phải để  cho anh em ruột thịt  <br /> được sống bên nhau dù bất cứ lí do gì.<br /> ­ Người lớn phải tôn trọng, lắng nghe ý kiến của trẻ  con trước khi  <br /> quyết định li hôn.<br /> ­ Không được bắt trẻ em nghỉ học.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br />        Từ một câu chuyện cảm động  đã gợi lên trong các em rất nhiều các suy  <br /> nghĩ đáng được trân trọng. Chẳng lẽ chúng ta buộc các em chỉ được rút ra bài <br /> học mà cô đã ghi trên bảng.<br /> III. BÀI SOẠN MẪU:<br /> <br /> TIẾT 113­ Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG<br /> <br /> A/ Mục tiêu cần đạt: Giúp hs<br /> <br /> 1. Kiến thức: Hiểu về ý nghĩa văn hoá, xã hội của ca Huế. Từ  đó có thái độ <br /> và hành động tích cực góp phần bảo tồn, phát triển di sản văn hoá dân tộc đặc <br /> sắc và độc đáo này.<br /> ­ Khái niệm thể loại bút kí. Giá trị  văn hoá, nghệ  thuật của ca Huế. Vẻ đẹp <br /> của con người xứ Huế.<br /> 2. Kĩ năng: Đọc­ hiểu văn bản nhật dụng viết về di sản văn hoá dân tộc, phân  <br /> tích văn bản nhật dụng theo thể loại thuyết minh.<br /> Tích hợp: Kiến thức tập làm văn để viết bài thuyết minh.<br /> 3. Thái độ: Yêu quý, trân trọng tự  hào về  nét đẹp của xứ  Huế, gợi lòng yêu  <br /> quê hương đất nước. Yêu quý, trân trọng, tự hào về nét đẹp của xứ Huế.<br /> ­ Có ý thức gìn giữ di sản văn hoá dân tộc<br /> B/ Chuẩn bị:<br /> <br /> GV: SGK+ SGV+ Bài soạn, tranh  ảnh+ máy chiếu( Ti vi kết nối máy <br /> tính)<br /> HS: Đọc, soạn bài theo hệ thống câu hỏi<br /> C/ Tiến trình lên lớp:<br /> <br /> 1. Ổn định lớp: Nề nếp+ sĩ số<br /> 2. Bài cũ: ?Qua truyện ngắn “Những trò lố  hay là Va­ren và Phan Bội  <br /> Châu” em hiểu gì về hai nhân vật này?<br /> ­ Va­ren: kẻ phản bội, tên chính khách làm trò chính trị, kẻ ruồng bỏ giai cấp,  <br /> tên lừa dối trắng trợn, trơ tráo và vô liêm sĩ.<br /> <br /> 16<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> ­ Phan Bội Châu: bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xã thân được tôn sùng, con <br /> người đáng tôn kính, ngưỡng mộ.<br /> 3. Bài mới: * HOẠT ĐỘNG I: GV giới thiệu bài<br /> <br /> Ỏ lớp 6, các em đã được học một số văn bản nhật dụng với nhiều đề <br /> tài khác nhau. Nếu Động Phong Nha là một danh lam thắng cảnh, Cầu Long <br /> Biên là một di tích lịch sử thì ca Huế trên sông Hương lại giúp chúng ta hình <br /> dung một cách cụ thể một sinh hoạt văn hoá rất đặc trưng, nổi bật ở xứ Huế <br /> mộng mơ. Hôm nay chúng ta sẽ  hiểu thêm vẻ  đẹp của Huế  qua một đên ca <br /> Huế trên sông Hương.<br /> * HOẠT ĐỘNG II: Nội dung bài học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 17<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />  HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY­ TRÒ NỘI DUNG<br /> <br /> * Hướng d  ẫ    Vài kinh nghi<br /> n tìm hiểu chung ệm về việc dạy văn bản nhật dụI. Tìm hi<br /> ng trong ch ương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> ểu chung<br /> <br /> GV: Gọi HS đọc chú thích * SGK<br /> 4.Cũng cố: Cũng c ố nội dung toàn bài 1. Tác giả­ tác phẩm<br /> ? Văn bản do ai sáng tác.<br /> 2. Đọc­ từ khó:(SGK)<br /> GV:   Hướng   dẫn   hs   đọc(Chậm   rãi,   rõ   ràng,   mạch <br /> lạc, lưu ý những câu đặc biệt)<br /> GV đọc mẫu một đoạn, gọi hs đọc tiếp sau đó sữa <br /> chữa, uốn nắn những chổ đọc sai, chưa chuẩn.<br /> HS đọc<br /> ? Em biết gì về  cố  đô Huế? Hãy nêu một vài đặc <br /> điểm tiêu biểu của xứ Huế mà em biết?<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (Về  vị  trí địa lí: Huế  thuộc miền trung Việt Nam,  <br /> phía nam giáo Đà Nẵng, phía bắc giáp Quảng Trị.<br /> Về  đặc điểm lịch sử: Huế  (Phú Xuân)từng là kinh <br /> đô của nhà Nguyễn hơn trăm năm(1802­ 1945)<br /> ­   Về   danh   lam   thắng   cảnh:   Thiên   nhiên   có   sông <br /> Hương, núi Ngự, có nhiều di tích lịch sử: thành nội, <br /> lăng tẩm  của  các triều vua nhà Nguyễn,  đền  đài, <br /> chùa chiền, trong đó có chùa Thiên Mụ nổi tiếng.<br /> Về  sản phẩm vật chất và sản phẩm văn hoá­ tinh <br /> thần: Nhiều món ăn, nhiều thứ  bánh kẹo mang màu <br /> sắc Huế  như  mè xửng, kẹo cau... ó nón bài thơ, có <br /> nhiều điệu hò, làn điệu dân ca nổi tiếng.<br /> Nhắc   đến    Ng<br />   Huườế  i th<br /> ngự ườ   thườễ<br /> i  ệtan : Nguy<br /> c hi ngn Th ắc   đếươ<br />   nhị Hoài S n  ng ­ ­  ­ ­ Tr<br /> sông<br /> 18   ường: THCS Buôn Trấp   <br /> Hương núi Ngự, đến chùa Thiên mụ, đến phú Văn <br /> Lâu và các điệu hò, ca Huế  thể  hiệ  rõ nét tâm hồn  <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> ? Dòng nào nói đúng nhất nội dung mà văn bản Ca Huế  trên sông Hương  <br /> muons đề cập?<br /> A. Vẻ đẹp của cảnh quan Huế trong đêm trăng thơ mộng<br /> B. Nguồn gốc của ca Huế<br /> C. Sự phong phú đa dạng của các làn điệu ca Huế<br /> D. Cả 3 nội dung trên<br /> 5. Dặn dò<br /> <br /> ­ Học thuộc ghi nhớ­ nắm nội dung bài<br /> ­ Học thuộc một đoạn văn mà em thích<br /> ­ Soạn bài: Liệt kê<br /> <br /> <br />  IV. Tính mới của giải pháp: <br /> <br /> Dạy học văn bản nhật dụng theo phương pháp tích cực thì phải đa <br /> dạng hoá các biện pháp dạy học, cách thức tổ  chức, phương tiện dạy học  <br /> theo hướng hiện đại hoá. Cần có sự  tích hợp với phần đọc­ hiểu văn bản <br /> nhật dụng: Thu thập, xử  lý các nguồn tư  liệu, minh hoạ  và mở  rộng kiến <br /> thức(ở  tầm vừa với trình độ  của các em) theo nội dung văn bản nhật dụng <br /> trên các kênh thông tin, coi trọng đàm thoại cá nhân và nhóm về văn bản nhật <br /> dụng bằng hệ thống câu hỏi. Trong đó sử dụng nhiều hơn hình thức học theo  <br /> nhóm và các câu hỏi liên hệ  ý nghĩa văn bản với hoạt động thực tiễn của cá <br /> nhân và cộng đồng xã hội hiện nay:   Sáng tạo trò chơi dạy học đơn giản, <br /> nhanh gọn minh hoạ chủ đề văn bản nhật dụng, tăng cường sử dụng phương  <br /> tiện dạy học hiện đại để  đẩy nhanh nhịp điệu dạy học và gia tăng thông tin <br /> trong bài học văn bản nhật dụng trên lớp, tạo không khí dân chủ, hào hứng <br /> trong giờ học văn bản nhật dụng.<br /> V. Hiệu quả SKKN: <br /> <br /> Từ những giải pháp trên tôi áp dụng vào tiết dạy văn bản nhật dụng  ở <br /> lớp 7ª4, 7ª7, 7ª8 năm học 2014­2015(kiểm tra 15 phút đợt 2), các lớp 7ª1, 7ª2 <br /> năm học 2018­2019 cũng tại trường THCS Buôn trấp đạt được kết quả  như <br /> sau: <br /> 19<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> Lớp Điểm 8­> 10 Điểm 5­> 7 Điểm 1­> 4<br /> <br /> 2014­ Lớp 7ª4, 7ª7, 7ª8 28 60 10<br /> 2015 (TS: 98 học sinh)<br /> <br /> 2018­ 7ª1, 7ª2 27 42 01<br /> 2019  (TS: 70 học sinh)<br /> <br />     Như vậy những giải pháp mà tôi đưa ra có thể  áp dụng được cho học <br /> sinh tất cả các trường THCS nhất là trường THCS Buôn trấp. Đồng thời khi <br /> mà tôi đưa ra giải pháp đó các em có sự  hứng thú hơn trong học tập, bởi nó  <br /> không chỉ cung cấp lượng kiến thức bổ ích cho các em mà nó còn tạo ra tâm lí  <br /> thoái mái để các em tiếp nhận tri thức mà không có sự gò ép. <br /> Nói tóm lại dạy học văn bản nhật dụng theo phương pháp tích cực thì <br /> phải đa dạng hoá các biện pháp dạy học, cách thức tổ chức, phương tiện dạy  <br /> học theo hướng hiện đại hoá. Cần có sự tích hợp với phần đọc­ hiểu văn bản <br /> nhật dụng: Thu thập, xử  lý các nguồn tư  liệu, minh hoạ  và mở  rộng kiến <br /> thức(ở  tầm vừa với trình độ  của các em) theo nội dung văn bản nhật dụng <br /> trên các kênh thông tin, coi trọng đàm thoại cá nhân và nhóm về văn bản nhật <br /> dụng bằng hệ thống câu hỏi. Trong đó sử dụng nhiều hơn hình thức học theo  <br /> nhóm và các câu hỏi liên hệ  ý nghĩa văn bản với hoạt động thực tiễn của cá <br /> nhân và cộng đồng xã hội hiện nay:   Sáng tạo trò chơi dạy học đơn giản, <br /> nhanh gọn minh hoạ chủ đề văn bản nhật dụng, tăng cường sử dụng phương  <br /> tiện dạy học hiện đại để  đẩy nhanh nhịp điệu dạy học và gia tăng thông tin <br /> trong bài học văn bản nhật dụng trên lớp, tạo không khí dân chủ, hào hứng <br /> trong giờ học văn bản nhật dụng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 20<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phần thứ 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ<br /> I. Kết luận: <br /> Việc giảng dạy Ngữ văn nói chung và văn bản nhật dụng nói riêng với  <br /> thực tiễn đời sống là một yêu cầu vừa hiển nhiên, vừa bức thiết. Bởi không <br /> thể chỉ khốn vấn đề giáo dục môi trường cho môn Sinh học, giáo dục truyền <br /> thống cho môn Lịch sử, giáo dục pháp luật cho môn Giáo dục công dân,…  <br /> Ngữ văn không thể đứng ngồi cuộc.Việc đưa văn bản nhật dụng vào chương <br /> trình Ngữ văn quả là một việc làm cấp thiết và hợp lí không chỉ riêng đối với <br /> nền giáo dục nước ta mà còn đối với nền giáo dục của các nước trên thế giới.  <br /> Song nói thì dễ, làm mới khó.  Bởi  ở nước ta, văn bản nhật dụng lần đầu tiên  <br /> được đưa vào chương trình Ngữ văn  nên tài liệu tham khảo  nhằm cung cấp <br /> các thông tin cần thiết cho giáo viên còn chưa nhiều, do đó việc giảng dạy  <br /> văn bản nhật dụng đạt hiệu quả  cao cần có điều kiện, thời gian, sự  cổ  vũ <br /> động viên, sự cố gắng của nhiều người. Đặc biệt, người giáo viên phải thực <br /> sự  cố  gắng làm những gì có thể  làm được để  từng bước nâng cao hiệu quả <br /> giảng dạy cho phù hợp với yêu cầu của ngành giáo dục hiện nay.<br /> <br /> 21<br />     Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoài Sương ­ ­  ­ ­ Trường: THCS Buôn Trấp   <br />       Vài kinh nghiệm về việc dạy văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 7  <br /> <br /> II. Kiến nghị:  <br /> 1/ Đối với giáo viên:<br /> <br /> 1.1.  Vấn đề nội dung bài dạy:  Giáo viên phải nắm chắc nội dung bài <br /> dạy, cảm nhận và thấu hiểu những nội dung cần truyền đạt và có phương <br /> pháp tiếp cận vấn đề  một cách đúng đắn. Nếu GV không nắm chắc, hiểu <br /> đúng vấn đề thì không có cách nào có thể giúp GV đó giảng dạy tốt được cả.<br /> 1.2.     Vấn đề  vận dụng các phương pháp: Vận dụng linh hoạt các <br /> PPDH, không độc tôn, không coi nhẹ, xem thường bất kì một phương pháp <br /> truyền thống nào. Vận dụng các phương pháp  ấy một cách linh hoạt, đúng <br /> lúc, đúng chỗ nhằm tích cực hóa hoạt động của người HS.<br />   1.3. Vấn đề  hệ  thống câu hỏi: Xây dựng hệ  thống câu hỏi đa dạng, <br /> phong phú và hấp dẫn. Bớt câu hỏi tái hiện, tăng cường những câu hỏi sáng <br /> tạo, câu hỏi nêu vấn đề…chú ý mối quan hệ giữa câu hỏi trên lớp( trong giáo  <br /> án của giáo viên) và câu hỏi trong SGK của HS( chuẩn bị bài ở nhà)<br /> 1.4.  Vấn đề tiến trình giờ dạy: Cần đa dạng hóa các bước và các hình <br /> thức lên lớp. Không nhất thiết cứ  phải thực hiện 5 bước lên lớp một cách <br /> cứng nhắc. Việc tiến hành các bước đi cụ  thể  của một giờ  học phụ  thuộc <br /> hoàn toàn vào nội dung bài học và tình hình cụ  thể  của lớp học. Có thể  tập  <br /> trung cả lớp như lâu nay, có thể chia nhóm chuẩn bị và thảo luận , có thể giao <br /> cho HS trình bày sau khi đã chuẩn bị ở nhà để các bạn góp ý bổ sung và thầy <br /> cô giáo tổng kết.<br />   1.5.  Vấn đề  ghi bảng: Không cần nhiều nhưng ít nhất cũng cần hình <br /> thành một dàn ý cơ  bản của bài giảng để  HS tiện theo dõi và nắm vững nội  <br /> dung quan trọng. Tránh tuỳ  tiện và cẩu thả  khi trình bày bảng vì cần chú ý <br /> tính mô phạm và thị phạm cho HS.<br />  1.6. Vấn đề giáo dục tư tưởng cho HS: N