intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sự can thiệp của nhà nước tư bản lên báo chí - Chương 2

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

163
lượt xem
40
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Suy cho cùng, báo chí ở nước nào cũng là công cụ phục vụ cho lợi ích của chính quyền. Chính vì vậy nhà nước nào cũng phải can thiệp tới báo chí. Tất cả mọi nguyên nhân can thiệp của nhà nước TBCN đối với báo chí đều quy tụ về một nguyên nhân chính đó là nhà nước TBCN muốn sử dụng báo chí như một công cụ để phục vụ cho lợi ích của mình.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sự can thiệp của nhà nước tư bản lên báo chí - Chương 2

  1. CHƯƠNG II: NGUYÊN NHÂN S CAN THI P C A TBCN I V I BÁO CHÍ Suy cho cùng, báo chí nư c nào cũng là công c ph c v cho l i ích c a chính quy n. Chính vì v y nhà nư c nào cũng ph i can thi p t i báo chí. T t c m i nguyên nhân can thi p c a nhà nư c TBCN i v i báo chí u quy t v m t nguyên nhân chính ó là nhà nư c TBCN mu n s d ng báo chí như m t công c ph c v cho l i ích c a mình. 1. Báo chí là công c trong lĩnh v c chính tr Không ph i ng u nhiên mà báo chí ư c coi là “quy n l c th tư”. V i ph m vi r ng, s c tác ng t i công chúng l n c a báo chí, nhà nư c TBCN không th b qua công c h u hi u này tác ng n i s ng chính tr c a ngư i dân. Trên ph m vi th gi i, do ph m vi nh hư ng và s c m nh tác ng to l n c a mình, các t p oàn báo chí ã tr hành m t th l c hay m t th quy n l c toàn c u. Nó tác ng vào dư lu n xã h i m t cách t nhiên, v ch ra hư ng i cho nh n th c, thúc y vi c hình thành thái , quan i m chính tr - xã hôi. B ng cách y, nó ã t o ra các i u ki n thu n l i ho c b t l i cho nh ng hành ng chính tr kinh t c th nào ó. Nói như nhà báo M Giô-dép Phít-chơ khi nh n xét v kênh truy n hình toàn c u CNN "ngư i ta nh n th y rõ ràng CNN và cùng v i nó là vi c ưa tin d n d p c a toàn th gi i báo chí mà CNN ã kích thích - b t u nh hư ng n chi u hư ng di n bi n c a các s ki n "(ngư i ưa tin
  2. UNESCO tháng 9-1990). i u y cũng có nghĩa cái g i là khách quan vô tư, phi chính tr trong ho t ng c a các t p oàn báo chí phương Tây t nó v n ch là cái bánh v gi d i không hơn, không kém. Chính các chính ph phương Tây óng vai trò ngày càng to l n trong nh hư ng và thao túng các phương ti n truy n thông i chúng nh m nh ng m c ích chính tr b i các lý do sau: Th nh t, trong chính tr , truy n thông óng vai trò then ch t, quy t nh s nghi p c a gi i chính tr . Mu n v n ng qu n chúng cho m t chính sách hay m t quan i m (chính tr hay xã h i) nào ó thì ph i thông qua truy n thông, b i ch qua truy n thông m i n ư c qu ng i qu n chúng. Cho nên các ho t ng chính tr nào không ư c truy n thông loan t i thì thư ng ư c xem như không áng quan tr ng hay th m chí không hi n h u. Thành ph n nào có kh năng thu hút và thuy t ph c qu n chúng, nh t là trư c nh ng nh ng s ch n l a (chính sách) khó khăn hay ph c t p, thì s thành công. Thi u kh năng truy n thông thì thư ng d n n tình tr ng b ng, nh t là khi g p th thách l n, và d ưa n nh ng ph n ng cho xong hơn là n m l y cơ h i hư ng d n dư lu n m t cách ch ng v m t hay nhi u v n nào ó. Th hai, truy n thông chính tr c a gi i chính tr Tây phương tuy ã ti n r t xa, bi t v n d ng m i k thu t tân ti n nh t hi u bi t r t rõ và r t chi ti t v kh năng c a mình và i phương như th nào, và qua ó làm cách nào v n ng c tri, nhưng m c tiêu sau cùng cũng không khác gì các ng chính tr khác t xưa n nay. T c là, m c tiêu v n luôn luôn là làm th nào v n ng, thuy t ph c qu n chúng ng h , ch p nh n các thông i p chính tr , và b phi u cho mình.
  3. Ngay t i m t qu c gia nào ó không th ng nh t v chính tr như Trung qu c, Malaixia, .. thì ng chính tr c m quy n và nhà nư c v n ch ng t o ra các ngu n l c và i u ki n kinh t , xã h i k thu t, công ngh xây d ng các t p oàn báo chí nh m m c ích t o ra s c m nh truy n thông chi ph i s lu n xã h i, ph c v cho các yêu c u , nhi m v chính tr . Tuy nhiên khi ã trư ng thành các t p oàn báo chí không ch tr thành th l c truy n thông chính tr , mà còn tr thành th l c kinh t và ch u nh hư ng m ng m b i các quy lu t kinh t trong quá trình t n t i. Cho nên m i quan h gi a chính tr và truy n thông có th nói r t là m t thi t. ây, cũng c n ph i hi u chính tr khía c nh sâu r ng c a nó (t c ngoài y u t quy n l c), bao g m các tương quan nh hư ng trên a h t tư tư ng, văn hoá, l ch s , kinh t , giáo d c, thông tin..., nói chung là toàn xã h i. Báo chí là ti ng nói ng h chính ph nhà nư c TBCN trong các cu c chi n tranh: VD1: CHI N TRANH VI T NAM Lúc cu c chi n m i n ra, r t nhi u t báo lên ti ng ng h nh ng n l c c a chính ph . H không bao gi t câu h i: “Quân i M có quy n gì t chân n Vi t Nam?”. Công vi c c a h là khi n các c gi , thính gi c m th y l c quan và t hào v quân i mình. i u này cũng gi ng như cu c chi n tranh t i Tri u Tiên, các phóng viên chi n trư ng luôn v ra m t khung c nh “màu h ng” g i v công chúng nư c nhà. Trong cu c chi n Vi t Nam, ã có lúc gi i truy n thông cũng ng h chính sách tàn b o c a Mĩ Vi t Nam.
  4. T p chí Journal of Broadcasting có ăng m t bài khá tư ng t n c a nhà xã h i h c George Baylay nghiên c u v phương th c c a ba h th ng ti- vi M ABC, CBS và NBC trình bày cu c chi n này t 1965 cho n 1970. Theo ông, g n phân n a tài li u chi n tranh liên h n ho t ng c a b binh và không l c trên chi n trư ng; l i 12% g m có các b n văn tuyên b c a chính quy n Hoa Th nh n và Sàigòn; và sau h t, 3% dành cho tin t cl yt i phương B c Vi t. nh hư ng c a chi n tranh i v i qu n chúng M và nh ng v i b c võ cho hòa bình, dân chúng xu ng ư ng, sinh viên bi u tình..v..v.. c a phong trào ph n chi n t i Hoa Kỳ ư c trình bày gi i h n. VD2: CHI N TRANH VÙNG V NH (NĂM 1991) Chi n tranh vùng V nh là cu c chi n ư c truy n hình m c r t cao. L n u tiên t t c m i ngư i trên th gi i u có th theo dõi tr c ti p hình nh các tên l a lao vào các m c tiêu và các máy bay chi n u c t cánh t các tàu sân bay. Các l c lư ng liên quân r t nhi t tình th hi n m c chính xác các vũ khí c a h . T i Hoa Kỳ, nhóm "b ba l n" i u hành m ng lư i tin t c ưa tin v cu c chi n: Peter Jennings c a ABC, Dan Rather c a CBS và Tom Brokaw c a NBC d n các chương trình thông tin bu i t i c a h khi các cu c t n công ã b t u ngày 16 tháng 1, 1991. Nói chung, gi i truy n thông M có xu hư ng ng h chính ph . Cách ưa tin c a h cho th y i u ó. VD3: CHI N TRANH IRAG (NĂM 2003)
  5. Có th nói, k t khi T ng th ng M có ý nh ánh Iraq, m t t p oàn báo chí kh ng l c a ông trùm truy n thông Rupert Murdoch cũng ã th cùng nh p v i ông Bush b ng cách reo hò c vũ cho m t cu c chi n mà sau này theo ánh giá c a báo chí phương Tây là, d m u, khó k t thúc. Trên các n ph m c a mình, trong khi lên ti ng công kích các nư c Pháp, c là “nh ng k vô ơn, hèn nhát”, tư tư ng bài xích, ph báng nh ng cu c bi u tình cũng ư c ông trùm này cho ăng t i công khai và t. Không d ng l i ó, trong su t m y tháng qua báo chí M còn liên t c cho ăng t i nh ng thông tin không có l i cho n n hòa bình th gi i như kh ng nh “Irac v n ti p t c theo u i chương trình ph bi n vũ khí h t nhân” (dù cho sau này khi chi n tranh ã n ra ư c 2 tu n nhưng nhà c m quy n M v n không tài nào ưa ra ư c nh ng ch ng c h p th c hóa cu c chi n c a h ) mà b qua nh ng h u qu có th n v i ngư i dân Irac (và c ngư i dân M ) m t khi cu c chi n ã x y ra. Hay như vi c ăng công khai danh sách nh ng nguyên th th gi i ng h M trong cu c h b T ng th ng Irac Saddam Hussein như th tư ng Anh, th tư ng Tây Ban Nha… Báo chí là công c ưa tin có l i cho chính ph và bóp méo s th t. c nh ng ví d sau ây th y rõ i u ó VD1: B MÁY TRUY N THÔNG VÀ B MÁY CHI N TRANH Liên Xô trư c ây, ai cũng bi t hay nghe n t nh t báo Pravda (S th t). Dư i s ch o và i u khi n c a Nhà nư c Xô-vi t và ng C ng s n Liên Xô, Pravda ã t ng s n su t ra bi t bao câu chuy n không tư ng mà chúng ta có th g i là huy n tho i. Mĩ, ông George W. Bush và ng C ng hòa không th khoe r ng h làm ch m t cơ quan truy n thông
  6. như Pravda, và cũng không th nói r ng h làm ch h th ng báo chí, ài truy n thanh, ài truy n hình Mĩ, nhưng h v n có th tin tư ng vào h th ng truy n thông Mĩ vì h th ng này cũng vâng d như t Pravda c a Liên Xô cũ. B t k bao nhiêu l i nói d i mà ông Bush và ng nghi p c a ông nói v m i e d a c a Iraq n n n an ninh nư c Mĩ, gi i truy n thông Mĩ ch ng bao gi ch t v n, ch ng bao gi t nh ng câu h i khó cho gi i c m quy n Washington. Bush và chính ph c a ông bi t r ng h có th d a và tin tư ng vào lòng ái qu c c a gi i truy n thông Mĩ, nh ng ngư i ch tư ng trình cu c chi n Iraq như là báo cáo tr n u th thao c a i nhà. Và, ông Bush, không như các nhà lãnh o c a Liên Xô, không c n ph i h l nh, ra ch th , hay b nhi m m t cơ quan ki m duy t nào c , b i vì trong h th ng truy n thông Mĩ ã có s n m t cơ ch t ki m duy t. Tháng 2 năm 2003, t Observer London ti t l r ng chính ph ông Bush ã và ang d thám các thành viên c a Liên hi p qu c theo dõi thái c a h trư c ý xâm lư c Iraq c a Mĩ. ó là m t hành ng, lén ã ành, nhưng còn mang tính b n th u, hèn m n. Nhưng Mĩ, không m t t báo nào loan tin này. T Newsweek, m t t tu n san l n có qui mô phát hành trên toàn th gi i, cho chúng ta bi t c u tư ng lãnh Iraq là Hussein Kamel, ngư i ra u thú v i Washington, vào năm 1995 cho bi t Iraq ã gi i gi i vũ khí r t nhi u. R t ít báo chí Mĩ ưa tin này. Nhưng trong các tuyên b trư c công chúng Mĩ và th gi i, ông Bush l i trích và s a l i khai c a Kamel nói r ng Iraq v n còn duy trì vũ khí tàn sát hàng lo t!
  7. Th c t hi n nay cho th y gi i truy n thông Mĩ nói chung có khuynh hư ng ng h cu c xâm lăng Iraq, cho dù chính ph Mĩ c tình h n ch s t do c a h trong vi c tư ng trình s ki n, và bóp méo cũng như cung c p thông tin gi . Do ó, hi n nay t t c các hình nh v cu c chi n Iraq u hoàn toàn b “v sinh hóa”. Gi i truy n thông ch tư ng trình nh ng gì mà quân i Mĩ và chính ph Mĩ mu n nói. Hi n tư ng này không ph i m i. Trong cu c chi n A Phú Hãn, Walter Isaacson, t ng giám c h th ng CNN, khuyên các phóng viên không nên chú tr ng vào nh ng khía c nh tiêu c c như t vong, thương vong, phá h y môi trư ng … vì nh ng hình nh này có th gây khó khăn cho cu c chi n. Trong cu c chi n vùng V nh vào u th p niên 1990s cũng th : gi i truy n thông Mĩ chôn vùi nh ng hình nh hãi hùng, dã man c a cu c tàn sát trên xa l t th n (còn g i là cu c th m sát trên “Highway of Death”) khi quân i Iraq rút kh i Kuwait. Gi i truy n thông còn ng v phía chính ph trong nh ng v n quan tr ng khác, không ph i vì nh ng âm mưu en t i, hay nh ng cu c i u ình phía sau h u trư ng, nhưng b i vì h th ng truy n thông Mĩ t nó là nh ng công ti thương m i kh ng l , nh ng công ti có cùng l i ích kinh t và chính tr v i gi i i u hành qu c gia. Trong nhi u trư ng h p, h tuy hai nhưng ch là m t th c th . Ngày nay, vi c các công ti truy n thông s d ng hay trưng d ng nh ng c u tư ng lãnh, quan ch c cao c p, chính tr gia … ã tr thành m t truy n th ng. Như Edward Said nh n xét, h th ng truy n thông c a Mĩ ã tr thành m t b ph n trong gu ng máy quân s , gu ng máy chi n tranh c a Mĩ. Thành ra, không ai ng c nhiên khi th y nh ng ti ng nói ch ch t trong
  8. các cu c g i là “debate” hay “tranh lu n” v chi n tranh và chính sách ngo i giao trên các h th ng truy n hình và truy n thanh thư ng là nh ng c u quan ch c trong chính ph Mĩ. i u này cũng giái thích t i sao nh ng cái g i là “ngu n tin áng tin c y”, nhân viên báo chí, nhân viên Ngũ giác ài, phát ngôn viên Tòa b ch c, hay nh ng nhân v t thân c n v i chính quy n Mĩ thư ng chi m i a s trong i quân “chuyên gia” (experts) mà chúng ta nghe và th y hàng ngày. Nh ng i công ty th ng tr th gi i truy n thông càng ngày càng t p trung. Ben Bagdikian, tác gi cu n sách n i ti ng Media Monopoly ( c quy n truy n thông), ư c tính r ng ch có 6 i công ti ang n m h u h t h th ng truy n thông t i Mĩ. Ch hãng NBC là General Electric, m t công ti s n xu t vũ khí cho quân i Mĩ. Ngay c các công ti truy n thông nh , tuy không có liên h v i quân i, nhưng cũng ch u nh hư ng c a chính ph Mĩ. Gi i truy n thông Mĩ có m c tiêu chính là làm l i qua vi c buôn bán thông tin và qu ng cáo. Truy n thông, dù là báo chí, radio, hay truy n hình, u ki m ti n b ng cách buôn bán khán gi n các công ti t qu ng cáo và h bi t r ng cái business c a h s l lãi n u h ch y theo nh ng lo i thông tin có kh năng làm t n h i n các nhà c m quy n. nh hư ng kinh t trong vi c tư ng trình và cung c p thông tin chi ph i n nh ng gì khán gi nhìn và th y. Ch ng h n như thay vì chi ra m t s ti n g i kí gi i thu th p thông tin v vi c vi ph m nhân quy n i v i các tù nhân ang b giam gi và hành h t i căn c không quân Bagram (A Phú Hãn), các công ti truy n thông ch vi c gõ c a Tòa b ch c và h s có ngay m t “Thông cáo báo
  9. chí” ph nh n nh ng vi ph m nhân quy n ó. V a r ti n, l i v a làm hài lòng gi i c m quy n. i u này có nghĩa là các cơ s truy n thông c l p óng m t vai trò quan tr ng. Nhưng ti c thay, các cơ s này hi n còn quá y u kém v tài chính và cơ s v t ch t có th thách th c các công ti truy n thông l n, hay làm áp l c h ph i c p n nh ng v n thi t th c mà i as qu n chúng quan tâm n. Nhưng th nh tho ng m t áp l c cũng có hi u qu khi qui mô c a v n tr nên nghiêm tr ng. Ch ng h n như sau nhi u tháng c tình xem thư ng nh ng cu c bi u tình ch ng chi n tranh Iraq, m t s t báo l n như New York Times và Washington Post b t bu c ph i ưa lên trang u nh ng hình nh và câu chuy n v cu c bi u tình vĩ i ch ng chi n tranh x y ra trên toàn c u vào hôm 15/2/2003. Trong cu c chi n Vi t Nam, gi i truy n thông cũng ng h chính sách tàn b o c a Mĩ Vi t Nam, nhưng áp l c c a phong trào ch ng chi n tranh ã bu c gi i truy n thông ghi nh n nh ng th c t bi th m và m màn cho m t cu c tranh lu n trong m i thành ph n trong xã h i. Gi i kí gi t ó có kh năng và b n lĩnh phơi bày nh ng t i ác chi n tranh,, nh ng hình nh dã man c a cu c chi n, và thách th c nh ng tuyên b láo c a chính ph . H u qu là nhi u cu c bi u tình v i hàng tri u ngư i Mĩ và trên kh p th gi i, d n n ch m d t cu c chi n Vi t Nam. Không có gì phơi bày s b t l c c a gi i truy n thông Washington b ng thái hèn h trư c nh ng tuyên b sai l c c a ông Bush v m i quan h gi a Iraq và al Qaeda, gi a Iraq và bi n c 9/11/2001. Trong m t l n h p báo ông Bush c p n m i quan h này 8 l n, và ngay c cho n nay – khi cu c chi n Iraq ang di n ra – v n chưa m t ai ch t v n l i tuyên b
  10. này c a Bush. Không m t ai trong gi i “truy n thông chính th ng” òi ông Bush trưng bày b ng ch ng cho hai tuyên b quan tr ng này c a ông. Thay vào ó, gi i truy n thông ã cho ông Bush m t cái vé mi n phí ông dùng bi n c 9/11 làm cái c gây chi n và xâm lăng Iraq. Theo m t cu c thăm dò ý ki n do công ti New York Times / CBS News t ch c, có n 42% ngư i Mĩ tin r ng Saddam Hussein tr c ti p dính dáng và có trách nhi m trong cu c t n công vào tòa nhà thương m i qu c t hôm 9/11/2001. Cũng theo m t cu c thăm dò khác, 55% dân Mĩ tin r ng Saddam Hussein tr c ti p y m tr Al Qaeda! Cho n nay, không ai có b ng ch ng v hai m i quan h ó. Th c ra, i a s các h c gi Mĩ và gi i ngo i giao qu c t u cho r ng c hai tuyên b c a ông Bush là sai. Nhưng ây là m t câu h i mà qu n chúng không bao gi nghe gi i kí gi ch t v n: làm sao xã h i Mĩ có th truy n bá nh ng huy n tho i như th , và xem ó là nh ng b ng ch ng v s ng h c a công chúng Mĩ cho cu c chi n? Chính ph ông Bush, qua các phát ngôn viên c a Tòa b ch c và Ngũ giác ài, ưa ra nhi u lí do gây chi n, và gi i truy n thông ngoan ngoãn trình bày nh ng lí do ó cho qu n chúng như là nh ng tín lí c a chính ph . Thành ra, trong trư ng h p này, gi i truy n thông ã t h bi n thành nh ng ngư i trong gu ng máy chính ph , thay vì theo u i truy tìm s th t Trong nh ng huy n tho i v truy n thông Mĩ, có m t huy n tho i r t ph bi n: ó là t do báo chí. Nhưng trong th c t , h th ng truy n thông Mĩ không bao gi t do, hay ch t do i v i nh ng ngư i làm ch các công ti s n xu t vũ khí, các công ti thương m i kh ng l , t c là nh ng
  11. nhân v t và cơ quan n m quy n i u hành nư c Mĩ. Gi i truy n thông Mĩ có nh ng quan i m h p v th gi i bên ngoài, nh ng quan i m mà trong ó ch p nh n cái “quy n” c a gi i quân s Mĩ và t do th trư ng chi ph i n cu c s ng c a ngư i dân trên th gi i. Do ó, nh ng cái g i là “tranh lu n” trên h th ng truy n thông mà công chúng th y là nh ng ngư i ng ý v i nhau v cơ b n, nhưng th nh tho ng b t ng ý ki n v cách th c buôn bán các hương trình ngh s c a nhà nư c. VD2: CHI N TRANH IRAG (NĂM 2003) ây là cu c chi n th hi n rõ nh t s can thi p c a Nhà Tr ng iv i truy n thông M . 1. Chu n b ra sao? Trư c khi t i chi n trư ng, các nhà báo M ư c tham d m t khóa hu n luy n c bi t cho phù h p v i phong cách ưa tin c a m t nhà báo chi n tranh. Và, khác v i cu c chi n vùng v nh năm 1991, l n này các nhà báo ư c h a cho là ưa tin t chi n trư ng thay vì t nóc m t khách s n nào ó t Jordan hay Saudi Arabia. Thân th c a h s ư c thông báo trong trư ng h p b ch t hay b thương. Theo quy nh, các nhà báo không ư c mang, s d ng vũ khí, không ư c s c nư c hoa và m c qu n áo s c s . M i nhà báo còn ph i ánh s như binh lính trên ng c và gài trên giày nh ng thông tin c n thi t v nhóm máu, s h chi u, s th b o hi m. ư c bi t t ng s nh ng gì mà m t nhà báo chi n tranh c a M ph i có lên t i 44 th , trong ó có các dùng c n thi t như x ng, túi ng rác, viên l c nư c… Bù l i, trên chi n trư ng h s ư c s d ng mi n phí các phương ti n i l i, các kh u ph n ăn c a các ơn v mà h ăng kí tham gia nơi tr n
  12. a. M t i m áng lưu ý khác i v i các nhà báo là, dù ư c tư ng thu t tr c ti p tình hình chi n s song h không ư c phép ti t l nh ng thông tin ư c coi là bí m t. Vì th , cách t t nh t là không nên ph ng v n không chính th c các binh lính M v vi c con em h b thương hay ch t ngoài m t tr n. Vi c ti t l chi ti t các thông tin v các cu c hành quân càng là v n nên tránh. Chưa h t, các nhà báo còn không ư c t r i kh i hàng ngũ n u không ư c binh lính “h t ng” cũng như là ph i ư c b ch huy liên quân cho phép m i ư c phát i các câu chuy n bên l , nh ng bài phóng s nh y c m… T t nhiên, s rào ón c n th n này nh m m c ích ràng bu c báo gi i v i các nhà c m quy n M h ưa ra nh ng thông tin phi n di n nhưng có l i cho M . Mà theo cách nói c a các nhà bình lu n qu c t thì ó là nh m cho các “tin t c v chi n s không gây ra nh ng tác ng tâm lý tiêu c c”. 2.Bám tr săn tin và… b a t! Ngày 20/3, ngay sau khi chi n tranh n ra, nhà báo Nick Robertson c a kênh truy n hình CNN ã có báo cáo tr c ti p phát t tòa nhà B Iraq và hôm sau anh l i kh ng nh ư c v trí c a mình thông qua nh ng thông tin nóng h i t t nư c Iraq. Theo các nhà quan sát, tòa nhà B thông tin Iraq Baghdad v n là nơi duy nh t cho phép các nhà báo nư c ngoài truy n tin tr c ti p thì hi n gi r t d tr thành m c tiêu c a các cu c t n công song không vì th mà các phóng viên di t n kh i a i m này. Có th vì i u này mà ngay trong nh ng ngày u c a cu c chi n ã có không ít nh ng nhà báo thu c hãng truy n thông l n c a M như ABC, CBS, NBC, CNN tác nghi p t i ây. Tuy nhiên, ngày 21/3, chính ph Irac ã ra l nh bu c các phóng viên CNN ph i r i kh i Baghdad vì ã tham gia vào m t chi n d ch tung tin n
  13. th t thi t c a M . CNN, m t hãng truy n hình v n r t n i ti ng v i các cu c truy n hình tr c ti p t chi n trư ng ã lên ti ng th a nh n thông tin này là úng và cho bi t h ã chuy n nhóm phóng viên này sang tác nghi p t i Jordani, m t qu c gia láng gi ng phía tây nam Iraq. Tuy nhiên, i u l là sau khi b tr c xu t kh i Baghdad, CNN ã ph i nh n s giúp c a các phóng viên Th i báo New York ang có m t t i Iraq lên truy n hình ưa tin trong khi hình nh ch y phía sau lưng thì v n do h t dàn d ng b ng cách cho phát l i nh ng cu n băng ghi hình nh cu c t n công t trư c ó, m c cho dòng ch quen thu c “tư ng thu t tr c ti p” v n ư c ch y lên trên màn hình TV. B l a d i, ngay sau ó, t ch c oàn k t vì hòa bình ã kêu g i m t cu c bi u tình ông ob t u t trưa 26/3 t i San Francissco M nh m ph n i các phương ti n truy n thông M bóp méo s th t v cu c chi n tranh Iraq. Andrea Buffa, Ngư i phát ngôn c a t ch c nói: “Chúng ta ang th y gì trên CNN? H phát i nh ng hình nh v cu c chi n tranh v i nh ng l i bình lu n c a các c u chi n binh ho c các nhà báo chi n trư ng. Tuy nhiên, ó không ph i là s th t”. Nh ng ngư i tham gia cu c bi u tình cũng ã lên ti ng kêu g i các t p oàn truy n thông ph i tôn tr ng s th t, ph i có trách nhi m v i nh ng gì h cho ăng, phát ch không ph i nh ng gì mà h thích thêu d t lên theo s ch o c a nh ng ngư i ng u. t nư c. Trong cu n sách có t a: Cu c chi n t t nh t t trư c n nay: D i trá, vô cùng d i trá, và m h n n Iraq (Tarcher/Penguin, 2006), ng tác gi John Stauber và Sheldon Rampton ã kh ng nh, các phóng viên truy n hình th c s ã xem nh ch không ph i ưa quá m nh ng tin tiêu c c v
  14. Iraq, trong khi ó thông tin ăng t i trên các n ph m cũng ã b ''làm v sinh''. Stauber và Rampton ã trích d n k t qu nghiên c u c a các chuyên gia thu c H George Washington phân tích 1.820 câu chuy n tin t c t 5 kênh truy n hình l n c a M và kênh truy n hình v tinh r p Al-Jazeera. K t qu cho th y, ''t t c các phương ti n truy n thông M h u như r t rè trong vi c ưa nh ng c nh thương vong c a lính M , ng minh, quân i và thư ng dân Iraq lên màn hình. Các báo in cũng không khá hơn. Tháng 5/2005, khi phóng viên Los Angeles Times James Rainey vi t bài ánh giá kho ng th i gian 6 tháng c a cu c chi n - 559 lính M và phương Tây thi t m ng t i Iraq - c gi c a 6 t báo l n và 2 t p chí n i ti ng là Atlanta Journal-Constitution, Los Angeles Times, New York Times, St Louis Post- Dispatch, và Washington Post không ư c nhìn th y m t t m nh ơn nào v c nh binh sĩ ch t. "Nh ng phàn nàn c a ông Rumsfeld chính là m t s méo mó thú v v s th t, b i th c t chính quy n M ã chi hàng trăm tri u ô la cho chi n d ch truy n thông v n b cho là thi u hi u qu '', Rampton tr l i trong m t cu c ph ng v n qua i n tho i. T Washington Post ưa tin: ''Gi i ch huy quân i M t i Baghdad ã ưa ra u th u trong th i h n 2 năm m t h p ng v quan h công tr giá 20 tri u USD nh m kêu g i các phương ti n truy n thông M và Trung ông n l c thúc y vi c ưa tin tích c c hơn v Iraq''. 3. Ai là ngư i n m quy n ch bi n thông tin v Iraq
  15. ó chính là ngư i ng u L u năm góc. Trư c khi chi n tranh x y ra, B qu c phòng M ã không ng ng gây s c ép i v i C c tình báo Trung ương M (CIA) h cung c p các thông tin tình báo thu n l i nh t cho cu c chi n tranh Iraq. Không ch d ng l i ó, L u năm góc còn t “ ” thêm các báo cáo v i nh ng thông tin chưa h ư c ki m ch ng bào ch a cho hành ng xâm lư c c a mình. T t nhiên, có ư c nh ng thông tin này, L u năm góc cũng ã ph i b ti n ra mua t nh ng ngư i Iraq lưu vong hay di t n thu c i h i Qu c dân Iraq mà c CIA và B ngo i giao M v n ch ng m y tin tư ng. M t c u thành viên c a CIA cho hay, nh ng thông tin t o h i qu c dân Iraq r t không áng tin c y nhưng nó là i u mà b qu c phòng c n. i u áng bu n là nh ng thông tin này, sau ó l i ư c “xào n u” l i cho T ng th ng M “thư ng th c” cũng như ư c h p th c hóa thông qua nh ng di n văn c a ng. n khi chi n tranh x y ra, L u năm góc l i luôn là tâm i m c a các cu c ch trích vì ã i u khi n báo gi i cho dù h luôn rao gi ng r ng, kho ng 600 nhà báo có m t cùng các ơn v quân i M chính là m t “l c lư ng c a s th t” i ch i l i v i t t c nh ng gì M cho là “d i trá” c a t ng th ng Hussein. Th c t hi n nay cho th y gi i truy n thông Mĩ nói chung có khuynh hư ng ng h cu c xâm lăng Iraq, cho dù chính ph Mĩ c tình h n ch s t do c a h trong vi c tư ng trình s ki n, và bóp méo cũng như cung c p thông tin gi . Do ó, hi n nay t t c các hình nh v cu c chi n Iraq u hoàn toàn b “v sinh hóa”. Gi i truy n thông ch tư ng trình nh ng gì mà quân i Mĩ và chính ph Mĩ mu n nói. Vì gi i truy n thông M không th tách r i kh i s ng h c a chính quy n, i ngư c l i phương hư ng chính tr ã nh, gi i truy n thông s
  16. m t ch d a t n t i. Có th nói, n u gi i truy n thông không làm theo ý nguy n c a chính quy n, s không th nào có ư c cái g i là tin t c. Ví d : mu n cho các phóng viên m t tr n nói theo chính quy n M , B Qu c phòng M ã có quy t nh, i v i các phóng viên vi t bài có l i cho chính sách c a M , s ư c chính quy n M tr m t kho n nhu n bút không t i. VD3: S TH Ơ C A BÁO CHÍ M I V I NGHI NG V “M I E DO IRAG” – Theo Washington Post Nh ng tuyên b c a T ng th ng M Bush, Phó t ng th ng Cheney và các quan ch c Nhà Tr ng khác thư ng xuyên chi m nh ng ph n di n tích quý báu trên t Washington Post, th m chí khi nh ng l i c nh báo ó l p i l p l i. "Chúng ta ch ng khác nào cái loa phát thanh c a chính ph . N u t ng th ng ng d y và nói i u gì ó, chúng ta tư ng thu t l i nh ng gì ông y ã nói", DeYoung nói. "Và n u nh ng ý ki n trái ngư c ư c t o n th tám và cũng không ph i trên trang nh t thì nhi u ngư i ch ng c n ó". Nh n xét trên ư c minh ho ngày 6/2/2003, m t ngày sau khi Ngo i trư ng M Colin Powell phát bi u trư c Liên H p Qu c. Ông ã minh ho b ng nh ng b c nh ch p qua v tinh và nh ng cu c i n tho i nghe tr m thuy t ph c th gi i r ng Hussein ang che gi u vũ khí hu di t hàng lo t. M t bài báo c a DeYoung và Pincus nói v nh ng thông tin tình báo chưa t ng ư c ti t l mà Powell ưa ra. " n t n trang 9 h m i dùng m t câu có t "tuy nhiên" và nói r ng "m t s quan ch c châu Âu và chuyên gia
  17. ch ng kh ng b M tin r ng tuyên b c a Powell v m i liên h gi a Iraq và Al-Qaeda ã ư c chu n b k lư ng t o ra n ý". Hôm ó, Warrick t p trung vào ánh giá c a v ngo i trư ng, d a ch y u vào các ngu n tin s ng, r ng Iraq có các nhà máy s n xu t vũ khí sinh h c. "M t s i m trong bài phát bi u c a Powell khi n ngư i ta nghi ng ", Warrick vi t. Bài báo c a ông ư c ăng trang 28. Downie nói r ng Washington Post ã có nhi u bài phân tích phát bi u c a Powell nh ng trang trong. "Chúng tôi không có b ng ch ng nói r ng ông y ã sai", Downie nói v Powell. "Lôi m t trong s nh ng bài ó ra trang nh t ch ng khác nào tuyên b r ng ông y ã sai v nh ng thanh aluminum". Nh ng quy t nh như v y trùng v i trang xã lu n c a t báo này, v n ng h cu c chi n, ví d như tuyên b sau bài phát bi u c a Powell r ng "th t khó tư ng tư ng có ngư i nào ó l i nghi ng vi c Iraq s h u vũ khí hu di t hàng lo t". Nh ng bài phân tích này khi n m t s c gi k t lu n r ng t báo này ch trương như v y, m c dù trang tin và xã lu n không liên quan n nhau. H i gi a tháng 3, khi Nhà Tr ng chu n b cu c xâm lư c Iraq, Woodward ã can thi p bài vi t c a Pincus v vi c chính quy n thi u b ng ch ng v vũ khí hu di t c a Iraq ư c ăng v trí n i b t hơn. "Chúng tôi không gi nó vì b t kỳ lý do chính tr nào hay vì b chính quy n gây áp l c", Spayd nói. "Nhưng b i nh ng bài báo ó r t khó biên t p khi trên bàn c a ban biêp t p có quá nhi u các b n copy. Ngư i ta ã quên r ng bài báo này ang c p n nh ng v n nào, các phái chính tr , s
  18. s n sàng v quân s , các v n xung quanh Iraq th i h u chi n và vi c chính quy n ã chu n b như th nào, các m t ngo i giao và M ang s h u vũ khí hu di t hàng lo t. T t c các bài ó u c nh tranh ư c t v trí n i b t". Woodward, ngôi sao c a v Watergate, ã có nhi u th i gian theo u i nh ng cu n sách thu c hàng best-selling. Woodward, m t tr lý ch bút, ã có nh ng y u t m u ch t c a m t môi trư ng báo chí mà Pincus không có. ánh giá c a hai ngư i àn ông này là khác nhau. Woodward nói r ng sau khi so sánh v i nh ng thông tin c a Pincus, ông ã ưa b n nháp trong ó có 5 o n chính nói r ng theo gi i th o tin, nh ng b ng ch ng c a Nhà Tr ng v vũ khí hu di t c a Iraq "có v gián ti p và th m chí không ch c ch n". Pincus cho r ng l i l như v y là quá n ng. Pincus cho bi t ông ã vi t xong bài khi Woodward can thi p và ông cho r ng nh ng thông tin mà ngư i ng nghi p ưa ra ch là s g i ý vì th ông cũng không thay i gì nhi u. " i u ông y làm ch là nói chuy n v i các biên t p viên và thuy t ph c h ăng bài ó". B t ch p nh ng tuyên b c a chính quy n Bush v vũ khí hu di t hàng lo t c a Iraq, hôm 16/3, Pincus b t u bài báo c a ông b ng dòng ch "theo các quan ch c chính quy n và Qu c h i, các cơ quan tình báo M không th cung c p cho Qu c h i hay L u Năm Góc nh ng thông tin c th v lư ng vũ khí c m ho c nơi c t gi ", khi n ngư i ta nghi ng v vi c li u Nhà Tr ng có phóng i thông tin tình báo hay không.
  19. Woodward nói r ng ông ư c là ã xin Dowie cho ăng bài báo ó lên trang nh t ch không ph i ng nhìn nó xu t hi n t n trang 17. Còn Downie bình lu n: "Khi nhìn nh n l i m i vi c, tôi th y l ra bài báo ó ph i ư c ăng trang nh t ch không ph i trang 17, th m chí dù nó không ch c ch n và ch y u d a vào nh ng ngu n tin gi u tên". Nh ng ngày trư c chi n tranh, Priest và DeYoung ã n p m t bài nói r ng các quan ch c CIA " ã bày t s nghi ng v i chính quy n" v nh ng b ng ch ng nói r ng Iraq tìm cách mua uranium s n xu t vũ khí nguyên t . Bài báo ó b gi l i cho n t n ngày 22/3, ba ngày sau khi cu c chi n m màn. N u báo gi i M ã m nh tay hơn thì có th làm ch m ti n trình chi n tranh hay không, i u ó v n ch là ph ng oán. Song Downie cho r ng nh ng ngư i ph n i chi n tranh và ch trích cách ưa tin c a báo gi i trư c cu c chi n tin i u ó. "H có nh ng n tư ng sai l m r ng n u báo chí ã ưa tin khác i thì cu c chi n ã không x y ra", ông nói. 2. Báo chí là công c qu n lý xã h i S lư ng báo chí phát hành, n i dung t báo… cho bi t trình dân trí c a m t khu v c mà t báo ó phát hành. Vì v y, TBCN can thi p t i báo chí n m b t trình dân trí, ph c v cho quy n l c c a mình. Dư i xã h i CNTB, các h th ng chính tr thư ng ph i d n t i a n l c, trí tu khai d ng, b ng m t phương cách khôn ngoan, khéo léo nhưng không kém ph n gay g t, các phương ti n truy n thông t do, thuy t ph c và gây nh hư ng lên dân chúng v chính sách c a h . Quy n l c có ư c
  20. t vai trò ch y u là t nh n này ã mang n cho báo chí m t danh hi u áng kính là “quy n l c th tư”, sau ba nhánh quy n l c chính th c c a nhà nư c (l p pháp, tư pháp và hành pháp). ây cũng chính là vai trò ã truy n c m h ng cho Thomas Jefferson, m t trong nh ng ngư i sáng l p ra n n dân ch Hoa Kỳ, khi tuyên b cách ây kho ng 200 năm r ng: n u ông ph i ch n gi a m t bên là m t chính ph không có báo chí và m t bên là báo chí không có chính ph , ông s “không do d m t giây mà ch n cái th hai”. Báo chí Hoa Kỳ ra i vào th k XVIII, là m t công c nh c a gi i trí th c tinh hoa và là m t i bi u trong i s ng chính tr c a các ng phái. ư c b o v b i s can thi p c a chính ph b ng m t i u lu t ã t n t i 200 năm trong Hi n pháp Hoa Kỳ, báo chí ã t mình tr thành m t ngư i giám sát iv i i s ng chính quy n, ngư i ghi l i các s ki n công c ng và th m chí là ngư i phân x không chính th c các hành ng c a công chúng. T i Hoa Kỳ, các t p chí, v i hơn 11.000 lo i, cũng phát hành v i s lư ng nhi u hơn c s ngư i M c chúng. M i h gia ình có ít nh t là ba chi c ài thu thanh và hơn 95% s h có tivi. Và có n 65% dân s M th a nh n r ng h không th s ng thi u các phương ti n truy n thông. Như v y, tác ng c a các phương ti n này lên nh n th c c a công chúng là r t l n. Truy n thông nh hư ng m nh m và tr c ti p lên chính tr , kinh t và h u như m i m t xã h i, cho nên r t nhi u thành ph n mu n s h u truy n thông vì quy n và l i, m t cách tích c c l n tiêu c c. Truy n thông có th c quy n thương lư ng v i chính quy n và các thành ph n khác và các ch nhân truy n thông có ưu th chính tr s n sàng trao i quy n l i v i gi i chính tr trong các chính sách có l i cho hai bên. Thí d như trư ng h p nhà
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2