zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Kinh tế học

Sự phù hợp của chính sách ngoại thương và chính sách kinh tế vĩ mô đối với nông nghiệp

Chia sẻ: 123968574 123968574 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Báo xấu

158
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'sự phù hợp của chính sách ngoại thương và chính sách kinh tế vĩ mô đối với nông nghiệp', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự phù hợp của chính sách ngoại thương và chính sách kinh tế vĩ mô đối với nông nghiệp

Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Nieân khoaù 2003-2004 Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp SÖÏ PHUØ HÔÏP CUÛA CHÍNH SAÙCH NGOAÏI THÖÔNG VAØ CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ ÑOÁI VÔÙI NOÂNG NGHIEÄP. Tieàm naêng kinh teá noâng nghieäp chöa ñöôïc bieán thaønh hieän thöïc trong nhieàu quoác gia coù möùc thu nhaäp thaáp raát lôùn. Nhöõng khaû naêng coâng ngheä ngaøy caøng thuaän lôïi hôn, nhöng nhöõng cô hoäi kinh teá caàn phaûi coù ñeå noâng daân taïi caùc quoác gia naøy coù theå bieán tieàm naêng naøy thaønh hieän thöïc vaãn coøn xa vôøi. - Theodore W. Schultz, söï bieán daïng nhöõng ñoäng cô khuyeán khích noâng nghieäp.. Cho tôùi gaàn ñaây, caùc taùc phaåm veà phaùt trieån chöa quan taâm nhieàu ñeán taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi nhöõng cô hoäi kinh teá coù saün cho caùc nhaø saûn xuaát noâng nghieäp. Moät lyù do cho vaán ñeà naøy laø söï ñònh höôùng theo töøng khu vöïc vaø haïn heïp cuûa pheùp phaân tích chính saùch noâng nghieäp trong thôøi gian qua; moät lyù do khaùc laø quan nieäm sai laàm phoå bieán cho raèng noâng nghieäp chæ ñoùng moät vai troø haïn cheá trong phaùt trieån kinh teá. Muïc tieâu chính cuûa chính saùch phaùt trieån kinh teá trong haàu heát nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån laø tieán haønh coâng nghieäp hoùa moät caùch nhanh choùng. Tuy nhieân, trong vieäc thuùc ñaåy neàn coâng nghieäp noäi ñòa moät caùch tích cöïc, nhieàu quoác gia ñaõ laøm bieán daïng caùc ñoäng cô khuyeán khích veà giaù caû gaây baát lôïi cho noâng nghieäp, laøm giaûm ñaùng keå nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa chính saùch ñaàu tö coâng coäng coù chuû ñònh hoã trôï nghieân cöùu noâng nghieäp vaø khuyeán noâng, phaùt trieån cô sôû haï taàng noâng thoân, nhöõng hoaït ñoäng tieáp thò haøng xuaát khaåu noâng saûn. Keát quaû laø saûn löôïng noâng nghieäp thaáp hôn möùc ñaùng leõ ñaõ ñaït ñöôïc trong moät cô caáu khuyeán khích trung hoaø hôn, söùc mua thöïc cuûa daân cö khu vöïc noâng thoân giaûm xuoáng, vaø ña soá trong nhöõng quoác gia naøy ñaõ traûi qua moät raøng buoäc ñaùng keå veà phía caàu ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá. Chính saùch phaùt trieån vaø nhöõng ñoäng cô khuyeán khích trong noâng nghieäp: Trong nhieàu naêm, tyû phaàn cuûa noâng saûn trong toång saûn löôïng cuûa nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ giaûm xuoáng. Maëc duø söï dòch chuyeån cô caáu naøy laø keát quaû taát R. M. Bautista & A. Valdeùs 1 Bieân dòch: Xinh Xinh Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp nhieân cuûa phaùt trieån kinh teá, nhöng caùc chính saùch nhaán maïnh ñeán coâng nghieäp hoùa moät caùch nhanh choùng- thöôøng laø baèng nhöõng coâng cuï thay theá nhaäp khaåu, ít nhaát laø ban ñaàu - ñaõ thuùc ñaåy tieán trình dòch chuyeån cô caáu naøy. Nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ thuùc ñaåy nhöõng ngaønh coâng nghieäp caïnh tranh vôùi nhaäp khaåu thoâng qua thueá nhaäp khaåu cao vaø caùc bieän phaùp haïn cheá nhaäp khaåu ñònh löôïng. Hoï cuõng ñaõ cung caáp ngoaïi teä cho vieäc nhaäp khaåu nhöõng haøng hoùa tö baûn vaø nguyeân lieäu lieân quan vôùi caùc ñieàu kieän raát thuaän lôïi. Chính saùch thay theá nhaäp khaåu cuûa nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån khaùc nhau veà thôøi haïn, tính toaøn dieän vaø cöôøng ñoä. Trong moät vaøi nôi, ñaùng chuù yùù nhaát laø Haøn Quoác vaø Ñaøi Loan, chieán löôïc phaùt trieån trôû thaønh höôùng ngoaïi ôû giai ñoaïn ban ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp hoaù vaø khuyeán khích xuaát khaåu caùc saûn phaåm cheá taïo coâng nghieäp thaâm duïng lao ñoäng. Vaøo thaäp nieân 70, söï nhaán maïnh dòch chuyeån sang nhöõng haøng hoùa xuaát khaåu thaâm duïng kyõ naêng, voán vaø coâng ngheä, vaø chính phuû baét ñaàu giaûm vieäc baûo hoä coâng nghieäp, chaáp nhaän tyû giaù hoái ñoaùi thöïc teá hôn, vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng xuaát khaåu. Tuy nhieân, noùi chung cheá ñoä ngoaïi thöông vaãn coøn mang tính baûo hoä maïnh nhöõng ngaønh coâng nghieäp caïnh tranh nhaäp khaåu. Trong giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa quaù trình thay theá nhaäp khaåu, nhöõng quoác gia naøy höôùng veà baûo hoä nhöõng ngaønh coâng nghieäp nheï. Sau ñoù, hoï taäp trung vaøo nhöõng ngaønh coâng nghieäp thöôïng nguoàn ñoøi hoûi lao ñoäng coù kyõ naêng , voán ñaàu tö lôùn, vaø coâng ngheä tieân tieán hôn. Ñaây laø tröôøng hôïp ôû haàu heát caùc nöôùc Chaâu Myõ La Tinh trong suoát nhöõng thaäp nieân 50 vaø 60 vaø ôû nhieàu nöôùc chaâu AÙ vaøo thaäp nieân 60 vaø 70. Vaøo thaäp nieân 70 nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ baét ñaàu nhaän ra giaù trò cuûa vieäc xuaát khaåu haøng cheá taïo coâng nghieäp vaø ñaõ trôï caáp ñoái vôùi moät soá haøng coâng nghieäp xuaát khaåu. Tuy nhieân, caùc khoaûn trôï caáp naøy khoâng buø ñaép ñöôïc moät caùch ñaày ñuû nhöõng thieân leäch chung baát lôïi cho xuaát khaåu, vaø moät vaøi khoaûn khuyeán khích chæ ñöôïc thöïc hieän neáu nhöõng nhaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu söû duïng nhaäp löôïng nhaäp khaåu. Nhöõng nhaø saûn xuaát haøng noâng saûn xuaát khaåu ôû trong tình traïng thaäm chí coøn xaáu hôn. Hoï khoâng nhaän ñöôïc baát kyø moät khoaûn trôï caáp naøo, vaø haàu heát noâng saûn phaûi chòu thueá xuaát khaåu (ñöôïc aùp duïng moät caùch roõ raøng hoaëc ngaàm aån thoâng qua chính saùch giaù cuûa caùc hoäi ñoàng tieáp thò nhaø nöôùc)1. Thieân leäch öu ñaõi ñoâ thò trong R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 2 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp caùc chính saùch cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån cuõng coù xu höôùng giöõ giaù thöïc phaåm thaáp (Lipton,1982), vôùi keát quaû laø möùc tieàn löông chung ñöôïc duy trì ôû möùc thaáp vaø caùc xí nghieäp coâng nghieäp coù theå thu huùt lao ñoäng töø noâng nghieäp vôùi chi phí thaáp. Theâm nöõa, nhöõng nhaø saûn xuaát noâng saûn phaûi traû giaù cao hôn cho caùc nhaäp löôïng töø coâng nghieäp nhö phaân boùn, thuoác tröø saâu, vaø nhöõng coâng cuï canh taùc do chuùng ñöôïc baûo hoä nhôø saûn xuaát trong nöôùc. Trôï caáp cho nhöõng nhaäp löôïng trong noâng nghieäp chæ buø ñaép moät phaàn nhoû cho nhöõng nhaø saûn xuaát noâng nghieäp do nhöõng möùc giaù noâng saûn ñöôïc ñònh thaáp moät caùch nhaân taïo. Ngoaøi nhöõng taùc ñoäng tröïc tieáp ñoái vôùi nhöõng ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát noâng nghieäp, caùc bieän phaùp haïn cheá nhaäp khaåu haøng coâng nghieäp laøm giaûm caàu ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu vaø vì vaäy giaûm giaù ngoaïi teä. Ñieàu naøy laøm cho giaù nhöõng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông tính theo noäi teä giaûm so vôùi giaù cuûa nhöõng haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông vaø moät caùch giaùn tieáp khoâng khuyeán khích saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông . Trôï caáp xuaát khaåu haøng cheá taïo coâng nghieäp coù cuøng taùc ñoäng veà maët ñònh tính gioáng ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi (vì raèng chuùng coù xu höôùng gia taêng cung xuaát khaåu ); thueá xuaát khaåu noâng saûn coù taùc ñoäng ngöôïc laïi. Khu vöïc noâng nghieäp ñaëc bieät deã bò toån thöông bôûi caùc bieán daïng trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc bôûi vì saûn löôïng noâng nghieäp cuûa nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån coù xu höôùng coù theå ngoaïi thöông cao, cho duø noù ñöôïc saûn xuaát bôûi nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån coù thu nhaäp cao nhö Chileâ ( ñöôïc thaûo luaän trong chöông 9 cuûa taøi lieäu naøy) hoaëc laø nhöõng quoác gia coù thu nhaäp thaáp nhö Zaire (chöông 5). Khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân, töï do hoùa ngoaïi thöông vaø quaûn lyù tyû giaù hoái ñoaùi thöïc döôøng nhö laø coù taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp hôn laø saûn xuaát phi noâng nghieäp (nhö ñaõ ñöôïc chæ ra trong chöông 8 baøn veà Ac-hen-ti-na). Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc cuõng coù theå bò aûnh höôûng bôûi söï maát caân baèng trong taøi khoaûn ñoái ngoaïi cuûa quoác gia. Thaønh phaàn khoâng theå beàn vöõng trong thaâm huït taøi khoaûn vaõng lai – ví duï do vieäc vay möôïn nöôùc ngoaøi quaù nhieàu – ñöôïc duøng laøm cô sôû ñeå baûo veä tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc ñònh giaù cao, ñöôïc minh hoïa bôûi kinh nghieäm cuûa Phi lip pin sau cuù soác giaù daàu naêm 1973-1974 vaø naêm 1978-1980 (chöông 6). Moät yeáu toá nöõa coù theå laøm cho tyû giaù hoái ñoaùi taêng leân laø caên beänh Haø lan – noù ñöôïc mang teân naøy do kinh nghieäm cuûa Haø lan vôùi vieäc phaùt hieän ra khí ñoát töï nhieän. Caên beänh naøy xuaát hieän khi coù söï phaùt trieån buøng noå trong moät haøng hoùa coù R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 3 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp theå ngoaïi thöông laøm giaûm khaû naêng sinh lôïi cuûa vieäc saûn xuaát nhöõng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khaùc baèng caùch tröïc tieáp ñaët giaù cao ñeå thu huùt nguoàn löïc khoûi chuùng. Caên beänh Haø lan thöôøng ñeà caäp ñeán caùch thöùc theo ñoù vieäc chi tieâu vaø söï dòch chuyeån nguoàn löïc lieân quan ñeán söï phaùt trieån moät taøi nguyeân thieân nhieân aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá quoác gia (Corden vaø Neary 1982). Chöông 4 thaûo luaän söï buøng noå daàu löûa vaøo thaäp nieân 70 aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá Ni-gieâ-ri nhö theá naøo, trong khi chöông 3 xem xeùt kinh nghieäm cuûa Coâ-lum-bia vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng caø pheâ trong thôøi kyø 1975-1979. ÔÛ ñaây caàn phaân bieät giöõa tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa, tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng vaø tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa ñeà caäp ñeán giaù töông ñoái cuûa hai ñoàng tieàn- thí duï , soá ñôn vò noäi teä treân moãi ñôn vò ngoaïi teä. Tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng laø möùc tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa (hay chính thöùc) ñöôïc ñieàu chænh thueá vaø trôï caáp lieân quan ñeán ngoaïi thöông, ñoù laø soá ñôn vò noäi teä thöïc söï ñöôïc traû bôûi nhaø nhaäp khaåu hoaëc nhaän ñöôïc bôûi nhaø xuaát khaåu cho moãi ñôn vò ngoaïi teä. Baèng caùch ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa hoaëc thueá hoaëc trôï caáp trong ngoaïi thöông, chính phuû coù theå thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng cho baát kyø loaïi haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông naøo so vôùi caùc loaïi haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khaùc vaø vì vaäy aûnh höôûng ñeán khaû naêng sinh lôïi töông ñoái (thí duï, xem chöông 6 veà Phi-lip-pin vaø chöông 7 veà Pakistan). Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc laø giaù töông ñoái cuûa hai haøng hoùa, ñöôïc bieåu hieän baèng tyû leä giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông treân giaù cuûa haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Tyû giaù naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng lôïi nhuaän töông ñoái trong vieäc saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông so vôùi haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Thoâng thöôøng chính phuû thay ñoåi tyû giaù danh nghóa ñeå ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi thöïc (Valdeùs vaø Siamwalla 1988). Tuy nhieân hai tyû giaù naøy khoâng töông öùng 1-1. Neáu giaù ôû nöôùc ngoaøi vaø caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông ñöôïc giöõ khoâng ñoåi, taùc ñoäng cuûa moät söï thay ñoåi trong tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi thöïc seõ phuï thuoäc vaøo caùch giaù cuûa haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông thay ñoåi ñaùp laïi nhöõng chính saùch kinh teá vó moâ ñöôïc thöïc hieän. Vì vaäy, chính saùch tieàn teä vaø chính saùch thu chi ngaân saùch cuûa moät quoác gia, vieäc vay möôïn nöôùc ngoaøi, vaø vieäc quaûn lyù tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa coù theå aûnh höôûng ñaùng keå ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø do ñoù aûnh höôûng ñeán khaû naêng mang laïi lôïi nhuaän cuûa vieäc saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 4 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa chính saùch ngoaïi thöông ñoái vôùi giaù töông ñoái: Nhö nhöõng thaûo luaän tröôùc ñaây chæ ra, baát kyø phaân tích naøo veà taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông ñoái vôùi giaù töông ñoái ñeàu phaûi phaân bieät giöõa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu vaø haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, vaø giöõa haøng cheá taïo coâng nghieäp coù theå xuaát khaåu vaø haøng noâng saûn coù theå xuaát khaåu . ÔÛ möùc toång goäp, thieân leäch veà giaù cuûa moät cheá ñoä ngoaïi thöông taïo thuaän lôïi hoaëc gaây baát lôïi cho saûn xuaát haøng hoùa coù theå xuaát khaåu so vôùi haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu coù theå ñöôïc theå hieän bôûi tyû leä cuûa tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng cuûa haøng xuaát so vôùi tyû giaù ñoù cuûa haøng nhaäp. Neáu tyû leä naøy nhoû hôn 1, quoác gia naøy ñang thuùc ñaåy saûn xuaát haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu so vôùi haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, maø ñieàu naøy coù xu höôùng laøm giaûm quy moâ ngoaïi thöông. Neáu tyû leä naøy lôùn hôn 1, giaù ñang öu ñaõi ñoái vôùi saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø baát lôïi cho haøng thay theá nhaäp khaåu, vaø vì vaäy khaû naêng ngoaïi thöông gia taêng. Tyû leä baèng 1 cho thaáy raèng khoâng khuyeán khích xuaát khaåu cuõng nhö nhaäp khaåu vaø ñoäng cô khuyeán khích töông ñoái cho vieäc baùn haøng noäi ñòa vaø xuaát khaåu laø “trung hoøa” (Bhagwati 1987). Thöôùc ño cuûa möùc thieân leäch ngoaïi thöông toång hôïp naøy ñöôïc söû duïng trong chöông 6 ñeå chöùng minh baèng tö lieäu veà söï phaân bieät giaù yeáu daàn trong chính saùch ngoaïi thöông ôû Phi-lip-pin baát lôïi cho nhöõng nhaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu trong suoát giai ñoaïn 1950-1980. Trong vieäc theå hieän nhöõng taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa cheá ñoä ngoaïi thöông ñoái vôùi caùc ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát giöõa nhöõng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông, nhöõng öôùc löôïng veà tyû leä baûo hoä danh nghóa ñöôïc söû duïng moät caùch roäng raõi trong nhöõng taøi lieäu thöïc nghieäm. Tyû leä naøy chæ möùc ñoä maø giaù noäi ñòa cuûa moät saûn phaåm vöôït quaù giaù trò ngoaïi thöông töï do cuûa noù (ñoù laø giaù trò cuûa noù khi khoâng coù caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông) hoaëc laø giaù bieân giôùi, ñöôïc ñaùnh giaù theo tyû giaù hoái ñoaùi chính thöùc. Tyû leä baûo hoä hieäu duïng seõ cung caáp moät thöôùc ño chính xaùc hôn, vì noù coù tính ñeán vieäc baûo hoä hoaëc tröøng phaït do vieäc ñònh giaù nhöõng nhaäp löông trung gian , nhöng raát khoù öôùc löôïng tyû leä naøy vôùi caùc döõ lieäu haïn cheá coù saün ôû haàu heát caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Daãu sao, cô caáu baûo hoä seõ khoâng thay ñoåi ñaùng keå neáu chi phí cho nhöõng nhaäp löôïng trung gian ñöôïc bao goàm trong phaân tích, bôûi vì R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 5 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp nhöõng nhaäp löôïng nhö vaäy chieám tyû phaàn nhoû trong giaù trò cuûa saûn löôïng noâng nghieäp vaø bôûi vì “haàu heát trôï caáp nhaäp löôïng noâng nghieäp” laø döôùi möùc bieân teá ( Krueger, Schiff, vaø Valdeùs 1988,258). Chính saùch thay theá nhaäp khaåu cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån daãn ñeán moät cô caáu khuyeán khích voán phaân bieät choáng laïi nhöõng nhaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø saûn xuaát saûn phaåm sô caáp. Trong soá nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ôû Chaâu AÙ, Baêng- la- ñeùt vaø Phi-lip-pin coù tyû leä baûo hoä danh nghóa ñoái vôùi vieäc saûn xuaát caïnh tranh nhaäp khaåu cao hôn nhieàu so vôùi saûn xuaát xuaát khaåu; vaø keå töø ñaàu thaäp nieân 70, caùc saûn phaåm cheá taïo coâng nghieäp xuaát khaåu cuûa hoï ñöôïc höôûng möùc baûo hoä tröïc tieáp lôùn hôn saûn phaåm noâng nghieäp xuaát khaåu (chöông 10). Taùc ñoäng giaù tröïc tieáp cuûa chính saùch ngoaïi thöông cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån cuõng khaùc nhau trong phaïm vi noâng nghieäp .Theo nhöõng keát quaû nghieân cöùu gaàn ñaây cuûa Ngaân Haøng Theá Giôùi ( Krueger, Schiff, vaø Valdeùs 1988), caùc noâng saûn xuaát khaåu quan troïng nhaát thì “khoâng ñöôïc baûo hoä” (bò ñaùnh thueá) naëng hôn nhöõng löông thöïc thöïc phaåm chuû yeáu – coù leõ do mong muoán töï tuùc veà löông thöïc thöïc phaåm vaø söï deã daøng veà maët chính trò vaø haønh chính cuûa vieäc ñaùnh thueá vaøo caây troàng xuaát khaåu thöông maïi so vôùi caây löông thöïc ñeå toàn taïi. Nhieàu quoác gia ñang phaùt trieån - ñaëc bieät laø nhöõng quoác gia coù möùc thu nhaäp cao nhö Chi leâ, Haøn Quoác, vaø Ma-lai-xi-a- ñaõ baûo hoä saûn xuaát löông thöïc thöïc phaåm thoâng qua caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông. Hai bieán soá maø caùc nhaø kinh teá chính trò hoïc thöôøng söû duïng ñeå giaûi thích söï khaùc nhau trong vieäc baûo hoä noâng nghieäp giöõa caùc quoác gia ñang phaùt trieån laø thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi vaø tyû phaàn cuûa noâng nghieäp trong toång saûn löông noäi ñòa (GDP) (Anderson 1986).2 Ngöôøi ta nhaän thaáy raèng nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån thu nhaäp thaáp, maø nhöõng khu vöïc kinh teá khaùc ñoùng goùp chæ moät löôïng nhoû ñoái vôùi toång soá saûn xuaát, coù nhu caàu ñaùnh thueá noâng nghieäp nhieàu hôn. Treân chính tröôøng ñoái vôùi vieäc baûo hoä, taàng lôùp nhöõng nhaø coâng nghieäp taäp trung ôû thaønh thò, ñöôïc giaùo duïc toát hôn vaø vôùi soá löôïng ít hôn, coù theå vaän ñoäng haønh lang ñoái vôùi chính phuû moät caùch coù hieäu quaû hôn so vôùi nhöõng nhaø noâng tuy ñoâng hôn nhöng soáng phaân taùn. Khi quoác gia trôû neân giaøu hôn vaø nhöõng ngaønh coâng nghieäp noäi ñòa ñöôïc môû roäng, thì thueá noâng nghieäp trôû neân ít caàn thieát, vaø vieäc toå chöùc moät cuoäc vaän ñoäng chính trò nhaèm ñeà xuaát nguyeän voïng cuûa noâng daân trôû neân deã daøng hôn. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 6 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Theâm nöõa, ngöôøi coâng nhaân thaønh thò ít coù khaû naêng choáng ñoái giaù noâng saûn cao hôn khi thu nhaäp cuûa hoï gia taêng. Moái quan heä daøi haïn naøy chæ ñöôïc khaúng ñònh moät phaàn trong nghieân cöùu cuûa Ngaân Haøng Theá Giôùi, nghieân cöùu naøy so saùnh möùc baûo hoä danh nghóa cho hai nhoùm caây löông thöïc caïnh tranh nhaäp khaåu chính vaø saûn phaåm ñöôïc xuaát khaåu trong 16 quoác gia ñang phaùt trieån suoát giai ñoaïn 1975-1979 vaø 1980-1984. Chæ coù 9 trong soá 16 saûn phaåm trong 2 nhoùm theå hieän möùc baûo hoä bình quaân vaøo naêm 1980-1984 cao hôn 1975-1979. Treân toång theå, döôøng nhö chính saùch giaù caû chuyeân bieät trong töøng khu vöïc suoát nöûa ñaàu thaäp nieân 80 ñaõ khoâng caûi thieän ñöôïc “cô hoäi kinh teá”, nhö giaùo sö Schultz ñeà caäp chuùng trong lôøi töïa ñaàu chöông naøy. Nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ theo ñuoåi nhöõng kieåu baûo hoä noâng nghieäp khaùc nhau. Thí duï, Haøn quoác phaân bieät ñoái xöû gaây baát lôïi cho noâng nghieäp vaøo ñaàu thaäp nieân 70, nhöng roài chuyeån sang baûo hoä vaøo suoát giai ñoaïn giöõa thaäp nieân 80. Söï dòch chuyeån naøy ñöôïc quy laø do “nhöõng khoù khaên xaõ hoäi vaø chính trò lieân quan ñeán söï ñieàu chænh nguoàn löïc giöõa caùc khu vöïc” cuøng vôùi söï dòch chuyeån nhanh choùng trong lôïi theá so saùnh ôû Haøn quoác töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp (Honma vaø Hayami 1987,59). Ngöôïc laïi, Ma-lai-xi-a ñaùnh thueá raát naëng nhöõng nhaø saûn xuaát caây troàng xuaát khaåu (cao su vaø daàu coï), hoï chuû yeáu khoâng phaûi goác ngöôøi Malai ( Jenkins vaø Lai 1989), nhöng laïi baûo hoä nhöõng nhaø noâng saûn xuaát gaïo coù quyeàn löïc chính trò ngöôøi Maõ-lai. Nhöõng chính saùch giaù noâng saûn ôû Sri-Lan-ka ban ñaàu töông töï vôùi nhöõng chính saùch giaù ôû Ma-lai-xi-a. Cho tôùi giöõa nhöõng naêm 70, Sri-Lanka ñaùnh thueá vaøo nhöõng nhaø saûn xuaát caây troàng coâng nghieäp raát thaønh ñaït (traø vaø cao su) ñeå taøi trôï cho nhöõng chi tieâu xaõ hoäi lôùn cuûa noù. Chi phí chính trò töông ñoái nhoû bôûi vì nhöõng ñoàn ñieàn traø vaø cao su söû duïng moät soá löôïng ít coâng nhaân, chuû yeáu laø ngöôøi Tamil. Cuøng luùc nöôùc naøy baûo hoä saûn xuaát gaïo, ñöôïc thoáng trò bôûi ngöôøi Sin-ha-li coù aûnh höôûng lôùn veà maët chính trò. Khi thaëng dö töø caùc vuï traø baét ñaàu giaûm vaø nguoàn löïc töø nhöõng boä phaän khaùc cuûa neàn kinh teá khoâng ñuû buø ñaép söï suùt giaûm naøy, nhöõng nhaø chính trò ôû Sri-Lanka phaûi “döïa vaøo chi tieâu baèng caùch chòu thaâm huït vaø nhöõng caùch thu xeáp nhanh khaùc” (Bhalla 1988,90). Cuoái cuøng moät cuoäc khuûng hoaõng kinh teá xaûy ra tieáp theo vaø vaøo naêm 1997 Sri-Lan-ka phaûi chaáp nhaän moät chieán löôïc töï do hoùa. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 7 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa giaù coù theå quy laø do söï bieán daïng tyû giaù hoái ñoaùi: Nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây, chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ cuõng coù theå coù taùc ñoäng giaùn tieáp ñeán nhöõng ñoäng cô khuyeán khích noâng nghieäp do söï roái loaïn maø caùc chính saùch naøy taïo ra trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Duø thöôøng khoâng coù chuû ñònh , nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp coù theå coù aûnh höôûng ñeán ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát lôùn hôn caùc bieän phaùp can thieäp chuyeân bieät theo khu vöïc cuûa chính phuû, nhöng ngöôøi ta hieåu bieát raát ít veà chuùng. Moät soá nhöõng nghieân cöùu treân phaïm vi quoác gia trong taøi lieäu naøy söû duïng phaân tích caân baèng toång quaùt döïa vaøo moâ hình neàn kinh teá môû nhoû3 ñeå chöùng minh raèng thueá nhaäp khaåu ñaùnh treân haøng nhaäp khaåu daãn ñeán moät söï gia taêng theo tyû leä trong giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu so vôùi haøng hoùa noäi ñòa vaø moät caùch giaùn tieáp daãn ñeán suït giaûm trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø trong giaù töông ñoái noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå xuaát khaåu. Töông töï , thueá xuaát khaåu khoâng nhöõng laøm giaûm moät caùch tröïc tieáp giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, maø coøn giaùn tieáp gia taêng tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu (Lerner 1936), trong khi ñoù trôï caáp xuaát khaåu coù taùc ñoäng ngöôïc laïi. Quy moâ cuûa nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp naøy phuï thuoäc vaøo möùc ñoä coù theå thay theá giöõa haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông vaø haøng hoùa noäi ñòa trong saûn xuaát vaø trong tieâu duøng. Yeáu toá naøy ñöôïc goïi laø thoâng soá möùc ñoä taùc ñoäng. ÔÛ AÙc-hen-ti-na, Chi-leâ, Coâ -lum-bia, Ni-gieâ- ri-a, Peâ-ru, Phi-lip-pin vaø Zai-re, möùc baûo hoä maïnh nhöõng saûn phaåm coâng nghieäp ñaõ ñaùnh moät möùc thueá giaùn tieáp ñaùng keå leân haøng noâng nghieäp caïnh tranh nhaäp khaåu vaø saûn xuaát xuaát khaåu (Valdeùs). Thueá quan vaø caùc bieän phaùp haïn cheá ñònh löôïng ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu coâng nghieäp, cuõng nhö trôï caáp ñoái vôùi haøng xuaát khaåu coâng nghieäp, cuõng daãn ñeán söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi thöïc, trong khi thueá xuaát khaåu noâng saûn coù taùc ñoäng buø ñaép, ngoaïi tröø tröôøng hôïp caàu nöôùc ngoaøi khoâng co giaõn. Kinh nghieäm cuûa Phi-lip-pin cho thaáy aûnh höôûng quan troïng cuûa caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ( chöông 6). Söï thaâm huït khoâng theå beàn vöõng trong taøi khoaûn ñoái ngoaïi laø moät nguoàn nöõa cuûa söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi trong caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Vì theá caùc R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 8 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp chính saùch kinh teá vó moâ coù aûnh höôûng ñeán caùn caân thanh toaùn thì cuõng aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Khi doanh thu xuaát khaåu daàu ôû Ni-gieâ-ri-a gia taêng vaøo thaäp nieân 70, chi tieâu cuûa chính phuû gia taêng maïnh, chính saùch tieàn teä trôû neân coù tính môû roäng vaø laïm phaùt baùm theo saùt goùt. Vì tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa ñöôïc giöõ coá ñònh hoaëc thaäm chí cho taêng daàn daàn (chöông 4), tyû giaù hoái ñoaùi thöïc cuûa ñoàng naira cuûa Ni-gieâ-ri-a leân giaù ñaùng keå. Suoát thaäp nieân 70, nhieàu quoác gia nhaäp khaåu daàu hoûa trong phaàn cuûa theá giôùi ñang phaùt trieån chuû yeáu döïa vaøo voán nöôùc ngoaøi ñeå buø ñaép cho nhöõng khoaûn thaâm huït lôùn trong taøi khoaûn vaõng lai trong suoát thaäp nieân 70. Ñoái vôùi moät soá quoác gia, nguoàn taøi trôï töø beân ngoaøi vôùi soá löôïng lôùn daãn ñeán vaán ñeà khoù khaên trong vieäc traû goác vaø laõi nôï vay raát nghieâm troïng. ÔÛ Phi-lip-pin, söï gia taêng quan troïng vay möôïn nöôùc ngoaøi cuøng vôùi chính saùch kinh teá vó moâ môû roäng keøm theo ñaõ laø nguyeân nhaân taïo ra khoaûng moät phaàn ba möùc ñònh giaù quaù cao ñöôïc öôùc tính cuûa tyû giaù hoái ñoaùi thöïc trong suoát giai ñoaïn töø 1975-1980 (chöông 6). Coâ-lum-bia cuõng traûi qua moät söï leân giaù ñaùng keå tyû giaù hoái ñoaùi thöïc, tröôøng hôïp naøy do haäu quaû cuûa caên beänh Haø lan maø ñaát nöôùc naøy khoâng theå cheá ngöï ñöôïc töø naêm 1975 ñeán 1983. Caên beänh naøy gaén vôùi söï phaùt trieån buøng noå caø pheâ trong giai ñoaïn 1975-1979, mang laïi söï gia taêng ñaùng keå trong thaâm huït chính phuû, trong cung tieàn teä vaø moät söï suït giaûm maïnh trong giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khoâng phaûi caø pheâ so vôùi giaù cuûa haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Chính phuû coù thieân höôùng chi tieâu bieân teá cao ñoái vôùi haøng hoùa phi ngoaïi thöông, haäu quaû laø chi tieâu cuûa chính phuû taêng leân nhanh choùng, ñaëc bieät töø naêm 1978 ñeán naêm 1983 vaø giuùp taïo ra dö caàu ñoái vôùi haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông laøm cho giaù töông ñoái cuûa chuùng taêng leân. Söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi do caû caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông chuyeân bieät theo khu vöïc laãn do thaâm huït khoâng theå beàn vöõng trong taøi khoaûn ñoái ngoaïi, ñaõ taïo ra taùc ñoäng giaùn tieáp tieâu cöïc ñoái vôùi giaù cuûa noâng saûn coù theå ngoaïi thöông chuû yeáu trong nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån (Kruger , Schiff, vaø Valdeùs 1988). Nhöõng öôùc löôïng cuûa caùc taùc ñoäng giaù naøy thay ñoåi töø giaù trò trung bình thaáp 4,3% vaø 9,5% cho giai ñoaïn 1975-1979 vaø 1980-1984 cuûa Ma-lai-xi-a ñeán giaù trò cao nhaát laø 66% vaø 89% cho cuøng caùc giai ñoaïn töông öùng ôû Gha-na. Nhieàu quoác R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 9 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp gia ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø nhöõng quoác gia coù möùc thu nhaäp thaáp, ñaõ duy trì nhöõng möùc khoâng baûo hoä toång theå cao (nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp vaø tröïc tieáp) cho caû caùc caây troàng xuaát khaåu vaø thöïc phaåm caïnh tranh vôùi haøng nhaäp khaåu. Thaät ñaùng ngaïc nhieân, trong vaøi tröôøng hôïp, nhöõng taùc ñoäng giaù giaùn tieáp lôùn hôn raát nhieàu so vôùi möùc baûo hoä danh nghóa tröïc tieáp. Hôn nöõa, trong nhieàu tröôøng hôïp möùc baûo hoä tröïc tieáp döông ñoái vôùi caây löông thöïc thaáp hôn taùc ñoäng veà giaù giaùn tieáp aâm coù theå quy cho söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi. ÔÛ Phi-lip-pin, söï kieåm soaùt nhaäp khaåu vaø ngoaïi hoái thònh haønh coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñoái vôùi giaù cuûa saûn phaåm noâng nghieäp noäi ñòa lôùn hôn taùc ñoäng ñoái vôùi giaù cuûa saûn phaåm phi noâng nghieäp trong suoát giai ñoaïn 1950-1961 (chöông 6). Cuøng luùc ñoù, taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi thöïc goùp phaàn ñaùng keå vaøo söï giaûm giaù cuûa noâng saûn so vôùi giaù cuûa haøng hoùa noäi ñòa. Khi chính saùch ngoaïi thöông trôû neân töï do hôn vaøo nhöõng thaäp nieân 1960 vaø 1970, taùc ñoäng gaây bieán daïng ñoái vôùi ñoäng cô khuyeán khích noâng nghieäp giaûm moät caùch töông öùng. Tuy nhieân nhöõng thieân leäch gaây baát lôïi cho saûn xuaát noâng nghieäp thuùc ñaåy bôûi chính saùch vaãn coøn cao trong giai ñoaïn 1975 ñeán 1980, laøm giaûm giaù saûn phaåm noâng nghieäp noäi ñòa 20 % so vôùi haøng phi noâng nghieäp vaø 12% so vôùi haøng hoùa noäi ñòa. Thieân leäch naøy laø do söï thaâm huït ngoaïi thöông nhieàu nhaèm baûo veä söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi, ñieàu naøy taêng cöôøng taùc ñoäng giaûm giaù haøng hoùa quoác teá vaøo cuøng thôøi ñieåm. Keát quaû laø giaù noâng saûn töông ñoái ôû Phi-lip-pin giaûm moät caùch maïnh töø giöõa thaäp nieân 70 ñeán ñaàu thaäp nieân 80. ÔÛ Peâ-ru, nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp vaø tröïc tieáp cuûa vieäc baûo hoä coâng nghieäp gia taêng vaø söï kieåm soaùt giaù noâng saûn trong suoát giai ñoaïn 1969-1970 (so vôùi 1964- 1968) ñaõ laøm giaûm chæ soá giaù saûn xuaát ñoái vôùi noâng saûn xuaát khaåu vaø caây löông thöïc caïnh tranh nhaäp khaåu laàn löôït laø 38% vaø 28% (chöông 2). Tuy nhieân caùc bieän phaùp töï do hoùa ngoaïi thöông ñöôïc chaáp nhaän vaøo 1970-1982 haï thaáp thueá quan töông ñöông ñoàng nhaát töø 133% xuoáng 91% vaø laøm lôïi cho nhöõng nhaø saûn xuaát noâng nghieäp baèng caùch gia taêng giaù noäi ñòa cuûa saûn phaåm xuaát khaåu cuûa hoï (34%) vaø caây löông thöïc caïnh tranh nhaäp khaåu (22%). Nhö chuùng ta ñaõ chæ ra, nhöõng taùc ñoäng giaù giaùn tieáp cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi nhöõng ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát noâng R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 10 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp nghieäp trong nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån, hoaït ñoäng thoâng qua söï ñònh giaù quaù cao ñöôïc kích thích cuûa tyû giaù hoái ñoaùi thöïc noùi chung laø khoâng coù chuû yù. Thieân leäch giaù gaây baát lôïi cho noâng nghieäp naøy khoâng theå bò loaïi tröø moät caùch ñôn giaûn baèng caùch ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa. Noù coù theå ñöôïc söûa chöõa ngay taïi nguoàn gaây ra noù, coù nghóa laø haï thaáp raøo caûn nhaäp khaåu voán baûo hoä cho nhöõng ngaønh coâng nghieäp noäi ñòa moät caùch khoâng hôïp lyù vaø khoâi phuïc laïi caân baèng trong caùn caân thanh toaùn. Tyû giaù ngoaïi thöông ñoái vôùi beân ngoaøi vaø tyû giaù hoái ñoaùi thöïc: Söï dòch chuyeån giaù cuûa nöôùc ngoaøi cuõng aûnh höôûng ñeán moái quan heä giöõa caùc giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu, vaø haøng hoùa noäi ñòa, vaø vì vaäy aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Öôùc löôïng nhöõng taùc ñoäng ñöôïc kích thích bôûi chính saùch ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi thöïc trong nhöõng nghieân cöùu daãn ra tröôùc ñaây giaû thieát raèng tyû giaù ngoaïi thöông beân ngoaøi khoâng ñoåi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ngoaïi sinh döôùi giaû thieát moät nöôùc nhoû. Moät söï thay ñoåi ngoaïi sinh trong tyû giaù ngoaïi thöông cuûa moät quoác gia taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc theo nhöõng caùch khaùc nhau. Maëc duø nhieàu nhaø kinh teá ñoàng yù raèng tyû giaù ngoaïi thöông xaáu ñi daãn ñeán giaûm giaù trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc, nhöng moái quan heä giöõa hai bieán soá phaàn naøo phöùc taïp. Khi giaù xuaát khaåu giaûm so vôùi haøng noäi ñòa (trong khi giaù nhaäp khaåu khoâng ñoåi) cung haøng hoùa noäi ñòa gia taêng. Cuøng luùc ñoù caàu haøng hoùa noäi ñòa giaûm do caû taùc ñoäng thu nhaäp vaø taùc ñoäng thay theá. Vì vaäy, tyû giaù hoái ñoaùi thöïc phaûi giaûm giaù ñeå khöû dö cung vaø khoâi phuïc laïi caân baèng trong thò tröôøng haøng hoùa noäi ñòa. Neáu söï xaáu ñi trong tyû giaù ngoaïi thöông laø do gia taêng trong giaù haøng nhaäp khaåu, taùc ñoäng thu nhaäp vaø taùc ñoäng thay theá ñoái vôùi caàu ñaåy theo höôùng ngöôïc nhau, neáu taùc ñoäng thay theá maïnh hôn, tyû giaù hoái ñoaùi thöïc seõ giaûm giaù (Dornbush 1980). Söï thay theá giöõa haøng hoùa noäi ñòa vaø haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu trong tieâu duøng caøng lôùn vaø aûnh höôûng cuûa giaù xuaát khaåu ñoái vôùi tyû giaù ngoaïi thöông caøng lôùn thì moät söï xaáu ñi trong tyû giaù ngoaïi thöông caøng coù khaû naêng daãn ñeán söï giaûm giaù thöïc (Bautista 1987b). R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 11 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Giaù xuaát khaåu coù taùc ñoäng lôùn ñoái vôùi tyû giaù ngoaïi thöông beân ngoaøi ôû Ac-hen-ti-na vaø Chi-leâ, nôi maø moái quan heä döông giöõa tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø tyû giaù ngoaïi thöông ñöôïc mong ñôïi (Valdeùs 1986). Caûi thieän 10% trong tyû giaù ngoaïi thöông cuûa Pakistan daãn ñeán gia taêng 2,4%trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ñoái vôùi haøng hoùa xuaát khaåu (Chöông 7). ÔÛ Phi-lip-pin tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ñaùng leõ ñaõ cao hôn 22% giöõa 1975 vaø 1984 neáu tyû giaù ngoaïi thöông ñaõ ñöôïc giöõ cuøng möùc cuûa thaäp nieân 70 (Bautisa 1987b, 52). Duø raèng chính saùch khoâng theå aûnh höôûng moät caùch tröïc tieáp ñeán tyû giaù ngoaïi thöông, nhöng thay ñoåi trong tyû giaù ngoaïi thöông coù theå aûnh höôûng lôùn ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø neân tính ñeán thay ñoåi naøy trong khi ñaùnh giaù ñoäng cô khuyeán khích toång hôïp ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp. Nhöõng taùc ñoäng ñoái vôùi saûn löôïng, phaân phoái thu nhaäp vaø söï di chuyeån nguoàn löïc giöõa caùc khu vöïc kinh teá: Nhöõng taùc ñoäng veà giaù töông ñoái cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ coù nhöõng aûnh höôûng khaùc nhau ñoái vôùi saûn löôïng noâng nghieäp vaø thu nhaäp. Khi noâng saûn bò ñònh giaù thaáp, saûn löôïng noäi ñòa chòu thieät haïi – khoâng nhöõng do hieäu quaû tónh cuûa vieäc söû duïng nguoàn löïc giaûm maø quan troïng hôn coøn do coù nhöõng taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi cung lao ñoäng trong noâng nghieäp, söï tích luõy voán, vaø söï thay ñoåi coâng ngheä trong daøi haïn. Trong ngaén haïn, söï ñaùp öùng theo giaù cuûa saûn löôïng noâng nghieäp giaûm theo söï gia taêng toång goäp saûn löôïng, vì khaû naêng taùi phaân boå nguoàn löïc giaûm khi saûn phaåm trôû neân phaân bieät hôn. Roõ raøng laø söï dòch chuyeån nguoàn löïc trong ngaén haïn töø saûn xuaát noâng nghieäp ñeán saûn xuaát phi noâng nghieäp khoù hôn laø dòch chuyeån chuùng töø caây löông thöïc sang caây troàng xuaát khaåu, vaø coøn khoù hôn laø dòch chuyeån chuùng töø luùa gaïo sang baép. Quy moâ toån thaát saûn löôïng coù theå quy cho hieäu quaû tónh thaáp hôn dó nhieân phuï thuoäc khoâng nhöõng vaøo ñoä co daõn cung trong ngaén haïn maø coøn vaøo giaù noâng saûn bò keùo xuoáng nhö theá naøo so vôùi caùc möùc giaù bieân giôùi - maø noù coù theå khaùc bieät raát lôùn töø quoác gia naøy sang quoác gia khaùc. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 12 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Moät nghieân cöùu cuûa Ngaân haøng Theá giôùi gaàn ñaây veà töï do hoùa ngoaïi thöông trong 19 quoác gia cho thaáy raèng trong giai ñoaïn tröôùc khi töï do hoùa, cheá ñoä ngoaïi thöông cuûa hoï thöôøng phaân bieät ñoái xöû baát lôïi cho noâng nghieäp Michaely, Choksi, vaø Papageorgiou 1989). Ñaùng keå hôn, “moät khi chính saùch naøy ñöôïc ñaûo ngöôïc, töï do hoùa ngay luùc baét ñaàu ñaõ mang laïi taêng tröôûng taêng toác cuûa khu vöïc noâng nghieäp, vaø laøm taêng tyû phaàn cuûa khu vöïc noâng nghieäp trong GDP cuûa quoác gia” (trang 4). Keát quaû nghieân cöùu naøy cho thaáy raèng saûn xuaát noâng nghieäp raát nhaïy beùn ñoái vôùi söï thay ñoåi cuûa hoaøn caûnh. Ngoaøi taùc ñoäng naøy ñoái vôùi saûn löôïng trong ngaén haïn, ñoä co giaõn theo giaù cuûa cung noâng nghieäp coù nhöõng aûnh höôûng ñoäng gaén vôùi nhöõng thay ñoåi ñöôïc taïo ra trong cung yeáu toá saûn xuaát vaø trong coâng ngheä qua thôøi gian. Thí duï, moïi ngöôøi ñeàu bieát raèng toác ñoä di daân noâng thoân - thaønh thò laø moät haøm soá cuûa söï khaùc bieät thu nhaäp giöõa caùc khu vöïc, maø söï khaùc bieät naøy ñöôïc quyeát ñònh moät phaàn bôûi giaù noâng saûn. Nhöõng ñoäng cô khuyeán khích veà giaù döôøng nhö cuõng thuùc ñaåy ñaàu tö tö nhaân, vaø suaát sinh lôïi trong troàng troït cao hôn seõ thu huùt nhieàu voán hôn, caû voán vaät chaát vaø nhaân löïc, vaøo trong noâng nghieäp. Giaù töông ñoái ngay caû coù theå aûnh höôûng ñeán ñaàu tö coâng coäng trong moät chöøng möïc nhaát ñònh. Hôn nöõa, nhöõng nhaø noâng seõ chaáp nhaän söû duïng nhöõng coâng ngheä môùi vaø mua nhöõng nhaäp löôïng vaät chaát chöùa ñöïng coâng ngheä môùi chæ khi hoï kyø voïng thu nhaäp cuûa hoï seõ ñöôïc caûi thieän. Ñieàu ñoù coù nghóa laø ñoäng cô khuyeán khích veà giaù cuõng aûnh höôûng ñeán söï phoå bieán coâng ngheä noâng nghieäp vaø möùc naêng suaát. Maëc duø nghieân cöùu veà luùa ôû AÁn ñoä tieáp dieãn trong nhieàu thaäp nieân, nhöng caùc gioáng luùa thích hôïp vôùi phaân boùn hoùa hoïc ñaõ bò laõng queân trong thôøi gian daøi do giaù phaân boùn thöôøng laø cao vaø giaù luùa thaáp (Schultz 1978). Haàu heát nhöõng nghieân cöùu veà ñaùp öùng toång hôïp cuûa noâng nghieäp ñoái vôùi nhöõng söï thay ñoåi trong giaù töông ñoái ñaõ khoâng tính ñeán nhöõng aûnh höôûng ñoäng naøy, ñaáy laø chöa noùi ñeán nhöõng aûnh höôûng saûn löôïng vaø thu nhaäp beân ngoaøi khu vöïc noâng nghieäp. Ñeå naém baét moät caùch ñaày ñuû nhöõng taùc ñoäng trong phaïm vi toaøn boä neàn kinh teá cuûa nhöõng thieân leäch giaù caû do chính saùch gaây ra baát lôïi cho noâng nghieäp, ngöôøi ta caàn phaûi nghieân cöùu trong khuoân khoå kinh teá vó moâ, khuoân khoå naøy keát hôïp cô caáu giaù caû noäi ñòa, moâ thöùc saûn xuaát, vaø phaân phoái thu nhaäp. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 13 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Ñoù laø nhöõng gì maø taùc giaû cuûa chöông 8 vaø 9 ñaõ coá gaéng laøm trong khi xaây döïng caùc moâ hình caân baèng toång quaùt ñoäng cuûa hoï cho AÙc-hen-ti-na vaø Chi-leâ. Hoï giaû ñònh raèng phaân boå ñaàu tö giöõa caùc khu vöïc phuï thuoäc vaøo möùc sinh lôøi khaùc nhau giöõa caùc khu vöïc vaø söï dòch chuyeån lao ñoäng giöõa caùc khu vöïc phuï thuoäc vaøo möùc tieàn löông giöõa caùc khu vöïc; vaø baûn thaân nhöõng möùc naøy bò aûnh höôûng bôûi giaù saûn phaåm theo khu vöïc. Hoï cuõngï giaû ñònh raèng naêng suaát lao ñoäng trong moãi khu vöïc saûn xuaát ñöôïc quyeát ñònh moät caùch sinh soâi bôûi caùc “bieán soá traïng thaùi” (“state variables”), nhö möùc ñaàu tö bình quaân ñaàu lao ñoäng cuûa khu vöïc (theå hieän khoâng nhöõng bôûi söï taêng cöôøng voán maø coøn ôû coâng ngheä môùi ñöôïc haøm chöùa trong nhöõng nhaäp löôïng vaät chaát) vaø giaù töông ñoái. Ñaây laø moät söï caûi thieän quan troïng ñoái vôùi giaû ñònh ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán veà nhöõng söï gia taêng ngoaïi sinh trong möùc naêng suaát ôû caùc khu vöïc saûn xuaát qua thôøi gian. Moâ hình moâ phoûng ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu tra möùc ñoä ñaùp öùng theo giaù cuûa cung noâng saûn ôû Chi-leâ ñaõ tính ñeán möùc taêng tröôûng lòch söû cuûa löïc löôïng lao ñoäng vaø tích luõy voán . Keát quaû moâ phoûng cho thaáy ñoä co giaõn toång cung (sau 19 naêm) 1,4 laø raát cao. Chuùng cuõng cho thaáy möùc gia taêng 11,2% giaù trò gia taêng trong noâng nghieäp ñaùp öùng laïi möùc giaûm giôùi haïn laø 10% trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Trong tröôøng hôïp Ac-hen-ti-na, thaønh quaû kinh teá, ñaëc bieät trong noâng nghieäp, leõ ra ñaõ toát hôn moät caùch ñaùng keå döôùi cheá ñoä ngoaïi thöông töï do hôn, baét ñaàu vaøo naêm 1950, cuøng vôùi kyû cöông ngaân saùch vaø tieàn teä. Vaøo naêm 1984, saûn löôïng noâng nghieäp ñaùng leõ laø taêng theâm 174%, saûn xuaát trong khu vöïc phi noâng nghieäp khoâng tính khu vöïc chính phuû, taêng theâm 9% vaø GDP taêng theâm 46%. Nhöõng keát quaû naày ôû Chi-leâ vaø AÙc-hen-ti-na gôïi yù moät caùch maïnh meõ raèng nhöõng nghieân cöùu söû duïng nhöõng thoâng soá phöông trình ñôn cuûa haønh vi cung ñoäng döïa vaøo giaù döï ñoaùn thích nghi (phoûng theo) (adaptive price expectation) hoaëc laø ñieàu chænh saûn löôïng töøng phaàn coù khaû naêng öôùc löôïng khoâng ñuû söï ñaùp öùng cuûa toång cung daøi haïn cuûa noâng nghieäp trong caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Caùch laøm thoâng thöôøng laø öôùc löôïng taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi phaân phoái thu nhaäp qua nhöõng aûnh höôûng thu nhaäp khaùc nhau cuûa caùc chính saùch naøy ñoái vôùi caùc noâng traïi lôùn vaø nhoû, qua loaïi caây troàng, vaø qua moâ thöùc chi tieâu tieâu duøng. Moät laàn nöõa, khuoân khoå caân baèng töøng phaàn khoâng tính ñeán nhöõng gì xaûy ra ñoái vôùi thu nhaäp cuûa töøng khu vöïc khi ñoái maët vôùi R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 14 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp nhöõng ñieàu chænh nhö söï ñaùp öùng laïi cuûa tieàn löông ôû ñoâ thò ñoái vôùi chi phí löông thöïc thöïc phaåm chuû yeáu vaø nhöõng dòch chuyeån trong caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng höôùng veà nhöõng saûn phaåm thay theá. Vì haàu heát caùc hoä gia ñình vöøa tieâu duøng vöøa saûn xuaát, ñieàu thöïc söï quan troïng laø nhöõng taùc ñoäng roøng ñoái vôùi hoï vôùi tö caùch vöøa laø ngöôøi tieâu duøng vöøa laø nhaø saûn xuaát. Adelman vaø Robinson (1978) xaây döïng moät moâ hình caân baèng toång quaùt ñoäng ôû Haøn quoác ñeå moâ phoûng nhöõng taùc ñoäng cuûa caùc bieän phaùp chính saùch khaùc nhau, haàu heát caùc chính saùch naøy höôùng vaøo khu vöïc noâng thoân, ñeå caûi thieän phaân phoái thu nhaäp. Hoï tìm thaáy raèng neàn kinh teá ñieàu chænh theo caùc bieän phaùp can thieäp chính saùch phaàn lôùn thoâng qua söï thay ñoåi cuûa giaù vaø raèng thay ñoåi trong tyû giaù ngoaïi thöông noâng nghieäp coù taùc ñoäng lôùn nhaát ñeán quy moâ phaân phoái thu nhaäp. Moät moâ hình caân baèng toång quaùt ña khu vöïc ñöôïc söû duïng ñeå cho thaáy raèng töï do hoaù ngoaïi thöông ôû Phi-lip-pin seõ daãn ñeán söï môû roäng saûn xuaát noâng nghieäp nhieàu hôn söï môû roäng saûn xuaát phi noâng nghieäp vaø thu nhaäp noâng thoân gia taêng nhieàu hôn thu nhaäp thaønh thò (Bautista 1986b) . Nhöõng keát quaû naøy phuø hôïp vôùi giaû thieát chung raèng saûn löôïng noâng nghieäp trong nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån “coù theå ngoaïi thöông” hôn - vaø vì vaäy nhaïy caûm hôn ñoái vôùi thay ñoåi trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc - so vôùi saûn löôïng phi noâng nghieäp. ÔÛ Peâ-ru, töï do hoùa ngoaïi thöông trong suoát giai ñoaïn 1979-1982 leõ ra ñaõ caûi thieän daàn daàn phaân phoái thu nhaäp ñoái vôùi daân cö thaønh thò; trong daân cö ôû noâng thoân, nhöõng ngöôøi ôû caùc vuøng röøng vaø duyeân haûi töông ñoái khaám khaù hôn leõ ra ñaõ coù lôïi hôn so vôùi daân cö vuøng cao nguyeân (chöông 2). Töø quan ñieåm veà dinh döôõng, taát caû caùc nhoùm daân cö leõ ra ñeàu coù lôïi. Bôûi vì khu vöïc noâng nghieäp ôû Coâ-loâm-bia chuû yeáu saûn xuaát nhöõng haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, moät cheá ñoä maäu dòch töï do hôn ôû ñoù seõ gia taêng giaù noâng saûn vaø tieàn coäng thöïc vaø qua ñoù caûi thieän thu nhaäp trong noâng nghieäp vaø giaûm ngheøo ñoùi trong khu vöïc noâng thoân ( chöông 3). Ngöôïc laïi, nhöõng chính saùch haï thaáp giaù löông thöïc thöïc phaåm noäi ñòa moät caùch nhaân taïo hoaëc trôï caáp cho löông thöïc thöïc phaåm nhaäp khaåu seõ laøm taêng thu nhaäp thöïc cuûa daân cö thaønh thò vaø laøm cho phaân phoái thu nhaäp cuûa quoác gia xaáu hôn. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 15 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Thieân leäch giaù caû gaây baát lôïi cho noâng nghieäp trong chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ thöïc chaát laø chuyeån nguoàn löïc ra khoûi khu vöïc noâng nghieäp. Caùc chính phuû ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån buø ñaép phaàn naøo cho söï thaùo chaïy cuûa nguoàn löïc naøy thoâng qua chi tieâu coâng trong noâng nghieäp. Chuyeån giao roøng ôû Phi-lip-pin töø naêm 1970 ñeán 1982 trung bình haøng naêm vaøo khoaûng 25% cuûa giaù trò gia taêng trong noâng nghieäp, trong khi ôû Ma-lai-xi-a (nôi maø tyû giaù hoái ñoaùi thöïc khoâng bò ñònh giaù cao ñaùng keå) con soá naøy chæ laø 5% (chöông 10). Khaùi nieäm di chuyeån nguoàn löïc giöõa caùc khu vöïc kinh teá ñöôïc giôùi thieäu trong taøi lieäu naøy khaùc vôùi khaùi nieäm ñoù ñöôïc söû duïng bôûi caùc nhaø nghieân cöùu khoâng xem söï khaùc nhau giöõa giaù trong nöôùc vaø giaù nöôùc ngoaøi laø moät hình thöùc ngaàm aån cuûa thueá hoaëc trôï caáp noâng nghieäp (thí duï, xem Ishikawa 1967). Nhöõng gì maø hoï goïi laø nguoàn “voâ hình” cuûa chuyeån giao töø noâng nghieäp qua thôøi gian thöïc ra laø ñoä sai bieät cuûa tyû giaù ngoaïi thöông trong noâng nghieäp so vôùi naêm goác. Roõ raøng, trong vieäc ñaùnh giaù taùc ñoäng gaây bieán daïng cuûa chính saùch ñònh giaù trong noâng nghieäp, söï thay ñoåi qua thôøi gian cuûa tyû giaù trao ñoåi thöông maïi noäi ñòa khoâng quan troïng baèng cô caáu giaù noäi ñòa so vôùi giaù nöôùc ngoaøi (hoaëc doanh thu bieân, neáu ñoä co giaõn cuûa cung nhaäp khaåu vaø caàu xuaát khaåu khoâng phaûi laø voâ haïn). Caùc möùc giaù trong quaù khöù khoâng ñaëc bieät höõu ích trong caùc ñaùnh giaù nhö vaäy vì chuùng khoâng ñaïi dieän cho moät taäp hôïp thay theá cuûa caùc möùc giaù coù saün hieän haønh maø phaïm vi cuûa haønh ñoäng chính saùch coù theå lieân quan . Moät yeáu toá quan troïng nöõa caàn xem xeùt laø caùc quoác gia ñang phaùt trieån söû duïng “thaëng dö” noâng nghieäp ñöôïc chuyeån giao nhö theá naøo. (Myint 1988). Nhieàu nöôùc thöïc hieän chính saùch thay theá haøng nhaäp khaåu ñöôïc baûo hoä cao vaø söû duïng nhöõng nguoàn bieán daïng giaù noäi ñòa khaùc ñaõ ñaït ñöôïc caùc möùc hieäu quaû thaáp trong vieäc söû duïng nguoàn löïc vaøo saûn xuaát coâng nghieäp. Tröø khi söï bieán daïng nhö vaäy ñöôïc söõa chöõa, chuyeån giao nguoàn löïc töø noâng nghieäp khoâng coù khaû naêng mang laïi lôïi ích xaõ hoäi lôùn. Coù nhöõng cô hoäi ñeå gia taêng nhanh naêng suaát noâng nghieäp vaø taêng tröôûng thu nhaäp neáu nhu caàu veà voán ñeå caûi thieän cô sôû haï taàng noâng thoân vaø ñeå phoå bieán coâng ngheä môùi ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû. Tuy nhieân, nhöõng cô hoäi naøy ñaõ bò boû queân khi caùc quoác gia tieáp tuïc phaân bieät ñoái xöû baát lôïi cho noâng nghieäp trong caùc chính saùch ngoaïi thöông vaø kinh teá vó moâ vaø cho pheùp nhöõng nguoàn löïc lieân quan chuyeån sang khu vöïc saûn xuaát phi noâng nghieäp R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 16 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Nhöõng nghieân cöùu quoác gia vaø khaûo saùt khu vöïc: Nhöõng nghieân cöùu trong phaïm vi quoác gia baét ñaàu töø chöông 2 vôùi phaàn thaûo luaän veà chính saùch ngoaïi thöông ôû Peru vaø möùc ñoä taùc ñoäng cuûa chuùng vaøo cô caáu khuyeán khích. Franklin vaø Valdeùs xaây döïng moät khuoân khoå ñònh löôïng ñeå xem xeùt taùc ñoäng cuûa chính saùch ñoái vôùi saûn löôïng cuûa noâng traïi vaø thu nhaäp thöïc cuûa caùc hoä gia ñình ôû noâng thoân vaø thaønh thò. Hoï cho thaáy raèng söï suït giaûm lôùn vaø dai daüng trong tyû giaù hoái ñoaùi cuûa Peru vaøo cuoái nhöõng naêm 1960 ñaõ laøm cho saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông thu ít lôïi nhuaän hôn so vôùi haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Caùc taùc giaû ñaõ quy söï suït giaûm naøy phaàn lôùn laø do taêng cöôøng maïnh caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông, nhö ñöôïc ño löôøng bôûi thueá quan töông ñöông ñoàng nhaát (öôùc löôïng cho moãi naêm töø naêm 1949 ñeán naêm 1982), voán daàn daàn ñoùng cöûa neàn kinh teá Peru ñoái vôùi ngoaïi thöông. Söû duïng moät moâ hình thoâng soá möùc ñoä taùc ñoäng khoâng toång goäp laáy töø Dornbusch (1974) vaø Sjaastad (1980), Franklin vaø Valdeùs tìm thaáy raèng gia taêng thueá quan ñoàng nhaát ñoái vôùi haøng cheá taïo coâng nghieäp 10% (vôùi ñieàu kieän thueá quan ñoái vôùi haøng hoùa noâng nghieäp khoâng thay ñoåi) seõ aùp ñaët moät möùc thueá tieàm aån 5,6% (ñoái vôùi haøng hoùa noäi ñòa) ñoái vôùi haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu nhö gaïo vaø moät möùc thueá tieàm aån 6,7% ñoái vôùi noâng saûn coù theå xuaát khaåu nhö boâng vaø ñöôøng. Khi giaù noâng saûn ñöôïc ñem so vôùi giaù cuûa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu phi noâng nghieäp, taùc ñoäng thueá tieàm aån ñoái vôùi caû hai loaïi haøng hoùa noâng saûn treân laø 10%. Nhöõng keát quaû naøy chæ ra raèng Peru cho pheùp möùc ñoä thay theá cao giöõa haøng hoùa noäi ñòa vaø haøng hoùa phi noâng nghieäp coù theå nhaäp khaåu vaø raèng haøng hoùa xuaát khaåu chòu moät phaàn lôùn (hôn moät nöûa) gaùnh naëng cuûa thueá quan ñoái vôùi nhaäp khaåu. Ba thaønh phaàn cuûa coâng cuï phaân tích laø möùc ñoä taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông ñoái vôùi giaù töông ñoái, cung noâng saûn, vaø chi tieâu cuûa hoä gia ñình. Caùc taùc giaû ñaõ söû duïng moâ hình moâ phoûng ñeå ñaùnh giaù söï ñieàu chænh ngaén haïn vaø trung haïn cuûa moät söï thay ñoåi trong möùc baûo hoä toaøn boä. Nhöõng keát quaû thöïc nghieäm cuûa hoï cho thaáy raèng (1) nhöõng chính saùch ngoaïi thöông trong coâng nghieäp coù tính haïn cheá chöù khoâng phaûi laø nhöõng chính saùch giaù tröïc tieáp ñoái vôùi noâng nghieäp ñaõ coù taùc ñoäng lôùn nhaát ñoái vôùi möùc tieâu duøng thöïc phaåm vaø phaân phoái thu nhaäp ôû Peâru; (2) nhö laø haäu quaû cuûa söï thay ñoåi trong giaù töông ñoái, coù moät söï dòch chyeån roõ neùt trong khaåu phaàn (ñaëc bieät nhaát laø nhöõng ngöôøi soáng ôû vuøng cao nguyeân) boû thöïc R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 17 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp phaåm truyeàn thoáng ñeå söû duïng thöïc phaåm nhaäp khaåu, cuøng vôùi vieäc giaûm ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát caùc loaïi haøng hoùa naøy, moät söï dòch chuyeån laøm chaäm ñi quaù trình taêng tröôûng saûn xuaát haøng noâng nghieäp coù theå ngoaïi thöông vaø laøm cho Peâru caøng phuï thuoäc vaøo thöïc phaåm nhaäp khaåu; vaø (3) nhö laø ngöôøi tieâu duøng thöïc phaåm, nhöõng ngöôøi soáng ôû thaønh thò coù möùc thu nhaäp cao ñöôïc lôïi nhieàu hôn caû xeùt veà soá tuyeät ñoái vaø töông ñoái so vôùi nhöõng ngöôøi soáng ôû caùc khu vöïc khaùc cuûa quoác gia, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi soáng ôû khu vöïc mieàn duyeân haûi noâng thoân. Trong chöông 3 García García giaûi thích söï phaùt trieån buøng noå caø pheâ cuûa Coâ-loâm- bia vaø chính saùch ngaân saùch môû roäng ñoùng goùp nhö theá naøo vaøo thaønh quaû noâng nghieäp suït giaûm töø giöõa nhöõng naêm 1970 ñeán ñaàu nhöõng naêm 1980 (caø pheâ chieám vaøo khoaûng 44% toång soá xuaát khaåu chính thöùc cuûa Coâ-loâm-bia). Söï gia taêng ñaùng keå trong giaù caø pheâ theá giôùi töø naêm 1975 ñeán 1979 vaø chính saùch ngaân saùch môû roäng vaø chính saùch tieàn teä môû roäng tieáp theo daãn tôùi moät söï gia taêng maïnh trong giaù töông ñoái cuûa haøng hoùa noäi ñòa. Ñeán löôït söï gia taêng tyû giaù hoái ñoaùi thöïc laøm cho vieäc saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông thu ñöôïc lôïi nhuaän töông ñoái ít hôn vaø thuùc ñaåy vieäc tieâu duøng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông, ñieàu naøy môû roäng nhaäp khaåu vaø giaûm thaëng dö xuaát khaåu. Nhö theá söï phaùt trieån buøng noå caø pheâ vaø chính saùch kinh teâ vó moâ môû roäng ñaõ laøm thieân leäch caùc ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát baát lôïi cho toaøn boä boä phaän haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông cuûa noâng nghieäp. Söï dao ñoäng lôùn vaø khoâng theå tieân ñoaùn ñöôïc trong giaù haøng xuaát khaåu ôû Coâ-loâm- bia gaây khoù khaên trong vieäc duy trì tyû giaù hoái ñoaùi thöïc phuø hôïp vôùi möùc taêng tröôûng daøi haïn vaø söï ña daïng hoùa xuaát khaåu. Nghòch lyù ñoái vôùi quoác gia naøy - maø noù gaén vôùi hieän töôïng caên beänh Haø lan - laø ngay caû moät phaùt trieån taïm thôøi ñaày höùa heïn, ví duï nhö moät söï gia taêng ñoät ngoät trong giaù theá giôùi cuûa moät soá haøng hoùa coù theå xuaát khaåu naøo ñoù, coù theå coù moät taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi phaàn coøn laïi cuûa khu vöïc haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông, bao goàm noâng nghieäp, trong moät soá naêm. García García cuõng tìm thaáy raèng suït giaûm trong giaù töông ñoái cuûa noâng saûn ôû Coâ- loâm-bia, coù theå quy cho söï phaùt trieån buøng noå caø pheâ vaø söï thaâm huït ngaân saùch lieân tuïc, ñaõ laøm giaûm ñaùng keå ñaàu tö trong noâng nghieäp vaø giaûm tieàn coâng thöïc trong noâng nghieäp. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 18 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Nhö tö lieäu maø Oyejide ñöa ra trong chöông 4, chính phuû Ni-gieâ-ri theo ñuoåi moät chieán löôïc thay theá haøng nhaäp khaåu vaøo nhöõng naêm 1960 vaø ñaàu nhöõng naêm 1970 ñeå thuùc ñaåy taêng tröôûng coâng nghieäp nhanh choùng. Söï buøng noå daàu löûa tieáp sau ñoù vaø chính saùch ngoaïi thöông, chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi, vaø caùc chính saùch kinh teá vó moâ khaùc ñi keøm theo ñaõ cuûng coá xu höôùng höôùng veà coâng nghieäp hoùa naøy. Ñaùp öùng laïi - nhö ôû Coâ-loâm-bia trong suoát thôøi kyø caø pheâ phaùt trieån maïnh-tyû giaù hoái ñoaùi thöïc leân giaù moät caùch ñaùng keå, vaø khaû naêng caïnh tranh, saûn löôïng, vaø vieäc laøm trong khu vöïc haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khoâng phaùt trieån buøng noå, ñaùng keå nhaát laø noâng nghieäp, ñaõ suït giaûm . Ni-gieâ-ri laø moät tröôøng hôïp lyù thuù bôûi vì soá thu gia taêng töø daàu hoûa giuùp cho chính phuû coù theå ñöa ra nhöõng caûi caùch chính saùch öu tieân cho noâng nghieäp. Thí duï, hoï boû thueá xuaát khaåu ñoái vôùi noâng saûn, toå chöùc laïi uûy ban tieáp thò, trôï caáp phaân boùn, vaø baûo ñaûm giaù toái thieåu ñoái vôùi noâng saûn. Möùc baûo hoä vôùi tyû giaù hoái ñoaùi chính thöùc ñaõ laøm taêng caû caây löông thöïc vaø caây troàng xuaát khaåu. Naêm 1982, saûn xuaát caây troàng nhaän ñöôïc baûo hoä quan troïng ñi töø 18% ñoái vôùi cao su ñeán 14% ñoái vôùi baép. Chæ coù boâng laø bò ñaùnh thueá roõ raøng. Duø cho coù söï caûi caùch naøy, taêng tröôûng trong saûn löông noâng nghieäp thöïc vaãn ñình treä hoaëc giaûm suùt. Ngöôøi ta tìm ra lyù do ñình treä naèm ôû caùch thöùc nhöõng khu vöïc khaùc phaûn öùng laïi vôùi nhöõng ñoäng cô khuyeán khích naøy. Töø naêm 1970 ñeán naêm 1984, giaù nhaø saûn xuaát thöïc giaûm ñoät ngoät vaø sau ñoù giöõ coá ñònh. Trong suoát quaù trình ñoù, haøng noâng saûn xuaát khaåu giaûm vaøo khoaûng hôn 20%, xuoáng ñeán möùc ít hôn 3% toång soá doanh thu xuaát khaåu, vaø tyû phaàn cuûa noâng nghieäp trong GDP khoâng tính daàu hoûa giaûm töø 60% trong giai ñoaïn 1960-1965 ñeán 30% vaøo giai ñoaïn 1978-1981. Lao ñoäng vaø voán dòch chuyeån ñeán khu vöïc dòch vuï vaø cô sôû haï taàng vôùi möùc ñoä ñaùng keå. Chi tieâu cuûa chính phuû gia taêng nhanh hôn GDP (tyû phaàn cuûa noù gia taêng töø 6% cuûa GDP vaøo naêm 1960 ñeán 30% vaøo naêm 1980) vaø gaây ra söï tích tuï to lôùn nôï trong nöôùc vaø nôï nöôùc ngoaøi. Moät trong nhöõng bieåu hieän gaây aán töôïng nhaát cuûa taùc ñoäng keát hôïp cuûa hieän töôïng caên beänh Haø lan vaø baûo hoä coâng nghieäp laø luoàng lao ñoäng lôùn dòch chuyeån ra khoûi khu vöïc noâng nghieäp. Bôûi vì khu vöïc saûn xuaát noâng nghieäp cuûa Ni-gieâ-ri raát thaâm duïng lao ñoäng, söï thieáu huït lao ñoäng trong noâng nghieäp ôû vaøo thôøi kyø cao ñieåm vaø naêng suaát lao ñoäng thaáp coù leõ laø haïn cheá raøng buoäc ñoái vôùi saûn xuaát vaø laø lyù do R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 19 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp chính ñoái vôùi thaønh quaû noâng nghieäp yeáu keùm cuûa quoác gia naøy. Ñoàng thôøi, khi nhöõng khu vöïc khaùc ñaõ phaùt trieån, chuùngï taïo nhöõng cô hoäi vieäc laøm ngoaøi noâng traïi toát hôn, ñaåy tieàn löông ôû khu vöïc noâng nghieäp leân cao: chæ soá cuûa chuùng töø 100 trong naêm 1970 ñeán 232 trong naêm 1982. Taùc ñoäng baát lôïi cuûa söï buøng noå daàu hoûa ñoái vôùi haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khoâng phaûi daàu hoûa nghieâm troïng ñoái vôùi noâng nghieäp hôn laø ñoái vôùi coâng nghieäp cheá taïo, do caùc haïn cheá lao ñoäng ñaëc bieät cuûa noâng nghieäp vaø bôûi vì coâng nghieäp cheá taïo nhaän ñöôïc möùc ñoä baûo hoä nhaäp khaåu quan troïng hôn noâng nghieäp. Vì vaäy, caû caên beänh Haø lan gaén vôùi söï buøng noå daàu hoûa laãn caùc chính saùch ngoaïi thöông toång quaùt vaø chính saùch tyû giaù ñaõ ñaùnh thueá vaøo noâng nghieäp ôû Ni-gieâ-ri. Chöông 5 ñeà caäp ñeán Zaire, maø cho ñeán nay laø chuû ñeà cuûa raát ít nghieân cöùu chính saùch kinh teá vaø coù cô sôû döõ lieäu ngheøo naøn. Noâng nghieäp söû duïng 80% löïc löôïng lao ñoäng vaø taïo ra 40% GDP, noù chieám chæ vaøo khoaûng 16% toång soá xuaát khaåu töø naêm 1971 ñeán 1981. Ñoàng laø saûn phaåm xuaát khaåu chuû yeáu. Söû duïng moät moâ hình thoâng soá möùc ñoä taùc ñoäng ñôn giaûn, Tshibaka xem xeùt moät soá taùc duïng cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi noâng nghieäp ôû Zaire trong boái caûnh nhöõng thay ñoåi cô caáu vaø ñònh cheá quan troïng voán theo sau neàn ñoäc laäp vaøo naêm 1960. OÂng ta keát luaän raèng nhöõng chính saùch naøy ñaõ ñaùnh thueá tieàm aån cao vaøo nhöõng haøng hoùa noâng nghieäp coù theå xuaát khaåu vaø moät soá caây löông thöïc caïnh tranh vôùi nhaäp khaåu . OÂng ta cho raèng saûn xuaát haøng hoùa coù theå xuaát khaåu nhö daàu coï, boâng, vaø ñaäu laïc coù theå caïnh tranh vôùi löông thöïc chính nhö gaïo vaø baép, ñaây laø moät cô hoäi quan troïng cho Zaire, ñaát nöôùc chæ coù moät thò tröôøng theá giôùi nhoû beù ñoái vôùi gaïo vaø baép traéng. Trong chöông 6, Bautista cung caáp moät phaân tích ñònh löôïng nhöõng taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi nhöõng ñoäng cô khuyeán khích töông ñoái ôû neàn kinh teá Phi-lip-pin, ñaëc bieät trong lónh vöïc noâng nghieäp. Bautista chöùng minh raèng chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi coù taùc duïng töø naêm 1950 ñeán naêm 1980 haàu heát ñaõ öu tieân cho nhöõng nhaø saûn xuaát haøng hoaù caïnh tranh vôùi haøng hoùa nhaäp khaåu so vôùi haøng hoùa xuaát khaåu. OÂng tính tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng bình quaân theo phaân loaïi saûn phaåm ñeå neâu baät söï khaùc nhau trong caùc taùc ñoäng ñeán caùc loaïi haøng hoùa xuaát khaåu vaø haøng hoùa nhaäp R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 20 Hieäu ñính: Quang Huøng

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

CEO.17: Bộ Tài Liệu Tiêu Chuẩn ISO 9000 Trong Doanh Nghiệp Sản Xuất

36 tài liệu

2073 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.